![]()
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅឃុំសំអាង ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង រកឃើញគ្រឿងចក្រមួយគ្រឿងឈូសឆាយព្រៃរានយកដី នៅក្នុងតំបន់ព្រៃកោងកាង ដែលឋិតក្នុងបរិវេណដីត្រៀមបម្រុងសម្បទានសង្គមកិច្ចរបស់រដ្ឋបាលឃុំ។ អ្នកភូមិថា នៅគ្រាដែលសហគមន៍ប្រទះឃើញបទល្មើសព្រៃឈើ ពួកគាត់បានរាយការណ៍ទៅអាជ្ញាធរឃុំ និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើច្រើនសាតែពុំមានលទ្ធផល។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ បារម្ភពីជោគវាសនាព្រៃកោងកាង ដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍សំបូរបែបដល់សហគមន៍តាំងពីដើមមក កំពុងរងការកាប់បំផ្លាញពីក្រុមឈ្មួញមានឥទ្ធិពលនៅមូលដ្ឋាន។ ពួកគាត់ថា ក្រុមឈ្មួញបានយកគ្រឿងចក្រ ឬហៅថា អេស្កាវ៉ាទ័រ ឈូសឆាយដីព្រៃកោងកាង ជាថ្មីទៀត ឋិតនៅចំណុចជាំកោងកាង ធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជនអស់ច្រើនហិកតារ។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅឃុំសំអាង លោក អ៊ុក ម៉ៅ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២០ កក្កដា ថា តំបន់ព្រៃកោងកាង នោះ បានផ្ដល់ប្រយោជន៍ច្រើនដល់ជនជាតិដើមភាគតិចរួមមាន ផ្ដល់ត្រីសាច់ ដាក់អន្ទាក់សត្វ បេះបន្លែផ្លែឈើ ដងជ័រទឹក និងរកឃ្មុំជាដើម ក៏ប៉ុន្តែនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ព្រៃនៅតំបន់នោះមួយផ្នែកបានក្លាយសម្បត្តិឯកជនរបស់ពលរដ្ឋចំណូលស្រុក ដោយមានដំណាំដំឡូងមី និងស្វាយចន្ទី ជាដើម។ លោកថា បឹងធម្មជាតិក្នុងតំបន់ព្រៃកោងកាង បានផ្ដល់ត្រីសាច់ដល់សហគមន៍ច្រើនឆ្នាំមកហើយ កំពុងរងការគំរាមកំហែងដោយផ្នែកខ្លះត្រូវគេយកគ្រឿងចក្រកាយដីលប់ និងរំលំដើមឈើទៅលើ ដែលបង្កឲ្យបាត់បង់ជម្រកត្រីពងកូន៖ «ខ្ញុំព្រួយបារម្ភខ្លាំងទី១ ព្រៃកោងកាង ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ធ្លាប់រកត្រី និងកាប់ចុងតាកងហូប តែឥឡូវអ្នកមានឥទ្ធិពល គេកាយរំលាយចោល កាប់ព្រៃឈើ តែគេមិនកាប់នឹងពូថៅទេ គេកាប់អាអិច កាយដល់ព្រៃកោងកាង»។
បុរសដដែលបន្តថា គ្រឿងចក្រមួយគ្រឿងដែលកំពុងឈូសឆាយនោះ មានលទ្ធភាពកាប់ព្រៃចាប់ពី ៣ហិកតារ ដល់ ៨ហិកតារក្នុងមួយថ្ងៃ។ ក្រោយពីឈូសឆាយកាប់ព្រៃរួច បានដុះកម្ទេចចោលរួចដាំដំណាំ។ លោកថា អ្នកភូមិសង្ស័យថា ម្ចាស់គ្រឿងចក្រកំពុងឈូសឆាយដីព្រៃតំបន់នោះ ឈ្មោះ ស៊ី លាភ ដែលជាឈ្មួញមានឥទ្ធិពលនៅមូលដ្ឋាន និងមានដីរាប់រយហិកតារនៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ទៀតផង។
លោកបន្ទោសថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានគ្មានឆន្ទៈទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើនោះទេ បង្កប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ត្បិតដើមឈើទាល ដែលជាប្រភេទឈើផលិតជ័រទឹករបស់ជនជាតិដើមភាគតិចរាប់ពាន់ដើម កំពុងបាត់បង់បណ្ដើរៗដោយសារឈ្មួញបានសម្រុកកាប់ និងអារច្រៀកធ្វើគ្រឿងផ្ទះ៖ «បើថាគេអត់គ្រប់គ្រង អ្នកខ្លះគេស៊ីប្រាក់ខែ តែគេយកតែប្រាក់ខែដែរ តែគ្រប់គ្រង់អត់មាន។ សូម្បីតែមេព្រៃហៅមកម្ដង ទៅពីរដង មិនងាយមកទេ។ ចង់អំពាវនាវរដ្ឋាភិបាល និយាយរួមអ្នកពាក់ព័ន្ធឲ្យជួយគ្រប់គ្រង»។
មុនឆ្នាំ២០១២ ព្រៃកោងកាង គឺជាទីតាំងជ្រករបស់សត្វព្រៃរស់នៅ និងជាតំបន់សំបូរដោយព្រៃស្រោង មានដើមឈើផលិតជ័រទឹករាប់ពាន់ដើម។ ព្រៃនោះ មានផ្ទៃដីចំនួនជាង ៣ពាន់ហិកតារត្រូវបានអាជ្ញាធរឃុំសំអាង ស្នើសុំឲ្យទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការជាដីព្រៃត្រៀមបម្រុងសម្បទានសង្គមកិច្ចទៅអាជ្ញាធរស្រុក និងខេត្ត តែពុំទាន់មានការឆ្លើយតប។ មកទល់ពេលនេះ ព្រៃនៅតំបន់នោះមួយផ្នែកធំបានក្លាយជាដីកម្មសិទ្ធិឯកជនអស់ប្រហែលពាក់កណ្ដាល។
មេឃុំសំអាង លោក ញៀន ផុន ទទួលស្គាល់ថា ដីព្រៃត្រៀមបម្រុងរបស់រដ្ឋបាលឃុំសំអាង បានរងការកាប់ទន្ទ្រានយកដីធ្វើជាកម្មសិទ្ធឯកជន ក៏ប៉ុន្តែលោកមិនប្រាកដថា អស់ប៉ុន្មានហិកតារនោះទេ។ ចំណែកសកម្មភាពកាប់ឈើរានយកដីកាលពីពេលថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរឃុំពុំបានទទួលព័ត៌មានទេ។
លោកថា កន្លងទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានសហការជាមួយមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងពលរដ្ឋផង បានចុះទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់នោះ និងបានធ្វើកិច្ចសន្យាច្រើនករណី។ លោកបញ្ជាក់ថា ដីព្រៃកោងកាង នៅតំបន់នោះ ពុំទាន់ទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការពីអាជ្ញាធរខេត្តនៅឡើយទេ ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរឃុំបានរៀបចំឯកសារពាក់ព័ន្ធស្នើសុំសាជាថ្មីទៀតនៅពេលឆាប់ៗនេះ៖ «តាមគោលការណ៍បើសិនជាដឹងដំណឹង ខ្ញុំមានផែនការទប់ស្កាត់ ប្រើកម្លាំងចម្រុះ តែបច្ចុប្បន្ននេះខ្ញុំក្ដាប់ព័ត៌មានអត់បាន»។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរស្ដីពីវិធានការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ក្នុងនោះរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការមួយចំនួនទៅឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវចាត់វិធានការឲ្យបានហ្មត់ចត់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាប ព្រមទាំងលុបបំបាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិគ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងការរុករានដីក្នុងតំបន់ព្រៃការពារ និងអភិរក្សធម្មជាតិដែលស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែជនជាតិដើមភាគតិច និងសង្គមស៊ីវិលអះអាងថា សារាចរនេះគឺមានតែក្នុងក្រដាស តែការអនុវត្តជាក់ស្ដែងវិញ គឺរដ្ឋាភិបាលបានបរាជ័យក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយអភិរក្សព្រៃឈើរបស់ខ្លួន។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ហូ សំអុល យល់ថា ប្រសិនពលរដ្ឋប្រទះឃើញបទល្មើសព្រៃឈើ ផ្ដល់ដំណឹងទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរពុំផ្តល់កិច្ចសហការបង្ក្រាបទេនោះ វាជាកំហុសដ៏ធំមួយ ហើយពលរដ្ឋទាំងអស់មានសិទ្ធិប្ដឹងបរិហារមន្ត្រីអាជ្ញាធរ ពេលបានដឹងបានឮ និងបានឃើញនូវបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌព្រៃឈើ ហើយមិនទាន់ផុតអាជ្ញាយុកាលនៃបទល្មើស។ លោកថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងមន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ហាក់មិនបានអនុវត្តខ្លឹមសារសារាចររបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ បង្កឲ្យពលរដ្ឋទម្លាក់កំហុសទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាល។
លោកថា អំពើនិទ្ទណ្ឌភាព ឬភាពគ្មានទោសពៃរ៍ទាក់ទិនបទល្មើសព្រៃឈើ នៅតែជាប្រធានបទក្តៅ ត្បិតដីព្រៃកោងកាង និងព្រៃសហគមន៍ ដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍ច្រើនដល់ពលរដ្ឋ កំពុងរងការគំរាមកំហែងគ្រប់ទម្រង់៖ «សហគមន៍គាត់ខំការពារ បែរជាគាត់ខុសទៀត ដោយសារពេលខ្លះគេចោទសហគមន៍ ឬពលរដ្ឋមុនចុះល្បាតព្រៃមិនដែលសហការ តាមពិតពួកគាត់តែងតែរាយការណ៍។ ជាក់ស្ដែងយើងឃើញថា នៅមានការបណ្ដែតបណ្ដោយ ដូចថា មិនយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការពារព្រៃហ្នឹងទេ»។
លោក ហូ សំអុល រកឃើញថា បើទោះបីជាសកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ និងដីព្រៃរបស់រដ្ឋរានយកដីអស់រាប់ពាន់ហិកតារក្តី ក៏កម្រឃើញមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចេញមុខចាប់ខ្លួនជនល្មើស និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដាក់ទោសទណ្ឌដែរ។ បញ្ហានេះលោកបញ្ជាក់ថា ហាក់ជាសញ្ញាបង្ហាញថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអសមត្ថភាពក្នុងការការពារព្រៃ។
អាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែង ធ្លាប់ស្នើឲ្យសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ និងពលរដ្ឋ ត្រូវរួមគ្នាទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើគ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងការកាប់រានដីព្រៃធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផង។ អភិបាលរងខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ជា ថាវរិទ្ធិ ធ្លាប់ជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ត្រូវចាត់វិធានការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ និងបញ្ឈប់ការកាប់រានដីព្រៃធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជន ដែលកំពុងកើតមានឡើងថ្មីៗនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ ថ្លែងនៅក្រោយកម្មវិធីពិគ្រោះយោបល់ និងផ្សព្វផ្សាយលទ្ធផលសិក្សារៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់គ្រងការបូមខ្សាច់នៅខេត្តកោះកុង ដែលរៀបចំដោយក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល នៅសណ្ឋានគារ អ៊ីនធឺ ខនធីណិនថល ភ្នំពេញ (Inter Continental Phnom Pehn) នៅថ្ងៃទី២១ ខែកក្កដា ថា ខេត្តកោះកុង គឺជាខេត្តគំរូល្អមួយដែលបញ្ជាក់ថា ការនាំខ្សាច់ទាំងនៅក្នុងតំបន់ទឹកប្រៃ និងទឹកសាប ស្ថិតនៅទូទាំងប្រទេសដើម្បីទៅលក់នៅក្រៅប្រទេស គឺជាបទល្មើសមួយ៖ «ប៉ុន្តែប្រសិននៅតែមានសាឡង់បូមខ្សាច់ និងសាឡង់ផ្ទេរខ្សាច់ ស្ថិតនៅប្រចាំការនៅសមុទ្រខាងក្រៅ គឺជាមូលហេតុនៅតែមានមន្ទិលសង្ស័យ»។