![]()
អតីត និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នៅតែបន្តទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងកងកម្លាំងរបស់បក្សរាជានិយមមួយនេះ ដែលត្រូវបានគេសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ កណ្ដាលរាជធានីភ្នំពេញ។
អង្គការសហប្រជាជាតិ រកឃើញថា មន្ត្រីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ចន្លោះពី ៤១ ដល់ ៦០នាក់ ត្រូវបានគេសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការកាលពីពេលនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា មន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ឆ្លើយតបថា នឹងមិនមានការស៊ើបអង្កេតចំពោះករណីទាំងនេះឡើយ។
បើទោះជាព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី៥-៦ កក្កដា បានកន្លងផុតទៅរយៈពេល ២០ឆ្នាំហើយក្តី អតីត និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួននៃគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នៅតែនឹកស្រណោះដល់មិត្តភ័ក្ដិ និងយុទ្ធមិត្តរបស់ពួកគេ ដែលត្រូវបានទាហានស្មោះត្រង់នឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សម្លាប់នៅពេលនោះ ជាពិសេសអ្នកដែលត្រូវបានសម្លាប់បន្ទាប់ពីបានទម្លាក់អាវុធ និងអ្នកខ្លះត្រូវបានចាប់យកទៅសម្លាប់ខណៈព្យាយាមរត់គេចពីការប្រយុទ្ធគ្នា។
សាកសពទាហានស្មោះត្រង់នឹងគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច មួយចំនួន ត្រូវបានមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា រកឃើញនៅក្នុងរណ្ដៅនៅតំបន់ពេជ្រនិល។ សាកសពភាគច្រើនស្ថិតក្នុងដៃជាប់ចំណងស្លាបសេកទៅក្រោយ និងមានក្រណាត់ចងរុំភ្នែកទាំងសងខាង។![]()
អនុប្រធានគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក យូ ហុកគ្រី មានប្រសាសន៍ថា យុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកដែលត្រូវបានគេសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី៥-៦ កក្កដា គឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នៅតែទាមទារចង់បាន។ លោកថា គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច មិនបានបំភ្លេចរឿងនេះចោលឡើយ ហើយនៅតែទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតចំពោះការសម្លាប់ទាំងនេះ៖ «យើងមិនបានបំភ្លេចរឿងហ្នឹងចោលទេ។ យើងនៅតែចងចាំ ហើយយើងនៅតែជំរុញឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតឲ្យដល់ទីដៅ ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ជូនអ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិតទៅ»។
លោក យូ ហុកគ្រី ដែលជាអតីតសហរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅថ្ងៃរដ្ឋប្រហារនោះបានឋិតនៅក្នុងរាជដំណាក់របស់ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ក្បែរអនុវិទ្យាល័យចតុមុខ ជាមួយលោក ហូ សុក លោក លី ធុច លោក កៀង វ៉ាង និងលោក នរ៉ាណាឫទ្ធិ អានន្ទដាយ៉ាត ដែលសុទ្ធសឹងតែជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នៅពេលនោះ។
នៅថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលជាថ្ងៃចុងក្រោយនៃរដ្ឋប្រហារ អ្នកទាំងអស់នេះបានលបរត់ចេញពីដំណាក់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ បំណងចូលស្ថានទូតម៉ាឡេស៊ី ដែលនៅក្បែរនោះ ប៉ុន្តែដោយខ្លាចកងកម្លាំងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ស្ទាក់ចាប់បាន ពួកគេក៏រត់ចូលស្នាក់នៅក្នុងនិវាសដ្ឋានឯកអគ្គរដ្ឋទូតសិង្ហបុរី ដែលនៅក្បែរនោះដែរ។ លុះព្រឹកឡើងនៅថ្ងៃទី៧ កក្កដា ពួកគេមួយចំនួនរួមមាន លោក កៀង វ៉ាង និងលោក យូ ហុកគ្រី ជាដើម ត្រូវបានលោក ស ខេង ជួយសង្គ្រោះជីវិត។ ចំណែកលោក ហូ សុក ត្រូវបានកម្លាំងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចាប់ខ្លួនបាន រួចបញ្ជូនទៅកាន់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ហើយលោកក៏ត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់នៅទីនោះ។ សាកសពរបស់លោក ត្រូវបានគេនាំយកទៅបូជានៅវត្តលង្កា ស្ងាត់ៗនៅថ្ងៃបន្ទាប់។
ក្នុងនាមជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរាជរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ហូ សុក ដែលពេលនោះជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវឃាតកបាញ់សម្លាប់ខណៈស្ថិតក្នុងបន្ទប់ឃុំខ្លួនក្នុងក្រសួងមហាផ្ទៃ។ ២០ឆ្នាំក្រោយពីឃាតកម្ម មិនមានការស៊ើបអង្កេតណាមួយធ្វើឡើងដើម្បីវែកមុខឃាតក និងអ្នកបញ្ជាឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោក យូ ហុកគ្រី មិនសូវមានសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ននឹងស្វែងរកយុត្តិធម៌ឲ្យលោក ហូ សុក នោះទេ។
យ៉ាងនេះក្តី លោក យូ ហុកគ្រី នៅតែចាត់ទុកលោក ហូ សុក ដែលកាលណោះមានតំណែងជាមេបញ្ជាការកងអង្គរក្សរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែរនោះ គឺជាវីរជនដែលបានបូជាជីវិតដើម្បីសិទ្ធិសេរីភាព និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ បានបណ្ដាលឲ្យមនុស្សជាង ២០០បាត់បង់ជីវិត។ ក្រៅពីនោះ មនុស្សប្រមាណ ៦០នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានគេសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនៅមុនពេល អំឡុងពេល និងក្រោយពេលព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមនោះ។ ពួកគេភាគច្រើនគឺជាមន្ត្រី និងជាកងកម្លាំងស្មោះស្ម័គ្រនឹងព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ។ ក្រៅពីលោក ហូ សុក មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ២រូបផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន រួចសម្លាប់ចោលដែរនោះរួមមាន លោក ចៅ សម្បត្តិ និងលោក ក្រួច យឿម។![]()
លោក ចៅ សម្បត្តិ ដែលមានឈ្មោះហៅក្រៅថា ងូវ គឺជាអតីតអគ្គមេបញ្ជាការចារកម្មនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ខណៈដែលលោក ក្រួច យឿម គឺជាអតីតអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិ។
របាយការណ៍របស់ការិយាល័យមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ផ្សព្វផ្សាយនៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៧ បញ្ជាក់ថា លោកទាំងពីរ រួមនឹងកូនចៅប្រមាណ ៣០នាក់ទៀត ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយកងទ័ពឆត្រយោង៩១១ នៅស្រុកឧត្តុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅព្រឹកថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧។ ក្នុងពេលចាប់ខ្លួននោះ មិនមានការបាញ់តដៃគ្នានោះទេ។ ក្រោយមក លោកទាំងពីរត្រូវបានបំបែកឲ្យនៅឆ្ងាយពីកូនចៅ ហើយនៅរសៀលថ្ងៃទី៨ កក្កដា ដដែលនោះ លោកត្រូវបានគេនាំទៅបាញ់ចោលនៅក្នុងព្រៃខាងក្រោយវត្តក្រាំងសុវណ្ណ ក្នុងឃុំវាលពង់ ស្រុកឧត្តុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ លោកទាំងពីរត្រូវបានគេបាញ់ ៣គ្រាប់ចំក្បាល។ ចំណែកលោក ក្រួច យឿម ត្រូវបានគេបាញ់ចំនួន ៤គ្រាប់បន្ថែមទៀតនៅត្រង់ដើមទ្រូង។ សពអ្នកទាំងពីរ ក្រោយមកត្រូវបានអ្នកភូមិយកទៅបូជានៅក្នុងវត្ត។
ក្រៅពីនោះ នៅមានមន្ត្រីហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ជាច្រើនផ្សេងទៀតត្រូវបានគេសម្លាប់នៅថ្ងៃបន្តបន្ទាប់ មានដូចជា លោក លី សេងហុង លោក ម៉ែន ប៊ុនថន លោក សុខ វីរៈ លោក ថ្លាំង ចាន់សុវណ្ណារិទ្ធ លោក ហូវ សម្បត្តិ និងលោក សៅ សុផល ជាដើម។ អ្នកទាំងអស់នេះ ភាគច្រើនសុទ្ធតែមានតួនាទីនៅក្នុងជួរកងយោធពលខេមរភូមិន្ទកូតាគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ញ៉េប ប៊ុនជិន មានប្រសាសន៍ថា បើទោះជាលោកមិនបានថ្លែងចំៗទាមទាររដ្ឋាភិបាលរកយុត្តិធម៌ឲ្យអតីតមន្ត្រីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ទាំងអស់នេះក្តី តែលោកថា ប្រទេសនីតិរដ្ឋត្រូវតែមានយុត្តិធម៌៖ «រៀនមកចឹង គេថាប្រទេសនីតិរដ្ឋជាប្រទេសដែលមានច្បាប់ ប្រទេសមានច្បាប់ត្រូវតែមានយុត្តិធម៌ យុត្តិធម៌រកបានពេលណាមិនដឹង តែត្រូវរកយុត្តិធម៌ មិនមែនច្បាប់ហ្នឹងសម្រាប់អ្នកតូច អ្នកធំអត់ អ្នកណាធ្វើខុសត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់»។
ភ្លាមៗក្រោយព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមឆ្នាំ១៩៩៧ ប្រធានគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ មានព្រះបន្ទូលថា ព្រះអង្គត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលកាលនោះជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២ ធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ពីអំណាច ហើយព្រះអង្គក៏បានថ្កោលទោសចំពោះរដ្ឋប្រហារនោះ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា អតីតអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ពេលនោះ គឺលោក ថូមម៉ាស់ ហាំម៉ាប៊ឺក (Thomas Hammarberg) ក៏បានចាត់ទុកព្រឹត្តិការណ៍ផ្ទុះអាវុធនោះថាជារដ្ឋប្រហារដែរ។ ប៉ុន្តែក្រោយរដ្ឋប្រហារ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចោទថា គឺព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ទេដែលធ្វើរដ្ឋប្រហារប៉ុនប៉ងដកអំណាចពីលោក។
រីឯអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លើកឡើងថា រដ្ឋប្រហារនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ មិនមែនជារដ្ឋប្រហាររបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាមួយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នោះទេ តែវាជារដ្ឋប្រហារបង្កើតឡើងដោយលោក ហ៊ុន សែន ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២ និងបក្សពួកជិតស្និទ្ធរបស់លោក រួមមានលោក គន់ គីម លោក ម៉ុល រឿប លោក សៅ សុខា លោក ហុក ឡង់ឌី លោក កែវ ពង្ស និងលោក ចាប ភក្តី ជាដើម ដើម្បីដកអំណាចពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១។
នាយកប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លោក ប៊្រែដ អាដាម (Brad Adams) អះអាងថា ការសម្លាប់ ការធ្វើទារុណកម្ម និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក្រោយថ្ងៃរដ្ឋប្រហារ បានកើតឡើងជាច្រើន ជាពិសេសគឺនៅទីបញ្ជាការដ្ឋានកងពលតូចទ័ពពិសេសឆត្រយោង៩១១ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលមានលោក ចាប ភក្តី ជាមេបញ្ជាការ។ លោកថា នៅទីនោះ អ្នកចាប់ខ្លួនត្រូវបានកូនចៅរបស់លោក ចាប ភក្តី ធ្វើទារុណកម្មដោយវាយនឹងខ្សែក្រវាត់ ដោយជើងតុ ដោយក្ដារបន្ទះ ទាត់នឹងស្បែកជើងទាហាន អុកនឹងជង្គង់ ដាល់ចូលផ្ទៃមុខ ឬគំរាមសម្លាប់ដោយភ្ជង់កាំភ្លើងលើក្បាល ហើយគំរាមបាញ់បំបែកក្បាល ជាដើម។
យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ រហូតមកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន មិនដែលទទួលស្គាល់ថា ពួកលោកជាអ្នកធ្វើរដ្ឋប្រហារនោះទេ ហើយថាគឺខាងភាគីព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ទៅវិញទេ ដែលជាអ្នកបង្កឲ្យមានអសន្តិសុខក្នុងសង្គម តាមរយៈការនាំអាវុធចូលខុសច្បាប់ ការចល័ត និងការបង្កើតមូលដ្ឋានទ័ពខុសច្បាប់ក្បែរក្រុងភ្នំពេញ។ ម្យ៉ាង ក្នុងពេលផ្ទុះអាវុធនោះ លោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមគ្រួសារកំពុងតែលំហែកាយនៅមាត់សមុទ្រ វុង តាវ (Vung Tau) ក្នុងប្រទេសវៀតណាម នៅឡើយ។![]()
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា ព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៥-៦ កក្កដា កើតឡើងដោយសារតែគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នាំក្រុមខ្មែរក្រហមខុសច្បាប់ចូលស្រុក ដែលបង្កការគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រទេសជាតិ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ក៏នាំអាវុធចូលខុសច្បាប់ផងដែរ។ លោកថ្លែងការពារថា ទំនាស់នេះគឺកើតឡើងរវាងកម្លាំងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទជាមួយកម្លាំងទ័ពគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលនាំចូលកម្លាំងខ្មែរក្រហម៖ «ខ្ញុំយល់ថា តែរឿងច្បាំងគ្នាហើយ គឺវាកើតដល់ស្លាប់ហើយ ពីព្រោះម្ខាងកម្លាំងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ម្ខាងកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហម និងឃុបឃិតនឹងខ្មែរក្រហម។ អ៊ីចឹងវាតែងមានការស្លាប់រស់រៀងខ្លួនហើយ វាមិនមែនតែម្ខាងទេដែលស្លាប់ ខាងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទក៏មានបាត់បង់ជីវិតដូចតែគ្នាដែរ គ្រាន់តែចំនួនតិចជាង»។
ប៉ុន្តែនៅពេលសួរថា ហេតុអ្វីបានជាមន្ត្រីធំៗរបស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលត្រូវគេចាប់ខ្លួន រួចបាញ់សម្លាប់ទាំងគ្មានអាវុធក្នុងដៃនោះ? លោក សុខ ឥសាន ឆ្លើយថា លោកមិនដឹងនោះទេ ដូច្នេះលោកមិនអាចនិយាយបានឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា ផ្ទុយពីលោក សុខ ឥសាន នាយកប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លោក ប៊្រែដ អាដាម (Brad Adams) ដែលក្នុងពេលរដ្ឋប្រហារនោះ លោកគឺជាមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ថ្លែងថា ចំពោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ផ្សេងទៀតដូចជា លោក ជា ស៊ីម លោក ស ខេង លោក ទៀ បាញ់ និងលោក កែ គឹមយ៉ាន ជាដើម មិនបានគាំទ្រចំពោះរដ្ឋប្រហាររបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅពេលនោះទេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត កម្លាំងដែលលោក ហ៊ុន សែន បញ្ចេញប្រយុទ្ធពេលនោះ គឺមិនមែនមានតែកម្លាំងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទតែមួយនោះទេ តែកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថក្រោមការបញ្ជារបស់លោក សៅ សុខា និងកងឆត្រយោងអង្គភាព៩១១ ក្រោមបញ្ជាការរបស់លោក ចាប ភក្តី ដែលស្និទ្ធជាមួយលោក ហ៊ុន សែន បានចេញប្រយុទ្ធផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលមិនមានការស៊ើបអង្កេតជុំវិញការស្លាប់នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នោះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកថាបើមិនមានព្រឹត្តិការណ៍ពេលនោះ កម្ពុជា ក៏គ្មានសន្តិភាពដូចបច្ចុប្បន្ននេះដែរ៖ «ចង់និយាយថាវាគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ ៥-៦ កក្កដា តុល្យការកម្លាំងរវាងបក្សទាំងពីរ ប្រសិនជាអត់មានព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃនោះ ប្រហែលជាស្រុកខ្មែរអត់មានសន្តិភាពពេញផ្លូវទេ»។
ចំណែកអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក លឺ ឡាយស្រេង មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនអាចបំភ្លេចមិត្តចាស់របស់លោកបានទេ។ តែពេលនិយាយដល់យុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកទាំងអស់នោះវិញ អ្នកនយោបាយចាស់វស្សារូបនេះមិនមានសង្ឃឹមឡើយ ប៉ុន្តែលោកថា គ្មានអ្នកណាម្នាក់អាចកាន់អំណាចបានមួយជីវិតនោះទេ៖ «លឺ ឡាយស្រេង ហេងហើយមិនបានស្លាប់ ព្រោះខ្ញុំដេកជាមួយពួកហ្នឹងយប់ ៥-៦។ យើងដេកតែថ្ងៃ៧ យើងបែកគ្នា ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថា ទៅរកយុត្តិធម៌អីស្រុកខ្មែរនោះ មនុស្សងាប់ប៉ុន្មាននាក់ហើយដែលគ្មានយុត្តិធម៌»។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យល់ឃើញថា ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ គឺជាការលុបបំបាត់នូវសុបិនរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលទើបតែមានក្តីសង្ឃឹមថា វាសនាអនាគតប្រទេសជាតិរបស់ពួកគេ គឺចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ តទៅមុខ នឹងត្រូវសម្រេចដោយសន្លឹកឆ្នោត គឺមិនមែនដោយគ្រាប់កាំភ្លើងនោះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
