![]()
នៅពេលការបោះឆ្នោតជិតចូលមកដល់ម្តងៗ គណបក្សនយោបាយតែងតែមានក្ដីរំពឹងរៀងៗខ្លួនថា នឹងទទួលបានជ័យជំនះ។ ប៉ុន្តែមធ្យោបាយដែលឈានទៅដល់គោលដៅនោះ គណបក្សនីមួយៗបានដើរផ្លូវផ្សេងគ្នា ហើយលទ្ធភាពក្នុងការធ្វើដំណើរលើផ្លូវទៅរកជ័យជំនះនោះ ក៏មិនដូចគ្នាដែរ ជាពិសេសគឺគណបក្សធំពីរដែលកំពុងមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា។
តើស្ថានភាពរបស់គូប្រកួតនីមួយៗ ប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងដូចម្ដេចក្នុងអាណត្តិទី៤ នៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះ?
ចូលមកដល់អាណត្តិទី៤ នៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ឆ្នាំ២០១៧ នេះ គណបក្សធំពីរដែលមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភាកំពុងមានសកម្មភាពតតាំងជាមួយគ្នាយ៉ាងស្វិតស្វាញបំផុត។ គណបក្សនយោបាយចាស់វស្សាទាំងពីរនោះ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិបោះឆ្នោត គណបក្សប្រឆាំងតែងតែរងទារុណស្ទើរតែទ្រមខ្លួនដើរទៅមុខមិនចង់រួចទៅហើយទម្រាំដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោតនោះ។ ទាំងមេគណបក្ស រហូតដល់មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមបានប្រកាសជារឿយៗថា គណបក្សខ្លួនរងការគំរាមកំហែងគ្របរូបភាព ដូចជាគំរាមសម្លាប់ ប្ដឹងចាប់ដាក់គុកជាដើម។
ចុងក្រោយនេះ ធ្លាក់ដល់មេបក្សប្រឆាំងតែម្ដង ដែលត្រូវខ្ទាតចេញពីតំណែង និងមិនអាចចូលស្រុកវិញបាន ដោយអំណាចនៃច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលត្រូវបានគណបក្សកាន់អំណាចធ្វើវិសោធនកម្មនៅដើមឆ្នាំ២០១៧ នេះ ព្រមទាំងពាក្យបណ្ដឹងជាច្រើនទៀតស្ទើររាប់មិនអស់។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ គណបក្សកាន់អំណាចតែងតែបដិសេធថា ករណីទាំងនោះជាការប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់របស់បុគ្គល មិនមែនជាការគំរាមកំហែងផ្នែកនយោបាយពីរដ្ឋាភិបាល ឬគណបក្សប្រជាជននោះទេ។
លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវឡើងជំនួសលោក សម រង្ស៊ី ឬក៏ទើបនឹងរួចពីការឃុំខ្លួនឯងនៅក្នុងទីស្នាក់ការបក្សនៅអំឡុងពេលចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មី ឆ្នាំ២០១៦។
ក្រៅពីនេះ ក៏នៅមានករណីគំរាមកំហែងដល់អ្នកតំណាងរាស្ត្រជាច្រើនទៀតតាមផ្លូវតុលាការ ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះមានតំណាងរាស្ត្រ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងសកម្មជនជាង ១០នាក់កំពុងជាប់ក្នុងពន្ធនាគារនៅឡើយ។
ទោះយ៉ាងនេះក្តី ក៏បក្សប្រឆាំងមួយនេះនៅតែមានសង្ឃឹមថា ខ្លួននឹងទទួលបានជ័យជំនះ។ ជ័យជំនះនេះ គឺពឹងដោយសារគោលនយោបាយរបស់គណបក្សលើកស្ទួយអ្នកក្រ អ្នកដែលត្រូវរងការគំរាមកំហែង ភាពអយុត្តិធម៌សង្គម និងការរួបរួមកម្លាំងទាំងពីរវាងលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ដែលនិមិត្តរូបនៃការរួបរួមកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យនៅតែរឹងមាំទោះបីស្ថិតក្នុងការសម្លុត គំរាម បំបែកបំបាក់តាមរូបភាពណាក៏ដោយ។
មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ដែលរួចខ្លួនពីបណ្ដឹងផ្ដន្ទាទោស និងតាំងចិត្តមិនរត់ចោលស្រុក ខណៈស្ថានការណ៍គណបក្សនេះកំពុងជួបព្យុះបោកបក់ខ្លាំងស្ទើរទប់ខ្លួនមិនហ្នឹងនៅមុនពេលបោះឆ្នោតនោះ បានប្រកាសពីជំហរចុងក្រោយរបស់ខ្លួនឲ្យស្របទៅតាមកាលៈទេសៈចុងក្រោយនេះ។
លោក កឹម សុខា បានថ្លែងទៅកាន់មន្ត្រីបក្ស សកម្មជនមកពីគ្រប់តំបន់ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា គឺនៅមុន ៣ថ្ងៃ នៃការឃោសនាបោះឆ្នោតចូលមកដល់ ដោយអំពាវនាវសូមឲ្យមន្ត្រី និងសកម្មជនទាំងអស់ត្រូវប្រកាន់ធម៌អហិង្សាជានិច្ច កុំប្រើពាក្យអសុរោះ ដែលនាំឲ្យកើតជម្លោះ និងការរើសអើងជាដើម។
លោកអះអាងថា ការធ្វើដូចនេះដើម្បីកុំឲ្យភាគីម្ខាងទៀតរកលេសមកខ្ទាស់ជើង ឬច្រានឲ្យគណបក្សលោកដួលនៅពេលរត់ជិតដល់ទីទទួលបានជ័យជំនះ៖ «ខ្ញុំឧទាហរណ៍រត់ប្រណាំងគ្នា ដល់ពេលយើងរត់ ចង់គេយកជើងប៉ែងយើង តើយើងរវល់ងាកមកវាយគេធ្វើអី…? យើងកុំងាក លោតទៅមុខទៀតទៅបងប្អូន កុំងាកក្រោយឲ្យសោះ រត់ឲ្យដល់ទីរបស់យើង...»។
លោកថា ជ័យជំនះរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺមិនបានមកពីការគំរាមកំហែង សម្លុត នោះទេ។ ជ័យជំនះមួយដែលកើតមានទៅបាន គឺអាស្រ័យលើគោលការណ៍អភិវឌ្ឍដោយចិរភាព តម្លាភាព អធិបតេយ្យភាព ប្រជាធិបតេយ្យ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស បំបាត់អំពើពុករលួយជាដើម។
អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា ការដាក់សំពាធមកលើគណបក្សប្រឆាំង ពេលខ្លះគឺជារឿងល្អទៅវិញទេ។
ពលរដ្ឋមួយចំនួនធំដែលស្ម័គ្រចិត្តគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង គឺមួយផ្នែកដោយសារមើលឃើញគណបក្សនេះជាតួអង្គស្លូត តស៊ូអំណត់ដើម្បីជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយត្រូវឆ្លងកាត់ការលំបាកជាច្រើនដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គម។
មួយផ្នែកទៀតដោយសារពួកគាត់មើលឃើញអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ ដែលធ្វើឲ្យពួកគាត់អាចសម្រេចចិត្តព្រមគ្នាចង់ឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរមួយជាវិជ្ជមានតាមរយៈការបោះឆ្នោត។
លោក កឹម សុខា ថ្លែងទទួលនូវបរិបទនេះ និងមានមោទនភាពដែលគណបក្សប្រឆាំងមានសមត្ថភាពអាចហែលឆ្លងផុតគ្រោះកាចជាបន្តបន្ទាប់កន្លងមកនេះ៖ «ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរលោកយល់ច្បាស់ដោយសារតែភាពអយុត្តិធម៌មកលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពួកគាត់រឹតតែអាណិត ធម្មតាពលរដ្ឋលោកមិនដែលស្រឡាញ់តួកាច ឬតួយក្សនោះទេ»។
ជាការឆ្លើយតបជូនអ្នកគាំទ្រ បក្សប្រឆាំងបានសំរឹទ្ធិសម្រាំងគោលនយោបាយ ៥ចំណុចសំខាន់ៗ ដូចជាគម្រោងថា នឹងទម្លាក់លុយកន្លះលានដុល្លារ ដើម្បីអភិវឌ្ឍនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ក្រោយខ្លួនឈ្នះឆ្នោតបានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល និងការផ្ដល់អំណាចទៅឲ្យថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដូចជា «ឃុំ-សង្កាត់ នឹងធ្វើផែនការដោយខ្លួនឯង រៀបចំគោលការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ដោយខ្លួនឯង ធ្វើការសម្រេចដោយខ្លួនឯង ជាដើម»។
ក្រឡេកមើលគណបក្សកាន់អំណាចវិញ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដូចជាមិនសូវខ្វល់ពីរឿងបង្កើតគោលនយោបាយច្រើនប៉ុន្មានទេ ក្រៅពីយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដែលមានស្រាប និងកំពុងអនុវត្តនោះ។ គណបក្សនេះ ហាក់ទុកចិត្តទៅលើអំណាចដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល និងធនធានមនុស្សដែលមានស្រាប់។
ចំណែកធនធានថវិកាវិញ គណបក្សនេះក៏មិនខ្វល់នឹងកៀរគរពីអ្នកគាំទ្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុក ឬក្រៅស្រុកនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ មានតែឲ្យថែម តាមរយៈអំណោយផ្សេងៗ នៅមុនការបោះឆ្នោតជាការស្អំចិត្តពលរដ្ឋឲ្យតែនៅបោះឆ្នោតឲ្យខ្លួនដដែល។ ការមិនកៀរគររកថវិកានេះ ដោយសារតែគណបក្សនេះ កាន់អំណាចជាង ៣០ឆ្នាំមកហើយ។ មន្ត្រីធំៗរបស់រដ្ឋាភិបាល និងគណបក្ស ភាគច្រើនសុទ្ធតែមានធនធានកប់កំពូល។
ទោះបីមានអ្វីៗសព្វយ៉ាងក៏ដោយ ក៏គណបក្សកាន់អំណាចចាស់វស្សាមួយនេះ មិនភ្លេចបញ្ចេញសារគំរាមពីការកើតសង្គ្រាមឡើងវិញ រំឭកគុណ ៧មករា ជាពិសេសយុទ្ធសាស្ត្រវាយគូប្រកួតឲ្យទក់សាច់មុននឹងឡើងសង្វៀនជាផ្លូវការនោះទេ។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី មើលឃើញថា គោលដៅរបស់គណបក្សធំពីរដែលចង់ឆ្ពោះទៅជ័យជំនះនោះ គឺមានទេពកោសល្យនយោបាយ និងមធ្យោបាយផ្ទុយស្រឡះពីគ្នា។ លោកមើលឃើញថា ជិត ៤០ឆ្នាំមកនេះ គណបក្សកាន់អំណាចហាក់មិនទាន់ផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់របស់ខ្លួនក្នុងការផ្ដួលគូប្រជែងនយោបាយ និងមិនទាន់មានទម្លាប់ធ្វើការជាមួយមនុស្សជំនាន់ថ្មីនោះនៅឡើយទេ៖ «ដូចជាការចែករង្វាន់ ការលើកពីគុណ ៧មករា របប ប៉ុល ពត អីហ្នឹង នៅលើកយកប្រើដដែលៗ ដោយអត់បានលើកពីអ្វីដែលថ្មី ដែលខ្លួននឹងត្រូវធ្វើដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតនៅពេលបច្ចុប្បន្ននោះទេ»។
បើទោះបីមានចំណុចខ្លះផ្លាស់ប្ដូរ គឺមានតែការបន្ធូរដៃវាយប្រហារជើងក្រោមរបស់បក្សឆាំង ហើយបន្ថែមកម្លាំងវាយប្រហារចំក្បាលម៉ាស៊ីនធំៗតែម្ដង ដោយប្រើគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ ដោយចំណុចខ្លះផ្ទុយពីក្រមសីលធម៌អ្នកនយោបាយ ក៏បក្សកាន់អំណាចអាចធ្វើទៅកើតដែរ៖ «យើអាចនិយាយបានថា នៅខាងក្រោមពិបាកជ្រៀតចូល អ៊ីចឹងទេមានតែមកមើលក្បាលម៉ាស៊ីនខាងលើ ដូចគេច្រើនប្រើពាក្យថា បើចង់ចាប់ពស់ គឺត្រូវចាប់ក្បាលឲ្យជាប់ជាមុន»។
វិធីសាស្ត្រដែលគ្រប់គ្នាងាយចាំ និងមើលឃើញច្បាស់ជាងគេនោះ គឺប្ដឹងចាប់ដាក់គុក សម្លុត បំបែកតាំងពីថ្នាក់មន្ត្រី តំណាងរាស្ត្រ រហូតដល់មេបក្សប្រឆាំង និងវិធីសាស្ត្របញ្ចេញសារគំរាមពីការធ្វើសង្គ្រាមជាដើម។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងតែលើកសារគំរាមម្ដងហើយម្ដងទៀតថា កម្ពុជាអាចនឹងផ្ទុះសង្គ្រាម គ្មានសន្តិភាព បើមិនមានគណបក្សប្រជាជនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។ លោកថា ដើម្បីកុំឲ្យមានសង្គ្រាម គណបក្សប្រជាជនត្រូវតែឈ្នះគ្រប់ការបោះឆ្នោតទាំងអស់៖ «ដូច្នេះការការពារសមិទ្ធផលមួយនេះ ក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ ត្រូវតែការពារឲ្យបាន តែកុំភ្លេចថា ២០១៧ និង២០១៨ បើពួកអ្នកឯងនៅតែរបៀបនេះ កម្លាំងប្រដាប់អាវុធនឹងចេញបង្ក្រាបភ្លាម បើត្រូវកើតសង្គ្រាមក៏កើតទៅចុះ»។
នៅដំណាក់កាលចុងក្រោយនេះ កុំថាឡើយបក្សប្រឆាំង សូម្បីតែមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនដីធ្លី ក៏មិនលើកលែងដែរ គឺត្រូវប្រើប្រព័ន្ធតុលាការចាប់បញ្ចូលគុកទាំងអស់ឲ្យតែមើលឃើញថា សកម្មភាពអ្នកទាំងនោះមិនចំណេញដល់រដ្ឋាភិបាល ឬមើលទៅទំនងជាគាំទ្រ ឬចំណេញដល់គោលនយោបាយរបស់បក្សឆាំង។
ចំពោះសេរីភាពសារព័ត៌មាន ក៏មានការរឹតត្បិតខ្លាំងដែរ និងមានករណីគំរាមប្ដឹងអ្នកកាសែតទៅតុលាការជាដើម។
របាយការណ៍អង្គការ ហ្វ្រីដឹម ហៅស៍ (Freedom House) អំពីសេរីភាពសារព័ត៌មានឆ្នាំ២០១៧ បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មានជារួមនៅប្រទេសកម្ពុជាថា "ពុំមានសេរីភាព"។
របាយការណ៍ដដែលនេះបង្ហាញថា ពិន្ទុសរុបនៃសេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជា សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧ នេះ បានធ្លាក់ចុះមួយលេខទៀត ទៅក្នុងកម្រិតរឹតតែអាក្រក់ជាងឆ្នាំមុន គឺឆ្នាំ២០១៦។ កម្ពុជាជាប់លេខ៣៣ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ៤០ ក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក និងលេខ១៥២ ក្នុងចំណោម ១៩៩ ប្រទេសក្នុងពិភពលោក។
អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពសារព័ត៌មាន សម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ការដែលគណបក្សកាន់អំណាចបានព្យាយាមរឹតត្បិតប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយកាន់តែខ្លាំងឡើងៗនៅមុនពេលបោះឆ្នោត។ អង្គការនេះរកឃើញថា ដោយសារតែមានការបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាពនៃសន្លឹកឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៣ កន្លងទៅ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងប្រើគ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីបង្ក្រាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយធ្វើយ៉ាងណាឲ្យចុះខ្សោយនៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់នៅពេលខាងមុខ។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមមើលឃើញថា ការធ្វើហួសហេតុពេកពីគណបក្សអានអំណាច អាចធ្វើឲ្យដៃគូប្រកួត ឬគណបក្សប្រឆាំងអង្គុយចាំទទួលផលទៅវិញទេ។
ចំពោះលទ្ធផលរំពឹងទុកវិញ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រកាសរួចហើយថា គណបក្សលោកត្រូវតែឈ្នះគ្រប់ការបោះឆ្នោតទាំងអស់ ទាំងឆ្នាំ២០១៧ នេះ និងឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សនេះក៏ប្រកាសព្រមគ្នាដែរថា គណបក្សខ្លួនមិនដែលមានប្រវត្តិចាញ់នោះទេ។
ចំណែកប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា វិញ បានដាក់ក្ដីរំពឹងទុកថា ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៤ នេះ នឹងទទួលបានយ៉ាងហោចណាស់ក៏ជាង ៦០% ដែរ។
ការបញ្ជាក់នេះធ្វើឡើងក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា កន្លងទៅនេះ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី មិនទាន់ហ៊ានវិនិច្ឆ័យចំពោះការរំពឹងទុករបស់គណបក្សទាំងពីរនេះថា យ៉ាងណានោះទេ ប៉ុន្តែលោកមើលឃើញថា អ្នកទាំងពីរកំពុងមានកម្លាំងប្រដំប្រសងគ្នា បើទោះបីជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលរងសម្ពាធធ្ងន់ធ្ងរនៅមុនការបោះឆ្នោតយ៉ាងណាក្តី។
លោកថា លទ្ធផលឆ្នោតនៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ អាចជាការឆ្លុះបញ្ចាំង សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ និងឆ្លុះបញ្ចាំងពីវាសនាប្រទេសកម្ពុជា ឬរបត់នយោបាយនៃប្រទេសមួយនេះថា នឹងទទួលបានសន្តិភាព ប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ ឬក៏យ៉ាងណាទៅថ្ងៃមុខទៀតនោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
