ព័ត៌មានថ្មីៗ

ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា ប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រចាំអង្គការអន្តរជាតិនានា នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ (Geneva) ប្រទេសស្វីស (Switzerland) អំពាវនាវឱ្យភ្នាក់ងារនានារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប) មិនត្រូវប្រើឥទ្ធិពលជ្រៀតជ្រែកការបំពេញតួនាទីរបស់តុលាការកម្ពុជាឡើយ។

សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ គឺជាការឆ្លើយតបនឹងកំណត់ត្រាសង្ខេបរបស់អ្នកនាំពាក្យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ជុំវិញរឿងដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក (ADHOC) និងមន្ត្រី គ.ជ.ប ឱ្យនៅក្រៅឃុំ និងការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា កន្លងទៅ។

ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា ប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រចាំអង្គការអន្តរជាតិនានានៅទីក្រុងហ្សឺណែវ បញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចេញផ្សាយក្នុងហ្វេសប៊ុក (Facebook) ផ្លូវការរបស់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា ថា “អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនបានបំភ្លៃការពិត បង្កើតពាក្យកុហកបោកប្រាស់ បង្កើតជាឆាកល្ខោន និងបានពង្រីកបញ្ហាតូចតាចខ្លះឱ្យទៅជារឿងធំ ដើម្បីបន្តុះបង្អាប់ស្ថាប័នរដ្ឋ រួមទាំងស្ថាប័នតុលាការផង។ ហេតុដូចនេះ សមត្ថកិច្ច និងតុលាការត្រូវមានកាតព្វកិច្ចចាត់វិធានការនាំខ្លួនជនល្មើសទៅតុលាការ ដើម្បីទទួលខុសត្រូវចំពោះកំហុសឆ្គងដែលបានប្រព្រឹត្ត ដោយមិនគិតថា ពួកគេជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ឬក៏ជាសកម្មជននយោបាយនោះឡើយ"។

ស្ថាប័នតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមួយនេះ ទទូចដល់ភ្នាក់ងារនានារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ មិនត្រូវប្រើឥទ្ធិពលជ្រៀតជ្រែកការបំពេញតួនាទីរបស់តុលាការឡើយ ព្រោះពួកគេចាត់ទុកទង្វើបែបនេះជាការរារាំងសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ។

កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា កន្លងទៅ អ្នកនាំពាក្យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកស្រី លីហ្ស ស្រូសហ្សែលល៍ (Liz Throssell) បានសរសេរនៅក្នុងកំណត់ត្រាសង្ខេបថា "ឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ស្វាគមន៍ចំពោះការដោះលែងលោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត លោក ណៃ វ៉ង់ដា អ្នកស្រី លឹម មុន្នី និងលោក នី ចរិយា ក្រោយការឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលជាង ១ឆ្នាំ ព្រមទាំងការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ទៅលើលោក សឺន សាលី ដែលជាមន្ត្រីនៃការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ផងដែរ"។

ទោះជាបែបនេះក្ដី ឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅតែបារម្ភថា ការជំនុំជម្រះក្ដីអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្ត្រី គ.ជ.ប នឹងត្រូវគេធ្វើជាបន្តទៀត បើទោះបីជាមិនមានភស្តុតាង និងហេតុផលផ្លូវច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិកម្មលើបទចោទប្រកាន់ទាំងនោះក្ដី។ ឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស នឹងបន្តឃ្លាំមើលសំណុំរឿងនេះយ៉ាងដិតដល់រហូតទាល់តែករណីនេះត្រូវបានបិទបញ្ចប់ទាំងស្រុង។

ប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ច្រានចោលការចោទប្រកាន់របស់តំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅអង្គការសហប្រជាជាតិនេះ។ លោកថា ការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ឬការអំពាវនាវណាមួយរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើស្ថានភាពពិតជាក់ស្ដែង មិនមែនជាការបំប៉ោង ឬបំភ្លៃព័ត៌មាននោះទេ៖ «អង្គការសង្គមស៊ីវិលចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ឬរបាយការណ៍ដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលកែលំអ ឬរកវិធីសាស្ត្រក្នុងការដោះស្រាយ មិនមែនអង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការដើម្បីបំភ្លៃ ឬបំប៉ោងការពិតនោះទេ។ អ្វីដែលគេលើកឡើង គឺមានអំណះអំណាង ហើយខ្ញុំជឿជាក់ថា អង្គការសហប្រជាជាតិ មុននឹងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ឬការអំពាវនាវណាមួយ គេនឹងមានភស្តុតាងជាក់លាក់ ទើបគេធ្វើព្រោះអ្វីដែលធ្វើនេះ គឺតំណាងឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិ ទាំងមូល»។

មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះមើលឃើញថា អង្គការសហប្រជាជាតិមិនបានប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលណាមួយដើម្បីជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុង ឬការបំពេញតួនាទីរបស់តុលាការកម្ពុជាឡើយ។ លោកថា អ្វីដែលជាការលើកឡើងរបស់ឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាការក្រើនរំលឹក និងជាការដាស់តឿនរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យគោរពកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ដូចមានចែងក្នុងសន្ធិសញ្ញា កតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិផ្សេងៗស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស ដែលកម្ពុជា គឺជាភាគីហត្ថលេខី៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៨ កក្កដា ក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង បានប្រតិបត្តិការបិទទ្វារទំនប់ទឹកសាកល្បង ៤ថ្ងៃហើយ ដើម្បីអនុវត្តគម្រោងផលិតថាមពលអគ្គិសនី។ មកទល់ពេលនេះ កម្ពស់ទឹកកំពុងកើនឡើងជាង ៣ម៉ែត្រនៅឃុំស្រែគរ ប៉ុន្តែពុំទាន់មានសញ្ញាគ្រោះថ្នាក់ណាមួយនៅឡើយទេ។ ពលរដ្ឋនៅឃុំទាំងពីរ គឺឃុំស្រែគរ និងឃុំក្បាលរមាស មួយចំនួន បានកាប់ឫស្សីធ្វើក្បួនបណ្ដែតទឹក និងត្រៀមទូកសម្រាប់ជញ្ជូនសម្ភារៈ។

ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំស្រែគរ ស្រុកសេសាន ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៨ កក្កដា ថា ថ្វីបើទឹកនៅពុំទាន់លិចលង់លំនៅឋានពួកគាត់ក្ដី ពួកគាត់នៅតែបន្តប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ និងត្រៀមជញ្ជូនសម្ភារៈធ្ងន់ៗទៅទីទួលសុវត្ថិភាព។

ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំស្រែគរ លោក ឌី ផុន វ័យ ៦៥ឆ្នាំ បង្ហាញជំហរថា លោកមិនចាកចេញពីភូមិកំណើត ព្រោះពួកគាត់មិនទុកចិត្តក្រុមហ៊ុន និងរាជរដ្ឋាភិបាល ត្បិតពលរដ្ឋដែលយល់ព្រមទទួលសំណងកន្លងទៅ កំពុងប្រឈមខ្វះខាតទឹកប្រើប្រាស់ ខ្វះខាតស្បៀងអាហារ ដោយសារខកខានមិនបានធ្វើកសិកម្ម និងការបាត់បង់មុខរបរនេសាទ ជាដើម។

លោកថា ការផ្តល់សំណងរបស់ក្រុមហ៊ុនហាក់មិនសម និងការលះបង់ទីតាំងចាស់ទៅទីតាំងថ្មីទេ ហើយក៏មិនអាចទូទាត់ទ្រព្យសម្បត្តិដែលមានស្រាប់ ដូចជាទន្លេ ព្រៃសហគមន៍ ដំណាំ និងដីស្រែចម្ការដែរ។ លោកកត់សម្គាល់ថា ក្រុមហ៊ុនបានផ្តល់សំណងថ្លៃផ្ទះចំនួន ៦ពាន់ដុល្លារ និងត្រូវធ្វើផ្ទះដោយខ្លួនឯងនៅទីតាំងថ្មី ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើពលរដ្ឋមិនទទួលប្រាក់ទេ គឺក្រុមហ៊ុនសាងសង់ជូនពលរដ្ឋ៖ «ឥឡូវនេះខ្ញុំមិនចង់បានសំណងអីទេ ខ្ញុំចាំមើលតែទឹក បើទឹកលិច បានខ្ញុំចាកចេញ បើទឹកមិនលិចទេ ខ្ញុំអត់ចេញទេ។ ដីចម្ការមិនខ្វះ ឲ្យតែមានកម្លាំងធ្វើ កុំឲ្យតែរដ្ឋាភិបាលគាប សុំតែមួយរស់»។

លិខិតចុះថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ របស់ក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរ ឲ្យដឹងថា បើក្រុមហ៊ុនបិទទ្វារទឹកសាកល្បងនៅពាក់កណ្ដាលខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ កម្រិតទឹកនឹងឡើងដល់ ៧២ម៉ែត្រ បណ្ដាលឲ្យលិចលង់ភូមិក្បាលរមាស និងភូមិស្រែគរចាស់។ ក្រុមហ៊ុនចាត់ទុកការបិទទ្វារទឹកសាកល្បង គឺជាទិសដៅនៃការអនុវត្តគម្រោង ហេតុនេះដើម្បីបញ្ចៀសចលាចលណាមួយ ទាមទារឲ្យពលរដ្ឋចាកចេញពីភូមិ។

តំណាងក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរ លោក អ៊ុំ រ៉េត ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៨ កក្កដា ថា រហូតមកទល់ពេលនេះ មិនទាន់មានសញ្ញាប្រកាសអាសន្នណាមួយបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ពលរដ្ឋនៅឡើយទេ ហើយក្រុមហ៊ុនបានត្រៀមទូកសម្រាប់ជួយអន្តរាគមន៍បន្ទាន់។ លោកថា នៅពេលថ្មីៗនេះ ពលរដ្ឋ ៣គ្រួសារនៅឃុំស្រែគរ បានយល់ព្រមឲ្យក្រុមការងារចុះវាស់វែងផ្តល់សំណង ហើយក្រុមហ៊ុនបានសាងសង់ផ្ទះត្រៀមសម្រាប់ផ្តល់សំណងជូនពលរដ្ឋរួចហើយ៖ «បញ្ហាការស្នាក់នៅអត់មានបញ្ហាអីទេ ឲ្យតែគាត់ព្រមចេញមក លើកតែបង្វេចមកនៅផ្ទះថ្មីនេះ ផ្ទះថ្មីគេធ្វើហើយស្អាត»។

នាយកប្រតិបត្តិវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្ដីពីកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ៊ិន.ជី.អូ ហ្វ័រ៉ុម (NGO-Forum) លោក តឹក វណ្ណារ៉ា ដែលចុះតាមដានផ្ទាល់ លើកឡើងថា ជំហររបស់សហគមន៍នៅតែមិនព្រមទទួលសំណង មិនព្រមរុះរើផ្ទះពីភូមិចាស់ ដែលអ្នកភូមិស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងភាគីពាក់ព័ន្ធ កុំបណ្ដេញពួកគាត់ចេញដោយបង្ខំតាមរយៈប្រតិបត្តិការបិទទ្វារទឹកពន្លិចភូមិ។

លោកបន្តថា សហគមន៍បានអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនស្រង់ស្ថិតិទ្រព្យសម្បត្តិ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវមានសាក្សីដឹងឮ ហើយសាក្សីនោះ គឺអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមេធាវីឯករាជ្យ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការវាស់វែងនេះពុំមែនមានន័យថា ពលរដ្ឋយល់ព្រមទទួលសំណងនោះទេ៖ «ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល គួរបញ្ជូនភ្នាក់ងារតំណាងទៅកាន់ភូមិស្រែគរ និងក្បាលរមាស ផង ដោយចាប់ផ្ដើមជជែកពិភាក្សាជាមួយប្រជាជនដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ ទៅលើសំណូមពរប្រាំ ហើយគោលជំហរគាត់បី តើអាចជួយអ្វីគាត់បាន ជាជាងទុកឲ្យទឹកលិច មកដោះស្រាយតាមក្រោយ ឃើញទិដ្ឋភាពអាក្រក់ទាំងអស់គ្នា»។

លោក តឹក វណ្ណារ៉ា បន្ថែមថា អ្នកភូមិចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងភាគីពាក់ព័ន្ធ អនុញ្ញាតឲ្យពួកគាត់បង្កើតភូមិថ្មីមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណៈ។ លោករំពឹងថា ក្រុមហ៊ុន អាជ្ញាធរខែត្រស្ទឹងត្រែង និងភាគីពាក់ព័ន្ធ គួរជជែកគ្នារកដំណោះស្រាយរួមមួយ មុនទឹកលិចលង់។ លោកបារម្ភថាមានបញ្ហាប្រឈមច្រើន បើទឹកលិចភូមិស្រែគរ និងភូមិក្បាលរមាស គឺការខកខានមិនបានធ្វើកសិកម្ម បញ្ហាខ្វះទឹកស្អាត សុវត្ថិភាពកុមារ និងបញ្ហាសុខភាពផ្សេងៗ ជាពិសេសសត្វអាសិរពិស ជាដើម៖ «សង្ឃឹមថារាជរដ្ឋាភិបាល អាជ្ញាធរខែត្រ និងក្រុមហ៊ុន បានឮសំណូមពរគាត់ហើយ មិនបាច់ចាំគាត់សរសេរសំបុត្រផ្លូវការទេ គួរតែចុះទៅភូមិហ្នឹងតែម្តង ចាប់ផ្តើមជជែកគ្នា»។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលអង្គការបណ្ដាញការពារទន្លេបី លោក លាង ប៊ុនលាភ មើលឃើញថា បញ្ហាផ្តល់សំណងមិនសមរម្យ ក៏ជាផ្នែកមួយនាំឲ្យពលរដ្ឋរារែកដែរ។ លោកយល់ថា ក្រុមហ៊ុនគួរតែផ្តល់សំណងទូទាត់ផ្អែកតាមតម្លៃទីផ្សារឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ក៏ជាផ្នែកមួយនាំឲ្យពលរដ្ឋប្ដូរឥរិយាបថព្រមទទួលសំណង៖ «ការដែលគាត់បាត់បង់នេះ គាត់ក៏មានគំនិតចូលរួមអភិវឌ្ឍដូចយើងដែរ ក៏ប៉ុន្តែមិនត្រូវឲ្យគាត់បាត់បង់ទាំងស្រុងនោះទេ គឺថាសូមឲ្យគាត់មានប្រាក់ចំណូល មានប្រព័ន្ធជីវិត សូមឲ្យគាត់បានវាមកវិញ»។

ក្រុមហ៊ុនបានសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរ ជិតរួចរាល់ហើយ នឹងបើកឲ្យដំណើរការតួប៊ីនទីមួយនៅពេលឆាប់ៗនេះ ក៏ប៉ុន្តែពលរដ្ឋរស់នៅឃុំស្រែគរ ចំនួន ១២៤គ្រួសារ និងឃុំក្បាលរមាស ចំនួន ៥៨គ្រួសារ មិនទាន់យល់ព្រមទទួលសំណង និងមិនទាន់ចាកចេញពីភូមិចាស់ទៅតាំងទីលំនៅថ្មីនៅឡើយទេ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ហាដីធ្លីរវាងប្រជាពលរដ្ឋ ក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរនៅរាជធានីភ្នំពេញ បានក្លាយជាវិវាទរ៉ាំរ៉ៃដោះស្រាយមិនដាច់ស្រេច និងអូសបន្លាយរាប់ឆ្នាំរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ពលរដ្ឋមើលឃើញការដោះស្រាយបញ្ហានៅអគារស ឬហៅថាអគារប៊ូឌីង ជាយន្តការដោះស្រាយបានឆាប់រហ័ស។

ទាំងពលរដ្ឋដែលមានទំនាស់ដីធ្លីនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល សុទ្ធតែបញ្ចេញទស្សនៈសាទរចំពោះយន្តការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លី ដែលប៉ះពាល់ដោយសារការអភិវឌ្ឍនៅអគារស ហៅថាអគារប៊ូឌីងកាលពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុននេះ ថាជាយន្តការល្អមួយ។

តំណាងអ្នកបឹងកក់ ដែលមានបញ្ហាដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុន ស៊ូកាគូ (Shukaku) ដែលទទួលបានសិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់បឹងកក់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ គឺលោកស្រី បូវ សោភា សរសើរដល់ការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់នៅអគារស ហៅអគារប៊ូឌីង ថាជាការគិតពីផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ៖ «នៅប៊ូឌីង គឺខ្ញុំសរសើរសមត្ថភាពរបស់លោក ជា សុផារ៉ា ដែលគាត់តែងតែមើលពីផលប្រយោជន៍របស់ ប្រជាពលរដ្ឋរហូតមកដល់ពេលនេះ។ បើសិនជាគាត់គិតពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់ កុំថាឡើយ ក្រុមហ៊ុនមកអភិវឌ្ឍន៍នៅប៊ូឌីង ទោះក្រុមហ៊ុនធំប៉ុណ្ណាមកអភិវឌ្ឍ បើសិនជាទំនាស់ផលប្រយោជន៍ជាមួយ ថ្នាក់ដឹកនាំជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏មិនងាយមានការដោះស្រាយល្អដែរ។ យើងមើលផ្លូវជាតិ១ ពេលដែលជប៉ុន មកដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋ គឺគេយកគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាធំ គេយកដំណោះស្រាយគេគិតពីផលប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋជាធំ។ តែសម្រាប់ពួកខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋបឹងកក់ អ្វីដែលគេគិត គឺគិតពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន»។

លោកស្រីឲ្យដឹងថា នៅពេលនេះមានអ្នកភូមិបឹងកក់សរុបចំនួន ២៥គ្រួសារទៀតដែលមិនទាន់ដោះស្រាយចប់។

ដោយឡែកអ្នកបុរីកីឡាដែលមានបញ្ហាជាមួយក្រុមហ៊ុន ផាន អ៊ីម៉ិច (Phan Imex) របស់អ្នកស្រី ស៊ុយ សុផាន ក៏បានអូសបន្លាយជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ នៅតែមិនទាន់ដោះស្រាយចប់ដែរ។ យ៉ាងហោចណាស់មានពលរដ្ឋរស់នៅបុរីកីឡា ១៤គ្រួសារទៀតដែលនៅបន្តការទាមទាររកដំណោះស្រាយ។

ទាក់ទងនឹងការដោះស្រាយបញ្ហានៅអគារប៊ូឌីង តំណាងសហគមន៍បុរីកីឡាដែលនៅសេសសល់ គឺលោកស្រី សរ ស៊ន មានប្រសាសន៍ថា លោកស្រីចង់បានការដោះស្រាយដូចគ្នានេះដែរ ព្រោះជាការដោះស្រាយដែលអាចទទួលយកបាន៖ «ព្រោះអីអ្នកមានដីមានផ្ទះ ដោះស្រាយដូចអ៊ីចឹងទៅ គាត់មានសំណងអាចទិញផ្ទះបាននៅ។ ពួកខ្ញុំធ្លាប់ដាក់ទៅក្រុងដាក់ទៅសុរិយោដីអីញឹកញាប់ ទាមទារឲ្យដោះស្រាយដូចប៊ូឌីង ហើយសុរិយោដីគាត់ថា បញ្ជូនទៅឲ្យក្រុងដោះស្រាយវិញ ហើយបើឲ្យក្រុងដោះស្រាយ គាត់នៅតែឲ្យខ្ញុំបញ្ចប់ដដែល លោក មាន ចាន់យ៉ាដា នៅតែឲ្យអ៊ីចឹងដដែល»។

ទន្ទឹមគ្នានេះ ប្រធានគ្រប់គ្រងការិយាល័យស៊ើបអង្កេតសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ចាត់ទុកការដោះស្រាយបញ្ហាប៉ះពាល់នៅអគារប៊ូឌីង ថាជាគំរូដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញជាយូរមកហើយ៖ «បញ្ហាប៊ូឌីងនេះ វាជាបញ្ហាមួយដែលយើងឃើញថា ជាការដោះស្រាយមួយ មកទល់ពេលនេះមិនទាន់ចេញបាតុភាពណាមួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់ វាទៅជាការដោះស្រាយយល់ព្រមគ្នា យើងគិតថា វាមិនទាន់អស់ ក៏វាស្ទើរតែអស់ទៅហើយដែរទាក់ទងបញ្ហាទាំងអស់នេះ។ អ៊ីចឹងយើងសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញដំណោះស្រាយរបៀបហ្នឹងពីមុនមក។ យើងចង់ថា ការអភិវឌ្ឍកន្លែងណាមួយ វាជាការពិតហើយថា ប្រទេសយើងត្រូវការការអភិវឌ្ឍ ប៉ុន្តែការអភិវឌ្ឍត្រូវតែដោះស្រាយដោយតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ ដែលអ្នករងផលប៉ះពាល់គាត់ទទួលយកបាន។ អ៊ីចឹងបើសិនជាដោះរបៀបនេះ ខ្ញុំគិតថា វាជាចំណុចល្អ ជាគំរូមួយ សម្រាប់ដំណោះស្រាយលើបញ្ហាផ្សេងៗ ទៀត នៅក្នុងរាជធានី ឬក៏នៅតាមខេត្ត»។

ការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីចំពោះពលរដ្ឋដែលប៉ះពាល់ពីការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់មួយចំនួនកន្លងទៅ សុទ្ធតែបន្សល់ទុកភាពមិនដាច់ស្រេច ហើយមិនទទួលយកបានគ្រប់គ្នា ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យមានអ្នកនៅបន្តការតវ៉ា តួយ៉ាងដូចជាអតីតអ្នកបឹងកក់ម្នាក់ គឺលោកស្រី ស៊ា ណារ៉េត ដែលតែងចេញទាមទាររកសំណងបន្ថែមទៀតពីសាលារាជធានីភ្នំពេញ៖ «ការដោះស្រាយនៅប៊ូឌីងហ្នឹង គឺដោះស្រាយដែលប្រជាពលរដ្ឋអាចទទួលយកបាន ហើយសមរម្យដែលគាត់អាចទៅទិញជម្រកថ្មីក៏បានអ៊ីចឹង គាត់ត្រូវទទួលយក។ គាត់ផ្ដល់ឲ្យសំណងមិនសមរម្យ ពួកខ្ញុំអត់អាចទទួលយកបានហ្នឹងហើយ បានជាពួកខ្ញុំចេះតែដើរទាមទារ។ ធ្វើម៉េចឲ្យសំណងសមរម្យឲ្យខ្ញុំបានផ្ទះនៅសមរម្យវិញ តែមិនមាន។ អ៊ីចឹងឯកឧត្ដម ជា សុផារ៉ា គាត់ដោះឲ្យនៅប៊ូឌីងនេះល្អប្រសើរហើយ ពលរដ្ឋគាត់សប្បាយចិត្តនឹងទទួលយកហើយ»។

ក្រៅពីអ្នកបឹងកក់ បុរីកីឡា សហគមន៍ថ្មគោល អេស.អូ.អេស (SOS) និងអ្នកទៅនៅទីតាំងភ្នំបាត ឯខេត្តកណ្ដាល និងពលរដ្ឋដែលរស់នៅតាមសងខាងផ្លូវរថភ្លើងចំនួន ៨សហគមន៍នៅខណ្ឌទួលគោក ក៏កំពុងបារម្ភផលប៉ះពាល់ពីការអភិវឌ្ឍផ្លូវរថភ្លើងរបស់រដ្ឋាភិបាលដែរ។ ពួកគាត់សុទ្ធតែចង់ឲ្យអាជ្ញាធរសាលារាជធានីភ្នំពេញ ដោះស្រាយសំណងសមរម្យទទួលយកបានតាមគំរូនៅអគារប៊ូឌីង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រុមការងារអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ អះអាងថា ករណីបាត់មនុស្សចំនួន ១៨ករណីដែលអាណាព្យាបាលបានប្ដឹងមក គឺពុំមានករណីចាប់កុមារសម្លាប់ក្នុងគោលបំណងណាមួយនោះទេ។

ក្រុមការងារទទួលព័ត៌មាននៃអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ លោក អ៊ូ សោភ័ណ្ឌ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី១៨ កក្កដា ថា គិតចាប់ពីថ្ងៃទី១៣ ដល់ថ្ងៃទី១៦ កក្កដា ក្រុមការងារបានទទួលបណ្ដឹងពីពលរដ្ឋចំនួន ១៨ករណី។ ពួកគាត់បានបាត់កុមារភាគច្រើនមានអាយុចន្លោះពី ២ឆ្នាំ ៣ឆ្នាំ និងមនុស្សអាយុពី ១៦ ទៅ ២០ឆ្នាំ គឺហេតុផលពួកគេវង្វេងឪពុកម្ដាយ វង្វេងផ្ទះ និងករណីមនុស្សធំខឹងឪពុកម្ដាយ ឬអាណាព្យាបាលស្ដីបន្ទោសរឿងមិនចូលរៀន ជាដើម ប៉ុន្តែមួយចំនួនបានរកឃើញ និងត្រឡប់មកវិញ៖ «ករណីដែលថាមានជនចាប់ក្មេងយកវះក្រលៀនវះអីហ្នឹង គឺអត់ទាន់មានជារបាយការណ៍ ឬក៏ព័ត៌មានអីឲ្យខាងខ្ញុំដឹងទេ។ ហើយតាមរយៈហ្វេសប៊ុក (facebook) យកទៅនេះទៅនោះ គឺអត់ទាន់មានទេ។ ឥឡូវហ្នឹងសូម្បីតែបាត់ ១ម៉ោង ក៏គាត់ហៅ (Call) មកប្រាប់ដែរ»។

ក្រុមការងារទទួលព័ត៌មានបានឲ្យដឹងថា ដោយសារមានការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងចែករំលែកនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក តៗគ្នាអំពីករណីបាត់ក្មេងជាញឹកញាប់ ដោយខ្លះថាបាត់នៅតាមសាលារៀន ឬតាមទីសាធារណៈផ្សេងៗ ដែលឪពុកម្ដាយ និងក្រុមគ្រួសារក្មេងអះអាងថា ត្រូវជនមិនស្គាល់មុខចាប់យកទៅ។

បញ្ហានេះ មន្ត្រីដដែលថ្លែងថា អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ បានធ្វើការឆ្លើយតបទៅនឹងករណីនេះ ដោយអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រុងប្រយ័ត្ន និងសូមជូនដំណឹងបន្ទាន់ ប្រសិនជាប្រជាពលរដ្ឋបានដឹងរឿង ឬក៏អាណាព្យាបាលជនរងគ្រោះជួបប្រទះករណីបាត់ក្មេង សូមរាយការណ៍បន្ទាន់ទៅលេខទូរស័ព្ទចំនួនពីរខ្សែ គឺលេខ ០៣១ ២០១ ២៣៤៥ និងលេខ ០៣១ ៦០១ ២៣៤៥ ដើម្បីក្រុមការងារទាក់ទងទៅសមត្ថកិច្ចនៅតំបន់គោលដៅ ធ្វើអន្តរាគមន៍ទាន់ពេល៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលរងការរិះគន់ថា ធ្វើទៅតាមការចង់បានរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នោះ ឥឡូវនេះត្រូវបានសមាជិកព្រឹទ្ធសភាសម្រេចអនុម័តរួចហើយ ក្រោយពីរដ្ឋសភាអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី១០ កក្កដា។ គណបក្សប្រឆាំងប្ដេជ្ញាថានឹងអនុវត្តតាមខ្លឹមសារ និងស្មារតីនៃច្បាប់នេះ ក្រោយពេលច្បាប់ដែលរងការតិះដៀលដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ នឹងត្រូវប្រកាសឲ្យប្រើនៅពេលខាងមុខ។

សំឡេងគាំទ្រ ៤២សំឡេងនៃចំនួនសមាជិកព្រឹទ្ធសភា បានយល់ព្រមលើសេចក្ដីស្នើច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះ ថាជាច្បាប់បម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍រួម ស្របទៅតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីពហុបក្ស ដូចដែលមានបញ្ញត្តិក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេស។

សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ព្រឹទ្ធសភា នៅថ្ងៃទី១៨ កក្កដា សរសេរថា ច្បាប់នេះមានគោលបំណងធ្វើឲ្យស្របទៅតាមបរិបទជាក់ស្ដែង នៃការវិវឌ្ឍន៍រីកចម្រើនរបស់ប្រទេស ក្នុងដំណើរការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ឲ្យដើរទន្ទឹមនឹងការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ។

ស្របពេលច្បាប់នេះបានឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលនៃការត្រួតពិនិត្យ និងអនុវត្តមួយជំហានទៀតពីសមាជិកព្រឹទ្ធសភាហើយនោះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យល់ឃើញថា វាពុំមានអ្វីចាំបាច់ដែលត្រូវប្រកែកថា ប្រឆាំងនឹងខ្លឹមសារច្បាប់នេះឡើយ។

លោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អះអាងថា សម្រាប់គណបក្សប្រឆាំងត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការអនុវត្តទៅតាមខ្លឹមសារបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ។ លោកបន្តថា «ដោយឡែកសម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យើងនឹងធ្វើកិច្ចការហ្នឹង។ និយាយឲ្យស្រួលស្ដាប់ទៅ យើងសម្រប ដោយយើងធ្វើយ៉ាងណាឲ្យគណបក្សយើងធ្វើដំណើរទៅដល់គោលដៅរបស់ខ្លួន»។

ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលរងការរិះគន់ថា ធ្វើទៅតាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ហើយត្រូវបានសមាជិកសភាដ៏ច្រើនលើសលប់ពីខាងបក្សអំណាច អនុម័តជាថ្មីទៀតកាលពីថ្ងៃទី១០ កក្កដា គឺពុំមានវត្តមានពីខាងបក្សប្រឆាំងចូលរួមឡើយ។

ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលរុះរើសាចុះសាឡើងពីរដងទៅហើយនោះ រងការពេបជ្រាយថា តាក់តែងឡើងក្នុងបំណងកម្ទេចបក្សប្រឆាំង ជាជាងធ្វើវិសោធនកម្មឲ្យមានភាពល្អប្រសើរនៃមាត្រាខ្លះទៅតាមការវិវឌ្ឍន៍ជាក់ស្ដែងរបស់សង្គមក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។

កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៦ ច្បាប់ស្ដីពីឯកពន្ធភាព ត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័ត ហើយច្បាប់នេះត្រូវរងការរិះគន់ថា តាក់តែងឡើងទៅតាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែរ ប្រឆាំងនឹងដៃគូនយោបាយរបស់លោកកាលណោះ គឺព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ប៉ុណ្ណោះ។ ការវិវឌ្ឍន៍ផ្នែកច្បាប់នេះ ហាក់មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានដែរទៅនឹងច្បាប់ប្រឆាំងអ្នកដែលហ៊ានរិះគន់ថា ពុំមានរបបខ្មែរក្រហម ត្រូវមានទោសទណ្ឌ។

ក្នុងពេលប្រជាប្រិយភាពបក្សប្រឆាំងចាប់ផ្ដើមផុលផុសឡើង រដ្ឋាភិបាលក៏ចាប់ផ្ដើមតាក់តែងច្បាប់មួយភ្លាមដែរនៅគ្រានោះ។ ច្បាប់ប្រឆាំងអ្នកដែលរិះគន់ថា ពុំមានរបបខ្មែរក្រហមដែលរដ្ឋសភាអនុម័តក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៣ ត្រូវគេមើលឃើញថា ចេតនានៃច្បាប់នេះចង់ដាក់ការគាបសង្កត់ប្រឆាំងលោក កឹម សុខា ជាជាងបម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍សាធារណៈ។

ស្របពេលច្បាប់ដែលរងការរិះគន់ដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះដាក់ឲ្យអនុវត្ត បាតុកម្មក៏បានផ្ទុះឡើងប្រឆាំងលោក កឹម សុខា ភ្លាមដែរ។ ដោយឡែកច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះវិញ ក៏ហាក់មិនខុសពីច្បាប់មុនៗនោះប៉ុន្មានដែរ។ ស្របពេលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងអតីតមេបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី លែងផ្អែមល្ហែមជាមួយគ្នាទៀតហើយ ហើយគាប់ជួនលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវហ៊ុមព័ទ្ធទៅដោយបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការផង លោក ហ៊ុន សែន ក៏បញ្ជាឲ្យសមាជិកសភាពីខាងបក្សកាន់អំណាចរបស់គាត់ ពិនិត្យ និងស្រូតតាក់តែងភ្លាមដែរឲ្យស្របតាមសភាពការណ៍។

បើទោះជាបែបណា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច លោក សុខ ឥសាន យល់ឃើញថា ការតាក់តែងច្បាប់ គេមិនសំដៅទៅប្រយោជន៍បុគ្គលទេ ហើយការរិះគន់របស់មជ្ឈដ្ឋានអំពីកម្មវត្ថុនៃគោលបំណងដើមនៃច្បាប់នេះ អាចចាត់ទុកជាការមើលមិនស៊ីជម្រៅនៃច្បាប់។ លោកបន្តថា «យើងធ្វើច្បាប់មិនតម្រូវលើចិត្តបុគ្គលណាម្នាក់ទេ។ យើងធ្វើតម្រូវចិត្តភាគច្រើននៅក្នុងប្រទេស បើនិយាយឲ្យត្រូវ ១០០ភាគរយ គឺមិនត្រូវទេ»។

យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ នៅរង់ចាំតែការឆ្លងយោបល់ពីក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញដែលពិនិត្យអំពីធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់នេះ និងការឡាយព្រះហស្តលេខាពីព្រះមហាក្សត្រជាមុនសិន មុននឹងដាក់ឲ្យអនុវត្ត។

ទាក់ទិនរឿងនេះ មេធាវីតំណាងដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីក្នុងសំណុំរឿងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម លោក ហុង គឹមសួន មានប្រសាសន៍ថា ការអនុវត្តភ្លាម ឬត្រូវរង់ចាំរយៈពេលណាមួយសិននោះ វាអាស្រ័យលើការយល់ឃើញរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែលោកចាត់ទុកថា ច្បាប់ដែលខ្វះការពិគ្រោះយោបល់ ឬតាក់តែងឡើងតម្រូវតាមចិត្តមនុស្ស ជាជាងបម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍រួម ហាក់ដូចជាខ្លឹមសារនៃច្បាប់នោះ អនុវត្តសម្រាប់ភាគីតែម្ខាង។ លោកបន្តថា «អ៊ីចឹងអ្វីដែលបង្កើតឡើងដោយបក្សតែម្ខាង ដោយមិនបានយកសំឡេងពីបក្សម្ខាងទៀតមកជជែក ឬយកមកពីពិចារណាដើម្បីធ្វើច្បាប់មួយនេះ មានន័យថាបម្រើផលប្រយោជន៍តែម្ខាងទេ»។

នៅពេលនេះ គណបក្សប្រឆាំងបានសម្រេចប្រើប្រាស់ត្រឹមនិមិត្តសញ្ញាព្រះអាទិត្យ ដោយដកទាំងរូបលោក កឹម សុខា និងរូបលោក សម រង្ស៊ី ចេញពីស្លាកគណបក្សហើយ។ លោក អេង ឆៃអ៊ាង ឲ្យដឹងថា អំណឹះតទៅ ជាពិសេសក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិខាងមុខនេះ បក្សប្រឆាំងលែងប្រើរូបមេបក្សទាំងពីរនេះទៀតហើយ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកភូមិនៅស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគីរី និងសង្គមស៊ីវិលបានដាក់ពាក្យប្ដឹងបរិហារមន្ត្រី និងអាជ្ញាធរមួយចំនួនពីបទបណ្ដែតបណ្ដោយឲ្យមានបទល្មើសព្រៃឈើលើផ្ទៃដីប្រមាណ ៨០០ហិកតារ។ ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរបដិសេធការចោទប្រកាន់នេះ។

មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី អះអាងថា តុលាការអាចនឹងចំណាយពេល ១ខែ ដើម្បីពិនិត្យមើលសំណុំរឿងនេះមុននឹងកោះហៅដើមបណ្ដឹងទៅសាកសួរ។

អ្នកភូមិបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនោះ ជូនសាលាដំបូងខេត្តរតនគីរី កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា។

អ្នកភូមិសមុទ្រក្រោម និងភូមិណងហៃ ឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ និងបុគ្គលិកអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានចោទបុគ្គលចំនួន ៧រូប ដែលមានតួនាទីពីថ្នាក់មេភូមិ មេឃុំ មេប៉ុស្តិ៍ អភិបាលស្រុក អនុប្រធានដែនជម្រកសត្វ អធិការនគរបាល និងប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តរតនគិរី ពីបទពាក់ព័ន្ធអនុគ្រោះចំពោះបទល្មើសព្រៃឈើមិនទប់ស្កាត់បទល្មើសកាប់រាន និងឈូសឆាយដីព្រៃឈើ និងបទល្មើសកាប់រំលំដើមឈើប្រណិតក្នុងតំបន់ព្រៃសហគមន៍។

អ្នកភូមិសំអាងលើហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើងពីថ្ងៃទី២២ ដល់ថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា ពេលពួកគេបានល្បាតព្រៃឃើញព្រៃឈើសាធារណៈចំនួនជាង ៨០០ហិកតារ ត្រូវបានគេកាប់បំផ្លាញតែអាជ្ញាធរមិនបានបញ្ឈប់បទល្មើសនោះទេ។

លោក ហីវ ពុំ ដែលជាអ្នកភូមិម្នាក់ បានផ្ដិតមេដៃដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបានបញ្ចូលបញ្ហានេះទៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹងរបស់ពួកគាត់៖ «ព្រោះខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង ឃើញគេកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ មិនមានអ្នកទប់ស្កាត់»។

មេឃុំសេដា លោក អង់ ប៊ុនធៀង ដែលជាអាជ្ញាធរម្នាក់ក្នុងចំណោមបុគ្គល ៧នាក់ ដែលអ្នកភូមិប្ដឹងបដិសេធការចោទប្រកាន់នេះ។ លោកអះអាងថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃដែលអ្នកភូមិចុះល្បាត អាជ្ញាធរបានទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃសហគមន៍ មិនឲ្យកើតឡើងនោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកចោទអ្នកភូមិវិញថា គឺជាអ្នកកាប់ព្រៃឈើក្នុងតំបន់ហាមឃាត់នោះ៖ «រឿងនេះខ្ញុំបានរាយការណ៍គ្រប់អស់ហើយ។ មន្ទីរបរិស្ថាន និងប៉ូលិសគេទៅល្បាតមើល និងបង្ក្រាបអត់មានកាប់តទៅទេ។ ខ្ញុំមិនមែនជាជនដៃដល់ ហើយខ្ញុំមិនខ្លាចទៅបំភ្លឺនោះទេ»។

មន្ត្រីអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ ដែលចូលរួមដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនេះដែរអះអាងថា ពលរដ្ឋទាំងអស់មានសិទ្ធិដាក់ពាក្យប្ដឹងបរិហារមន្ត្រីអាជ្ញាធរ ពេលបានដឹង បានឮ និងបានឃើញនូវបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌព្រៃឈើ ហើយមិនទាន់ផុតអាជ្ញាយុកាលនៃបទល្មើស៖ «បើសិនជាស្ថាប័នយើងឯករាជ្យ យុត្តិធម៌ យើងសង្ឃឹម ដោយសារមានការកែទម្រង់ (តុលាការ) អ៊ីចឹងគិតថា អ្វីដែលបាត់បង់ គឺមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ»។

ខ្លឹមសារក្នុងពាក្យបណ្ដឹងដែលអាស៊ីសេរី ទទួលបានដើមបណ្ដឹងបានស្នើតុលាការផ្ដន្ទាទោសជនប្រព្រឹត្ត មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ ហើយទាមទារសំណងចំនួន ២០លានរៀល៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រជាពលរដ្ឋជិត ១០០នាក់ រស់នៅក្នុងសង្កាត់កាកាប២ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ បានលើកគ្នាតវ៉ាដុតកង់ឡាន នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ ដើម្បីសម្ដែងការមិនពេញចិត្តចំពោះការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងមួយខ្សែរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលពួកគាត់គិតថា នឹងធ្វើឱ្យពួកគាត់រងផលប៉ះពាល់។ ពលរដ្ឋអះអាងថា ការតវ៉ានេះ ដោយសារតែការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងនោះធ្វើឡើងមិនបានពិភាក្សាជាមួយពលរដ្ឋជាមុនឡើយ។

ការតវ៉ាដុតកង់ឡានជាលើកទីមួយ ដើម្បីសម្ដែងការមិនពេញចិត្តចំពោះការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើង ដែលអាចធ្វើលើផ្លូវចាក់បេតុង មួយរយប្រាំខេ (105K) ស្ថិតក្នុងសង្កាត់កាកាប២ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ ត្រូវបានពលរដ្ឋព្រួយបារម្ភថា នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការធ្វើចរាចរណ៍ និងការប្រកបមុខរបរប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគាត់ ជាពិសេសគឺសុវត្ថិភាពរបស់កុមារដែលតែងតែឆ្លងកាត់ផ្លូវនោះទៅកាន់សាលារៀនជារៀងរាល់ថ្ងៃ។

ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិចំការឪឡឹក២ សង្កាត់កាកាប២ លោក ម៉េង គ្រួយ ថ្លែងថា ពលរដ្ឋដែលលើកគ្នាតវ៉ាដុតកង់ឡាននេះ មិនមែនចង់ប្រឆាំងចំពោះការអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាលឡើយ ប៉ុន្តែដោយសារការសាងសង់រថភ្លើងនោះ ធ្វើឡើងដោយមិនបានប្រាប់ពលរដ្ឋដែលជាអ្នករស់នៅតាមបណ្ដោយផ្លូវចាក់បេតុងមួយរយប្រាំខេ ដឹងលឺជាមុន។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបញ្ជាក់ថា ការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងថ្មីនេះ នឹងមិនអាចផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ គ្រាន់តែផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមហ៊ុន៖ «ចង់ឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ សិក្សាអំពីគម្រោងនេះឡើងវិញ ហើយខ្ញុំមិនមែនចង់ប្រចាំចំពោះការអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាលដែរ តែសុំឱ្យការអភិវឌ្ឍនោះ ធ្វើឡើងអាចឱ្យពលរដ្ឋទទួលយកបានផង»។

ពលរដ្ឋបានឱ្យដឹងថា ផ្លូវរថភ្លើងដែលអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខតំបន់របស់ពួកគាត់នេះ គឺតភ្ជាប់ចេញពីរ៉ារថភ្លើង ស្ថិតក្នុងសង្កាត់ស្រះចក ខណ្ឌទួលគោក ឆ្ពោះមកអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ ដើម្បីប្រើប្រាស់ជាមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនភ្ញៀវ។ បន្ទាប់ពីមានការតវ៉ាដុតកង់ឡានពីប្រជាពលរដ្ឋ ក្រុមកម្មករនៃការដ្ឋានសាងសង់រថភ្លើង ក៏បាននាំគ្នាផ្អាកសកម្មភាពរបស់ខ្លួនដែរ។

ពលរដ្ឋតវ៉ាម្នាក់ទៀត លោកស្រី នុត ជាតា ក៏បានលើកឡើងដែរថា ថ្វីត្បិតការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងនេះ បានចាប់ផ្ដើមឡើងតាំងពីខែមករា មកក្ដី ប៉ុន្តែគ្មានអាជ្ញាធរក្នុងតំបន់រូបណាចុះមកពិភាក្សាជាមួយពលរដ្ឋឡើយ៖ «នៅពេលសួរនាំ មេភូមិ និងមេឃុំគាត់អត់ដឹងដែរ»។

រីឯចៅសង្កាត់កាកាប២ ដែលទើបឡើងកាន់តំណែងថ្មី លោក ខឹម ចាន់វណ្ណៈ ដែលបានចុះទៅដល់កន្លែងពលរដ្ឋផ្ទុះការតវ៉ាដុតកង់ឡាននោះ បានថ្លែងថា លោកក៏ពុំទាន់ដឹងច្បាស់អំពីគម្រោងសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងនេះនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែក្រុមកម្មករបានប្រាប់លោកថា ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ រៀលវ៉េស៍ (Royal Railways) របស់លោកឧកញ៉ា គិត ម៉េង គឺជាអ្នកសាងសង់។

លោកចៅសង្កាត់ថ្មីនេះបន្តថា គម្រោងសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងនោះក៏អាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ផ្ទះសម្បែងរបស់ពលរដ្ឋខ្លះដែរ ហើយលោកនឹងលើកយករឿងនេះទៅពិភាក្សាឱ្យបានច្បាស់លាស់ជាមួយភាគីក្រុមហ៊ុន៖ «ហៅក្រុមហ៊ុន និងម្ចាស់ម៉ៅការសួរនាំគាត់អំពីគម្រោងសាងសង់នេះ»។

ឆ្លើយតបនឹងការតវ៉ារបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្កាត់កាកាប២ មន្ត្រីនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី អះអាងថា ក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ មន្ត្រីជំនាញនឹងបើកកិច្ចប្រជុំមួយជាមួយពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាជុំវិញគម្រោងសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងនោះឱ្យបានច្បាស់៖ «ហើយក៏ដូចជាចង់ស្ដាប់សំណូមពរ និងបញ្ហារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយរួមគ្នាដោះស្រាយ»។

ចំណែកប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ ថ្លែងថា តាមពិតរឿងតវ៉ារបស់ប្រជាពលរដ្ឋស្ថិតក្នុងសង្កាត់កាកាប២ ចំពោះគម្រោងសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើង គឺកើតឡើងតាំងពីយូរមកហើយដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា រាល់ការអភិវឌ្ឍទាំងអស់គួរតែធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ និងឯកភាពពីប្រជាពលរដ្ឋដែលអាចរងផលប៉ះពាល់ជាមុនសិន៖ «ពីដើមមក តែងតែស្នើឱ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ និងការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់»។

លោក សន ជ័យ បញ្ជាក់ថា ដើម្បីឱ្យការអភិវឌ្ឍផ្លូវរថភ្លើង ធ្វើឡើងដោយមានការឯកភាពពីប្រជាពលរដ្ឋ គឺជៀសមិនរួច ដែលអាជ្ញាធរត្រូវតែជួបចរចាជាមួយពលរដ្ឋជាមុនសិនដើម្បីស្វែងរកចំណុចរួមមួយដែលភាគីទាំងពីរអាចទទួលយកបាន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាប និងមន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងអ្នកជិតស្និទ្ធនៅតែរកមិនឃើញតម្រុយណាមួយទាក់ទិនការបាត់ព្រះកាយព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមមួយអង្គ និងតាអាចារ្យម្នាក់ កាលពីអំឡុងខែមិថុនា នោះទេ។ ពួកគេកំពុងស្វែងរកបន្តទៀត ដោយមិនទាន់ហ៊ានសន្និដ្ឋានថា យ៉ាងណាឡើយ។

រយៈពេលមួយខែហើយ ដែលព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមមួយអង្គ និងលោកតាអាចារ្យម្នាក់ បានបាត់ព្រះកាយ និងបាត់ខ្លួននៅក្នុងទឹកដីនៃខេត្តសៀមរាប ដោយមិនទាន់ដឹងអំពីដំណឹងថា ស្លាប់ ឬរស់នៅទីណានៅឡើយទេមកដល់ពេលនេះ។

ស្នងការនគរបាលខេត្តសៀមរាប លោក ទិត្យ ណារ៉ុង ដែលទើបឡើងកាន់តំណែងថ្មី មានប្រសាសន៍ថា មកដល់ពេលនេះ ការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោម និងតាអាចារ្យម្នាក់នោះ គឺកំពុងឋិតក្នុងទីងងឹតដោយមិនដឹងថា អ្នកទាំងពីរទៅដល់ទីណាឡើយ ព្រោះគ្មានព័ត៌មានអ្វីទាំងអស់៖ «»។

ចំពោះការបាត់ខ្លួននេះ ខាងសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) ប្រចាំខេត្តសៀមរាប ក៏កំពុងខិតខំស្វែងរកដែរ ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ គឺគ្មានសញ្ញាណាមួយនោះទេ។

អ្នកស៊ើបអង្កេតសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តសៀមរាប គឺលោក សួស ណារិន បង្ហាញជំហរថា គេនៅតែតាមរកព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោម ១អង្គ និងតាអាចារ្យម្នាក់ដែលបាត់ខ្លួនបន្តទៀត បើទោះបីជាពេលនេះមិនទាន់មានតម្រុយច្បាស់លាស់ ជុំវិញការបាត់ខ្លួននោះក៏ដោយ៖ «»។

សាច់ញាតិរបស់ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមនោះ ឱ្យដឹងថា ព្រះសង្ឃព្រះនាម មាស វិចិត្រ ព្រះជន្ម ៣១ព្រះវស្សា និងតាអាចារ្យ ឈ្មោះ នី បានបាត់ខ្លួនតាំងពីថ្ងៃទី១៨ ខែមិថុនា។ លោក រស់ សេរី ដែលជាគ្រូបង្ហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ នៅភូមិទទា សង្កាត់ក្របីរៀល ក្រុងសៀមរាប ឱ្យដឹងថា យប់ថ្ងៃទី១៨ ខែមិថុនា គឺព្រះសង្ឃនាម មាស វិចិត្រ និងតាអាចារ្យ បានទៅលេងផ្ទះរបស់លោក ហើយវេលាម៉ោង ៩យប់ក៏បាននិមន្តត្រឡប់វិញ ប៉ុន្តែពីរថ្ងៃក្រោយមកលោកទទួលបានព័ត៌មានថា ក្រុមប្រជាការពារសង្កាត់ស្រងែ បានចាប់ព្រះសង្ឃ ព្រមទាំងតាអាចារ្យនោះ ដោយគេសង្ស័យថា ជនជនខិលខូច ហើយប្រគល់ទៅឱ្យប៉ូលិសប៉ុស្តិ៍ស្រងែ។ គេបានឃើញប៉ូលិសបង្ហោះរូបថតព្រះសង្ឃ ១អង្គ និងតាអាចារ្យម្នាក់នោះ អាក្រាតកាយ ដោយស្លៀកការុង ហើយដេកអោបគ្នាហាក់ដូចជាមានអ្នកណាវាយធ្វើទារុណកម្ម។

ប៉ូលិសប៉ុស្តិ៍ស្រងែ បានឆ្លើយប្រាប់ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សថា ពេលដែលប៉ូលិសរកមិនឃើញកំហុសរបស់ព្រះសង្ឃ និងតាអាចារ្យនោះ គេក៏បញ្ជាឱ្យប្រជាការពារបើកម៉ូតូ ៣គ្រឿង ដឹកអ្នកទាំងពីរទៅរកចំណតឡានក្នុងក្រុងសៀមរាប ដើម្បីឱ្យជិះត្រឡប់ទៅលំនៅវិញ ប៉ុន្តែនៅពេលធ្វើដំណើរដល់ជិតផ្ទះអង្គការមេត្តាករុណា អ្នកទាំងពីរក៏ចុះពីលើម៉ូតូ ហើយរត់គេចខ្លួនបាត់តែម្ដង។

ទាក់ទិនបញ្ហានេះ នាយកកម្មវិធីសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ លោក សឺន ជុំជួន មានប្រសាសន៍ថា លោកបានបញ្ជូនកម្លាំងចុះស្រាវជ្រាវករណីនេះដែរ ប៉ុន្តែមិនបានលទ្ធផលនៅឡើយ។ ទោះយ៉ាងណា លោក សឺន ជុំជួន ថា នឹងដាក់លិខិតសុំអន្តរាគមន៍ទៅអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាប ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ ដើម្បីឲ្យជួយស្វែងរកព្រះសង្ឃដោយយកចិត្តទុកដាក់៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរជនជាតិខ្មែរនិយាយភាសាបរទេសជាច្រើននាក់នៅខេត្តសៀមរាប ត្អូញត្អែរថា ពួកគេមិនសូវសម្បូរភ្ញៀវទេសចរដើម្បីនាំដើរកម្សាន្តតាមតំបន់អង្គរទេ ដោយសារតែបច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍បរទេសខ្លះដែលមករកស៊ីនៅស្រុកខ្មែរ បាននាំទាំងមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចររបស់គេមកជាមួយផង។

ក្រុមមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរជនជាតិខ្មែរ ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលចេញវិធានការលុបបំបាត់មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរបរទេសដែលមកដណ្ដើមការងារខ្មែរឲ្យអស់ដូចរដ្ឋាភិបាលថៃ ដែលបានប្រកាសមិនឲ្យមានមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរបរទេសនៅក្នុងប្រទេសថៃ ដូច្នេះដែរ។

ក្រុមមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរជនជាតិខ្មែរនិយាយភាសាបរទេសខ្លះនៅខេត្តសៀមរាប ទាមទារជាថ្មីទៀតឲ្យមន្ត្រីក្រសួងទេសចរណ៍ និងរដ្ឋាភិបាល លុបបំបាត់ចោលមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរបរទេសដែលកំពុងតែមកដណ្ដើមនាំភ្ញៀវ ដើរកម្សាន្តនៅតាមរមណីយដ្ឋានអង្គរនាពេលបច្ចុប្បន្នឲ្យអស់។

មគ្គុទ្ទេសក៍ម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកនិយាយភាសាកូរ៉េ គឺលោក សុខ វាសនា។ លោកមានប្រសាសន៍នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ទី១៨ ខែកក្កដា ថា បច្ចុប្បន្ននេះបើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលអះអាងថា តួលេខភ្ញៀវទេសចរបរទេសកើនឡើងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំក៏ដោយ ក៏អ្នកនិយាយភាសាកូរ៉េដូចរូបគាត់ មិនសូវសម្បូរភ្ញៀវទេសចរសម្រាប់នាំដើរកម្សាន្តនៅតំបន់អង្គរទេ។ មូលហេតុដែលមិនសូវសម្បូរភ្ញៀវ គឺដោយសារតែក្រុមហ៊ុនកូរ៉េខ្លះដែលមករកស៊ីនៅខេត្តសៀមរាប មានក្រុមមគ្គុទ្ទេសក៍របស់គេសម្រាប់ជូនភ្ញៀវដើរកម្សាន្ត។

លោក សុខ វាសនា យល់ថា បញ្ហាដែលក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍កូរ៉េប្រើមគ្គុទ្ទេសក៍ជនជាតិរបស់គេក្រោមរូបភាពជាអ្នកបកប្រែភាសានោះ ធ្វើឲ្យមគ្គុទ្ទេសក៍ខ្មែរនិយាយភាសាកូរ៉េជាច្រើនគ្មានការងារ ហើយម្យ៉ាងទៀត មគ្គុទ្ទេសក៍ទាំងនោះមិនយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរទេ ជាហេតុធ្វើឲ្យមានការបារម្ភអំពីការប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើវប្បធម៌ អរិយធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្រពិតរបស់ខ្មែរ៖ «មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរជាតិ ពេលខ្លះអត់មានការងារទាល់តែសោះ ហើយជនបរទេសអនុញ្ញាតឲ្យចូលមកនាំភ្ញៀវទេសចរ មកនិយាយអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ។ ការមកដណ្ដើមការងារមគ្គុទ្ទេសក៍ជាតិ គឺជះឥទ្ធិពលច្រើនយ៉ាងណាស់»។

មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរនិយាយភាសាកូរ៉េ ម្នាក់ទៀត លោក លី ប៊ុនលីម មានប្រសាសន៍ថា លោកខិតខំរៀនភាសាកូរ៉េ ជាច្រើនឆ្នាំ ប៉ុន្តែនៅពេលចេះភាសានេះទៅធ្វើជាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរ បែរជាក្រុមហ៊ុនមិនទទួលយក ដោយគេយកតែជនជាតិកូរ៉េ មកនាំភ្ញៀវដើរកម្សាន្ត។ លោក លី ប៊ុនលីម បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះក្នុងមួយខែៗ លោកបាននាំភ្ញៀវដើរកម្សាន្តប្រហែល ៣ដង ដោយបានកម្រៃប្រហែល ១៥០ដុល្លារអាមេរិក។ ភ្ញៀវដែលលោកនាំដើរកម្សាន្តនេះ គឺបានដោយសារតែគេទាក់ទងមកលោកផ្ទាល់ មិនមែនក្រុមហ៊ុនជាអ្នកផ្ដល់ឲ្យទេ៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវទៅរដ្ឋាភិបាល សូមជួយគិតគូរដល់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅខេត្តសៀមរាប ដែលជាអ្នកមគ្គុទ្ទេសក៍ភាសាកូរ៉េផង»។

ក្រុមមគ្គុទ្ទេសក៍ជនជាតិខ្មែររិះគន់ថា ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យបរទេសមកធ្វើជាមគ្គុទ្ទេសក៍នាំភ្ញៀវដើរកម្សាន្តនៅតំបន់អង្គរ គឺវាបានធ្វើឲ្យចំណូលទេសចរណ៍ជាច្រើនមិនធ្លាក់ដល់ដៃពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ ពោលគឺក្រុមហ៊ុនបរទេសទាំងនោះបាននាំយកលុយស្ទើរតែគ្រប់ផ្នែក ចំណែកខ្មែរបានទទួលតែសំរាមដែលភ្ញៀវបរទេសស៊ី ហើយគ្រវាត់ចោលប៉ុណ្ណោះ។

ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប លោក ង៉ូវ សេងកាក់ បានឆ្លើយតបថា ក្រសួងទេសចរណ៍ បានយកចិត្តទុកដាក់ជុំវិញបញ្ហានេះ ហើយកំពុងកាត់បន្ថយអ្នកបកប្រែភាសាកូរ៉េ ឲ្យថយចុះចំនួន ៥០នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដើម្បីទុកការងារឲ្យមគ្គុទ្ទេសក៍ខ្មែរ។ មន្ត្រីដដែលបញ្ជាក់ថា បញ្ហាកាត់បន្ថយអ្នកបកប្រែភាសាកូរ៉េ នេះ ត្រូវធ្វើជាជំហានៗ មិនអាចផ្ដាច់ភ្លាមបានទេ ពីព្រោះវាក៏មានការទាក់ទងជាមួយនឹងស្ថិរភាពភ្ញៀវទេសចរជនជាតិកូរ៉េ ដែរ៖ «ទម្រាំយើងបណ្ដុះបណ្ដាលមគ្គុទ្ទេសក៍ខ្មែរនិយាយភាសាកូរ៉េ គ្រប់ចំនួន ហើយយើងទ្រទ្រង់បាន ១០០% គឺយើងនឹងកាត់ផ្ដាច់ទាំងស្រុងរយៈពេល ៤ឆ្នាំទៀត»។

កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា (Prayut Chan-o-cha) បានប្រកាសមិនឲ្យមានមគ្គុទ្ទេសក៍ជនជាតិបរទេសនៅក្នុងប្រទេសថៃ ទាំងស្រុង ដោយយល់ថាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរបរទេសទាំងនោះជាអ្នកដណ្ដើមការងារពលរដ្ឋថៃ។ ពលរដ្ឋខ្មែរចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលមានចំណាត់ការប្រឆាំងមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរបរទេសដូចគ្នានឹងរដ្ឋាភិបាលថៃ ដែរ។

ប្រភពពីមន្ត្រីមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នមានជនបរទេសប្រមាណជាង ២០០នាក់បានចូលមកធ្វើជាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរនៅខេត្តសៀមរាប ដូចជាមគ្គុទ្ទេសក៍ជនជាតិរុស្ស៊ី មគ្គុទ្ទេសក៍ជនជាតិអ៊ីតាលី និងជនជាតិកូរ៉េ ជាដើម៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ពលរដ្ឋនៅឃុំត្រពាំងភ្លាំង ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត បានចោទឈ្មួញទិញដីឲ្យក្រុមហ៊ុនជប៉ុន មួយថា តែងតែប្រើកម្មករស៊ីឈ្នួលឈូសឆាយដីឲ្យវាយធ្វើបាប និងដុតផ្ទះអ្នកភូមិព្រៃពាយ ដើម្បីយកដីរាប់ពាន់ហិកតារទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនជប៉ុន អភិវឌ្ឍដាំដំណាំម្រេចកំពត។

អ្នកភូមិព្រៃពាយ ចោទថា អាជ្ញាធរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅខេត្តកំពត សុទ្ធតែខ្លាចអំណាចរបស់ប្ដីប្រពន្ធឈ្មោះ អាំ ផល្លីន និង ហ៊ាង គន្ធី ដែលអ្នកទាំងពីរតែងតែប្រើកម្មករស៊ីឈ្នួលឈូសឆាយដីឲ្យដណ្ដើមយកពីអ្នកភូមិព្រៃពាយ បានកាប់រានកាលពីជាង ១០ឆ្នាំមុន។

ក្រុមអ្នកភូមិរាប់ពីក្មេងដល់ចាស់ ទាំងប្រុស ទាំងស្រី បានរាប់រៀបថា លោកស្រី ហ៊ាង គន្ធី ដែលមានងារជាជំទាវតែងតែបញ្ជាឲ្យកម្មករវាយអ្នកភូមិណាដែលមិនព្រមប្រគល់ដីឲ្យ។ បច្ចុប្បន្នអ្នកភូមិព្រៃពាយ គ្មាននរណាម្នាក់ហ៊ានចូលទៅដីដែលពួកគេធ្លាប់កាន់កាប់តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ២០០០ ដល់ឆ្នាំ២០១៤ នោះទេ។

អ្នកភូមិព្រៃពាយ ម្នាក់ លោក ថន សុខា ប្រាប់ថា ឈ្មួញដីឈ្មោះ អាំ ផល្លីន និងប្រពន្ធឈ្មោះ ហ៊ាង គន្ធី កាលពីឆ្នាំ២០១៤ បានបង្ខំឲ្យអ្នកភូមិលក់ដីក្នុងតម្លៃទាបបំផុតគឺ ១ហិកតារ ៣០០ដុល្លារទៅឲ្យពួកគេ។ លោកបន្តថា ឈ្មួញដីបានបង្ខំឲ្យអ្នកភូមិលក់ដីទាំងអ្នកភូមិមិនពេញចិត្ត ក្រោយមកឈ្មួញដីបានបណ្ដេញអ្នកភូមិចេញពីផ្ទះ និងដីដែលធ្លាប់ធ្វើស្រែចម្ការជាថ្នូរនឹងលុយ ២០ម៉ឺនរៀល អង្ករមួយបាវ មីមួយកេស និងប្រាប់អ្នកភូមិថា ជាអំណោយកាកបាទក្រហម៖ «»។

ចំណែកអ្នកភូមិម្នាក់ទៀត លោក ទន់ រ៉ន ប្រាប់ថា ផ្ទះរបស់លោកចំនួន ២ ត្រូវបានឈ្មួញដុត និងរុះរើចោល៖ «»។

ក្រុមអ្នកភូមិព្រៃពាយ បានប្រជែងគ្នារៀបរាប់ពីសកម្មភាពដែលឈ្មួញទិញដីបញ្ជាឲ្យកម្មករវាយធ្វើបាបអ្នកភូមិ។ អ្នកខ្លះប្រាប់ថា ឈ្មួញដី គឺអ្នកស្រី ហ៊ាង គន្ធី បានប្រកាសនៅមុខសាលាឃុំត្រពាំងភ្លាំង ថា មួយខែត្រកំពតនេះ គ្មានអាជ្ញាធរណាហ៊ានជាមួយអ្នកស្រីនោះទេ។

ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត អ្នកស្រី កែន ភ័ណ្ឌ អះអាងថា កូនចៅរបស់អ្នកស្រី ហ៊ាង គន្ធី បានវាយអ្នកស្រីដោយចាប់បោកទៅលើគោយន្ត បន្ទាប់មករឹបអូសយកគោយន្តអ្នកស្រីថែមទៀត។ អ្នកស្រីហៅទង្វើរបស់បក្សពួកឈ្មួញដីនៅឃុំត្រពាំងភ្លាំង ថាមានភាពសាហាវឃោរឃៅ។ អ្នកស្រីអះអាងថា ឈ្មួញដីបានព្រមានថា ជីវិតអ្នកភូមិមានតម្លៃមិនស្មើនឹងសំបកកង់ឡានមួយគ្រាប់របស់ឈ្មួញនោះទេ៖ «»។

ប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិព្រៃពាយ ប្រាប់ថា កុំថាឡើយទៅធ្វើស្រែ ឬចូលទៅក្នុងដីរបស់ពួកគាត់ដែលឈ្មួញដណ្ដើមយកនោះ សូម្បីស្នើឲ្យនាំអ្នកសារព័ត៌មានទៅមើលក៏អ្នកភូមិនៅមានភាពញញើតមិនហ៊ាននាំទៅដែរ។ អ្នកភូមិប្រាប់ថា សូម្បីតែមេឃុំ មេប៉ុស្តិ៍ អភិបាលស្រុក មេព្រៃឈើ រហូតដល់មន្ត្រីនៅថ្នាក់ខេត្ត សុទ្ធតែខ្លាចអំណាចឈ្មួញដីឲ្យក្រុមហ៊ុន អេម៉ារីអូ ហ្សូណាន់ ម៉ារីន ខបភើរេសិន (Emario Shonan Marine Corporation Ltd.) របស់ជប៉ុន ដែលវិនិយោគដំណាំម្រេច។

អាស៊ីសេរី មិនអាចរកប្រភពទាក់ទងឈ្មួញដី អ្នកស្រី ហ៊ាង គន្ធី បានទេ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា។

ពលរដ្ឋនៅភូមិព្រៃពាយ ប្រាប់ថា ឈ្មួញដីមិនត្រឹមតែដណ្ដើមយកដីពីពលរដ្ឋនោះទេ សូម្បីដីសម្បទានសង្គមកិច្ចដែលរដ្ឋផ្ដល់ឲ្យជនពិការ ក៏ឈ្មួញប្រើហិង្សាបង្ខំឲ្យជនពិការដូរដីចេញពីសម្បទានសង្គមកិច្ចដែលទទួលបានដែរ។

អតីតយោធិនពិការជើងម្ខាង ដែលទទួលបានដីសម្បទានសង្គមកិច្ចពីរដ្ឋាភិបាលនៅឆ្នាំ២០១១ លោក ហេង សឿន ប្រាប់ថា ឈ្មួញទិញដីប្រើហិង្សាឃោរឃៅលើលោក និងជនពិការផ្សេងទៀតដើម្បីបង្ខំឲ្យជនពិការដែលទទួលបានដីសម្បទានពីរដ្ឋ ដូរទៅរស់នៅដីផ្សេងទៀត ដោយឈ្មួញបានយកពីអ្នកភូមិ។ លោក ហេង សឿន ប្រាប់ថា លោកធ្លាប់ត្រូវឈ្មួញដីប្រើហិង្សាវាយឲ្យសន្លប់ ២ដងនៅក្នុងផ្ទះរបស់លោក និងឈ្មួញគំរាមសម្លាប់ជាញឹកញយ។ លោកធ្លាប់រត់ចោលភូមិទៅនៅក្រុងភ្នំពេញ ច្រើនឆ្នាំ ទើបតែពេលនេះលោកហ៊ានចូលមករស់នៅខេត្តកំពតវិញ ព្រោះប្រពន្ធ និងកូនរស់នៅទីនេះ តែលោកនៅតែមិនហ៊ានទៅរស់នៅលើដីសម្បទានសង្គមកិច្ចដែលរដ្ឋចែកឲ្យ៖ «»។

ដីសម្បទានសង្គមកិច្ចដែលជនពិការបានអះអាងថា រដ្ឋបានចែកឲ្យពួកគាត់កាលពីឆ្នាំ២០១១ ឈ្មួញដីបានប្រើហិង្សាគ្រប់រូបភាពដើម្បីបង្ខំឲ្យជនពិការ និងអ្នកក្រីក្រប្រគល់ដីទៅឲ្យឈ្មួញ។

អភិបាលរងខេត្តកំពត លោក លោក ស៊ឹម វុទ្ធា ប្រាប់ថា លោកលែងកាន់ករណីដីជម្លោះនៅភូមិព្រៃពាយ ឃុំត្រពាំងភ្លាំង ទៀតហើយ។ លោកបង្វែរឲ្យទៅសួរនាយករដ្ឋបាលសាលាខេត្ត គឺលោក វ៉ែន ស៊ីថា និងប្រធានមន្ទីរដែនដី ខេត្តកំពត។ លោក ស៊ឹម វុទ្ធា ប្រាប់ថា កាលលោកនៅកាន់សំណុំរឿងនេះ លោកបានធ្វើរបាយការណ៍ឲ្យអភិបាលខេត្តកំពត ហើយលោកមិនបានដឹងថា អភិបាលខេត្តកំពត បញ្ជូនរបាយការណ៍ ឬដោះស្រាយយ៉ាងណានោះទេ៖ «»។

អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអភិបាលខេត្តកំពត លោក ចាន់ ចេស្ដា និងរដ្ឋបាលសាលាខេត្តកំពត លោក វ៉ែន ស៊ីថា បានទេ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា។ ចំណែកប្រធានមន្ទីរដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក យិន វុឌ្ឍ ប្រាប់ឲ្យអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ទៅជួបលោកនៅមន្ទីរដែនដីខេត្តកំពត។ នៅពេលទៅជួបមន្ត្រីនៅក្នុងមន្ទីរដែនដីប្រាប់ថា លោកជាប់រវល់ប្រជុំ ហើយនៅពេលប្រជុំចប់លោកនឹងទៅចែកអំណោយជាមួយកាកបាទក្រហមខេត្តកំពត ដោយមិនមានពេលផ្ដល់បទសម្ភាសន៍នោះទេ។

ភាពចម្រូងចម្រាសរឿងដីធ្លីនៅភូមិព្រៃពាយ ឃុំត្រពាំងភ្លាំង នេះ បានផ្ទុះឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៤ គឺក្រោយពេលឈ្មួញដីបានចូលទៅដណ្ដើម និងបណ្ដេញអ្នកភូមិចេញពីភូមិ។ ក្រោយមកអាជ្ញាធរខត្តកំពត បានបិទផ្សាយបញ្ជីឈ្មោះអ្នកត្រូវទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ជីនោះមិនមានឈ្មោះពលរដ្ឋដែលកាន់កាប់ដីជាក់ស្ដែងនោះឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ បែរជាមានឈ្មោះបុគ្គលដែលអ្នកភូមិមិនស្គាល់ទៅវិញ។ ភាពមិនប្រក្រតីនេះ បានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋរាប់រយនាក់លើកគ្នាតវ៉ានៅតាមសាលាស្រុកសាលាខេត្តជាច្រើនដង រហូតដល់ដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនៅក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីសុំអន្តរាគមន៍ករណីនេះ ហើយក្រសួងក៏បានចេញលិខិតមួយបញ្ជាក់ថា ដំណើរការវាស់វែង និងការបិទផ្សាយទិន្នន័យចំនួន ១០៣ក្បាលដីនោះ គឺអនុវត្តពុំបានសមស្របតាមសេចក្ដីណែនាំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាគោលនយោបាយដីធ្លីទេ។

ទោះជាបែបនេះក្ដី អ្នកភូមិប្រាប់ថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្ត និងស្រុកមិនហ៊ានអនុវត្ត ឬយកដីមានជម្លោះនោះ មកឲ្យអ្នកភូមិវិញទេ ដោយអ្នកភូមិអះអាងថា មន្ត្រីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅខេត្តកំពត សុទ្ធតែខ្លាចអំណាចឈ្មួញដីនៅភូមិព្រៃពាយ។

អ្នកភូមិព្រៃពាយ ដណ្ដើមគ្នានិយាយប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានអាសីសេរីថា ភាពឃោរឃៅរបស់ឈ្មួញដី គឺឈ្មួញដីបានវាយគំរាម និងបង្ខំឲ្យអ្នកភូមិរុះរើផ្ទះរបស់ខ្លួនឯងនៅក្នុងភូមិព្រៃពាយ ហើយថតបង្ហោះតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក (Facebook) ថា អ្នកភូមិស្ម័គ្រចិត្តរើផ្ទះ។

អនុប្រធានផ្នែកដីធ្លីនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក សួស វណ្ណៈ យល់ថា ការផ្ដល់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច គួរតែមានផែនការ និងយន្តការច្បាស់លាស់ ប្រកបដោយតម្លាភាព ដើម្បីជៀសវាងឈ្មួញ និងមន្ត្រីអាចឃុបឃិតគ្នាយកដីសម្បទានសង្គមកិច្ច៖ «»។

សង្គមស៊ីវិលយល់ថា ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋមានការជឿជាក់ រដ្ឋាភិបាលគួរតែអនុវត្តច្បាប់ដោយមានតម្លាភាព បង្ការកុំឲ្យឈ្មួញ និងមន្ត្រីអាចឃុបឃិតគ្នាបាន។

អ្នកភូមិព្រៃពាយ ដែលមានជម្លោះចំនួន ១៨៩គ្រួសារ ជាជនពិការ និងអ្នកក្រីក្រ ដែលអះអាងថា ឈ្មួញបណ្ដេញចេញពីដី ឬដុតផ្ទះចោល មានគម្រោងលើកគ្នាទាំងភូមិ មានក្មេង ចាស់ ទៅតវ៉ាម្ដងទៀតនៅតាមស្ថាប័នជាតិធំៗ នៅក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីសុំអន្តរាគមន៍ ព្រោះពួកគាត់គ្មានជំនឿលើមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមជាតិទៀតនោះទេ ហើយស្នើឈប់ឲ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមលាបពណ៌ពួកគាត់ថា ជាក្រុមប្រឆាំង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រជាសហគមន៍ការពារធនធានធម្មជាតិឧត្តមស្រែពស់ នៅឃុំត្រពាំងជោ ស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ រីករាយក្រោយពេលក្រុមយុវជន បានចូលរួមសកម្មភាពដាំកូនឈើនៅតំបន់ព្រៃសហគមន៍របស់ពួកគាត់។ ពួកគាត់យល់ថា ការចូលរួមរបស់ក្រុមយុវជន ព្រះសង្ឃ គឺអាចស្វែងយល់ពីទុក្ខកង្វល់របស់ពួកគាត់ ដោយសារការបាត់បង់ដីព្រៃសហគមន៍ជាបន្តបន្ទាប់ និងអាចជាសារមួយអាចបញ្ចៀសមិនឲ្យមានការរំលោភដីសហគមន៍របស់អ្នកភូមិបន្តទៀត។

ក្រុមយុវជន ព្រះសង្ឃ និងប្រជាសហគមន៍នៅឃុំត្រពាំងជោ ប្រមាណ ១០០អង្គ និងនាក់ នាំគ្នាចូលរួមដាំកូនឈើប្រណិតជាង ២ពាន់ដើមនៅព្រៃសហគមន៍ការពារធនធានធម្មជាតិឧត្តមស្រែពស់។ ព្រៃសហគមន៍មួយនេះ ធ្លាប់រងការរំលោភយកដីធ្លី និងសកម្មភាពកាប់ឈើធំៗកាលពីពេលកន្លងទៅ និងថ្មីៗនេះ គឺទំនាស់ដីព្រៃសហគមន៍ទំហំជាង ៧០ហិកតារ ដែលត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលកាត់ឲ្យទាហាន «ង៧០» ដោយមិនបានសួរយោបល់ពួកគាត់នៅមូលដ្ឋានទេ។

ប្រជាសហគមន៍លើកឡើងថា សកម្មភាពចូលរួមដាំកូនឈើពីសំណាក់ក្រុមយុវជន និងព្រះសង្ឃ ធ្វើឲ្យពួកគាត់រីករាយ ពីព្រោះពួកគេនឹងបានយល់ពីបញ្ហាប្រឈមដែលកំពុងកើតឡើង ព្រមទាំងបានស្គាល់ពីស្ថានភាពរស់នៅរបស់ពួកគាត់ទៀតផង។

ប្រធានសហគមន៍ការពារធនធានធម្មជាតិឧត្តមស្រែពស់ លោក ម៉ុន អ៊ី មានប្រសាសន៍ថា មន្ត្រីបរិស្ថានខេត្តបានផ្តល់កូនឈើចំនួនជាង ២ពាន់ដើម និងថវិកាមួយចំនួន ដើម្បីរៀបចំពិធីដាំកូនឈើរបស់ពួកគាត់កាលពីថ្ងៃទី១៦ កក្កដា។ លោកបន្តថា គោលបំណងរៀបចំពិធីដាំកូនឈើ ដើម្បីស្ដារគម្របព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃសហគមន៍ឡើងវិញ និងបង្ហាញថា ប្រជាសហគមន៍នៅតែស្រឡាញ់ធនធានធម្មជាតិ។ បន្ថែមពីនេះ ការចូលរួមកាន់តែច្រើន អាចជាសាក្សីដឹងឮអំពីដីព្រៃសហគមន៍ ព្រមទាំងអាចបញ្ចៀសពីការរំលោភបំពានដីព្រៃសហគមន៍បន្តទៀត៖ «អ៊ីចឹងបានជាពួកខ្ញុំតែងចាប់អារម្មណ៍រឿងដាំ ហើយមានការចូលរួមផុលផុសអ៊ីចេះ គឺជាការដាស់ក្រើនរំឭកដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍ ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា យើងផ្ទាល់ ឲ្យបានឃើញថា សកម្មភាពរបស់ពលរដ្ឋនៅជាប់នឹងព្រៃ ឃើញថាពួកគាត់នៅតែមានទឹកចិត្តស្រឡាញ់ព្រៃឈើ»។

ព្រៃសហគមន៍ការពារធនធានធម្មជាតិឧត្តមស្រែពស់ បានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០០៣ ដោយមានទំហំផ្ទៃដីកាលណោះជាង ២ពាន់ហិកតារ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន ប្រធានសហគមន៍ដែលទើបនឹងជាប់ឆ្នោតកាលពីដើមខែកក្កដា រូបនេះអះអាងថា ប្រហែលនៅសល់មិនដល់ ១ពាន់ហិកតារផង។

ប្រជាសហគមន៍នៅឃុំត្រពាំងជោ ចំនួន ៣ភូមិ ដែលទទួលផលប្រយោជន៍ពីតំបន់ព្រៃសហគមន៍មួយនេះតាមរយៈមុខរបរប្រពៃណី ដូចជារកផ្សិត រកវល្លិ លែងគោក្របី ជាដើម។ ព្រៃសហគមន៍មួយនេះ បច្ចុប្បន្នមិនសូវមានដើមឈើធំៗនៅសល់ទេ គឺភាគច្រើននៅសល់តែដើមឈើតូចៗប៉ុណ្ណោះ។

កាលពីថ្ងៃទី១៦ កក្កដា ខណៈក្រុមព្រះសង្ឃ ប្រជាសហគមន៍ និងយុវជននាំគ្នាចូលទៅដាំកូនឈើ ឃើញមានរថយន្តយីឌុបរបស់ទាហានមួយគ្រឿង រង់ចាំប្រមូលឈើពីប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលជាប្រភេទឈើតូចៗកាត់ជាកំណាត់ៗ ដឹកចេញតាមផ្លូវក្នុងព្រៃសហគមន៍។ ក្រៅពីនេះ គេសង្កេតឃើញមានរថយន្តស៊េរីទំនើបៗជាច្រើនគ្រឿង ដែលមានប័ណ្ណសម្គាល់ក្នុងរថយន្តជាមន្ត្រីយោធា បើកកាត់ចេញពីព្រៃសហគមន៍ដែរ ហើយទំនងជាពួកគេចូលមើលដីនៅតំបន់ដែលកំពុងមានជម្លោះជាមួយប្រជាសហគមន៍នោះ។

លោក ម៉ុន អ៊ី យល់ថា ដីសហគមន៍ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលសម្រេចកាត់ប្រគល់ឲ្យទៅទាហានក្រោមទម្រង់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ប្រហែលជាមិនបានដល់ដៃទាហានក្រីក្រពិតប្រាកដទេ ប៉ុន្តែអាចធ្លាក់ទៅលើដៃអ្នកមានអំណាច ឬមេៗទាហានច្រើនជាង។ លើសពីនេះ លោកទទួលព័ត៌មានថា នឹងមានករណីផ្តល់ដីព្រៃសហគមន៍ឲ្យទៅទាហានបន្ថែមទៀតនៅពេលខាងមុខ ដែលធ្វើឲ្យពួកគាត់កាន់តែបារម្ភ។

ប្រជាសហគមន៍នៅឃុំត្រពាំងជោ មានអាយុជាង ៥០ឆ្នាំ លោកស្រី ឈួន សុំ មានប្រសាសន៍ថា ព្រៃសហគមន៍ គឺពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់ពួកគាត់ ហើយលោកស្រីសោកស្ដាយចំពោះការបាត់បង់ព្រៃសហគមន៍ជាបន្តបន្ទាប់ ពិសេសបាត់បង់ទៅលើក្រុមទាហាន «ង៧០» កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោកស្រីថ្លែងថា ប្រសិនបើដីព្រៃសហគមន៍ត្រូវបាត់បង់បន្ថែមទៀត ពួកគាត់នឹងបាត់បង់មុខរបរប្រពៃណី បាត់បង់កន្លែងលែងគោក្របី ជាដើម។ លោកស្រីត្រេកអរណាស់ក្រោយពេលក្រុមយុវជន ព្រះសង្ឃ ប្រជាពលរដ្ឋមកពីរាជធានីភ្នំពេញ និងតំបន់ផ្សេងទៀតជាច្រើន បានមកចូលរួមដាំកូនឈើជាមួយពួកគាត់។ លោកស្រីស្នើឲ្យមានការចូលរួមកាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀត ដើម្បីជារនាំងការពារព្រៃសហគមន៍របស់ពួកគាត់ផង៖ «អ៊ីចឹងបើបានគេដកថយទៅវិញ ដឹងពួកខ្ញុំដឹងអរយ៉ាងណាទេ! ចា៎! ខ្ញុំត្រេកអរណាស់បានគេដកថយ ដោយឃើញពួកយើងកុះករចុះដាំចុះថែរក្សាអ៊ីចឹង»។

បើទោះបីជាក្រុមយុវជន និងព្រះសង្ឃ បានធ្វើដំណើរជាច្រើនម៉ោងតាមរថយន្តក្រុង និងគោយន្តច្នៃ ដើម្បីចូលទៅដល់ចំណុចដាំកូនឈើក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគាត់ហាក់នៅមានកម្លាំងពេញលេញ និងរីករាយចំពោះការចូលរួមការងារសង្គមមួយនេះ។

យុវជនមកពីរាជធានីភ្នំពេញម្នាក់ លោក ឈាង ធារ៉ាក់ បញ្ជាក់ថា ជាលើកទីមួយដែលលោកបានចូលរួមដាំកូនឈើជាមួយប្រជាសហគមន៍។ លោកត្រេកអរចំពោះការងារសង្គមមួយនេះ ហើយចង់ឲ្យយុវជន និងប្រជាសហគមន៍នៅតំបន់ផ្សេងទៀត ចូលរួមការពារ និងស្ដារឡើងវិញគម្របព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលកំពុងរងការបំផ្លិចបំផ្លាញនាពេលបច្ចុប្បន្ន៖ «ធនធានធម្មជាតិរបស់យើងឥឡូវនេះ កំពុងត្រូវដូចថាមានអ្នកបំផ្លិចបំផ្លាញ។ អ៊ីចឹងទៅ បើសិនជាយើងមិនជួយដាំឡើងវិញទេ ថ្ងៃអនាគតនឹងបាត់អស់»។

មិនខុសគ្នានេះ យុវតីមកពីរាជធានីភ្នំពេញម្នាក់ទៀត កញ្ញា ទី សុខសុគន្ធ បង្ហាញអារម្មណ៍សោកស្ដាយនៅពេលឃើញព្រៃឈើមួយចំនួនរងការកាប់បំផ្លាញ ពីព្រោះកញ្ញាយល់ថា ព្រៃឈើមានសារសំខាន់សម្រាប់ជីវិតមនុស្ស និងសត្វ។ ជាងនេះទៀត កញ្ញាថាវត្តមានចូលរួមរបស់យុវជន និងប្រជាសហគមន៍ ព្រះសង្ឃ ចំពោះការងារការពារ និងស្ដារឡើងវិញគម្របព្រៃឈើ គឺរឹតតែសំខាន់ថែមទៀត៖ «ចា៎! វាមានសារសំខាន់ ព្រោះអីយើងដឹងហើយថាព្រៃឈើ វាពិតជាមានសារសំខាន់សម្រាប់ជីវិតរបស់មនុស្សណាស់»។

ប្រធានព្រៃសហគមន៍ការពារធនធានធម្មជាតិឧត្តមស្រែពស់ លោក ម៉ុន អ៊ី បញ្ជាក់ថា ជំហានបន្តទៀត ខាងលោកនឹងជំរុញទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ព្រមទាំងស្នើឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ពន្លឿនការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់ពួកគាត់ ដូចជាទទួលស្គាល់ និងវាស់វែងទំហំផ្ទៃដីរបស់សហគមន៍ឲ្យបានជាក់លាក់ ជៀសវាងមានការរំលោភបំពានបន្តទៀត។

ព្រះសង្ឃដែលសកម្មការពារសិទ្ធិមនុស្ស ព្រះតេជព្រះគុណ លួន សុវ៉ាត ដែលជាអ្នកសម្របសម្រួលក្រុមយុវជនចូលរួមដាំកូនឈើជាមួយសហគមន៍ មានថេរដីកាថា គោលបំណងសំខាន់ គឺដើម្បីស្ដារឡើងវិញនូវគម្របព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃសហគមន៍មួយនេះ ដែលរងបំផ្លិចបំផ្លាញកន្លងទៅ និងការពារដីសហគមន៍ឲ្យគេចផុតពីការរំលោភបំពានដោយអ្នកមានអំណាច និងក្រុមហ៊ុន ជាដើម៖ «ធ្វើបុណ្យដាំដើមឈើ ធ្វើបុណ្យខ្មែរជួយខ្មែរ គឺជារឿងមួយដែលត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់នៃព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលលោកហៅថាការដាំដើមឈើជាម្លប់ ការការពារព្រៃឈើឲ្យនៅគង់វង្ស គឺព្រះពុទ្ធសម្ដែងថាបានបុណ្យទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ»។

ព្រះអង្គបន្តថា កិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិ និងស្ដារព្រៃឈើឡើងវិញ គឺដើម្បីជាប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិទាំងមូល មិនមែនសម្រាប់តែក្រុមណាមួយ ឬបុគ្គលណាម្នាក់ទេ។ ព្រះអង្គថាខុសពីក្រុមហ៊ុន ឬបក្ខពួកមួយចំនួនដែលចេះតែទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍បន្តិចម្តងៗ យកធ្វើជាសម្បត្តិឯកជន។ សកម្មភាពទាំងនេះ ព្រះអង្គបារម្ភខ្លាចបាត់បង់ដីព្រៃសហគមន៍ទាំងស្រុងនៅថ្ងៃខាងមុខ ប្រសិនបើគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់ និងស្ដារឡើងវិញ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ក្មេងជំនាន់ក្រោយនឹងលែងស្គាល់ពូជឈើប្រណិតនៅស្រុកខ្មែរទៀត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រធានក្រុមសមាជិកសភាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ ព្រមានប្រើយន្តការសភាដើម្បីស្នើដកលោក ស៊ុយ សែម ពីតំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល។ តំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង គ្រោងធ្វើបែបនេះដោយយល់ឃើញថា រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះមិនបានបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ទាក់ទងនឹងការឆ្លើយបំភ្លឺរឿងភាពមិនប្រក្រតីជុំវិញការនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស។

ការព្រមានរបស់សមាជិកសភាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នេះ គឺដោយសារតែក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ខកខានមិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់លោក សុន ឆ័យ សុំឲ្យក្រសួងបង្ហាញព័ត៌មានលម្អិតនានាទាក់ទងនឹងការនាំចេញខ្សាច់ប្រភេទស៊ីលីកា ឬខ្សាច់ស ទៅក្រៅប្រទេស ដែលលោកបានស្នើតាំងពីពាក់កណ្ដាលខែមិថុនា កន្លងទៅ។

អនុប្រធានគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារ និងសវនកម្មនៃរដ្ឋសភា លោក សុន ឆ័យ ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ថា ទង្វើបែបនេះរបស់លោក ស៊ុយ សែម គឺជាការបំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងខ្វះការទទួលខុសត្រូវក្នុងនាមជារដ្ឋមន្ត្រី៖ «ខ្ញុំសោកស្ដាយណាស់ ពីព្រោះអ្វីដែលយើងកំពុងតែធ្វើនេះ គឺសុទ្ធតែតាមគោលការណ៍ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសភា ប៉ុន្តែរដ្ឋមន្ត្រី ស៊ុយ សែម នេះ គឺបំពានតែម្តង ប្រមាថស្ថាប័នជាតិតែម្តង។ លិខិតដែលមានចុះហត្ថលេខាបញ្ជូនដោយប្រធានរដ្ឋសភា សម្ដេច ហេង សំរិន ក៏គាត់មិនឈឺក្បាលវិលមុខនឹងឆ្លើយដែរ។ យើងកំពុងពិចារណាដើម្បីស្នើឲ្យមានការអញ្ជើញរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះមករដ្ឋសភា ដើម្បីបោះឆ្នោតទម្លាក់ពីមុខតំណែង ដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែង ដែលកម្ពុជា យើងមិនដែលបានធ្វើទេតាំងពីមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ មក»។

កាលពីពាក់កណ្ដាលខែមិថុនា កន្លងទៅ លោក សុន ឆ័យ តាមរយៈប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន បានផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ស៊ុយ សែម ស្នើឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបង្ហាញព័ត៌មាន និងឯកសារផ្លូវការទាក់ទងនឹងការនាំខ្សាច់ស៊ីលីកា ឬខ្សាច់ស ចេញទៅក្រៅប្រទេស ក៏ប៉ុន្តែជាងមួយខែមកនេះ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល មិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់លោក សុន ឆ័យ នៅឡើយទេ។

អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ឌិត ទីណា បានទេនៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ដើម្បីឆ្លើយតបរឿងនេះ ដោយលោកមិនលើកទូរស័ព្ទ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យរូបនេះធ្លាប់បានបញ្ជាក់កាលពីសប្ដាហ៍មុនថា ក្រសួងកំពុងអនុវត្តតាមនីតិវិធី ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់លោក សុន ឆ័យ។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះក៏ធ្លាប់បានបញ្ចេញមតិដែរថា អ្វីដែលតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កំពុងធ្វើនេះជាការកេងចំណេញនយោបាយច្រើនជាង៖ «យើងបានពន្យល់រួចហើយ ហើយរឿងហ្នឹងក៏បានចប់ម្តងជាពីរដង ក៏ប៉ុន្តែគាត់នៅតែយករឿងហ្នឹងមកបន្ថែម រុញឲ្យទៅជារឿងមិនប្រក្រតីនៅពេលដែលយើងពន្យល់ថា អ្វីៗសុទ្ធតែប្រក្រតីអស់ហើយ»។

កាលពីសប្ដាហ៍មុន ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល បានប្រកាសបញ្ឈប់ជាស្ថាពរនូវការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើអាជីវកម្មនាំខ្សាច់សំណង់ និងខ្សាច់ល្បាយភក់ ចេញពីខេត្តកោះកុង ទៅក្រៅប្រទេស។

ខេត្តកោះកុង គឺជាទីដែលមានការធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ដ៏ច្រើនសម្បើមរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានអះអាងថា អាជីវកម្មខ្សាច់នេះបានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគាត់យ៉ាងខ្លាំង។

ការប្រកាសបិទបញ្ចប់ជាស្ថាពរនៃសម័យកាលនាំខ្សាច់ចេញពីខេត្តកោះកុង ទៅបរទេសនេះ ធ្វើឡើងជាង ១០ខែ ក្រោយផ្ទុះរឿងអាស្រូវដ៏រសើបនៃការនាំចេញខ្សាច់ទៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលកម្ពុជា បាត់ទឹកប្រាក់ជាង ៧០០លានដុល្លារអាមេរិក ហើយដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្នែកបរិស្ថានរកឃើញថា ជាការនាំចេញខុសច្បាប់។

លោក សុន ឆ័យ ស្វាគមន៍ចំពោះវិធានការរបស់ក្រសួងនេះ ក៏ប៉ុន្តែលោកថាវាមិនអាចបញ្ចប់បញ្ហានានាជុំវិញភាពមិនប្រក្រតីរឿងនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស ក្នុងរយៈកាលកន្លងទៅបាននោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្នុងនាមលោកជាតំណាងរាស្ត្រ លោកនឹងតាមដានករណីនេះជាបន្តទៀត។ លោកបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលលោកកំពុងធ្វើនេះ គឺជាការងាររបស់តំណាងរាស្ត្រ មិនមែនធ្វើដើម្បីផលប្រយោជន៍នយោបាយនោះទេ៖ «ខាងរដ្ឋាភិបាលក្រោយពីលាក់បាំងមក គឺលាក់បាំងមិនជិត ដូចជាទទួលស្គាល់ហើយបានជាគាត់បញ្ឈប់។ កាលពីមុន គាត់និយាយថាអ៊ីចេះថាអ៊ីចុះ គាត់មានវិធានការច្បាស់លាស់ណាស់មិនខូចបរិស្ថានទេ មិនអីទេ តែឥឡូវគាត់បញ្ឈប់ទាំងស្រុង។ បញ្ហាខ្សាច់នេះមិនមែនបញ្ចប់ត្រឹមការប្រកាសរបស់ក្រសួងថានឹងផ្អាកទាំងស្រុងនោះទេ។ យើងចង់បានឯកសារដែលបង្ហាញពីឈ្មោះក្រុមហ៊ុនចំនួនទឹកប្រាក់ ចំនួនខ្សាច់ ចំនួនទីតាំងដែលបានអនុវត្តកន្លងទៅជាដើមនោះ ឲ្យបានជាផ្លូវការមក»។

លោក សុន ឆ័យ បញ្ជាក់ថា ការគ្រប់គ្រងវិស័យធនធានរ៉ែនេះនៅមានបញ្ហាជាច្រើន ជាពិសេសគឺការខាតបង់ប្រាក់ចំណូលជាតិ និងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន តែផលប្រយោជន៍បែរជាធ្លាក់ក្នុងដៃក្រុមអ្នកមានអំណាចទៅវិញ។ លោកលើកទឹកចិត្តដល់ពលរដ្ឋ ឲ្យចូលរួមតាមដានដំណើរការអនុវត្តគម្រោងរបស់រដ្ឋាភិបាលជាមួយក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ដើម្បីឲ្យមានតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពក្នុងវិស័យមួយនេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ២០នាក់ មកពីសហគមន៍ អេស.អូ.អេស (SOS) ជាប់របងវាលយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ នាំគ្នាតាមដានញត្តិដែលបានដាក់នៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦។

ញត្តិដែលអ្នកភូមិដាក់ទៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ គឺស្នើសុំឲ្យក្រសួងនេះលើកលែងការបង់ពន្ធលើអចលនទ្រព្យរបស់ពួកគាត់ ១០០% ដែលមិនបានបង់ចាប់ពីឆ្នាំ២០១២ ដល់ឆ្នាំ២០១៦។ អ្នកភូមិថា ការខកខានព្រោះពេលនោះកំពុងមានទំនាស់ជាមួយគម្រោងពង្រីកវាលយន្តហោះ។

តំណាងអ្នកភូមិ លោក កៅ សុវណ្ណ ថ្លែងថា ការតម្រូវឲ្យបង់ពន្ធក្នុងរយៈពេលនោះ រួមទាំងប្រាក់ពិន័យមានចំនួនច្រើនបង្កការលំបាកសម្រាប់អ្នកភូមិ។ ពួកលោកសុំបង់ពន្ធចាប់ពីឆ្នាំ២០១៧ ឡើងទៅ៖ «ប៉ុន្តែខ្ញុំជាតំណាងប្រាប់ថា ជួនណាក្រសួងក៏អាចមានផលវិបាករបស់ក្រសួងដែរ បើយើងសុំរួច ១០០% អ៊ីចឹង គឺខ្លាចមិនបាន។ បើអ៊ីចឹង យើងស្នើសុំកុំឲ្យគាត់ពិន័យ កុំឲ្យគាត់ទារការប្រាក់។ សុំបង់ធម្មតាប៉ុន្មានឆ្នាំ គុណយកមក។ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន ក៏គាត់ឯកភាពដែរ។ អ្នកខ្លះគាត់ជាប់ពន្ធ អ្នកខ្លះបានបង់ហើយ ប៉ុន្តែនៅអ្នកមិនទាន់បង់មួយចំនួន ហើយម្យ៉ាងទៀត បើយើងទៅចុះបញ្ជីក្បាលដីក៏ចុះអត់កើតដែរ។ គេថា ចុះបញ្ជីក្បាលដី លុះត្រាតែដីយើងបានបង់ពន្ធហើយ ហើយពន្ធពាក់ព័ន្ធនឹងការពិន័យ គាត់អត់មានលុយបង់ បានជារឿងហ្នឹងគាត់ស្នើសុំមកតំណាង តំណាងធ្វើលិខិតមកក្រសួង»។

ការសុំមិនបង់ពន្ធនេះ គឺក្រោយពេលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រកាសមិនពង្រីកវាលយន្តហោះវិញ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦។ លោក កៅ សុវណ្ណ បានចម្លើយថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បញ្ជូនសំណើសុំរបស់ពួកលោកទៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារតាំងពីខែមករា ឆ្នាំនេះ។ ពលរដ្ឋសហគមន៍ទាំងនេះមកពី ៥ភូមិ គឺភូមិត្រពាំងល្វា គោកចំបក់ ថ្មគោល តាងួន និងភូមិព្រៃជីសាក់ ក្នុងសង្កាត់កាកាប ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។ លោកថា ក្រុមអ្នកភូមិនឹងបន្តទៅសួរនៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារទៀត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង បានបិទទ្វារទំនប់ទឹកសាកល្បង ៥ថ្ងៃហើយ ដើម្បីអនុវត្តគម្រោងផលិតថាមពលអគ្គិសនី។ មកទល់ពេលនេះ កម្ពស់ទឹកមិនទាន់ឡើងលិចលំនៅឋានពួកគាត់នៅឡើយទេ ក៏ប៉ុន្តែពួកគាត់នៅតែត្រៀមទូក និងក្បូនសម្រាប់ជញ្ជូនសម្ភារៈទៅកាន់ទីទួលសុវត្ថិភាព។

ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំស្រែគរ លោក ហ្វុត ឃឿន ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ថា ប្រតិបត្តិការបិទទ្វារទឹកសាកល្បងរយៈពេល ៥ថ្ងៃមកនេះ កម្ពស់ទឹកបានកើនឡើងជាង ៣ម៉ែត្រ នៅមិនទាន់មានសញ្ញាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភទេ ហើយអ្នកភូមិនៅតែបន្តរស់នៅក្នុងភូមិចាស់នៅឡើយ។

លោកថា អ្នកភូមិនៅបន្តតាមដានពីកម្ពស់ទឹក តែប្រសិនបើទឹកពុំបានលិចភូមិពួកគាត់ទេ អ្នកភូមិនឹងសម្រេចចិត្តស្ទូងស្រូវដាំដុះដូចឆ្នាំមុនៗ៖ «ល្បឿនទឹកនៅហូរខ្លាំង ដល់ពេលល្បឿនទឹកនៅហូរខ្លាំង មើលទៅវាមិនដូចទឹកបឹងយើង។ បើមើលទៅដូចទឹកបឹង មានន័យថា គេបិទទំនប់ឡើងកម្ពស់ខ្លាំងហើយ។ នេះទឹកនៅហូរធម្មជាតិធម្មតា»។

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីនៅតំបន់បឹងកក់ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា ជួបជុំគ្នាដាក់ញត្តិទៅសហភាពអឺរ៉ុប និងធនាគារពិភពលោក ដើម្បីស្នើឲ្យស្ថាប័នអន្តរជាតិទាំងពីរនេះតាមដានសវនាការអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា។

តំណាងសហគមន៍បឹងកក់ លោកស្រី បូវ សោភា ថ្លែងថា ពួកគេចង់ឲ្យស្ថាប័នអន្តរជាតិទាំងពីរនេះបានឃើញនីតិវិធីដែលតុលាការនឹងអនុវត្តចំពោះអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលពួកគេចាត់ទុកថា ជាសកម្មជនហ៊ានបញ្ចេញមតិ និងតវ៉ាដើម្បីទាមទារសិទ្ធិរបស់ខ្លួនឯង៖ «ជារឿងលេងសើចមែនទែនដែលគេចោទអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដឹកនាំហិង្សា ហើយបែរជាមានការប្រើអំពើហិង្សាទៅលើសំណាក់អាជ្ញាធររបួសដល់ទៅពីរនាក់ ហើយប្រុសៗហ្នឹងមាឌធំៗទៀត។ អ៊ីចឹង! វាផ្ទុយទៅនឹងអ្វីដែលយើងមើលឃើញកន្លងមក ឆាកអន្តរជាតិបានផ្តល់ពានរង្វាន់ដល់អ្នកស្រី ទេព វន្នី ថ្នាក់ពិភពលោក ដែលដឹកនាំការតស៊ូមតិ ការទាមទារដោយអហិង្សាបំផុត។ ចា៎! អ៊ីចឹងហើយបើគាត់កាន់តែធ្វើ វាកាន់តែផ្ទុយនឹងអ្វីដែលអន្តរជាតិកំពុងតែមើលថា គាត់កំពុងតែវិវឌ្ឍន៍ដល់ណាហើយផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស»។

តុលាការបានកាត់ទោសអ្នកស្រី ទេព វន្នី ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំកន្លះ និងពិន័យជាប្រាក់ ១៤លានរៀលពីបទហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោសលើសន្តិសុខសណ្ដាប់ធ្នាប់សាលាខណ្ឌដូនពេញ ដែលប្រព្រឹត្តនៅក្បែរផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ កន្លងទៅ។

ការកាត់ទោសនេះ ត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិចាត់ទុកថា ជាការប្រព្រឹត្តផ្ទុយនឹងគោលការណ៍ច្បាប់ និងសិទ្ធិមនុស្ស។

តំណាងស្ថាប័នអន្តរជាតិទាំងពីរ បានទទួលយកញត្តិរបស់ពលរដ្ឋ តែមិនទាន់ផ្តល់ការឆ្លើយតបយ៉ាងណាទេនៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា នេះ។

ប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថា ករណីអ្នកស្រី ទេព វន្នី នេះគឺកើតចេញពីការតវ៉ាស្វែងរកដំណោះស្រាយដីធ្លី រហូតត្រូវបានគេចាត់ទុកថា អ្នកស្រីជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សនយោបាយ។ លោកថា ទាំងអស់នេះអាចជាមូលហេតុដែលនាំឲ្យមានការកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការ។

លោក អំ សំអាត ស្នើឲ្យតុលាការពិចារណាឡើងវិញពាក់ព័ន្ធនឹងករណីអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដើម្បីឈានដល់ការផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនសកម្មជនដីធ្លីរូបនេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋបាលសាលាសង្កាត់ទន្លេបាសាក់ ខណ្ឌចំការមន នៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ចេញសេចក្ដីជូនដំណឹងដល់ម្ចាស់អាជីវកម្មស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈ អាជីវកម្មលក់ដូរ និងម្ចាស់ការដ្ឋានសំណង់ទាំងអស់ដែលនៅអមសងខាងផ្លូវសុធារស និងតាមផ្លូវនរោត្ដម ឲ្យផ្អាកការលក់ដូរ និងការសាងសង់មួយថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី២០ កក្កដា។

រដ្ឋបាលសាលាសង្កាត់ទន្លេបាសាក់ ផ្ដល់ហេតុផលថា ការផ្អាកនេះ គឺដើម្បីសម្រួលការឆ្លងកាត់របស់គណៈប្រតិភូនៃអគ្គលេខាធិការបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក ង្វៀន ហ៊្វូជុង (Nguyen Phu Trong) ដែលមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ពីថ្ងៃទី២០ កក្កដា។

នៅថ្ងៃដដែលនេះ នាយកដ្ឋានព័ត៌មានរដ្ឋសភា ក៏ជូនដំណឹងដែរថា ប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន នឹងទទួលជួបសវនាការជាមួយលោក ង្វៀន ហ៊្វូជុង នៅឯវិមានរដ្ឋសភា នៅរសៀលថ្ងៃទី២០ កក្កដា។

ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ពីថ្ងៃទី២០ ដល់ថ្ងៃទី២២ កក្កដា លោក ង្វៀន ហ៊្វូជុង ក៏នឹងចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រព្រះបរមនាថ នរោត្ដម សីហមុនី ថ្វាយបង្គំសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជទាំងពីរគណៈ និងជួបប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក សាយ ឈុំ។ លោក ង្វៀន ហ៊្វូជុង និងលោក សាយ ឈុំ ក៏នឹងរួមគ្នាសម្ពោធស្តូបអនុស្សាវរីយ៍មិត្តភាពកម្ពុជា-វៀតណាម នៅខេត្តព្រះសីហនុ ដែរ។ ឆ្នាំ២០១៧ ជាខួបទី៥០ នៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរ ហើយទស្សនកិច្ចនេះ គឺពង្រឹងមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់វិស័យ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា នៅរោងចក្រ មេតថេក ខេមបូឌា (Medtec Cambodia) នៅខេត្តកំពង់ចាម ស្នើឲ្យតុលាការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់មួយចំនួនលើពួកគាត់ ពីព្រោះអ្វីដែលពួកគេធ្វើ គឺដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់កម្មករប៉ុណ្ណោះ។ ការស្នើជាថ្មីទៀតនេះ ក្រោយពេលប្រធានសហជីពម្នាក់ត្រូវបានតុលាការកោះហៅចូលបំភ្លឺនៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ជុំវិញការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងប្រើប្រាស់មធ្យោបាយជាឧបសគ្គដល់ចរាចរណ៍សាធារណៈកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។

ក្រោយពេលចូលឆ្លើយបំភ្លឺនៅសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ចាម ស្របតាមដីកាកោះហៅរបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា នៅរោងចក្រ មេតថេក ខេមបូឌា (Medtec Cambodia) បញ្ជាក់ថា តុលាការមិនបានឃុំខ្លួនលោកទេ ពោលគឺនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ដោយត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ។ បន្ថែមពីនេះ លោក ចន ធាង ត្រូវទៅបង្ហាញខ្លួននៅមុខមន្ត្រីប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាលឃុំរៀងរាល់មួយខែម្តងនៅសប្ដាហ៍ទី៤។

ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា នៅរោងចក្រ មេតថេក ខេមបូឌា រូបនេះមានប្រសាសន៍ថា លោកស្នើឲ្យតុលាការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយមកលើរូបគាត់ ពីព្រោះលោកមិនបានធ្វើខុសដូចការចោទប្រកាន់ទេ៖ «សុំឲ្យតុលាការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ ជៀសវាងការចោទប្រកាន់អីមួយមកដល់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព ដែលជាអ្នកការពារផលប្រយោជន៍ជូនកម្មករ»។

ចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ចាម លោក ប៉ុក សុវណ្ណមុនី្ន បានចេញដីកាមួយតម្រូវឲ្យលោក ចន ធាង ចូលខ្លួនបំភ្លឺនៅតុលាការនៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា ជុំវិញបទចោទប្រកាន់ថា បានញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងប្រើប្រាស់មធ្យោបាយជាឧបសគ្គដល់ចរាចរណ៍សាធារណៈកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។

អាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចទាក់ទងចៅក្រមស៊ើបសួរ លោក ប៉ុក សុវណ្ណមុនី្ន បានទេនៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា។

ពលរដ្ឋម្នាក់ដែលបានតាមដានការចូលឆ្លើយបំភ្លឺរបស់លោក ចន ធាង គឺលោក រិន រដ្ឋ លើកឡើងថា សកម្មភាពលោក ចន ធាង ធ្វើកាលពីឆ្នាំ២០១៣ គឺដើម្បីផលប្រយោជន៍ជូនកម្មករសុទ្ធសាធ។ លោកកាន់តែត្រេកអរប្រសិនបើតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់មកលើប្រធានសហជីពរូបនេះ៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់តុលាការនៅកំពង់ចាម ហ្នឹង មេត្តាលើកលែងបទចោទចំពោះគាត់ទៅ»។

កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ កម្មករស្ទើរទូទាំងប្រទេសបាននាំគ្នាធ្វើកូដកម្មទាមទារប្រាក់ខែគោលចំនួន ១៦០ដុល្លារពីរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងនោះកម្មករនៅរោងចក្រ មេតថេក ខេមបូឌា រាប់រយនាក់ ក៏បានចូលរួមធ្វើកូដកម្មទាមទារប្រាក់ខែគោលទាំងនោះដែរ។

ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា អ្នកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ មានប្រសាសន៍ថា ដ្បិតតែតុលាការសម្រេចមិនឃុំខ្លួនសហសេវិករបស់អ្នកស្រីក៏ដោយ ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់ទៅលើលោក ចន ធាង គឺវាធ្ងន់ធ្ងរពេកដែលមិនអាចទទួលយកបាន។ បន្ថែមពីនេះ គឺប៉ះពាល់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគាត់ទៀតផង នៅពេលតុលាការដាក់ក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និងចូលបង្ហាញខ្លួននៅប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាលរៀងរាល់ខែ។ ប្រធានសហជីពរូបនេះស្នើឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល អាជ្ញាធរ និងតុលាការ ទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់មកលើពួកគាត់ដែលបានបំពេញការងារជួយដល់កម្មករនោះ៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា តុលាការនឹងលើកលែងការចោទប្រកាន់ចំពោះគាត់ រួមទាំងពួកខ្ញុំអីហ្នឹង»។

ចំណែកមន្ត្រីអង្កេតសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តកំពង់ចាម លោក មាន ព្រហ្មមុនី ស្វាគមន៍ចំពោះការសម្រេចមិនឃុំខ្លួនប្រធានសហជីព លោក ចន ធាង ប៉ុន្តែលោកស្នើឲ្យចៅក្រមទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ជុំវិញសំណុំរឿងមួយនេះ។ លោកកត់សម្គាល់ថា សកម្មភាពរបស់សហជីពចូលរួមទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែគោលកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ គឺជាសេចក្តីត្រូវការរបស់កម្មករ ម្យ៉ាងក្រុមសហជីពពេលនោះក៏បានស្នើសុំធ្វើកូដកម្មតាមនីតិវិធីដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា ចៅក្រមស៊ើបសួរមានសិទ្ធិសម្រេចទម្លាក់ការចោទប្រកាន់នេះបាន ប្រសិនបើគាត់យល់ថាសំណុំរឿងនេះមិនមានបទល្មើស៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ខណៈពលករកម្ពុជា នៅក្រៅប្រទេសប្រមាណជាង ១លាននាក់មិនបានបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា សង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវឲ្យ គ.ជ.ប កែសម្រួលនីតិវិធីសម្រាប់អ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតដែលកំពុងនៅបរទេស អាចចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតសកលនៅឆ្នាំក្រោយបាន។ គ.ជ.ប ឆ្លើយតបថា ការកែប្រែនីតិវិធីនេះ ចាំបាច់ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់។ ចំណែកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងថា នឹងធ្វើសំណើកែប្រែច្បាប់ ប្រសិនបើ គ.ជ.ប ស្នើឡើង។

សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការឃ្លាំមើលដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោត និងជាអតីតសមាជិករបស់បន្ទប់ស្ថានការណ៍ នៅថ្ងៃទី១៩ កក្កដា អង្គុយជជែកជាមួយតំណាងគណបក្សនយោបាយ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ព្រះសង្ឃ និងអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាពីការរៀបចំបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧។

សង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា ការសម្របសម្រួលឲ្យពលករនៅក្រៅប្រទេសអាចបោះឆ្នោតបាន ជាការធានាសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ពលរដ្ឋ។

បើតាមលោក មឿន តុលា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសង់ត្រាល់ (CENTRAL) ដែលសិក្សាលើលំហូរចំណាកស្រុកទៅក្រៅប្រទេស ពលករដែលកំពុងធ្វើការនៅបរទេសមានចំនួនប្រមាណជាង ១លាន ៨សែននាក់។ ពលករទាំងនោះបានជួបឧបសគ្គមិនអាចធ្វើដំណើរត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា វិញបាន ដោយសារត្រូវចំណាយប្រាក់ច្រើនដើម្បីចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលរារាំងពួកគេមិនអាចបោះឆ្នោតបាន។

លោក មឿន តុលា ឲ្យយោបល់ថា ការបង្កើតការិយាល័យចុះឈ្មោះអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៅតាមព្រំដែន និងស្ថានទូត ឬស្ថានកុងស៊ុលប្រចាំប្រទេសដែលមានពលរដ្ឋកម្ពុជា ពិសេសនៅប្រទេសថៃ កូរ៉េខាងត្បូង និងម៉ាឡេស៊ី នឹងសម្រួលពលករចំណាកស្រុកអាចបោះឆ្នោតបាន។

សង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា ការសម្រួលដល់ពលករនៅបរទេស ទាមទារឆន្ទៈនយោបាយ ច្រើនជាងបញ្ហាបច្ចេកទេស និងថវិកា។

អនុប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋាន គ.ជ.ប លោក ឌី ភីរុណ នឹងយកសំណើនេះទៅពិភាក្សាជាមួយសមាជិក គ.ជ.ប។ លោកបន្តថា ដើម្បីអនុវត្តតាមសំណើនេះ វាទាមទារឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោត៖ «កាលណាទិដ្ឋភាពច្បាប់មិនចែង គ.ជ.ប អនុវត្តមិនបាន ប៉ុន្តែសំណើនេះ គ.ជ.ប នឹងយកទៅពិចារណា។ កម្រិតនៃការពិចារណាអាស្រ័យលើសមាសភាព គ.ជ.ប ទាំង ៩រូប»។

តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង លោក សុន ឆ័យ ប្រកាសថា ការកែប្រែច្បាប់អាចធ្វើទៅរួច តែតំណាង គ.ជ.ប ត្រូវបញ្ជូនសំណើនេះទៅសមាជិកកំពូលៗរបស់ គ.ជ.ប ដើម្បីពិភាក្សា៖ «យើងចាំមើលដែរ បើ គ.ជ.ប ថាការងារមួយចំនួនធ្វើមិនកើតដោយសារច្បាប់ សូមឲ្យ គ.ជ.ប បញ្ជាក់មក ច្បាប់នោះនៅមាត្រាណា? ហើយចង់កែយ៉ាងម៉េច? យើងខ្ញុំនឹងត្រៀមដើម្បីស្នើកែច្បាប់នោះភ្លាម មិនទុកឲ្យលើសមួយសប្ដាហ៍ទេ»។

ចំណែកនាយកប្រតិបត្តិអង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក គល់ បញ្ញា បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ចធានាសិទ្ធិពលរដ្ឋ ដើម្បីអាចចូលរួមបោះឆ្នោតបាន៖ «នេះជាការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋយើង ដើម្បីធានាសិទ្ធិទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋមួយក្រុម ១លាននាក់ជាង»។

ក្រៅពីការសម្រួលដល់ពលករនៅក្រៅប្រទេស ព្រះសង្ឃក៏ស្នើ គ.ជ.ប ចាត់តាំងក្រុមការងារចុះដល់ទីវត្តអារាម ដើម្បីជួយចុះឈ្មោះព្រះសង្ឃដែលមានប្រមាណ ៥ម៉ឺនអង្គ ក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត។

ដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមានរយៈពេល ៧០ថ្ងៃ ដោយផ្ដើមពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ស្របពេលច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ត្រូវបានព្រឹទ្ធសភាអនុម័ត ក្រុមអ្នកនយោបាយ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលយល់ឃើញខុសៗគ្នា ជុំវិញខ្លឹមសារនៃច្បាប់ដែលត្រូវបានអនុម័តរួចហើយនេះ។ អ្នកនយោបាយដែលមកពីខាងរដ្ឋាភិបាល ចាត់ទុកថា ច្បាប់នេះអាចជួយឲ្យអ្នកនយោបាយធ្វើដំណើរលើផ្លូវត្រូវ។ ចំណែកបក្សនយោបាយតូចៗដែលពុំមានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភាវិញ យល់ឃើញថា ច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះតាក់តែងឡើងហាក់មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងទៅនឹងឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោតនោះទេ។

ថ្វីបើកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ដែលរៀបចំឡើងដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ផ្ដោតសំខាន់រឿងវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយក៏ដោយចុះ ប៉ុន្តែកិច្ចសន្ទនានោះ ទាំងអ្នកច្បាប់ និងអ្នកនយោបាយ ហាក់ប្រើប្រាស់វេទិកានេះពិភាក្សាយ៉ាងផុលផុសពីនីតិសម្បទារបស់អតីតមេបក្សប្រឆាំង គឺលោក សម រង្ស៊ី ច្រើនជាងទៅវិញ។

លោក ឈឹម ផលវរុណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាភាគីតំណាងពីខាងបក្សកាន់អំណាច យល់ឃើញថា ការទុកច្រកសម្រាប់លោក សម រង្ស៊ី ឆ្លៀតប្រើប្រាស់វេទិកានយោបាយដោយប្រយោល ជាមធ្យោបាយដែលមិនអាចអនុគ្រោះបានទេ។ លោកបន្តថា ព្រោះឈ្មោះជាទណ្ឌិត គឺពុំមានតម្លៃអ្វីក្នុងការចូលរួមប្រកួតប្រជែងផ្នែកនយោបាយទាល់តែសោះ ជាពិសេសក្នុងប្រទេសដែលអនុវត្តរបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សដូចកម្ពុជា សព្វថ្ងៃនេះ៖ «»។

វេទិកាតុមូលស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលរៀបចំឡើងដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៩ កក្កដា មានសមាសភាពចម្រុះចូលរួម ក្រៅពីសិស្ស និស្សិត ព្រះសង្ឃហើយ នៅមានអ្នកនយោបាយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងភាគីតំណាងពីរដ្ឋាភិបាលផង។

ទាំងអ្នកច្បាប់ និងអ្នកនយោបាយដែលមាននិន្នាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល បានថ្លែងការពារច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ ដោយចាត់ទុកថាជារឿងធម្មតាការស្នើច្បាប់ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្ម ទោះតាក់តែងឡើងច្រើនដងក្នុងរយៈពេលខ្លី តែជាអនុវត្តដូចគ្នាសម្រាប់ប្រទេសដែលអនុវត្តរបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស។

លោក គឹម សន្តិភាព អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ អះអាងនៅក្នុងកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ថា ប្រទេសនៅលើពិភពលោកពុំបានកំណត់រយៈពេលនៃការធ្វើវិសោធនកម្មទេ លើកលែងតែប្រទេសនោះបានបញ្ញត្តិរួចហើយនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។

ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ សមាជិកសភាសម្រេចធ្វើវិសោធនកម្ម ឬកែប្រែពីរដងក្នុងរយៈពេល ៥ខែ ក្រោយពេលលោក ហ៊ុន សែន យល់ឃើញថា មានភាពចាំបាច់ត្រូវកែប្រែមាត្រាច្បាប់មួយចំនួន។

អ្នកនយោបាយមកពីគណបក្សដែលពុំមានសំឡេងក្នុងរដ្ឋសភា ដែលចូលរួមក្នុងវេទិកាតុមូលកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៩ កក្កដា យល់ឃើញថា ច្បាប់នេះហាក់ធ្វើទៅតាមការចង់បានរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សុទ្ធសាធ។

លោក សួន សេរីរដ្ឋា ប្រធានគណបក្សអំណាចខ្មែរ ចាត់ទុកថា ច្បាប់នេះតាក់តែង និងធ្វើសេចក្ដីព្រាងឡើងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោតនោះទេ។ លោកបន្តថា បើអ្នកនយោបាយធ្វើច្បាប់ដើម្បីឈ្នះចាញ់រៀងៗខ្លួនដូចនេះ អ្នកដែលត្រូវរងគ្រោះពិតប្រាកដ គឺពលរដ្ឋទៅវិញទេ៖ «»។

យ៉ាងនេះក្ដី លោក សុខ ទូច តំណាងអ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា រិះគន់ថា មកដល់ពេលនេះទៅហើយ មិនចាំបាច់និយាយពីពាក្យសង្គ្រោះអ្វីទៀតឡើយ។ លោកបន្តថា ដំណាក់កាលនេះជាពេលវេលាដែលត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ មិនចាំបាច់មានការសង្គ្រោះអ្វីទៀតនោះទេ៖ «»។

វេទិកាពិគ្រោះយោបល់ដែលរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សង្កេតឃើញថា ពុំឃើញមានវត្តមានពីខាងបក្សប្រឆាំងដែលជាតួអង្គសំខាន់ សម្រាប់កំណែទម្រង់ច្បាប់នេះចូលរួមទេ។ ប៉ុន្តែអនុប្រធានគណបក្សនេះ គឺលោក អេង ឆៃអ៊ាង អះអាងថា ដើម្បីអនុលោមទៅតាមច្បាប់ បក្សប្រឆាំងនឹងប្រើនិមិត្តសញ្ញាត្រឹមរូបព្រះអាទិត្យ លែងប្រើរូបមេបក្សទាំងពីរតទៅទៀតហើយ។

កាលពីថ្ងៃទី១៨ កក្កដា ព្រឹទ្ធសភាបានអនុម័តសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយរួចហើយ តាមការស្នើពីរដ្ឋសភា។

លោក សាម ស៊ុនឌឿន តំណាងពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បង្ហាញការសោកស្ដាយអ្នកនយោបាយ ចំពោះកិច្ចការដែលត្រូវធ្វើ ដូចជាជួយរកទីផ្សារកសិផលឲ្យកសិករមិនធ្វើ បែរជាមកប្រកួតប្រជែងដើម្បីហេតុផលនយោបាយរៀងៗខ្លួនទៅវិញ។

លោក ឌុច ពិសិដ្ឋ នាយកផ្នែកតស៊ូមតិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា យល់ឃើញថា ច្បាប់ដែលធ្វើវិសោធនកម្មរួចហើយនេះ អាចជាការបម្រើឲ្យគណបក្សនយោបាយ និងអ្នកនយោបាយមានភាពស្អាតស្អំ ក៏ប៉ុន្តែមាត្រាខ្លះនៃច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះ នៅតែជាការបារម្ភនៅឡើយចំពោះសង្គមស៊ីវិល។ លោកបន្តថា ការកែប្រែញឹកញាប់ពេក និងម្យ៉ាងកៀកនឹងការបោះឆ្នោតផង ទាំងនេះថាតើជាភាពចាំបាច់ដែលត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មដែរឬទេ?៖ «»។

ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ ត្រូវបានសមាជិកសភាធ្វើវិសោធនកម្ម និងអនុម័តម្ដងរួចមកហើយកាលពីថ្ងៃទី២០ កុម្ភៈ ទៅតាមសំណើរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលប្រឆាំងមិនឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ធ្វើប្រធានគណបក្ស។ មិនយូរប៉ុន្មាន ជាងពីរសប្ដាហ៍ក្រោយពីច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័ត ពោលកាលពីថ្ងៃទី២៨ មីនា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានស្នើឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មជាថ្មីទៀតមិនឲ្យមានទណ្ឌិតចូលរួមនយោបាយ។ នៅពេលមានការស្នើពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីថ្ងៃទី១០ កក្កដា ច្បាប់នេះត្រូវបានសមាជិកសភាពីខាងបក្សកាន់អំណាច ធ្វើវិសោធនកម្ម និងអនុម័តភ្លាមដែរដោយពុំមានការចូលរួមពិគ្រោះយោបល់ពីបក្សប្រឆាំងនោះទេ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ផ្លូវជាតិលេខ៧៨អា (78A) តភ្ជាប់ពីតំបន់ច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិអូរយ៉ាដាវ ខេត្តរតនគិរី និងច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិឡេថាន់ ខេត្តយ៉ាឡាយ ប្រទេសវៀតណាម បានក្លាយជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនដ៏សំខាន់រវាងប្រទេសទាំងពីរក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ ការបើកផ្លូវដឹកជញ្ជូននេះ គឺជាផ្នែកមួយក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសក្នុងតំបន់ផងដែរ។

អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងវៀតណាម បានសម្រេចបើកផ្លូវដឹកជញ្ជូនកម្រិតតំបន់រវាងច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិអូរយ៉ាដាវ ខេត្តរតនគិរី និងច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិឡេថាន់ ខេត្តយ៉ាឡាយ ប្រទេសវៀតណាម ដែលជាតំបន់ប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់ទីបួនរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។

ប្រជាពលរដ្ឋ មន្ត្រីរាជការខេត្តរតនគិរី និងខេត្តយ៉ាឡាយ ប្រទេសវៀតណាម ប្រមាណ ៥០០នាក់ បានចូលរួមសម្ពោធដំណើរការផ្លូវដឹកជញ្ជូននេះនាតំបន់ចក្រទ្វារព្រំដែនឡេថាន់ ខេត្តយ៉ាឡាយ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា។

ប្រធានមន្ទីរសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនខេត្តរតនគិរី លោក ស៊ុន ប៉ូលីន បញ្ជាក់ថា ការបើកច្រកផ្លូវដឹកជញ្ជូននៅតំបន់នេះមានសារសំខាន់សម្រាប់ការដឹកជញ្ជូនទំនិញ និងអ្នកដំណើររវាងប្រទេសទាំងពីរបានកាន់តែងាយស្រួល។ លោកបន្តថា ការដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់ច្រកទ្វារព្រំដែនតំបន់នេះ កើតមានយូរឆ្នាំមកហើយក្នុងកម្រិតថ្នាក់ខេត្ត ក៏ប៉ុន្តែនេះគឺជាការសម្រេចសម្ពោធផ្លូវការរវាងប្រទេសទាំងពីរ ទាក់ទិនដំណើរការបើកផ្លូវដឹកជញ្ជូននេះសម្រាប់ថ្នាក់ជាតិ៖ «ការដឹកជញ្ជូនផ្លាស់ប្ដូរទំនិញទេសចរណ៍មានសារសំខាន់ណាស់។ បើសិនឡានត្រូវមានការអនុញ្ញាតរត់ដល់ភ្នំពេញក៏បាន អានេះច្រកអន្តរជាតិ»។

ផ្លូវជាតិលេខ៧៨អា ចាប់ពីច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិស្រុកអូរយ៉ាដាវ តភ្ជាប់នឹងផ្លូវជាតិលេខ៧ ចំណុចអូរពងមាន់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង មានចម្ងាយជាង ១០០គីឡូម៉ែត្រ។ ផ្លូវនេះតភ្ជាប់ពីខេត្តស្ទឹងត្រែង ទៅខេត្តក្រចេះ ខេត្តមណ្ឌលគិរី កំពង់ចាម ខេត្តត្បូងឃ្មុំ និងតំបន់ផ្សេងទៀតនៅទូទាំងប្រទេស។

អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តរតនគិរី លោក ញ៉ែម អឿន កត់សម្គាល់ថា ច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិអូរយ៉ាដាវ ជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនកសិផលពីខេត្តរតនគិរី ទៅលក់នៅទីផ្សារប្រទេសវៀតណាម និងដឹកជញ្ជូនគ្រឿងសម្ភារៈ និងទំនិញពីប្រទេសវៀតណាម មកខេត្តរតនគិរី និងទីក្រុងភ្នំពេញទៀតផង។

លោករំពឹងថា ការបើកផ្លូវដឹកជញ្ជូននេះ នឹងក្លាយទៅជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនផ្លាស់ប្ដូរទំនិញ អ្នកដំណើរ សេវាកម្មទេសចរណ៍កម្រិតតំបន់អាស៊ាននៅថ្ងៃខាងមុខ៖ «សេដ្ឋកិច្ចយើងទាំងអស់ទាំងចេញទាំងចូល ទាំងទេសចរណ៍ ពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីឲ្យភាគីវៀតណាម ក៏គាត់ដឹង ខាងយើងក៏ដឹងថាយើងមានច្រកអូរយ៉ាដាវ មួយជាច្រកអន្តរជាតិ»។

តួលេខរបស់សមត្ថកិច្ចច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិស្រុកអូរយ៉ាដាវ ឲ្យដឹងថា ក្នុងមួយថ្ងៃៗ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានរថយន្តដឹកអ្នកដំណើរ និងដឹកទំនិញប្រមាណ ២០គ្រឿងឆ្លងពីប្រទេសវៀតណាម ចូលមកខេត្តរតនគិរី និងចេញពីខេត្តរតនគិរី ទៅប្រទេសវៀតណាម តាមច្រកទ្វារព្រំដែននេះ។

មន្ត្រីព្រំដែនសុំមិនឲ្យបញ្ចេញឈ្មោះ បញ្ជាក់ថា រថយន្តដែលអនុញ្ញាតឲ្យឆ្លងកាត់ច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិបច្ចុប្បន្ន គឺជារថយន្តដឹកជញ្ជូនទំនិញ និងអ្នកដំណើរក្នុងក្របខ័ណ្ឌកិច្ចព្រមព្រៀងខេត្តទាំងពីរនៅឡើយ។

ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រធានមន្ទីរសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនខេត្តរតនគិរី លោក ស៊ុន ប៉ូលីន ឲ្យដឹងថា រហូតបច្ចុប្បន្ន អាជ្ញាធរវៀតណាម និងកម្ពុជា កំពុងរៀបចំកិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពីបរិមាណរថយន្តដែលត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់ច្រកផ្លូវដឹកជញ្ជូននេះសម្រាប់ថ្នាក់ជាតិនៃប្រទេសទាំងពីរ៕

ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាអំពាវនាវឱ្យភ្នាក់ងារអ.ស.បកុំជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការតុលាការកម្ពុជា

ពលរដ្ឋទាំងពីរឃុំនៅតែបន្តប្រុងប្រយ័ត្នក្រោយពីក្រុមហ៊ុនបិទទ្វារទំនប់រយៈពេល៤ថ្ងៃ

ពលរដ្ឋមានបញ្ហាដីធ្លីថាការដោះស្រាយនៅអគារប៊ូឌីងថាជាយន្តការដោះស្រាយគំរូ

អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិបញ្ជាក់ពីករណីបាត់កុមារចំនួន១៨ករណី

ព្រឹទ្ធសភាអនុម័តលើសេចក្ដីស្នើច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយ

សង្គមស៊ីវិលនិងពលរដ្ឋដាក់ពាក្យប្ដឹងអាជ្ញាធររឿងមិនបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ

ពលរដ្ឋនៅខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យតវ៉ាសម្ដែងការមិនពេញចិត្តចំពោះការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងមួយខ្សែ

ភាគីពាក់ព័ន្ធនៅតែរកមិនឃើញតម្រុយព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមនិងតាអាចារ្យដែលបាត់ខ្លួន

មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរខ្មែរទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបបំបាត់មគ្គុទ្ទេសក៍បរទេសនៅខេត្តសៀមរាប

អ្នកភូមិនៅស្រុកឈូកចោទឈ្មួញទិញដីឲ្យក្រុមហ៊ុនជប៉ុនថាតែងប្រើហិង្សាយកដីពលរដ្ឋ

សហគមន៍ឧត្ដមស្រែពស់យល់ថាការចូលរួមដាំកូនឈើគឺអាចបញ្ចៀសការរំលោភយកដី

សមាជិកសភាបក្សប្រឆាំងព្រមានប្រើយន្តការសភាស្នើដករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែនិងថាមពល

ពលរដ្ឋសហគមន៍អេស.អូ.អេសតាមដានញត្តិដែលសុំឲ្យក្រសួងលើកលែងការបង់ពន្ធអចលនទ្រព្យ

កម្ពស់ទឹកនៅមិនទាន់ជាសញ្ញាគួរឲ្យបារម្ភខណៈក្រុមហ៊ុនវារីអគ្គិសនីបិទទ្វារទឹក៥ថ្ងៃ

អ្នកបឹងកក់ស្វែងរកអន្តរាគមន៍ពីសហភាពអឺរ៉ុបនិងធនាគារពិភពលោកករណីអ្នកស្រី ទេព វន្នី

អាជ្ញាធរតម្រូវម្ចាស់អាជីវកម្មអមផ្លូវពីរផ្អាក១ថ្ងៃដើម្បីសម្រួលចរាចរណ៍គណៈប្រតិភូវៀតណាម

ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពស្នើតុលាការខេត្តកំពង់ចាមទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់

សង្គមស៊ីវិលស្នើគ.ជ.បជួយពលករធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសឲ្យបោះឆ្នោតបាននៅឆ្នាំ២០១៨

អ្នកនយោបាយមិនមានអាសនៈនៅរដ្ឋសភារិះគន់វិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយ

កម្ពុជា-វៀតណាមបើកផ្លូវដឹកជញ្ជូនផ្លូវការតាមច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិអូរយ៉ាដាវ