ព័ត៌មានថ្មីៗ

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅឃុំស្រឡៅ ស្រុកបារាយណ៍ ខេត្តកំពង់ធំ ហៅសកម្មភាពមួយចំនួនដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានប្រព្រឹត្តទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីរបស់ខ្លួន ថាជាការរារាំងមិនឲ្យពលរដ្ឋចូលរួមវេទិកាគណបក្សប្រឆាំង។ បន្ថែមពីនេះ មន្ត្រីដដែលបានរិះគន់ថា ការមិនឲ្យបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតឃុំជួបជាមួយពលរដ្ឋជាដើម ថាជាការរើសអើង និងគំរាមកំហែងផ្នែកនយោបាយ។

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅឃុំស្រឡៅ ចង់ឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពិសេសអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន គប្បីបង្កភាពងាយស្រួលដល់គ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ និងគោរពតាមច្បាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។

បន្ថែមពីលើនេះ ត្រូវជៀសវាងការរារាំងដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រមទាំងមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង ក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពផ្សេងៗរបស់ខ្លួន ឬជួបជុំជាមួយពលរដ្ឋ។

បេក្ខជនឈរឈ្មោះលេខរៀងទី១ មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឃុំស្រឡៅ លោក ម៉ៅ ឆេងអៀម ឲ្យដឹងថា ថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មានមេភូមិ ឬអនុភូមិ ជាដើម មិនបានបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់គណបក្សប្រឆាំងទេ។ ជាក់ស្តែងកាលពីថ្ងៃទី៧ ឧសភា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានរៀបចំវេទិកាអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងម្ចាស់ឆ្នោតនៅឃុំស្រឡៅ គ្រោងមានពលរដ្ឋ ព្រមទាំងសកម្មជនរបស់ខ្លួនចូលរួមជាង ២០០នាក់ ប៉ុន្តែអ្នកចូលរួមបានប្រមាណ ៧០នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ មានពលរដ្ឋខ្លះប្រាប់មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ថាអាជ្ញាធរភូមិមិនឲ្យពួកគាត់ចូលរួមវេទិការបស់គណបក្សប្រឆាំងទេ។

ក្រៅពីនេះ អាជ្ញាធរភូមិបានឃ្លាំមើលពលរដ្ឋដែលចូលរួមវេទិការបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទៀតផង។ លើសពីនេះ លោក ឆេងអៀម អះអាងកាលពីថ្ងៃទី៩ ឧសភា ខណៈពួកគាត់ចុះជួបពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន ថាអាជ្ញាធរភូមិបានតាមដានសកម្មភាពរបស់ពួកគាត់ និងរារាំងមិនឲ្យជួបពលរដ្ឋជាថ្មីទៀត៖ «សកម្មភាពទាំងអស់នេះជារូបភាពដើម្បីគំរាមកំហែងតាំងពីប្រជាពលរដ្ឋ រហូតដល់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនៅក្នុងមូលដ្ឋានតែម្តង»។

មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដដែលឲ្យដឹងទៀតថា នៅតាមវត្តអារាមមួយចំនួននៅក្នុងឃុំស្រឡៅ គេហាមឃាត់មិនឲ្យគណបក្សនយោបាយធ្វើសកម្មភាពជួបជុំពលរដ្ឋ ឬធ្វើវេទិកានៅក្នុងវត្ត ប៉ុន្តែលោកសង្កេតឃើញគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គេអាចធ្វើសកម្មភាពទាំងនេះបាន។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ មេឃុំស្រឡៅ លោក ប៉ុល ឈិន មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី១០ ឧសភា ថា មន្ត្រីរបស់លោកគ្មាននរណាហាមឃាត់សកម្មភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬមន្ត្រីគណបក្សជំទាស់ឡើយ។ លើសពីនេះ អាជ្ញាធរឃុំបានយល់ព្រមឲ្យមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រៀបចំវេទិកាអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងម្ចាស់ឆ្នោតទៀតផង។ ចំណែកសកម្មភាពហាមឃាត់មិនឲ្យមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងជួបជាមួយពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋាន លោកមិនបានដឹងឡើយ ប៉ុន្តែនឹងស្រាវជ្រាវករណីនេះ៖ «ចាំមើលខ្ញុំស្រាវជ្រាវបន្តទៀត ហើយនឹងមានវិធានការអប់រំបន្ត ប្រសិនបើមាន»។

ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ នឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ ហើយដំណើរការឃោសនាបោះឆ្នោត នឹងចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា ដល់ថ្ងៃទី២ មិថុនា។

មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អង្គការខុមហ្វ្រែល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា គ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់មានសិទ្ធិជួបជុំជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ឬសមាជិកបក្សរបស់ខ្លួន ដោយគ្មានការរារាំង និងរើសអើង។ លោកថា មេឃុំគាត់បានយល់ដឹងពីបញ្ហានេះត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែសកម្មភាពរបស់អាជ្ញាធរភូមិទៅវិញទេ ដែលផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់៖ «ដូចករណីគណបក្សមួយធ្វើបាន គណបក្សមួយទៀតមិនឲ្យធ្វើ ទៅធ្វើអ៊ីចឹងវាជាការរើសអើងក្នុងរឿងគណបក្សនយោបាយហើយ»។

លោក កន សាវាង្ស បន្ថែមថា ការបង្ហាញសមាសភាពខ្លួនជាបេក្ខជនឈរឈ្មោះមេឃុំរបស់មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងទៅប្រជាពលរដ្ឋនោះ ក៏មិនខុសអ្វីនោះដែរ ពីព្រោះក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតមិនបានហាមឃាត់ទេ។ លោកថា ប្រសិនបើករណីនេះនៅតែកើតឡើងបន្តទៀត គឺជាការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ និងជារឿងដែលអាជ្ញាធរភូមិធ្វើហួសពីតួនាទីរបស់ខ្លួន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

សាច់ញាតិអ្នកទោសដែលស្លាប់នៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា ស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ឲ្យជួយផ្លូវច្បាប់ដាក់ពាក្យប្ដឹងប្រធានពន្ធនាគារខេត្តនេះទៅតុលាការ ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់អ្នកស្លាប់។ សាច់ញាតិអះអាងថា ប្រធាន ពន្ធនាគារខេត្តនេះធ្វេសប្រហែស ជាហេតុបណ្ដាលឲ្យអ្នកទោសស្លាប់ ដែលត្រូវតែទទួលខុសត្រូវ តាមផ្លូវច្បាប់។

សាច់ញាតិអ្នកទោសដែលស្លាប់នៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លើកឡើងថា ករណីអ្នកទោសស្លាប់នេះជារឿងអយុត្តិធម៌មិនអាចទទួលយកបានឡើយ។

ម្ដាយចិញ្ចឹមអ្នកទោសដែលបានស្លាប់ លោកស្រី ខុន ធី រស់នៅភូមិសែសិន សង្កាត់អូរអំបិល ក្រុងសិរីសោភ័ណ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ថា មូលហេតុដែលលោកស្រីប្ដឹងប្រធានពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដោយសារករណីនេះជារឿងអយុត្តិធម៌មកលើកូនស្រី ដ្បិតដោយសារការធ្វេសប្រហែសរបស់មន្ត្រីពន្ធនាគារទើបបណ្ដាលអោយនាងស្លាប់៖ «ខ្ញុំចង់ឲ្យរកយុត្តិធម៌ដើម្បីកុំមន្ត្រីពន្ធនាគារបណ្ដោយឲ្យអ្នកទោសស្លាប់ទៅថ្ងៃក្រោយទៀត ហើយប្ដឹងទាមទារសំណងជំងឺចិត្តដែលមន្ត្រីពន្ធនាគារមិនឲ្យខ្ញុំសុំយកកូនទៅព្យាបាល តាំងពីដំបូង»។

ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ ប្រធានពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក អ៊ុំ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ថា អ្នកទោសស្លាប់ដោយសារមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ គឺពុំមែនជាការធ្វេសប្រហែសរបស់សមត្ថកិច្ចនោះទេ៖ «ហើយពួកខ្ញុំចំណាយពេលមើលគាត់រាប់ខែហើយ គឺពេលគាត់ឈឺយើងដឹកទៅពេទ្យភ្លាម។ ព្រោះជីវិតមនុស្សសំខាន់ណាស់ គឺពេលឈឺយើងអត់មានទុកទេ គឺយើងគិតគុណធម៌ជាធំ ដោយមិនគិតបញ្ហាអ្វីផ្សេងពីនេះឡើយ»។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ស៊ុំ ច័ន្ទគា លើកឡើងថា ករណីនេះគឺជាការធ្វេសប្រហែសរបស់មន្ត្រីពន្ធនាគារដែលបណ្ដាលឲ្យអ្នកទោសស្លាប់ ហើយប្រធានពន្ធនាគារត្រូវទទួលទោសតាមផ្លូវច្បាប់៖ «ករណីនេះមិនមែនជាកំហុសទេ គឺជាទោស ហើយត្រូវពិន័យជាប្រាក់ទៀត បើសិនជាជនណាប្រព្រឹត្តបទល្មើសមនុស្សឃាតដោយអចេតនានេះ។ សាក្សីដែលចង្អុលបង្ហាញគឺគាត់បានបីត្រកង គឺជនរងគ្រោះបានស្លាប់ទៅហើយតាំងពីនៅក្នុងពន្ធនាគារ។ អ៊ីចឹងការឆ្លើយរបស់មន្ត្រីពន្ធនាគារ គ្រាន់តែជាលេសដោះសាយករួចខ្លួនទេ»។

អ្នកទោសឈ្មោះ សុខ ចាន់ថន ភេទស្រី អាយុ ២៧ឆ្នាំ បានស្លាប់កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា។ លោកស្រី ខុន ធី អះអាងថា កូនរបស់លោកស្រីមានជំងឺសួតតាំងពីអាយុ ៧ឆ្នាំមក ហើយជំងឺរបស់នាងកន្លងមកត្រូវទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យជាប្រចាំ ក៏ប៉ុន្តែអំឡុងពេលដែលនាងជាប់ពន្ធនាគារជាងមួយឆ្នាំមកនេះ មិនអាចទៅព្យាបាលបានដូចពេលមុនឡើយ។ ម្ដាយចិញ្ចឹមរូបនេះអះអាងថា កូនស្រីដែលបានស្លាប់កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៦ ខែឧសភានោះ លោកស្រីពុំបានទៅទាន់ដង្ហើមនាងនោះទេ។

លោកស្រីសង្កត់ធ្ងន់ថា កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា កូនស្រីបានទូរស័ព្ទមកប្រាប់លោកស្រីឲ្យប្រញាប់បញ្ជូននាងទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យខាងក្រៅពន្ធនាគារ ហើយភ្លាមនោះលោកស្រីក៏ប្រញាប់ទៅសុំមន្ត្រីពន្ធនាគារនាំកូនទៅព្យាបាលនៅខាងក្រៅដែរ តែពុំទទួលបានលទ្ធផល ដោយមន្ត្រីពន្ធនាគារប្រាប់ថា ជំងឺរបស់អ្នកទោសមិនធ្ងន់ធ្ងរ ហើយលោកស្រីក៏ត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។ លុះមកដល់ព្រឹកថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា មេភូមិបានប្រាប់លោកស្រីថា កូនរបស់គាត់បានស្លាប់បាត់ទៅហើយនៅមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-ជប៉ុន ស្រុកមង្គលបូរី។ លោកស្រីបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងករណីនេះទៅសាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យហើយ កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅឋាន លោក សៀ ភារម្យ ត្រូវបានចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ កោះហៅទៅសាកសួរពីបទព្រហ្មទណ្ឌ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១១ខែឧសភា។

លោក សៀ ភារម្យ ឲ្យដឹងក្រោយកិច្ចស៊ើបសួរនោះថា ចៅក្រមស៊ើបសួរលោក ហង្ស ស៊ីថា កោះហៅលោកតាមដីកាបញ្ជូនរបស់ព្រះរាជអាជ្ញាសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលស្នើសុំឲ្យឃុំខ្លួនលោកបណ្ដោះអាសន្ន ក្រោមបទចោទថា លោកបានក្លែងបន្លំឯកសារសាធារណៈ ប្រើប្រាស់ឯកសារក្លែង និងបទឆបោកក្នុងសំណុំរឿងដីជាអំណោយទានមួយកន្លែង នៅក្នុងស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ប៉ុន្តែចៅក្រមមិនឃុំខ្លួនលោក ព្រោះមិនមានភស្តុតាងមានទម្ងន់គ្រប់គ្រាន់។

លោក សៀ ភារម្យ៖ «ជាលទ្ធផល គឺចៅក្រមស៊ើបសួរបានសម្រេចមិនឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នតាមការស្នើសុំដីកាបញ្ជូនរបស់ព្រះរាជអាជ្ញាសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំយល់ឃើញថានេះជាការសម្រេចចិត្តមួយដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់លោកចៅក្រមស៊ើបសួរ ដែលគាត់ជាប្រធានតុលាការកំពង់ស្ពឺ ថ្មី ដោយគាត់ធ្វើការសម្រេចចិត្តមិនតាមការស្នើសុំរបស់ព្រះរាជអាជ្ញា ហើយយើងក៏សូមថ្លែងអំណរគុណដល់ចៅក្រមដែរ ដែលមានសុភវិនិច្ឆ័យត្រឹមត្រូវក្នុងការពិនិត្យយ៉ាងលម្អិតស៊ីជម្រៅអំពីករណីព្រហ្មទណ្ឌនេះ»។

លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា ម្ដាយធំរបស់លោកមុនពេលស្លាប់បានផ្ដល់ដីជាអំណោយមួយកន្លែងក្នុងផ្សារត្រាំខ្នារ ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ប៉ុន្តែលោកត្រូវបានភាគីម្ខាងទៀត ចោទថា បានក្លែងលិខិតប្រគល់ដី។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោកបានឈ្នះក្ដីរដ្ឋប្បវេណីជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមេសា។ នៅពេលលោកចូលទៅជួបចៅក្រមនោះ ក៏មានពលរដ្ឋពីសហគមន៍មានបញ្ហាដីធ្លីនៅភ្នំពេញ ប្រមាណ ៣០នាក់ ទៅឃ្លាំមើល និងគាំទ្រលោកនៅខាងមុខសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែរ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

យោធាការពារព្រំដែនកម្ពុជា នៅខែត្រស្ទឹងត្រែង អះអាងថា យោធាឡាវ នៅតែបន្តឈរជើងលើទឹកដីខ្មែរនៅកោះឫស្សីដដែល ពុំមានអ្វីប្រែប្រួលទេ បំណងរារាំងកងកម្លាំងវិស្វកម្មកម្ពុជា មិនឲ្យស្ថាបនាផ្លូវនៅតំបន់នោះ និងចង់គ្រប់គ្រងទីនោះ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ បានច្រានចោលការលើកឡើងនេះ ដោយអះអាងថា ក្រសួងសាមីមិនទាន់ឃើញរបាយការណ៍ស្ដីពីការឈ្លានពានអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា ដោយយោធាឡាវ នោះទេ។

បើទោះបីជាមានការអះអាងពីមន្ត្រីយោធាការពារព្រំដែនកម្ពុជា នៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ថាយោធាឡាវ បានបញ្ជូនកម្លាំងប្រដាប់អាវុធឈរជើងលើទឹកដីខ្មែរនៅចំណុចកោះឫស្សី និងបានជីកលេណដ្ឋាននៅតំបន់នោះជាងមួយខែមកហើយក្តី ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ បានទាត់ចោលការលើកឡើងនេះ។

យោធាការពារព្រំដែនខែត្រស្ទឹងត្រែង ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ និងសំឡេង អះអាងនៅថ្ងៃទី១១ ឧសភា ថា ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងភាគីប្រទេសទាំងពីរ មិនអាចឈានដល់ផ្ទុះអាវុធនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែភាគីឡាវ កំពុងបំពានអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ទាំងស្រុង ដោយបានជីកលេណដ្ឋានច្រើនទីតាំងនៅតំបន់នោះ និងដាក់កម្លាំងទ័ពឈរជើងឡោមព័ទ្ធទីស្នាក់ការយោធារបស់កម្ពុជា ហើយចំណុចដែលឡាវ ឈ្លានពាននោះ ឆ្ងាយពីអ័ក្សព្រំដែននៃទន្លេសេកុងច្រើនគីឡូម៉ែត្រ។

លោកអះអាងថា គោលបំណងដែលឡាវ ចង់គ្រប់គ្រងកោះឫស្សី ដោយសារសក្ដានុពលទីនោះសម្បូររ៉ែមាស និងរ៉ែត្បូងធម្មជាតិមានតម្លៃ។ លោកបញ្ជាក់ថា កោះឫស្សីឋិតក្នុងទន្លេសេកុង នៃស្រុកសៀមប៉ាង គឺជាទឹកដីរបស់ខ្មែរដែលយោធារបស់កម្ពុជា គ្រោងស្ថាបនាផ្លូវក្រវាត់ព្រំដែននៅតំបន់នោះ និងបានកសាងស្ពានឆ្លងទៅកោះនោះសម្រេចបានប្រហែល ៣០ភាគរយហើយ។

អាជ្ញាធរឡាវ បានបញ្ជូនកងកម្លាំងយោធាប្រដាប់ដោយអាវុធមករារាំងកងកម្លាំងវិស្វកម្មរបស់កម្ពុជា ជាថ្មីទៀតឲ្យផ្អាកការស្ថាបនាផ្លូវតាមបណ្ដោយព្រំដែននៅចំណុចអូរតាងាវ និងអូរអាល័យ លើកោះឫស្សី នៃស្រុកសៀមប៉ាង ខែត្រស្ទឹងត្រែង កាលពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយលើកហេតុផលថា តំបន់នោះ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរមិនទាន់ឯកភាពគ្នាជាផ្លូវការ ដើម្បីបោះបង្គោលព្រំដែននៅឡើយ។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាត បដិសេធថា ពុំមានការជីកលេណដ្ឋាន និងបញ្ជូនកម្លាំងទ័ពចូលដីខ្មែរដោយយោធាឡាវ នោះទេ ហើយការវាស់វែងបច្ចេកទេសព្រំដែន គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់គណៈកម្មការព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ។ ចំណែកយោធាកម្ពុជា កំពុងរង់ចាំតែគណៈកម្មការព្រំដែនប្រទេសទាំងពីរដោះស្រាយបញ្ហានេះ។

លោកបញ្ជាក់ថា ការស្ថាបនាផ្លូវក្រវាត់ព្រំដែន ដែលយោធាឡាវ ធ្លាប់រារាំងកន្លងទៅ អាជ្ញាធរនៃប្រទេសទាំងពីរបានដោះស្រាយរួចរាល់ហើយ៖ «មកដល់ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំបានត្រួតពិនិត្យតាមបណ្តោយព្រំដែនជាមួយឡាវ ហើយគឺពុំមានស្ថានភាពហ្នឹងទេ គឺស្ថានភាពដែលមានជីកលេណដ្ឋានចូលដីខ្មែរ គឺអត់មានទេរឿងហ្នឹង។ ធ្វើផ្លូវយើងនៅតែបន្តធ្វើដដែល ពុំមានពាក់ព័ន្ធបញ្ហាហ្នឹងទេ ដោយឡែកការវាស់វែងព្រំដែន គណៈកម្មការព្រំដែននឹងធ្វើការបន្តជាមួយភាគីឡាវ ខាងយោធាគឺរង់ចាំតែគណៈកម្មការព្រំដែនជាតិទាំងពីរដោះស្រាយទៅ យើងធ្វើតាមហ្នឹងទៅ វាអត់មានបញ្ហាទំនាស់ទាស់ទែងនោះទេ។ ខ្ញុំមិនសន្និដ្ឋានថា វាពិត ឬមិនពិតទេ។ តែខ្ញុំពុំទាន់មានរបាយការណ៍មកក្រសួងការពារជាតិ នៅឡើយទេរឿងហ្នឹង»។

ទាក់ទងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យសាលាខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គុង ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១១ ឧសភា ថា ក្រោយពីអាជ្ញាធរខែត្របានផ្ញើលិខិតស្នើទៅក្រសួងការបរទេស ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាព្រំដែន ក្រសួងការបរទេសនៃប្រទេសទាំងពីរ បានធ្វើការជាមួយគ្នារួចហើយ។ តែយ៉ាងណា លោកពុំបញ្ជាក់លម្អិតពីលទ្ធផលនៃការដោះស្រាយបញ្ហានេះទេ៖ «ទំនាក់ទំនងការទូតគេបានកំណត់គ្នាថា ធ្វើម៉េច? អាហ្នឹងការងារផ្ទៃក្នុងរបស់ក្រសួងការបរទេស ដែលគាត់បានឯកភាពគ្នា ហើយបានជូនព័ត៌មានទៅគណៈកម្មការចម្រុះកិច្ចការព្រំដែនប្រទេសទាំងពីរ និងកម្លាំងសមត្ថកិច្ចតាមព្រំដែនដែរ។ ដោយឡែកភាគីកម្ពុជា យើងនៅតែមានគោលជំហរការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន»។

កាលពីចុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ អាជ្ញាធរខែត្រស្ទឹងត្រែង បានធ្វើរបាយការណ៍បញ្ហានេះទៅក្រសួងការបរទេស និងចម្លងជូនក្រសួងមហាផ្ទៃ ហើយខ្លឹមសារដែលរាយការណ៍នោះទាក់ទិនស្ថានភាពព្រំដែនដែលកម្លាំងសមត្ថកិច្ចរបស់ឡាវ ឆ្លងចូលមកក្នុងបន្ទាត់មួយចំនួនឋិតក្នុងទឹកដីរបស់កម្ពុជា។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស លោក ជុំ សុន្ទរី បដិសេធមិនអធិប្បាយករណីនេះទេនៅថ្ងៃទី១១ ឧសភា ដោយលោកបញ្ជាក់ថាកំពុងជាប់រវល់។

ចំណែកមេបញ្ជាការប្រតិបត្តិការសឹករងខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក ស្វាយ ញ៉ន បានប្រាប់អាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី៣ ឧសភា ថា យោធាឡាវ បានជីកលេណដ្ឋានក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ច្រើនថ្ងៃមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែកងកម្លាំងវិស្វកម្មរបស់កម្ពុជា នៅតែបន្តស្ថាបនាផ្លូវព្រំដែនដដែល ពោលគឺដោះស្រាយបណ្ដើរ និងចរចាបណ្ដើរ ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះ កងកម្លាំងវិស្វកម្មរបស់កម្ពុជា បានស្ថាបនាផ្លូវបានប្រហែល ១៧០គីឡូម៉ែត្រហើយ៖ «ថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់ខែត្រ និងថ្នាក់យោធា គេកំពុងដោះស្រាយមិនអីទេ! ធ្វើបណ្ដើរ ចរចាដោះស្រាយបណ្ដើរ ព្រោះកន្លែងវាមិនទាន់បោះបង្គោល»។

ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ សង្ស័យថា អាជ្ញាធរកម្ពុជា ហាក់ដូចជាធ្វេសប្រហែសក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយតាមរយៈការទូត និងការដោះស្រាយដោយទ្វេភាគីក្តី។ លោកមើលឃើញថា អន្តរាគមន៍ និងការឆ្លើយតបរបស់ភាគីកម្ពុជា ហាក់មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងនៅតំបន់នោះទេ។ បញ្ហានេះ លោកបារម្ភថា ភាគីកម្ពុជា នៅតែចាញ់ប្រៀបជាងភាគីឡាវ ក្នុងរឿងព្រំដែន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អាជ្ញាធរស្រុកបរិបូណ៌ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ស្នើឲ្យគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុសហគ្រិនភាព ប្រគល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណជូនពលរដ្ឋវិញ ក្រោយពេលពលរដ្ឋអះអាងថា គេបានសងកម្ចីរួចរាល់ជាច្រើនខែហើយ ប៉ុន្តែគ្រឹះស្ថានមិនព្រមប្រគល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណឲ្យវិញ។ តំណាងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុសហគ្រិនភាព ប្រចាំខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ថានឹងប្រញាប់ប្រញាល់ដោះស្រាយបញ្ហានេះ។

អភិបាលស្រុកបរិបូណ៌ លោក ឃួន សៅរុំ នៅថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ស្នើឲ្យប្រធានគ្រឹះស្ថានសហគ្រិនភាព ប្រគល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណឲ្យពលរដ្ឋនៅភូមិកាន់យួរ ឃុំមេលំ ឈ្មោះ ជុន ស៊ីណា វិញនៅចំពោះមុខអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ លោកបញ្ជាក់នៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់លោកថា ពលរដ្ឋបានខ្ចីប្រាក់មកប្រើប្រាស់ ហើយសងវិញចប់សព្វគ្រប់ហើយ គឺត្រូវប្រគល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណឲ្យគាត់វិញ។

អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ និងលោកអភិបាលស្រុក ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមលើការស្នើសុំនេះបានទេ។

ប៉ុន្តែមេឃុំមេលំ លោក កេត សុឃា ថាករណីដកហូតអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ឬឯកសារដើមដើម្បីធានាលើការខ្ចីបុលដោយគ្រឹះស្ថាននេះ ទើបបែកធ្លាយពេលលោកចុះសួររកពលរដ្ឋដែលអត់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ដើម្បីត្រៀមខ្លួនទៅបោះឆ្នោត៖ «កិច្ចការនេះ ខ្ញុំឯកភាពទៅតាមលោកអភិបាល ដែលលោកបានធ្វើការសំណូមពរ គឺចង់បានថាការប្រគល់មិនត្រូវប្រគល់ខ្សឹបទេ ត្រូវមានអាជ្ញាធរទទួលខុសត្រូវ កុំឲ្យថ្ងៃមុខថ្ងៃក្រោយ វាមានបញ្ហាឆ្លើយដាក់គ្នា។ ខ្ញុំចង់អំពាវនាវដល់មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ទាំងមកពាក់ព័ន្ធលើឯកសាររបស់ពលរដ្ឋ មិនគិតតែពេលបោះឆ្នោតទេ គាត់មានតម្រូវការប្រើប្រាស់ទៅលើស្អីផ្សេងៗ ត្រូវថតឯកសារហ្នឹងទុកទៅ កុំឲ្យដកហូតឯកសាររបស់គាត់។ ដល់ពេលមានតម្រូវការរបស់គាត់ ធ្វើអត់បាន។ អ៊ីចឹងជាបញ្ហាប្រឈមដល់ពលរដ្ឋ»។

លោកមេឃុំបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋក្នុងឃុំលោកឈ្មោះ ជុន ស៊ីណា បានខ្ចីប្រាក់ចំនួន ៩០ម៉ឺនរៀលពីគ្រឹះស្ថាន ហើយបានសងកម្ចីរួចអស់រយៈពេលជាច្រើនខែហើយ ប៉ុន្តែភ្នាក់ងារឥណទាននេះបានផ្អឹបអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណគាត់ទុកជាច្រើនឆ្នាំហើយ បើគិតតាំងពីពេលដែលគាត់ខ្ចីលុយលើកដំបូងមក។ លោកថា គ្រឹះស្ថានឯកជនពុំមានសិទ្ធិដកហូត ឬរក្សាទុកឯកសារដើម ក្រៅពីឯកសារថតចម្លងឡើយ។

ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ ប្រធានគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុសហគ្រិនភាព ប្រចាំខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សាន់ វណ្ណៈ បញ្ជាក់ថា គ្រឹះស្ថានរបស់លោកឈប់រក្សាទុកឯកសារដើម ឬអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់អតិថិជនដែលបានខ្ចី ឬបញ្ចាំរបស់ហើយ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលប្រកាសឲ្យបញ្ឈប់។ ប៉ុន្តែចំពោះករណីនេះ ប្រហែលកើតឡើងជាច្រើនឆ្នាំហើយ ទើបលោកដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងថ្មីមិនទាន់បានដឹង៖ «ខ្ញុំអត់មានឃើញអាជ្ញាធរ ឬសមត្ថកិច្ចណាចូលមកដាក់លិខិតអីអញ្ជើញទៅជួប ឬដោះស្រាយអីអត់ដែលមានផង! ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាហ្នឹង ទាល់តែខ្ញុំជូនដំណឹងទៅថ្នាក់លើ ហើយឲ្យថ្នាក់លើខ្ញុំ គេចាត់ចែងដោះស្រាយតាមហ្នឹង បើសិនរឿងហ្នឹងយ៉ាងម៉េច ក៏ខ្ញុំអត់ទាន់ដឹងច្បាស់ដែរ។ និយាយទៅខ្ញុំទើបមកកាន់ ប៉ុន្តែខ្ញុំមកកាន់មួយរយៈនេះអត់ទាន់មានទេ គឺឯកសារបើអត់ដាក់ប្លង់ អាហ្នឹងឯកសារគេគ្រាន់តែកូពី (copy = ថតចម្លង) ទេណាបង»។

រាជរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ជំរុញឲ្យនគរបាលចេញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណជូនពលរដ្ឋបានទាន់ពេលវេលា និងទប់ស្កាត់ការរំខាននានាដល់ការប្រើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណស្របច្បាប់របស់ពលរដ្ឋ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

សមាជិកសភាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ បានដាក់លិខិតទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ តាមរយៈប្រធានរដ្ឋសភា ដើម្បីឲ្យឆ្លើយបំភ្លឺពីមូលហេតុដែលកម្ពុជា នាំចូលទំនិញច្រើនពីប្រទេសជិតខាង ប៉ុន្តែនាំចេញទំនិញទៅប្រទេសជិតខាងវិញតិចតួច។ ចំណែកមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ឆ្លើយវិញថា ក្រសួងនឹងផ្តល់ចម្លើយ ឬរបាយការណ៍តាមសំណើរបស់រដ្ឋសភា។

លិខិតរបស់ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ ដែលបានបង្ហាញជាសាធារណៈនៅថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ស្នើឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ បំភ្លឺតាមរយៈលិខិត ចំពោះសំណួរថា តើទិន្នន័យនៃជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជា ជាមួយប្រទេសជិតខាងរយៈពេល ៥ឆ្នាំកន្លងទៅ មានតួលេខដូចម្តេច? តើកម្ពុជា ទិញ និងលក់អ្វីខ្លះទៅប្រទេសជិតខាង? វិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីកាត់បន្ថយឱនភាពនៃជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម ឬការនាំចេញតិចជាងការនាំចូលជាមួយប្រទេសជិតខាង។

បញ្ជាក់បន្ថែមពីខ្លឹមសារលិខិតនេះ លោក សុន ឆ័យ ឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា លោកព្រួយបារម្ភពីអតុល្យភាពនាំទំនិញចេញរបស់កម្ពុជា ដែលមានចំនួនតិចតួច បើធៀបទៅនឹងការនាំចូលទំនិញជាមួយប្រទេសជិតខាង។ លោកថា បញ្ហានេះនឹងជះឥទ្ធិពលមកកម្ពុជា ក្នុងពេលខាងមុខ។ លោកបន្តថា ការចង់ដឹងពីការផ្លាស់ប្ដូរទំនិញនេះ អាចទប់ស្កាត់ការនាំចូលទំនិញណាដែលកម្ពុជា កំពុងផលិតបាន៖ «ដើម្បីចង់ដឹងថា តើអ្វីខ្លះដែលយើងអាចផលិតបាន? ហេតុអីបានជាយើងត្រូវទិញពីគេទៀត? ឧទាហរណ៍ បន្លែដែលមានជាតិគីមីពីប្រទេសវៀតណាម ដើម្បីយើងយកមកពិនិត្យមើលថា យើងមានមធ្យោបាយអ្វីដើម្បីទប់ស្កាត់»។

មូលហេតុដែលសមាជិកសភាមកពីគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល ចង់ដឹងពីបញ្ហាទាំងនោះ ក្រោយពេលលោក សុន ឆ័យ ទទួលព័ត៌មានអំពីតួលេខនៃជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មឆ្នាំ២០១៦ របស់កម្ពុជា ជាមួយប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសថៃ រួមមាន ការនាំចូលទំនិញពីប្រទេសវៀតណាម មានតម្លៃ ២.២០០លានដុល្លារអាមេរិក ចំណែកកម្ពុជា នាំចេញទំនិញទៅប្រទេសវៀតណាម វិញបានត្រឹម ៧២៥,៨លានដុល្លារអាមេរិក។ ការនាំចូលទំនិញពីប្រទេសថៃ មានតម្លៃ ៤.៧០០លានដុល្លារអាមេរិក ប៉ុន្តែកម្ពុជា នាំទំនិញចេញទៅប្រទេសថៃ វិញ ៩៣៦លានដុល្លារអាមេរិក។

ទាក់ទងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម កញ្ញា សឹង សុផារី ឲ្យដឹងកាលពីរសៀលថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ថា ខុទ្ទកាល័យនៃក្រសួងមិនទាន់ទទួលលិខិតនេះនៅឡើយទេ។ ប៉ុន្តែកញ្ញាថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម នឹងឆ្លើយតបតាមរយៈលិខិតទៅរដ្ឋសភា វិញ។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះពន្យល់ថា មូលហេតុដែលកម្ពុជា នាំចេញទំនិញតិចជាងការនាំចូល ព្រោះសមត្ថភាពផលិតបានតិច ធនធានមនុស្ស សម្ភារ ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ជាដើម៖ «អត់បញ្ហាចំពោះការឆ្លើយបំភ្លឺ មកពីជួនកាលគាត់អត់បានចំណាយពេលស្គាល់ពីសាវតារពីប្រទេសរបស់យើង។ យើងត្រូវឆ្លុះកញ្ចក់មើលខ្លួនឯងថា តើយើងមានសមត្ថភាពផលិតបានប៉ុនណា»។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម កញ្ញា សឹង សុផារី លើកឡើងថា បញ្ហាទាំងនេះមិនមែនជាការទទួលបន្ទុករបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម តែឯងនោះទេ គឺទាមទារអន្តរក្រសួងជួយដោះស្រាយ។

ទោះភាគីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លើកឡើងពីបញ្ហាប្រឈមទាំងនោះក្តី សមាជិកសភា លោក សុន ឆ័យ ថាប្រសិនបើលិខិតរបស់រដ្ឋមន្ត្រីបំភ្លឺបែបនេះ ជាការពន្យល់ខ្វះការទទួលខុសត្រូវ ព្រោះលោកថារយៈពេលជាង ៣០ឆ្នាំដែលកម្ពុជា មានសុខសន្តិភាព។ ហេតុអីនៅជួបបញ្ហាទាំងនេះទៀត?

លោក សុន ឆ័យ ពន្យល់ថា មូលហេតុដែលលោកចង់បានការឆ្លើយបំភ្លឺពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា តាមរយៈលិខិត ព្រោះកាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឈប់ឲ្យមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយបំភ្លឺផ្ទាល់មាត់នៅសភា។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកថាការឲ្យបំភ្លឺតាមរយៈលិខិតនេះជានីតិវិធីដំបូង ប្រសិនបើលិខិតរបស់រដ្ឋមន្ត្រីឆ្លើយបំភ្លឺខ្វះការទទួលខុសត្រូវ លោកនឹងកោះហៅមកឆ្លើយបំភ្លឺផ្ទាល់មាត់នៅរដ្ឋសភា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ចំពេលដែលអាស៊ានដើរមកដល់សម័យរីកចម្រើន និងការផ្លាស់ប្ដូរលឿនដោយសារបច្ចេកវិទ្យា អ្នកជំនាញផ្តល់យោបល់នៅក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក (World Economic Forum) នៅរាជធានីភ្នំពេញ ថា អ្នកធ្វើគោលនយោបាយក្នុងតំបន់នេះ គួរគិតគូរផ្ដោតលើការបង្កើតការងារ និងប្រើបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗឲ្យអស់លទ្ធភាព ដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ និងត្រូវចែករំលែកកំណើននេះដល់ប្រជាជនដោយមិនរើសមុខ។

សូមស្ដាប់លោក សាន សែល រាយការណ៍ព័ត៌មានពិស្ដារ៖

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋសភានឹងបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអតីតប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) គឺលោក អ៊ឹម សួស្តី ដែលជាបេក្ខភាពតែម្នាក់ចូលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៅថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ខាងមុខ។ គម្រោងជ្រើសរើសនេះ បន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភា ប្រជុំអនុម័តដាក់បេក្ខភាពលោក អឹម សួស្តី ដើម្បីបោះឆ្នោតជ្រើសរើស។

អគ្គលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង ឲ្យដឹងថា មានបេក្ខភាពបីរូបបានដាក់ពាក្យមករដ្ឋសភាដើម្បីឈរឈ្មោះជាបេក្ខភាពសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បន្ទាប់ពីសមាជិកម្នាក់នៃក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបានទទួលមរណៈ ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមបេក្ខជនទាំងបីរូប មានតែលោក អ៊ឹម សួស្ដី ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់។

អតីតប្រធាន គ.ជ.ប លោក អ៊ឹម សួស្តី ត្រូវប្តូរតំណែងចេញពីប្រធាន គ.ជ.ប កាលពីឆ្នាំ២០១៥ ក្រោយពេលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រួបរួមគ្នាកែទម្រង់សមាសភាពក្បាលម៉ាស៊ីន គ.ជ.ប ថ្មី។ ស្ថាប័នបោះឆ្នោតក្នុងអាណត្តិលោក អ៊ឹម សួស្តី គ្រប់គ្រងរងការរិះគន់ថាលំអៀងទៅគណបក្សកាន់អំណាច៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ប្រកាសថា បញ្ហាទឹកថ្នាំជ្រលក់ដៃសម្រាប់សម្គាល់ថា បានបោះឆ្នោតហើយនោះ នឹងលែងមានបញ្ហារឿងលុបជ្រះទៀតទៀតហើយ។ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រឆាំង និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត នៅតែមានការព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហានេះ ព្រោះថា បើទឹកថ្នាំជ្រលក់ដៃនេះពុំមានគុណភាព ឬអាចលុបជ្រះដូចកាលបោះឆ្នោតអាណត្តិមុនឆ្នាំ២០១៣ នោះ នឹងមានអ្នកបន្លំចូលបោះឆ្នោតលើសពីម្ដងបាន។

ការព្រួយបារម្ភនេះនៅពេលដែលគំរូទឹកថ្នាំបោះឆ្នោតដែល គ.ជ.ប ទទួលទិញពីក្រុមហ៊ុនមួយពីប្រទេសឥណ្ឌា ឈ្មោះ Mysore Pain & Varnish ពិសោធន៍ទៅឃើញថា អាចលុបជ្រះ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា។

ក្រុមហ៊ុន Mysore Pain & Varnish នេះ ធ្លាប់មានបញ្ហាលក់ទឹកថ្នាំមិនមានគុណភាពមកឲ្យកម្ពុជា ម្ដងរួចមកហើយ កាលពីបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣។

អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍នៅក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់អាស៊ីសេរី កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ថា ឥឡូវនេះទឹកថ្នាំជ្រលក់ដៃអ្នកបោះឆ្នោតលែងមានបញ្ហាទៀតហើយដោយសារ គ.ជ.ប ទើបបានទទួលគំរូទឹកថ្នាំថ្មីពីក្រុមហ៊ុនដដែលនេះ ប៉ុន្តែតាមការពិសោធបឋម ទឹកថ្នាំក្រោយនេះមានគុណភាពល្អជាងមុន ដែលមិនអាចលុបជ្រះភ្លាមៗបានឡើយ៖ «អាគំរូដំបូងនេះបានបង្ហាញថា យើងអាចលាងជ្រះ ឥឡូវអាទើបមកដល់ជាង ៤ម៉ឺនដបក្រោយនេះមានគុណភាពផ្សេងទៅវិញ…! ជាក់ស្ដែងពេលដែលទឹកថ្នាំមកដល់ពេលដែលជ្រលក់ទៅមានកម្លាំងមួយរឹបក្រចកដល់ចុងដៃ អ៊ីចឹង គ.ជ.ប មានសង្ឃឹមថា ទឹកថ្នាំក្រោយនេះមិនអាចលុបជ្រះទេ»។

លោកបន្តថា ទឹកថ្នាំជាង ៤ម៉ឺនដបនេះ មានតម្លៃជិត ៨សែនដុល្លារ។ គ.ជ.ប នឹងធ្វើពិសោធន៍ពីទឹកថ្នាំថ្មីនេះទៀត ជាសាធារណៈនៅសប្ដាហ៍ក្រោយ។

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ស្នើ គ.ជ.ប ធ្វើការពិសោធន៍ដោយទុកពេលកុំកៀកនឹងថ្ងៃបោះឆ្នោតពេក ទើបអាចវាយតម្លៃចំពោះទឹកថ្នាំនោះថាពិតជាមានគុណភាព ឬគ្មានគុណភាពបាន។

លោក ហង្ស ពុទ្ធា បញ្ជាក់ទៀតថា ទោះបីទឹកថ្នាំអាចលុបជ្រះ ក៏ គ.ប.ជ នៅតែអាចធានាបានថា នឹងមិនឲ្យមានករណីអ្នកបោះឆ្នោតបានលើសពីម្ដងបាននោះទេ ដោយផ្អែកលើវិធីសាស្ត្រ ៥ចំណុច។ ក្នុងនោះរួមមានបញ្ជីឈ្មោះថ្មី ពុំមានឈ្មោះស្ទួន មានអ្នកសង្កេតការណ៍ចាំឃ្លាំមើលច្រើនគ្រប់ការិយាល័យ មានរូបថត និងក្រយៅដៃអ្នកបោះឆ្នោតជាសម្គាល់ជាដើម៖ «មន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតនឹងគូសលើឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ហើយសាមីខ្លួនក៏ត្រូវផ្ទៀងផ្ទាត់ដោយខ្លួនឯង ហើយក៏ធិកមួយលើឈ្មោះខ្លួនឯងដែរ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានបោះឆ្នោតរួចហើយ។ ចំណុចទី៥ នៅក្នុងច្បាប់ក៏បានកំណត់អំពីការដាក់ទោសទណ្ឌធ្ងន់ធ្ងរ គឺការផាកពិន័យជាទឹកប្រាក់ប្រមាណពី ៥លាន ទៅ ២០លានរៀល ឬអាចស្មើនឹង ៥ពាន់ដុល្លារ។ ទឹកប្រាក់នេះច្រើន អ៊ីចឹងអាចគ្មានអ្នកណាប្រថុយប្រថាននោះទេ»។

មន្ត្រីទទួលបន្ទុកកិច្ចការបោះឆ្នោត និងនីតិកម្មរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី ម៉េង សុធារី នៅតែយល់ឃើញថា បើសិនទឹកថ្នាំបោះឆ្នោតមិនមានគុណភាព ការបន្លំបោះឆ្នោតលើពីម្ដងនឹងអាចកើតមាន៖ «អ្វីដែលព្រួយបារម្ភនោះ គឺក្នុងការិយាល័យមួយអាចអត់មានឈ្មោះស្ទួនទេ ប៉ុន្តែមនុស្សដដែលនោះ គាត់ព្យាយាមទៅបោះពីរដង ដោយសារពេលគាត់ទៅបោះលើកទីពីរ គឺអត់មានភស្តុតាងណាបញ្ជាក់ថា គាត់បោះពីរដងទេ ក្រៅតែពីការគូសបន្ទាត់ និងគូសធិក ហើយគេអាចអត់ទទួលស្គាល់ការគូសបន្ទាត់ និងគូសធិកនោះបាន...»។

ចំពោះសំណួរថា តើហេតុអ្វីបាន គ.ជ.ប នៅតែទទួលទិញទឹកថ្នាំពីក្រុមហ៊ុនចាស់ដដែល ដែលធ្លាប់ផលិតទឹកថ្នាំមិនមានគុណភាពកាលពីឆ្នាំ២០១៣ កន្លងមកនោះ?

លោក ហង្ស ពុទ្ធា ពន្យល់ថា គ.ជ.ប បានទទួលគំរូទឹកថ្នាំពីប្រទេស៣ផ្សេងទៀតដែរ ប៉ុន្តែដោយសារពុំមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការពិសោធរកគុណភាព ទើបសម្រេចយកផលិតផលពីក្រុមហ៊ុនចាស់ដដែលនេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អង្គការសហប្រជាជាតិបានរៀបចំប្រារព្ធទិវាសប្ដាហ៍សុវត្ថិភាពចរាចរណ៍សកលបានចំនួន ៤លើកហើយ ហើយក្នុងចំណោមទាំង៤លើកនេះ គឺធ្វើឡើងក្រោមប្រធានបទផ្សេងៗគ្នា។ ដោយឡែកនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នេះ ក្រុមបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ បានជ្រើសយកប្រធានបទថ្មីគឺ "បន្ថយល្បឿនដើម្បីបន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍"។

ការប្រារព្ធទិវាសប្ដាហ៍សុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ក្នុងឆ្នាំ២០១៧នេះ ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកប្រើប្រាស់ផ្លូវទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ ស្វែងរកយន្តការរួមមួយ រួចហើយនាំគ្នាប្រើប្រាស់យន្តការនោះកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ដែលបង្កដោយការបើកបរល្បឿនលើសកំណត់។

នាយិកាប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធដើម្បីសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ផ្លូវគោក លោកស្រី លឹម សុខជា ថ្លែងថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១៦ អង្គការសហប្រជាជាតិបានរៀបចំប្រារព្ធទិវាសប្ដាហ៍សុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ចំនួន ៣លើកមកហើយ ដោយលើកទី១ ក្រោមប្រធានបទ “ការចូលរួមរបស់យុវជនដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍" លើកទី២ ក្រោមប្រធានបទ "ការយកចិត្តទុកដាក់លើអ្នកថ្មើរជើង" និងលើកទី៣ ក្រោមប្រធានបទ "ការសង្គ្រោះជីវិតរបស់កុមារ"។

លោកស្រីបន្តថា ចំណែកប្រធានបទលើកទី៤ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នេះ គឺអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រេចឱ្យបណ្ដាប្រទេសនានា ជ្រើសយកប្រធានបទ "បន្ថយល្បឿនដើម្បីបន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍"។

លោកស្រី លឹម សុខជា បញ្ជាក់ថា កន្លងមកទាំងរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល មិនសូវចាប់អារម្មណ៍នឹងប្រធានបទបើកបរលើសល្បឿនកំណត់ ដូចជាការបើកបរក្នុងស្ថានភាពស្រវឹង និងការមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព ថ្វីត្បិតក្នុងមួយឆ្នាំៗអត្រាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បណ្ដាលឱ្យស្លាប់ និងរងរបួសដោយសារបើកបរលើសល្បឿនកំណត់មានចំនួន ៤១% ក្ដី៖ «»។

ការបញ្ជាក់នេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងវេទិកាសារព័ត៌មានស្ដីពីសប្ដាហ៍សុវត្ថិភាពចរាចរណ៍សកលឆ្នាំ២០១៧ ក្រោមប្រធានបទ "បន្ថយល្បឿនដើម្បីបន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍" ដែលរៀបចំនៅក្នុងសាលាបឋមសិក្សាព្រែកឯង នៅថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។

មន្ត្រីជំនាញចរាចរណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលឱ្យដឹងថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងចំណោមគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ទាំងអស់ដែលបណ្ដាលឱ្យមនុស្សស្លាប់ និងរងរបួស គឺបង្កឡើងដោយសារបើកបរលើសល្បឿនកំណត់មានចំនួន ៣៥%។ ដោយឡែកក្នុងរយៈពេល ៣ខែក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នេះ អាជ្ញាធរបានឃាត់យានយន្តដែលបើកលើសល្បឿនមានជាង ១ម៉ឺន (១០.៧៧៨) គ្រឿង។

ប្រធានការិយាល័យចរាចរណ៍ផ្លូវគោកនៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ចេវ ហាក់ ថ្លែងថា ការបើកបរលើសល្បឿនកំណត់ គឺជាបញ្ហាចម្បងនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ហេតុនេះហើយ បានជានៅតាមផ្លូវជាតិសំខាន់គ្រប់ខេត្តទាំងអស់ អាជ្ញាធរបានពង្រាយម៉ាស៊ីនតាមដានល្បឿនយានយន្ត ហើយបច្ចុប្បន្ន អាជ្ញាធរបានដាក់លិខិតអញ្ជើញម្ចាស់យន្តយានដែលបើកបរលើសល្បឿនមានជាង ១ម៉ឺនករណី ដើម្បីមកបំពេញបែបបទតាមនីតិវិធីច្បាប់៖ «»។

លោក ចេវ ហាក់ បន្តថា ការបើកបរលើសល្បឿនកំណត់កើតឡើងច្រើនក្នុងអំឡុងពិធីធំៗ ជាពិសេសគឺអ្នកបើករថយន្តឈ្នួល និងអ្នកបើកបរផ្គើននឹងច្បាប់។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោកបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងរឹតបន្តឹងច្បាប់ចរាចរណ៍បន្ថែមទៀត រួមទាំងការចុះអប់រំនៅតាមសាលារៀនក្រុមហ៊ុន និងនៅតាមបណ្ដាចំណតយានយន្តនានា។

នាយកសាលាបឋមសិក្សាព្រែកឯង លោក ពៅ សុផាត លើកឡើងថា រៀងរាល់ថ្ងៃនៅពេលដល់ម៉ោងត្រូវចេញទៅផ្ទះ សាលាលោករៀបចំដាក់បារាស បិទផ្លូវដើម្បីឱ្យកូនសិស្សឆ្លងផ្លូវ ប៉ុន្តែកន្លងកូនសិស្សធ្លាប់រងរបួសដោយសារអ្នកបើកបរលើសល្បឿនមួយចំនួន បើកបរជ្រុលមកបុកបារាសបិទផ្លូវនោះ៖ «»។

តួលេខរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យដឹងថា នៅទូទាំងពិភពលោកជារៀងរាល់ឆ្នាំមនុស្សប្រហែល ១,៣លាននាក់ បានស្លាប់ និងជាង ៥០លាននាក់ រងរបួសដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ អង្គការពិភពលោកមួយនេះបញ្ជាក់ថា ពាក់កណ្ដាលនៃអ្នកស្លាប់ទាំងនេះ គឺជាអ្នកថ្មើរជើង អ្នកជិះកង់ អ្នកជិះម៉ូតូ។ ក្រៅពីមានអ្នកស្លាប់ និងរងរបួស គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ក៏ធ្វើឱ្យខាតបង់ទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់សង្គមនីមួយៗផងដែរ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មកទល់ពេលនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) មិនទាន់សម្រេចយ៉ាងណានៅឡើយចំពោះការស្នើសុំរបស់បក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលស្នើឲ្យលុបចោលបម្រាមរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ ដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សនយោបាយហែក្បួនឃោសនាតាមផ្លូវសាធារណៈមួយចំនួន និងជួបជុំគ្នាទីតាមទីផ្សារធំៗក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនោះ។

តំណាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លើកឡើងថា បក្សប្រឆាំង និង គ.ជ.ប នឹងជួបគ្នាដើម្បីពិភាក្សាលើករណីនេះ នៅដើមសប្ដាហ៍ក្រោយ។

អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា ការហាមមិនឲ្យហែក្បួនឃោសនាតាមផ្លូវសាធារណៈមួយចំនួន និងជួបជុំគ្នានៅតាមផ្សារធំៗនោះ គឺជារឿងខុសច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ និងជាការបិទសិទ្ធិសេរីភាពគណបក្សនយោបាយ។

ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោតលើកឡើងថា អំឡុងពេលបោះឆ្នោត និងការឃោសនាបោះឆ្នោត មានតែគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតទេ ត្រូវបានច្បាប់ផ្ដល់សមត្ថកិច្ចដើម្បីរៀបចំ និងចាត់ចែងការប្រមូលផ្ដុំ និងការហែក្បួនឃោសនាបោះឆ្នោត។

ការប្រមូលផ្ដុំ និងការហែក្បួននេះមិនស្ថិតនៅក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរទេ ផ្អែកលើមាត្រា០៣ នៃច្បាប់ស្ដីពីការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី មិនអនុវត្តចំពោះការប្រមូលផ្ដុំ និងការហែក្បួនឃោសនាបោះឆ្នោតទេ ហើយអាជ្ញាធរ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធត្រូវចូលរួម និងផ្ដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងការងារបោះឆ្នោតនេះ ដូចមានចែងនៅក្នុងមាត្រា៨២ នៃច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ- សង្កាត់។

ប្រធានអង្គការនិចហ្វិក (NICFEC) លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា ការឃោសនាបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សនយោបាយមានរយៈពេលខ្លី ហើយសាលារាជធានីភ្នំពេញ ហាមមិនឲ្យហែក្បួនឃោសនាតាមផ្លូវមួយចំនួននេះ ជាការបាត់បង់ឱកាសរបស់គណបក្សនយោបាយសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ៖ «»។

សាលារាជធានីភ្នំពេញ បានចេញលិខិតហាមមិនឲ្យគណបក្សនយោបាយហែក្បួនតាមផ្លូវ ដូចជាមហាវិថីព្រះនរោត្តម សហព័ន្ធរុស្ស៊ី ព្រះមុនីវង្ស ព្រះសីហនុ ម៉ៅសេទុង ផ្លូវទេពផន វិថីសុធារស សុរាម្រិត និងផ្លូវជុំវិញព្រះបរមរាជវាំង។ ចំណែកកន្លែងសាធារណៈដូចជានៅផ្លូវជុំវិញផ្សាធំថ្មី អូរឫស្សី អូឡាំពិក ទួលទំពូង ផ្សារដេប៉ូ ដើមគ សួនមុខវាំង វាលព្រះមេរុ ផ្នែកនៃសួនច្បារមុខវត្តបទុមវតី ទីធ្លារូបសំណាកលោកយាយពេញ និងសួនច្បារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជាដើម។

ប្រធាននាយកដ្ឋាននីតិកម្ម និងកិច្ចការបោះឆ្នោតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី ម៉េង សុភារី ឲ្យដឹងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានដាក់លិខិតទៅ គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ដើម្បីស្នើសុំឲ្យ គ.ជ.ប បើកសិទ្ធិឲ្យគ្រប់គណបក្សនយោបាយមានសិទ្ធិហែក្បួនឃោសនាដូចកាលពីអាណត្តិមុនៗដែរ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា គ.ជ.ប ទទួលយកសំណើនេះទៅជជែកគ្នានៅថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា៖ «»។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា មិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើករណីនេះទេ នៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ដោយសារលោកជាប់ប្រជុំ។ ប៉ុន្តែអគ្គលេខាធិការ គ.ជ.ប លោក ទេព នីថា ធ្លាប់ឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា បម្រាមរបស់សាលាក្រុង គឺដើម្បីការពារសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងការកកស្ទះចរាចរណ៍ ព្រោះកន្លងទៅ ពលរដ្ឋ និងអាជីវករធ្លាប់ត្អូញត្អែរ និងតវ៉ានៅពេលគណបក្សខ្លះបានទៅឃោសនា និងចែកប័ណ្ណឃោសនាដល់ក្នុងផ្សារ ព្រមទាំងបិទផ្សាយប័ណ្ណឃោសនាតាមរបងផ្ទះ សាលារៀន និងមន្ទីរពេទ្យ ដែលមិនគោរពតាមការស្នើសុំរបស់អាជ្ញាធរ។

ទោះបីជាបែបនេះក្ដី ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៃបន្ទប់ស្ថានការណ៍សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ដែលជាបណ្ដុំអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន៣៨ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ស្ដីពី “ការបើកទូលាយទីធ្លាសាធារណៈ និងលើកស្ទួយសិទ្ធិប្រមូលផ្ដុំ និងហែក្បួនក្នុងការដំណើរការឃោសនារបស់គណបក្សប្រកួតប្រជែង” ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា ការចេញបម្រាមរបស់សាលារាជធានីបិទផ្លូវមួយចំនួនមិនឲ្យគណបក្សនយោបាយហែក្បួន ក្រោមហេតុផលបញ្ចៀសការកកស្ទះចរាចរណ៍ គឺជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ និងមិនសមហេតុផលឡើយ ព្រោះទីតាំងទាំងនោះ គឺជាកន្លែងប្រមូលផ្ដុំដោយសន្តិវិធីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាអ្នកបោះឆ្នោត។

ក្រុមអង្គការទាំងនេះបន្តថា ទង្វើដដែលនេះក៏មិនបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីការធានារបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវដែរ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការឃោសនាបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់រយៈពេល ១៤ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា ដល់ថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា គឺកាត់បន្ថយការហែក្បួនមកត្រឹមចំនួនពីរដងក្នុងមួយគណបក្សនយោបាយ ហើយបើកាត់បន្ថយទីធ្លាសាធារណៈ និងផ្លូវមួយចំនួន នឹងធ្វើឲ្យការអនុវត្តសិទ្ធិប្រមូលផ្ដុំ និងហែក្បួនកាន់តែធ្លាក់ចុះថែមទៀត។ យ៉ាងហោចណាស់ ការឃោសនាបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សប្រកួតប្រជែងលើកនេះ ត្រូវបើកទូលាយក្នុងការប្រើប្រាស់ទីធ្លាសាធារណៈផ្សេងៗ ដូចជា ពហុកីឡាដ្ឋានជាតិ មហាវិទ្យាល័យ និងផ្លូវថ្នល់នានា ដូចការបោះឆ្នោតលើកមុនៗដែរ។

គណបក្សនយោបាយដែលមានបេក្ខជនឈរឈ្មោះជាក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មាន ៦គណបក្សក្នុងចំណោមគណបក្សទាំង១២ រួមមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ និងគណបក្សសំបុកឃ្មុំសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ គណបក្សដែលមានបេក្ខជនគ្រប់សង្កាត់ទាំងអស់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងទូទាំងប្រទេសនោះ គឺមានតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។

តំណាងគណបក្សភាគច្រើនបានជំទាស់បម្រាមសាលារាជធានីភ្នំពេញ ដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យហែក្បួនតាមផ្លូវមួយចំនួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ដោយឡែកគណបក្សកាន់អំណាចវិញ មិនជំទាស់ទៅនឹងបម្រាមរបស់សាលាក្រុងនេះទេ។

អគ្គលេខាធិការគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក សាម អ៊ីន មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សរបស់លោកមិនមានបេក្ខភាពឈរឈ្មោះក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នេះទេ ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា សាលារាជធានីមិនត្រូវហាមទាំងស្រុងក្នុងការហាមគណបក្សនយោបាយឃោសនាតាមផ្លូវមួយចំនួននោះទេ គឺត្រូវតែបើកឲ្យឃោសនា ដោយគ្រាន់តែហាមក្នុងម៉ោងណាមួយដោយមានមនុស្សធ្វើដំណើរទៅធ្វើការច្រើន៖ «»។

លោកបណ្ឌិត សាម អ៊ីន អះអាងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនសូវខ្វល់អំពីការហាមរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ នេះទេ ព្រោះថា គណបក្សកាន់អំណាចមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់រួចទៅហើយក្នុងការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទោះនៅក្នុងអំឡុងពេលឃោសនាបោះឆ្នោត និងមុនពេលឃោសនា។

អង្គការ ហ្វ្រ៊ីដឹម ហៅស៍ (Freedom House) កាលពីឆ្នាំ២០១៦ បានរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា មានកាសែត និងទស្សនាវដ្ដីប្រហែល២០ ស្ថានីយទូរទស្សន៍១៨ និងស្ថានីយវិទ្យុប្រមាណ ១៧៥ កំពុងដំណើរការ ហើយបណ្ដាញសារព័ត៌មានទាំងនេះ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រង ឬរងឥទ្ធិពលពីគណបក្សកាន់អំណាច។

អ្នកជំនាញខាងអភិបាលកិច្ច និងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល មានប្រសាសន៍ថា ការហាមរបស់សាលាក្រុងមិនឲ្យគណបក្សប្រកួតប្រជែងហែក្បួនតាមផ្លូវមួយចំនួននេះ លោកមិនជំទាស់នោះទេ ប៉ុន្តែបញ្ហាសំខាន់នៅត្រង់ថា តើគណបក្សនយោបាយទាំងនោះពិតជាមានសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការឃោសនាដែរ ឬទេ៖ «»។

អ្នកវិភាគនយោបាយ និងអ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលបានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបន្តិចម្ដងៗ ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៥ ក្នុងឆ្នាំ២០១៣ មក ដែលបក្សប្រឆាំង និងប្រជាពលរដ្ឋមានបញ្ហាអយុត្តិធម៌សង្គមបានធ្វើបាតុកម្មដូចជាអ្នកមានជម្លោះដីធ្លី ធ្លាប់បានហែក្បួនបាតុកម្មទៅកាន់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនដើម្បីទាមទាររកដំណោះស្រាយ។ ការរឹតត្បិតមិនឲ្យមានការជួបជុំ ឬហែក្បួននេះ ពិសេសនៅក្រោយពេលគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរបញ្ចប់ការប្រើប្រាស់វប្បធម៌សន្ទនា ដោយអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលតែងតែលើកហេតុផលថា ដើម្បីរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងបញ្ហាកកស្ទះចរាចរណ៍ លើសពីនេះទៀត ការចាប់ចងក៏រើឡើងវិញដែរ ក្នុងនោះមានសកម្មជនបក្សប្រឆាំង សមាជិករដ្ឋសភា-ព្រឹទ្ធសភា សកម្មជនដីធ្លី បរិស្ថាន មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប ដែលអ្នកទាំងនេះកំពុងជាប់នៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងនៅឡើយ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ឃុំល្បើក ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត គឺជាឃុំតែមួយគត់ដែលមានមេឃុំមកពីគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស គឺលោក ម៉ែន សុខៃ។ ឃុំនេះមាន ៥ភូមិ ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋសរុបជាង ២ពាន់គ្រួសារ។

ពលរដ្ឋប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ និងធ្វើចំណាកស្រុកទៅប្រទេសថៃ និងប្រទេសកូរ៉េ។ ក៏ប៉ុន្តែលោកបានបាត់បង់តួនាទីរបស់ខ្លួនជាមេឃុំ កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបញ្ចប់តំណែងដោយសារតែលោកបានមកឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនមេឃុំសម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។

សម្រាប់កម្មវិធី “កិច្ចសន្ទនាជាមួយមេឃុំ” នៅថ្ងៃនេះ សូមលោកអ្នកនាងស្តាប់បទសម្ភាសន៍របស់លោក យ៉ង ចាន់តារា និងលោក ម៉ែន សុខៃ អំពីសមិទ្ធផល និងបញ្ហាប្រឈមដែលមិនទាន់បានដោះស្រាយនៅក្នុងឃុំដូចតទៅ៖

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ភូមិរហាល នៃឃុំតាសៀម ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ៨គីឡូម៉ែត្រ ភាគខាងជើងពីទីរួមស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប ហើយក៏ជាតំបន់ដែលព័ទ្ធជុំវិញទៅដោយព្រៃ។ ភូមិនោះ គឺជាភូមិមួយក្នុងចំណោមភូមិចំនួន៥ ផ្សេងទៀត ដែលប្រជាពលរដ្ឋតែងប្រឈមមុខនឹងការខ្វះទឹកប្រើប្រាស់នៅរដូវប្រាំង។ ក្នុងមួយថ្ងៃៗ អ្នកភូមិជាច្រើនបានចំណាយពេលពី៣ ទៅ ៤ម៉ោង ដើម្បីធ្វើដំណើរទៅដងទឹកនៅតាមអូរ ឬក៏ទៅកន្លែងដែលមានទឹកនៅជិតទីរួមស្រុកស្វាយលើ ជាដើម។

ប្រជាពលរដ្ឋជាង ៣០០គ្រួសារ រស់នៅភូមិរហាល នៃឃុំតាសៀម ឱ្យដឹងថា ពួកគេកំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាខ្វះទឹកប្រើប្រាស់យ៉ាងខ្លាំងនៅរដូវប្រាំងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ការខ្វះទឹកប្រើប្រាស់នៅតាមគ្រួសារជាប្រចាំថ្ងៃនេះ ដោយសារតែនៅក្នុងភូមិរបស់ពួកគេជីកអណ្ដូងមិនចេញ ព្រមទាំងមានស្រះទឹកតិចតួច ដែលមិនអាចស្ដុកទឹកទុកបានច្រើនទេ។ នៅរដូវប្រាំងឆ្នាំនេះ ជារៀងរាល់ថ្ងៃអ្នកភូមិរហាល ទាំងស្រី ទាំងប្រុស ខ្លះនាំគ្នារែកធុង និងខ្លះទៀតបើកគោយន្តធ្វើដំណើរទៅស្វែងរកទឹកដងមកទុកប្រើប្រាស់នៅតាមគ្រួសារ។

បុរសអ្នកភូមិរហាលម្នាក់ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនទៀត ដែលបើកគោយន្តដើររកដងទឹកតាមស្រះ គឺលោក ឌឿន ញ៉ង។ លោកមានប្រសាសន៍ថា ពេលបច្ចុប្បន្ន គ្រួសាររបស់គាត់ក៏ដូចជាអ្នកភូមិរហាលទាំងអស់ គឺខ្វល់ខ្វាយចំពោះរឿងខ្វះទឹកប្រើប្រាស់ជាប្រចាំថ្ងៃ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃរូបគាត់ត្រូវគិតគូរទៅលើរឿងរកទឹកមកទុកប្រើប្រាស់ជាមុនសិនមុននឹងចេញទៅប្រកបមុខរបរផ្សេងទៀតដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។

លោក ឌឿន ញ៉ង បញ្ជាក់ថា ក្នុង១ថ្ងៃលោកត្រូវចំណាយពេលប្រហែលជា ៣ម៉ោង ដើម្បីបើកគោយន្តទៅដឹកទឹកមកទុកប្រើប្រាស់ទម្រាំបានចេញទៅប្រកបការងារផ្សេងៗ៖ «ប្រហែលជា ៣-៤ម៉ោង ទម្រាំបានដឹកមកឱ្យគ្រប់ ៣ធុង។ យកមកដល់ផ្ទះអត់ហ៊ានប្រើខ្ជះខ្ជាយដូចដែលកន្លែងសំបូរទឹកទេ គឺប្រើទឹកសន្សំសំចៃបំផុត»។

ភាពខ្វះទឹកប្រើប្រាស់នៅក្នុងភូមិរហាល បានក្លាយទៅជាក្ដីកង្វល់យ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិនោះទាំងមូល ហើយនៅពេលដែលអ្នកភូមិជួបជុំគ្នាដើម្បីប្រារព្ធពិធីបុណ្យម្ដងៗ គឺគណៈកម្មការបុណ្យភូមិតែងអំពាវនាវឱ្យអ្នកភូមិចេះរួមគ្នាធ្វើវិភាគទានដើម្បីយកទៅជីកស្រះទឹកនៅតាមកន្លែងមួយចំនួន។

ប្រធានគណៈកម្មការនៃពិធីបុណ្យរបស់ភូមិរហាល លោក ពក ប៊ី មានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងភូមិរបស់លោកសព្វថ្ងៃនេះគឺមានបញ្ហាខ្វះទឹកប្រើប្រាស់យ៉ាងខ្លាំងនៅរដូវប្រាំង។ លោកតែងអំពាវនាវសុំឱ្យអ្នកភូមិជួយធ្វើវិភាគទានជាលុយខ្លះ ដើម្បីរួមគ្នាជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលយកទៅជីក និងស្ដារស្រះចាស់ៗ ឱ្យបានច្រើនកន្លែងសម្រាប់ស្ដុកទឹកទុកប្រើប្រាស់ឱ្យគ្រប់គ្រាន់ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកភូមិរបស់លោកហាក់ពិបាកក្នុងការចូលរួមវិភាគទាននេះ។

លោក ពក ប៊ី បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននៅកណ្ដាលភូមិ គឺមានស្រះទឹកតូចមួយដែលអ្នកភូមិជាង ៣០០គ្រួសារតែងសម្រុកទៅដងប្រើប្រាស់ ក៏ប៉ុន្តែវាមិនគ្រប់គ្រាន់តាមតម្រូវការទេ៖ «បញ្ហាទឹកនេះ គឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់បងប្អូនប្រើប្រាស់។ ក្នុង១ថ្ងៃនៅរដូវប្រាំង គឺមិនហ៊ានប្រើប្រាស់ទឹកខ្ជះខ្ជាយទេ បើងូតគឺ ៣-៤ផ្តិលប៉ុណ្ណោះ»។

ប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិរហាល អះអាងថា ពួកគេមានបញ្ហាខ្វះទឹកប្រើប្រាស់ជាយូរមកហើយរហូតដល់ពេលមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេឃុំ រយៈពេល ៣អាណត្តិមកនេះ ក៏មិនដែលឃើញមេឃុំណាយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយរឿងប្រជាពលរដ្ឋខ្វះទឹកប្រើប្រាស់នោះទេ។

អតីតមេភូមិរហាល ដែលទើបតែចេញពីតំណែងរយៈពេលជាង ១ខែ លោក ម៉ៅ ស៊ីវ មានប្រសាសន៍ថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅរដូវប្រាំងអ្នកភូមិរបស់គាត់គឺខ្វះទឹកប្រើប្រាស់យ៉ាងខ្លាំងដោយខ្លះទៅដងទឹកចម្ងាយប្រហែល ៧គីឡូម៉ែត្រ ពីភូមិ និងខ្លះទៅរែកទឹកអូរដែលដក់នៅតាមព្រៃ។

លោក ម៉ៅ ស៊ីវ បញ្ជាក់ថា ដោយសារតែអ្នកភូមិរបស់លោកដើរដងទឹកដែលដក់នៅតាមអូរ និងត្រពាំងយកមកប្រើប្រាស់បានធ្វើឱ្យអ្នកខ្លះប្រឈមមុខនឹងជំងឺរាករូស ឬក៏ជំងឺក្រពះជាដើម ក៏ប៉ុន្តែមិនដឹងជាធ្វើយ៉ាងណា ពីព្រោះតែគ្មានជម្រើសឱ្យប្រសើរជាងនេះ៖ «ពេលខែកុម្ភៈ មីនា នេះ ទឹកស្រះដែលនៅក្នុងភូមិរីងអស់ ដល់ពេលរីងអស់ ទាំងខ្ញុំទាំងគេ គឺស្វះស្វែងដើររកទឹកតាមដងអូរចម្ងាយប្រហែលជា ២គីឡូម៉ែត្រពីភូមិ»។

អតីតមេឃុំតាសៀម ដែលទើបតែលាលែងពីតំណែង លោក ញឹក រ៉ែម ទទួលស្គាល់ថា អ្នកភូមិរហាល ជាង ៣០០គ្រួសារ គឺពិតជាមានបញ្ហារឿងខ្វះទឹកប្រើប្រាស់មែន។ អតីតមេឃុំរូបនោះបញ្ជាក់ថា បញ្ហាខ្វះទឹកប្រើប្រាស់នៅភូមិរហាលនេះ មិនមែនរូបលោកដែលជាមេឃុំ១អាណត្តិមកហើយមិនយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយទេ ក៏ប៉ុន្តែគឺប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញទេ ដែលមិនហ៊ានបរិច្ចាគដីឱ្យអាជ្ញាធរជីកស្រះទឹក។

លោក ញឹក រ៉ែម អះអាងថា រយៈពេលជាង ៤ឆ្នាំដែលលោកកាន់តំណែងជាមេឃុំ គឺលោកមានទាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងម្ចាស់គ្រឿងចក្រមួយចំនួនរង់ចាំសហការជីកស្រះទឹកឱ្យអ្នកភូមិរហាល ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគ្រឿងចក្រទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋបែរជាមិនឱ្យជីកដោយថា ប៉ះពាល់លើដីកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគេ៖ «ខ្ញុំប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យមេភូមិប្រជុំជាញឹកញាប់ ធ្វើយ៉ាងណាដោះស្រាយឱ្យចេញរឿងរកដីជីកស្រះ ប៉ុន្តែដាក់ត្រង់ណាក៏អ្នកភូមិមិនឱ្យកាយ មិនឱ្យជីក»។

នៅក្នុងភូមិរហាល ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាង ៣០០គ្រួសារ គឺភាគច្រើនមានជីវភាពក្រីក្រ ដោយប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ និងខ្លះចូលព្រៃដើម្បីបោចវល្លិ និងរកអនុផលព្រៃឈើមកចិញ្ចឹមជីវិត។ អ្នកភូមិខ្លះត្អូញត្អែរថា នៅរដូវប្រាំងពេលដែលស្រះនៅក្នុងភូមិរីងទឹក គឺប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រដែលគ្មានមធ្យោបាយទៅដឹកជញ្ជូនទឹកពីទីឆ្ងាយបាន ត្រូវបង្ខំចិត្តចំណាយប្រាក់ទិញទឹកពីអ្នកភូមិដូចគ្នា ដោយ១ធុងសាំងតម្លៃ ៥.០០០រៀល។ បញ្ហានេះបានធ្វើឱ្យអ្នកភូមិដែលមានជីវភាពក្រីក្រស្រាប់ កាន់តែប្រឈមមុខនឹងរឿងពិបាករកប្រាក់ទៅទិញទឹកមួយជាន់ថែមទៀត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ភ្ញៀវទេសចរ និងប្រជាពលរដ្ឋ រិះគន់សមត្ថកិច្ចជំនាញស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពិសេសថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុថា មិនគួរអនុញ្ញាតឲ្យរថយន្តដឹកទំនិញធំៗ បើកបរចូលក្រុងនៅពេលថ្ងៃនាំឲ្យស្ទះផ្លូវធ្វើដំណើររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬភ្ញៀវទេសចរដូចរាល់ថ្ងៃនេះទៀតទេ។

សាធារណជន និងប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តព្រះសីហនុ បានរអ៊ូរទាំថា រាល់ថ្ងៃនេះមានរថយន្តដឹកទំនិញធំៗ បន្តចូលក្រុងទេសចរណ៍មួយនេះអនាធិបតេយ្យ និងធ្វើអោយកកស្ទះចរាចរណ៍ស្ទើរជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ប្រជាពលរដ្ឋស្នើដល់កម្លាំងសមត្ថកិច្ច ពិសេសអភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន ជួយទប់ស្កាត់រថយន្តដឹកទំនិញធុនធំ ឬរថយន្តដឹកដីជាដើម កុំឲ្យបើកបរចូលក្រុងនៅពេលថ្ងៃបន្តទៀត ដើម្បីបញ្ចៀសការកកស្ទះ និងរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់ផ្លូវសាធារណៈក្រុងឲ្យបានល្អ។

ប្រតិកម្មនេះ បានកើតមានជាថ្មីទៀត ដោយសារនៅក្នុងសប្ដាហ៍នេះ គេសង្កេតឃើញមានរថយន្តដឹកទំនិញធំៗ បានយកទ្រូងផ្លូវសាធារណៈដើម្បីចតដាក់ទំនិញនាំឲ្យស្ទះដល់អ្នកធ្វើដំណើរ និងបំផ្លាញប្រព័ន្ធផ្លូវ លូបង្ហូរទឹករបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានមួយចំនួន។

ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ លោក អ៊ី សុខា ស្នងការរងនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ និងជាប្រធានការិយាល័យកណ្ដាលនគរបាលសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈមានប្រសាសន៍ថា សមត្ថកិច្ចមិនបានអនុញ្ញាតឲ្យរថយន្តដឹកទំនិញធំៗ បើកចូលដឹក ឬដាក់ទំនិញក្នុងក្រុងពេលថ្ងៃទេ។ លោកថា រថយន្តដឹកទំនិញអាចបើកបរចូលក្នុងក្រុង គឺចាប់ពីម៉ោង ៦ល្ងាច ដល់ម៉ោង ៧ព្រឹក ឲ្យចេញពីក្នុងក្រុងឲ្យអស់។ ជាងនេះសមត្ថកិច្ចបានហាមមិនឲ្យរថយន្តដឹកទំនិញទាំងនោះ បើកឆ្លងកាត់តាមផ្លូវក្រាលកៅស៊ូសំខាន់ៗមានដូចជាវិថីឯករាជ្យ និងផ្លូវប្របឆ្នេរសមុទ្រជាដើម ដែលមានភ្ញៀវទេសចរជាតិ អន្តរជាតិ និយមធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់នោះទេ៖ «សូមឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ គឺទាក់ទងផ្លូវលំតូចៗ ចាក់បេតុងជាដើម នៅតាមមូលដ្ឋាននីមួយៗ គឺស្នើឲ្យអាជ្ញាធរជួយពិនិត្យមើលផង ហើយបើសិនជារថយន្តដឹកទំនិញទាំងអស់ហ្នឹងប្រព្រឹត្តខុសពីគោលការណ៍ណែនាំរបស់យើង គឺសុំជួយណែនាំ អប់រំ ឬពិន័យជាដើម ដល់អ្នកបើកបររថយន្តដឹកទំនិញទាំងនោះឲ្យស្របតាមច្បាប់កំណត់»។

លោក អ៊ី សុខា អះអាងថា រាល់ថ្ងៃនេះ កម្លាំងនគរបាលចរាចរណ៍របស់លោកបានដាក់ឲ្យប្រចាំការនៅតាមផ្លូវចេញ ឬចូល នៅជុំវិញជាយក្រុងព្រះសីហនុ មានដូចជា ផ្លូវចូលក្រុងនៅម្ដុំតំបន់អូរត្រេះ និងនៅម្តុំកំពង់ផែស្វយ័តជាដើម ដើម្បីទប់ស្កាត់រថយន្តដឹកទំនិញធំៗ ដែលមានបំណងលួចបើកចូលក្រុងនៅពេលថ្ងៃ។

បញ្ហានេះ អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំបូកសរុបការងារប្រចាំខែនីមួយៗ តែងបានណែនាំ និងដាក់បទបញ្ជាទៅកម្លាំងសមត្ថកិច្ចជំនាញឲ្យយកចិត្តទុកដាក់រក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់តាមផ្លូវសាធារណៈ បញ្ចៀសរាល់ការកកស្ទះឲ្យបានជាប្រចាំ។ ជាងនេះ ក៏បានដាក់បទបញ្ជាទៅមន្ត្រីក្រោមឱវាទស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ មិនត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យរថយន្តសណ្ដោងដឹកទំនិញធំៗបើកចូលក្រុងពេលថ្ងៃ និងយកទ្រូងផ្លូវថ្នល់ ចតដាក់ទំនិញ បង្កើតឲ្យមានចរាចរណ៍កកស្ទះដល់អ្នកដំណើរទៀតទេ។

ទោះជាបែបនេះក្តី រាល់ថ្ងៃនេះគេសង្កេតឃើញថា នៅមានរថយន្តដឹកទំនិញធំៗ បានបន្តបើកចូលក្រុងពេលថ្ងៃ និងយកទ្រូងផ្លូវសាធារណៈ សម្រាប់ចតដាក់ទំនិញអនាធិបតេយ្យ បានបន្តកើតមានដដែល ទោះបីរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ពិសេសកម្លាំងនគរបាលចរាចរណ៍ផ្លូវគោក បានដាក់ពង្រាយនៅតាមគោលដៅជុំវិញខ្សែក្រវាត់ក្រុងដើម្បីឃាត់បែបណាក្ដី៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដី ដាក់កំហិតឲ្យពលរដ្ឋរស់ក្នុងអគារប៊ូឌីងលក់បន្ទប់ក្នុងតម្លៃ ១.៤០០ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ។ លោក ជា សុផារ៉ា ប្រាប់ឲ្យពលរដ្ឋដែលទទួលយកតម្លៃនេះ ទៅបំពេញបែបបទឯកសារដើម្បីរង់ចាំយកលុយ ចំណែកមិនអ្នកមិនព្រមលក់បន្ទប់ក្នុងតម្លៃនេះ លោកទុកឲ្យនៅម្ដុំ។

ការសម្រេចនេះធ្វើឡើងក្នុងពិធីជួបជាមួយអ្នកប៊ូឌីង នាទីស្ដីការក្រសួងដែនដី នៅព្រឹកថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា។ ទោះជាយ៉ាងណា តំណាងពលរដ្ឋប្រមាណ ៥០០នាក់ ដែលចូលរួម អ្នកខ្លះសម្ដែងការសាទរក្នុងការទទួលយកការកំណត់តម្លៃនេះ តែអ្នកខ្លះទៀតមិនព្រមទទួលយកការកំណត់តម្លៃនេះទេ ដោយពួកគេទាមទារតម្លៃជាង ២.០០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា បញ្ជាក់ថា ចំពោះអ្នកយល់ព្រមតាមការកំណត់នេះ អាចមកបំពេញបែបបទបណ្ដើរៗ ដើម្បីទទួលប្រាក់នៅពេលខាងមុខ។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋដែលលក់តាមតម្លៃលោកកំណត់ នឹងត្រូវរើអីវ៉ាន់ចេញពីផ្ទះចាប់ពីថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ តទៅ ដោយលោកទុករយៈពេលមួយខែក្នុងការរុះរើ៖ «»។

ក្រៅពីការកំណត់តម្លៃនេះ លោក ជា សុផារ៉ា ប្រកាសឧបត្ថម្ភប្រាក់ពលរដ្ឋនៅតាមបន្ទប់នីមួយៗចំនួន ១០០ដុល្លារ ជាសោហ៊ុយសម្រាប់រើអីវ៉ាន់។ លោកថែមទាំងនិយាយបែបលេងសើចថា លោកនឹងផ្ដល់សារុងមួយ ក្រមាមួយដល់ពលរដ្ឋទៀតផង។ ប៉ុន្តែនៅពេលលោករដ្ឋមន្ត្រីប្រកាសជំហរម៉ឺងម៉ាត់កំណត់ទិញផ្ទះតម្លៃ ១.៤០០ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ ពលរដ្ឋប្រមាណ ១០០នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមប្រជុំ នាំគ្នាចេញពីក្រៅបន្ទប់ប្រជុំ ព្រោះមិនពេញចិត្តការកំណត់តម្លៃនេះ។ក្រុមអ្នកទាំងនោះទាមទារថ្លៃលក់បន្ទប់ប្រមាណ ២.០០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ៖ «»។

ក្រោយចប់កិច្ចប្រជុំ ស្ត្រីម្នាក់វ័យជា ៧០ឆ្នាំ លោកស្រី ជា លិការ ដែលអះអាងថា រស់នៅអគារប៊ូឌីង ជាង ២០ឆ្នាំមកហើយ យកឯកសារទៅបំពេញ ព្រោះលោកស្រីយល់ព្រមលក់បន្ទប់តាមតម្លៃរបស់លោក ជា សុផារ៉ា កំណត់៖ «»។

ប៉ុន្តែអ្នករស់នៅអគារប៊ូឌីងម្នាក់ទៀត លោកស្រី ទូច រស្មី មិនយល់ដូច្នេះទេ។ លោកស្រីថា ការកំណត់ទិញបន្ទប់ក្នុងតម្លៃ ១.៤០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ មិនអាចឲ្យលោកស្រីយកលុយនោះទិញផ្ទះនៅភ្នំពេញ ដើម្បីរស់នៅបានទេ។ លោកស្រីទាមទារលក់បន្ទប់តម្លៃជាង ២.០០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ៖ «»។

នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅឋាន លោក សៀ ភារម្យ យល់ថា ភាគីក្រសួង និងក្រុមពលរដ្ឋដែលមិនទាន់យល់ព្រមលក់បន្ទប់ត្រូវជជែកគ្នាបន្តទៀតដើម្បីរកចំណុចរួមមួយ។ ទោះបែបនេះក្ដី មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ នៅតែចង់ឃើញពលរដ្ឋទទួលយកការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែងដោយរង់ចាំជិត ៤ឆ្នាំក្រោយការសាងសង់អគារថ្មី ដែលលោកយល់ថា ពលរដ្ឋនឹងទទួលប្រយោជន៍ច្រើនជាងការយកលុយហើយចាកចេញ៖ «»។

ការកំណត់តម្លៃទិញបន្ទប់ពលរដ្ឋតម្លៃ ១.៤០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ របស់លោក ជា សុផារ៉ា បែបនេះ មិនមែនជាលើកទីមួយទេ។ កាលពីដើមខែមេសា លោក ជា សុផារ៉ា កំណត់តម្លៃ ១.២៦៣ដុល្លារ ទាមទារតម្លៃ ២.២០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ។

ក្រុមហ៊ុនរបស់ជប៉ុន មួយឈ្មោះ អារ៉ាកាវ៉ា (Arakawa) ទទួលបានសិទ្ធិសាងសង់អគារកម្ពស់ ២១ជាន់ នៅទីតាំងអគារប៊ូឌីង ដែលត្រូវចំណាយពេលប្រមាណ ៤ឆ្នាំ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជាង ៨០លានដុល្លារ។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា បានអះអាងប្រាប់ពលរដ្ឋថា ការផ្ដល់តម្លៃ ១.៤០០ដុល្លារ ជាតម្លៃខ្ពស់ដែលត្រូវកែប្រែលក្ខខណ្ឌជាមួយក្រុមហ៊ុន ដោយអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនជប៉ុន អាចសាងសង់សណ្ឋាគារទំនើបពី ២១ជាន់ ទៅ ៣០ជាន់ ព្រោះក្រុមហ៊ុនចំណាយលុយទិញបន្ទប់របស់ពលរដ្ឋអស់ច្រើន។

លោក ជា សុផារ៉ា ព្យាយាមគេចមិនឆ្លើយសំណួររបស់ក្រុមអ្នកកាសែតដែលតាមសួរលោកថា តើក្រសួងដែនដី នឹងដោះស្រាយយ៉ាងណាចំពោះពលរដ្ឋដែលមិនព្រមលក់បន្ទប់របស់ខ្លួនក្នុងតម្លៃ ១.៤០០ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េនោះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រទេសកម្ពុជា នឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បេក្ខជនចៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក ចៅ វាសនា កំពុងជាប់ឃុំនៅក្នុងពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នៅឡើយ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា បក្សប្រឆាំងអះអាងថា នៅតែបន្តរក្សាបេក្ខជនចៅសង្កាត់នេះសម្រាប់លោក ចៅ វាសនា ដដែល បើទោះជាលោកកំពុងជាប់ឃុំក្តី។

តើលោក ចៅ វាសនា ជានរណា? ហេតុអ្វីបានជាបក្សប្រឆាំងនៅតែរក្សាបេក្ខជនចៅសង្កាត់សម្រាប់លោក?

គិតមកដល់ពេលនេះ គឺមានរយៈពេលជិត ៣ខែហើយដែលចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ សម្រេចបញ្ជូនលោក ចៅ វាសនា ជំទប់ទី២ សង្កាត់ប៉ោយប៉ែត គណបក្ស សម រង្ស៊ី ហើយក៏ជាបេក្ខជនចៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ពីបទចោទញុះញង់ឲ្យប្រើអំពើហិង្សាមានស្ថានទម្ងន់ទោស ដែលប្រព្រឹត្តនៅមុខទីស្នាក់ការគយ និងរដ្ឋាករក្រុងប៉ោយប៉ែត កាលពីឆ្នាំ២០១៥ កន្លងទៅ។

បើទោះជាជិតដល់ពេលបោះឆ្នោត ហើយលោក ចៅ វាសនា កំពុងឋិតក្នុងការឃុំខ្លួនក្តី គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែរក្សាលេខរៀងលោក ចៅ វាសនា ជាបេក្ខជនចៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ដដែល ដោយសារតែភាពស្មោះត្រង់ ឧត្ដមគតិ និងប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកដែលបក្សប្រឆាំងជឿជាក់ថា អាចប្រជែងយកឈ្នះបេក្ខជនមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាបក្សកាន់អំណាច។

ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក មាន សារិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា លោក ចៅ វាសនា គឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលគណបក្សមានសង្ឃឹម និងជឿជាក់លើគោលជំហរនយោបាយ និងសកម្មភាពការងាររបស់គាត់ដែលធ្វើកន្លងទៅ។

លោក មាន សារិទ្ធ បញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋនៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ភាគច្រើនមានទំនុកចិត្ត និងគាំទ្រលោក ចៅ វាសនា ដូច្នេះហើយទើបលោកថាបក្សប្រឆាំងនៅតែរក្សាបេក្ខជនចៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត សម្រាប់លោក ចៅ វាសនា ដដែល៖ «លោក ចៅ វាសនា ជាប់ឃុំឃាំងដោយសាររឿងនយោបាយភាគច្រើន ហើយប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកប្រជាពលរដ្ឋនៅប៉ោយប៉ែត ស្រឡាញ់គាត់ច្រើន សង្ឃឹមជឿជាក់លើការងាររបស់គាត់។ ម្យ៉ាងទៀតលោក ចៅ វាសនា ប្រសិនណាគេទុកឲ្យគាត់នៅក្រៅឃុំវាដូចជាឆ្អឹងទទឹងកគណបក្សប្រជាជន ពីព្រោះគាត់ហ៊ាននិយាយ ហ៊ានថា ហ៊ានធ្វើ នូវអ្វីដែលអាជ្ញាធរធ្វើ មិនគប្បី គឺគាត់ហ៊ាននិយាយហ៊ានតវ៉ាចំពោះមន្ត្រីណាដែលខិលខូច»។

កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥ ក្រុមកម្មករអូសរទេះប្រមាណ ១៥០នាក់ ធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យមន្ត្រីគយប្រចាំច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត បញ្ឈប់យកពន្ធខ្ពស់ហួសហេតុលើការដឹកទំនិញចេញ-ចូលតាមរទេះបន្តទៀត។ ការតវ៉ានេះ បង្កឲ្យមានការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សារវាងក្រុមកម្មករអូសរទេះ និងកម្លាំងសមត្ថកិច្ច បណ្ដាលឲ្យខូចរថយន្តរបស់គយ និងរដ្ឋាករក្រុងប៉ោយប៉ែត ចំនួន ៧គ្រឿង ព្រមទាំងកញ្ចក់ របង ទ្វារ បង្អួចនៃទីស្នាក់ការគយខូចខាតមួយចំនួនទៀត។

ការតវ៉ាបង្កហិង្សាដាក់គ្នានេះ ដោយសារក្រុមកម្មករឃើញសមត្ថកិច្ចចាប់តំណាងក្រុមអ្នកតវ៉ាម្នាក់វាយធ្វើទារុណកម្ម ហើយពួកគាត់ខឹងក៏ផ្ទុះហិង្សាដាក់គ្នាតែម្ដង។ ដោយសារលោក ចៅ វាសនា ក្នុងនាមជាជំទប់ទី២ សង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ចុះទៅឃ្លាំមើលការតវ៉ារបស់កម្មករ លោកត្រូវបានអាជ្ញាធរចោទប្រកាន់ថា ជាអ្នកញុះញង់កម្មករឲ្យបង្កហិង្សា។

លោក មាន សារិទ្ធ ថ្លែងថា មេធាវីការពារក្តីឲ្យលោក ចៅ វាសនា បានស្នើតុលាការឲ្យលោកបាននៅក្រៅឃុំ ប៉ុន្តែតុលាការមិនអនុញ្ញាតឡើយ។ បើទោះជាលោក ចៅ វាសនា ជាប់ឃុំក្តី លោក មាន សារិទ្ធ ថាបក្សប្រឆាំងបានត្រៀមលក្ខណៈរួចជាស្រេចដើម្បីឃោសនាប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោត៖ «ការប៉ះពាល់ទៅលើបេក្ខជនឈរឈ្មោះខ្ញុំគិតថា មិនប៉ះពាល់ធំដុំទេ តែដោយសារជនទី១ ជាប់ឃុំឃាំងទុកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត លោកធ្វើការពិចារណា ហើយធ្វើការសម្រេចចិត្តថា តើត្រូវបោះអោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឬគណបក្សណា ព្រោះយើងដឹងហើយថា លោក ចៅ វាសនា លោកជាប់ឃុំឃាំងនៅពន្ធនាគារនេះ គឺដោយសារលោកជួយប្រជាពលរដ្ឋនៅប៉ោយប៉ែត ជាពិសេសគឺកម្មករតែម្ដង»។

បច្ចុប្បន្នវ័យ ៥៣ឆ្នាំ លោក ចៅ វាសនា គឺជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមមកពីស្រុកថ្កូវ ខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលវៀតណាម បានប្ដូរទៅជាស្រុកត្រាគូ (Tra Cu) ខេត្តត្រាវិញ (Tra Vinh)។ លោកបានឡើងមករស់នៅក្នុងខេត្តព្រៃវែង ប្រទេសកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៩៣។ ក្រោយពីរស់នៅព្រៃវែង បាន ៥ឆ្នាំ លោក ចៅ វាសនា និងគ្រួសារបានផ្លាស់ទីទៅរស់នៅក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។

ភរិយាលោក ចៅ វាសនា អ្នកស្រី វង់ គឹមហុង ដែលជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមដែរនោះ ឲ្យដឹងថា ពេលមករស់នៅប៉ោយប៉ែត លោកស្រី និងប្តីបានធ្វើជាកម្មករអូសរទេះដឹកទំនិញពីថៃ ចូលកម្ពុជា។ លោកស្រីថា ក្រោយមកលោកស្រីនិងស្វាមីបែកគំនិតដោយឈប់ធ្វើជាកម្មករដឹកទំនិញឲ្យគេ តែបានដឹកទំនិញមកលក់ដោយខ្លួនឯងវិញរហូតបច្ចុប្បន្ន។

លោកស្រី វង់ គឹមហុង ថ្លែងបន្តថា ដំបូងឡើយគ្រួសារលោកស្រីគិតតែពីរឿងប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដោយមិនបានគិតគូរដល់រឿងឲ្យប្ដីចូលប្រឡូកក្នុងរឿងនយោបាយឡើយ។ តែក្រោយមកប្ដីលោកស្រីមានទំនាក់ទំនងជាមួយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក យន្ត ថារ៉ូ ទើបតំណាងរាស្ត្ររូបនេះណែនាំប្ដីលោកស្រីចូលប្រឡូកនយោបាយ។ លោកស្រីថា ពេញចិត្តឲ្យស្វាមីចូលរួមក្នុងរឿងនយោបាយ ព្រោះដឹងថា លោក ចៅ វាសនា ជាមនុស្សចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃ។

បើទោះជាការជាប់ឃុំប្ដីរបស់លោកស្រីអាចកើតឡើងពីរឿងនយោបាយក្ដី លោកស្រី វង់ គឹមហុង នៅតែរក្សាជំហរឲ្យប្ដីបន្តជីវិតនយោបាយនៅពេលខាងមុខទៀត៖ «ខ្ញុំចង់ឲ្យគាត់ធ្វើដោយសារគាត់ល្អ គាត់ស្មោះត្រង់ ពេលគេមកប្ដឹងម៉ោងណាក៏គាត់ទៅ ដល់គេវិញគេអត់ទៅទេ ដល់គាត់ៗគាត់ទៅដោះស្រាយឲ្យទាំងអស់។ ខ្ញុំដឹងអ៊ីចឹងបានខ្ញុំឈឺចាប់ បានឲ្យប្តីខ្ញុំខំធ្វើការ ខំប្រឹងប្រែង ដល់គាត់ធ្វើបានល្អ ខ្ញុំក៏ជំរុញឲ្យគាត់ធ្វើរហូតទៅ»។

ជុំវិញករណីឃុំខ្លួនលោក ចៅ វាសនា ដោយតុលាការខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នេះ សង្គមស៊ីវិលធ្លាប់លើកឡើងថា សំណុំរឿងនេះគេអាចសន្និដ្ឋានបានពីរករណី គឺទី១ តុលាការមានសិទ្ធិចោទប្រកាន់ទៅលើលោក ចៅ វាសនា ពីបទញុះញង់បង្កហិង្សាបាន ប្រសិនបើលោកពិតជាបានទៅចូលរួមធ្វើបាតុកម្មជាមួយក្រុមកម្មករអូសរទេះកាលពីឆ្នាំ២០១៥ មែន។ ចំណែកករណីចុងក្រោយ សង្គមស៊ីវិលថា រឿងនេះប្រសិនបើតុលាការចោទប្រកាន់លោក ចៅ វាសនា តុលាការក៏គួរតែកោះហៅអភិបាលក្រុងប៉ោយប៉ែត លោក ង៉ោ ម៉េងជ្រួន ចូលទៅបំភ្លឺ ហើយធ្វើការចោទប្រកាន់ដូចគ្នា ព្រោះលោកអភិបាលក្រុងរូបនេះ ក៏បានទៅឃ្លាំមើលក្រុមកម្មករធ្វើបាតុកម្មដូចគ្នា។

ទោះជាបែបនេះក្តី អ្នកជាប់បណ្ដឹងក្នុងសំណុំរឿងនេះកន្លងទៅមានតែក្រុមកម្មករអូសរទេះចំនួន ១៥នាក់ លោក ចៅ វាសនា និងលោក ឌិន ពុទ្ធី អតីតប្រធានសមាគមពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធកម្ពុជា។ ចំណែកសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធនៅក្រុងប៉ោយប៉ែត ដែលរងការចោទប្រកាន់ថា បានបង្កហិង្សាដាក់កម្មករអូសរទេះ ពុំមាននៅក្នុងបណ្ដឹងនោះឡើយ។

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្រុងប៉ោយប៉ែត មិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេថា តើតុលាការនឹងបើកសវនាការជំនុំជម្រះលោក ចៅ វាសនា នៅពេលណា។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា អះអាងថា ផ្អែកតាមផ្លូវច្បាប់ បើទោះជាលោក ចៅ វាសនា ជាប់ឃុំនៅពេលនេះក្តី ប៉ុន្តែបើតុលាការរកមិនឃើញថា លោកមានទោស លោកអាចវិលមកទទួលយកតំណែងជាចៅសង្កាត់បាននៅពេលលោកមានសេរីភាព ប៉ុន្តែបើតុលាការរកឃើញថា លោក ចៅ វាសនា មានទោស ឬមានសាលក្រមស្ថាពរហើយ លោក ចៅ វាសនា មិនអាចមកធ្វើជាចៅសង្កាត់បានឡើយ បើទោះជាគណបក្សលោកឈ្នះឆ្នោតក្តី៖ «ករណីទី១ បើសិនជាគាត់ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជាប់ពន្ធនាគារ ប៉ុន្តែជាប់ឃុំគ្មានសាលក្រមរបស់តុលាការទេ គាត់អាចត្រឡប់មកវិញបាន អាស្រ័យទៅលើគណបក្សរបស់គាត់ និងមូលហេតុសមស្រប។ ឧទាហរណ៍ថា បេក្ខជនគាត់ដាក់ជំនួសមិនសភាពមិនល្អជាដើម ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ ករណីដែលគាត់ត្រូវទទួលសាលក្រមដាក់ទោសស្ថាពរពីតុលាការហើយ គឺចប់ហើយគាត់»។

មកទល់បច្ចុប្បន្ន មន្ត្រីនិងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន ១៩នាក់ហើយដោយរាប់បញ្ចូលទាំងលោក ចៅ វាសនា ផង ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោស និងឃុំខ្លួន។ ពួកគេត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឲ្យបង្កហិង្សា ចូលរួមចលនាដឹកនាំកុប្បកម្ម ក្លែងបន្លំឯកសារសាធារណៈ និងញុះញង់ឲ្យមានការប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាដើម។

ទោះជាយ៉ាងណា គ្រួសារលោក ចៅ វាសនា និងបក្សប្រឆាំងស្នើឲ្យតុលាការខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លើលោក ចៅ វាសនា រួចដោះលែងលោកឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។ ពួកគេចាត់ទុកការឃុំខ្លួនលោក ចៅ វាសនា នេះថា មានពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ ដោយសារតែលោក ចៅ វាសនា គឺជាបុគ្គលម្នាក់ដែលមានប្រជាប្រិយភាពនៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ហើយលោកអាចនឹងជាប់ឆ្នោតជាចៅសង្កាត់ បើគេអនុញ្ញាតឲ្យលោកចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតមែននោះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី បានយាងជាព្រះរាជអធិបតីភាពក្នុងព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លនៅវាលព្រះស្រែ ក្នុងបរិវេណសាកលវិទ្យាល័យ ជាស៊ីម កំចាយមារ ក្នុងខេត្តព្រៃវែង នៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧។ ការចាប់ផ្ដើមព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លប្រចាំឆ្នាំ គឺជាការផ្សងនូវភោគផលកសិកម្មផង និងជាការដាសតឿនមួយទៅប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមស្រុកស្រែចម្ការថា រដូវវស្សាបានចាប់ផ្ដើមហើយ ដែលត្រូវត្រៀមលក្ខណៈបង្កបង្កើនផលឲ្យបានទាន់ពេល។

គណៈកម្មការព្រះរាជពិធីបុណ្យច្រត់ព្រះនង្គ័លបានប្រកាសឲ្យដឹងថា គោឧសភរាជបានទទួលទានពោតច្រើនជាងគេ បង្ហាញថា ផលដំណាំនេះមានភាពល្អប្រសើរ រីឯស្រូវ និងសណ្ដែកទទួលទានបានផលល្អបង្គួរ។

ព្រះរាជពិធីនេះព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ប្រោសប្រទានឲ្យអភិបាលខេត្តព្រៃវែង លោក ជា សុមេធី ធ្វើជាស្ដេចមាឃ ហើយភរិយារបស់លោកគឺជាមេហួ។

ក្នុងព្រះរាជពិធីនេះដែរ គេបានលែងគោឧសភរាជឲ្យបរិភោគអាហារចំនួន ៧មុខ ដែលដាក់លើជើងពានកណ្ដាលវាលព្រះស្រែ មានដូចជាស្រូវ ពោត សណ្ដែក ល្ង ទឹក ស្រា និងស្មៅ ដើម្បីចង់ដឹងប្រផ្នូល ឬទស្សន៍ទាយថា នៅឆ្នាំនេះ មុខដំណាំណាមួយមានផលល្អ និងមានគ្រោះកាចចង្រៃអ្វីខ្លះក្នុងរបរកសិកម្មនៅឆ្នាំថ្មី។

ជាលទ្ធផលគណៈកម្មការព្រះរាជពិធីបុណ្យច្រត់ព្រះនង្គ័ល នៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា បានប្រកាសឲ្យដឹងថា គោឧសភរាជបានទទួលទានពោតចំនួន ៩៥% ស្រូវ ៩០% និងសណ្ដែក ៩០%។

ជុំវិញការប្រារព្ធពិធីនេះ ទាំងកសិករ និងអ្នកធ្វើការក្នុងវិស័យកសិកម្មយល់ថា ជាបុណ្យប្រពៃណីមួយ ប៉ុន្តែវាមិនបានជះឥទ្ធិពលដល់សេដ្ឋកិច្ច ឬវិស័យកសិកម្មកម្ពុជាប៉ុន្មានទេ។

កសិករដាំពោតនៅខេត្តប៉ៃលិន លោក ឃិន ប៉ុន ថ្លែងថា ការដាំដុះពិតជាទទួលបានផលល្អពិតប្រាកដមែន ដែលលោករំពឹងថា ប្រមូលផលខ្ពស់។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលចោទជាបញ្ហានៅពេលនេះ គឺលោកនៅតែដេកភ័យពីបញ្ហាតម្លៃ ដោយសារកាលពីឆ្នាំមុនពោតគ្មានតម្លៃសោះ តម្លៃលក់បានទាបហើយចំណាយថ្លៃដើមខ្ពស់។

លោកមានប្រសាសន៍បន្តដូច្នេះ៖ «ទីផ្សារនៅលើប្រទេសជិតខាង បើសិនណាអាជ្ញាធរជួយសម្រួលបន្ទុកខាងខេត្តអីហ្នឹង លុបចោលការយកពន្ធពីការដឹកចេញថ្លៃ អាចធ្វើឲ្យតម្លៃរបស់កសិករឡើងគ្រាន់បើ ហើយបើកឲ្យឈ្មួញថៃ ចូលដូចឆ្នាំ២០០៨ ២០១០ យើងមានឈ្មួញថៃ ក្រៅពីដីឡូត៍ អាចចូលមកទិញដល់តាមចម្ការរបស់កសិករ ប៉ុន្តែមានការរាំងខ្ទប់មិនឲ្យចូល ហើយឲ្យពួកឈ្មួញចូលមកលុបពន្ធនៅតាមព្រំដែនអាចជួយបានមួយកម្រិតធំ ព្រោះពន្ធតាមព្រំដែនថ្លៃមកដល់ពេលនេះ១តោន ដល់ទៅ ២០០បាត យកចង់ប្រហែលអ្នកម្ចាស់ចម្ការដែរ»។

ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជា ហៅកាត់ថា សេដាក (CEDAC) លោក សម វិទូ ថ្លែងស្រដៀងគ្នាថា ការចំណាយថ្លៃផលិត ឬថ្លៃដើមមានតម្លៃថ្លៃជាងប្រទេសជិតខាង ដូចជាប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ដែលមិនអាចឲ្យកម្ពុជា ប្រកួតប្រជែងតម្លៃទីផ្សារបាន។

លោកថា បញ្ហានេះបានបង្ខំចិត្តឲ្យកសិករខ្មែរលក់ក្នុងតម្លៃថោក នាំឲ្យកសិករធ្លាក់ខ្លួនជាប់បំណុល៖ «យើងត្រូវរៀបចំឲ្យមានទីផ្សារផលិតសម្ភារៈកសិកម្ម ឬក៏ផលិតនូវចំណីរបស់សត្វ ទាំងចំណីជ្រូក មាន់ សម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់នៅប្រទេសកម្ពុជា យើងវិញ»។

កាលពីឆ្នាំ២០១៦ កសិករអាចលក់ពោតឲ្យឈ្មួញថៃ បានតម្លៃ ៣បាត ២កាក់ ឬ ៣បាតកន្លះ ដែលប្រហែលជិត ៤០០រៀល ក្នុង១គីឡូក្រាម។

ពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លដែលជាពិធីទស្សន៍ទាយភោគផលកសិកម្ម គេតែងប្រារព្ធធ្វើពេញផ្លូវការនៅថ្ងៃ ៤រោច ខែពិសាខ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ តាមពិតនោះ ពិធីនេះបានត្រូវក្រុមបារគូរាជវាំងប្រារព្ធឡើងតាំងពីថ្ងៃ ១រោច មកម្ល៉េះ។ ទោះបីយ៉ាងណាក្ដី ពុំមានសេចក្ដីពន្យល់ច្បាស់លាស់ថា ហេតុអ្វីបានជាបុរាណាចារ្យ ជ្រើសរើសយកថ្ងៃ ៤រោច ខែពិសាខ នោះ ជាពិធីផ្លូវការឡើយ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រសួងយុត្តិធម៌បង្កើតយុទ្ធនាការ ១០០ថ្ងៃដើម្បីវាយតម្លៃគុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា ដោយចាប់ផ្ដើមអនុវត្តចាប់ពីខែមិថុនា ខាងមុខនេះតទៅ។ មន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ថ្លែងថាលទ្ធផលទទួលបានពីយុទ្ធនាការនេះ នឹងដាក់ជូនក្នុងកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាដោយមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធដើម្បីធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា។ ចំណែកសង្គមស៊ីវិលយល់ថាយុទ្ធនាការនេះនឹងពុំសូវមានប្រសិទ្ធភាពទេ បើក្រសួងមិនមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការ។

នេះជាលើកដំបូងហើយដែលក្រសួងយុត្តិធម៌ ដាក់ចេញការអនុវត្តយុទ្ធនាការ១០០ថ្ងៃដើម្បីវាយតម្លៃគុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពតុលាការនៅកម្ពុជា ចាប់តាំងពីច្បាប់គោលទាំង៣ នៃវិស័យយុត្តិធម៌ត្រូវបានដាក់ឲ្យអនុវត្តកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ មក។

សេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់គណៈកម្មាធិការដឹកនាំការកែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៃក្រសួងយុត្តិធម៌ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ថា យុទ្ធនាការនេះមានគោលដៅធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពយុទ្ធសាស្ត្រ និងកម្មវិធីកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដើម្បីឲ្យមានភាពជាក់លាក់ ជាពិសេសដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជា ដោយតម្រូវឲ្យធ្វើការវាយតម្លៃ ពីប្រសិទ្ធភាពការងាររបស់តុលាការគ្រប់រាជធានី-ខេត្ត ព្រមទាំងបញ្ហាប្រឈមផងដែរ។

ក្រសួងថា យុទ្ធនាការនេះ ត្រូវបានរៀបចំតាក់តែងឡើង និងអនុវត្តតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រផ្អែកលើធាតុទាំង៧ នៃកម្មវិធីតុលាការប្រណិត ដែលរួមមាន ការដឹកនាំ និងគ្រប់គ្រងស្ថាប័ន ផែនការ និងគោលនយោបាយស្ថាប័ន ធនធានស្ថាប័ន (មនុស្ស សម្ភារៈ និងហិរញ្ញវត្ថុ) នីតិវិធី ដំណើរការស្ថាប័ន សេចក្ដីត្រូវការ និងការពេញចិត្តរបស់អតិថិជន ភាពងាយស្រួល និងតម្លៃសេវារបស់ស្ថាប័ន ព្រមទាំងភាពជឿទុកចិត្ត និងជឿជាក់ពីសាធារណជន។

យុទ្ធនាការនេះ ធ្វើឡើងក្នុង២ដំណាក់កាល ទី១ គឺការបំពេញរបាយការណ៍ស្វ័យវាយតម្លៃរបស់តុលាការដោយផ្អែកលើកម្រងសំណួរអង្កេតដែលប្រគល់ជូន និងទី២ គឺការសិក្សាបឋម លើរបាយការណ៍ស្វ័យវាយតម្លៃរបស់តុលាការ និងការចុះជួបដោយផ្ទាល់នៅតាមតុលាការ ដើម្បីពិនិត្យ និងពិភាក្សាបន្ថែមដោយផ្អែកទៅលើរបាយការណ៍ស្វ័យវាយតម្លៃ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាប្រធានលេខាធិការដ្ឋានអចិន្ត្រៃយ៍ នៃគណៈកម្មាធិការដឹកនាំការកែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បញ្ជាក់បន្ថែមថា យុទ្ធនាការនេះធ្វើឡើងដើម្បីឲ្យដឹងពីការសម្រេចបានលទ្ធផលការអនុវត្តផែនការរបស់តុលាការដែលក្រសួងដាក់ចេញកន្លងមក និងដឹងពីបញ្ហាប្រឈមរបស់តុលាការដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ។

លោក ជិន ម៉ាលីន អះអាងថា ការធ្វើយុទ្ធនាការនេះ ក្រសួងគ្មានហេតុផលអ្វីផ្សេងឡើយ តែវាជាកម្មវិធីកំណែទម្រង់ដែលក្រសួងដល់ពេលត្រូវធ្វើ។ លោកថា នៅក្រោយយុទ្ធនាការនេះ ក្រសួងនឹងធ្វើសិក្ខាសាលារួមមួយជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយជាមួយគ្នា៖ «ច្បាប់យើងដាក់ចេញកាលពីដើមអាណត្តិ អ៊ីចឹងពាក់កណ្ដាលអាណត្តិយើងត្រូវវាយតម្លៃម្ដង ហើយកន្លងមកយើងឃើញមានការទិតៀនពីសង្គមស៊ីវិល ពីក្រុមសាធារណជន យើងឃើញថា មិនមានលក្ខណៈជាវិទ្យាសាស្ត្រ គឺរិះគន់ទៅតាមនិន្នាការនយោបាយ សូម្បីអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនធ្វើការស្ទង់មតិ (Survey) ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់យើងក៏មិនអាចទទួលយកបានទៀត មានភាពលំអៀង ហើយអយុត្តិធម៌ចំពោះយើងដោយសារតែមិនមានការចូលរួមពីខាងយើង»។

ចំពោះការបង្ហាញផែនការអនុវត្តយុទ្ធនាការ១០០ថ្ងៃរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ នៅពេលខាងមុខនេះ ត្រូវបានអ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក សំ ច័ន្ទគា យល់ថា អាចនឹងមិនមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ បើក្រសួងមិនមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកថា វាដល់ពេលហើយដែលក្រសួងត្រូវធ្វើឲ្យពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តលើតុលាការឡើងវិញ៖ «បើសិនជាក្រសួងយុត្តិធម៌មានឆន្ទៈនយោបាយធ្វើរឿងហ្នឹងឲ្យចេញជារូបរាង ចេញជាលទ្ធផល នោះវានឹងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរផ្ដល់កិត្តិយសដល់ប្រព័ន្ធតុលាការឡើងវិញ»។

តុលាការនៅកម្ពុជា ត្រូវបានអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិរិះគន់ថា មិនមានឯករាជ្យ ហើយតែងធ្វើតាមខ្សែញាក់របស់អ្នកនយោបាយ ជាពិសេសគឺបក្សកាន់អំណាច។ ការរិះគន់ធ្ងន់ៗបែបនេះ ដោយសារគេមើលឃើញតុលាការតែងចាត់ការយ៉ាងឆាប់រហ័សទៅលើជនទាំងឡាយណាដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា ជាក្រុមប្រឆាំង ក្នុងនោះមានទាំងពីមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង មន្ត្រី និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ព្រមទាំងមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនដីធ្លី និងអ្នកការពារបរិស្ថានជាដើម។

ចំណែកពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលតែងទទួលនូវអយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គម តែងហៅតុលាការថា ជាតុលាការតេឡេ ដែលមានន័យថា ជាតុលាការស្ដាប់តែបញ្ជាពីអ្នកមានអំណាច រួចធ្វើសេចក្ដីសម្រេច ឬពេលខ្លះថា ពួកគេថាស្ថាប័នតុលាការជាស្ថាប័នរង់ចាំស្ដាប់ខ្យល់ សួរយោបល់រួចសម្រេច៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

វេទិកាពិភពលោកស្តីពីអាស៊ាន បានបញ្ចប់ហើយនៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា។ ប្រធានបទនៃវេទិកានេះផ្ដោតលើយុវជន បច្ចេកវិទ្យា និងការរីកចម្រើន។ នៅឆ្នាំ២០១៧ អាស៊ាន ប្រារព្ធខួបទី៥០ របស់ខ្លួន ខណៈតំបន់នេះកំពុងដើរចូលក្នុងយុគសម័យបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មទី៤។ កំណើននៃការភ្ជាប់ទៅអ៊ីនធឺណិត (Internet) របស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ដែលមានប្រជាជនជាង ៦២០លាននាក់ ដែលជាងពាក់កណ្ដាលមានអាយុក្រោម ៣០ឆ្នាំ។

ក្រុមប្រធាននៃវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក យល់ស្របគ្នាថា ចក្ខុវិស័យរបស់អាស៊ានដែលចង់ឲ្យក្លាយជាសហគមន៍មួយស្និទ្ធគ្នាតាមការតភ្ជាប់ ផ្ដោតលើការធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រជាជនក្នុងតំបន់រស់នៅបានប្រសើរឡើង តាមរយៈការដែលមានភាពដឹកនាំដែលខ្លាំង និងកិច្ចសហការគ្នាល្អរវាងស្ថាប័នរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុនឯកជន។

ស្របគ្នានេះដែរ ក្តីសុបិនអាស៊ាន នឹងអាចសម្រេចទៅបានក្នុងពេលដែលបច្ចេកវិទ្យាកំពុងលូតលាស់ខ្លាំង។ អ្នកជំនាញបានលើកឡើងថា ការអប់រំផ្នែកបច្ចេកវិទ្យារបស់យុវជន ក៏ជាកូនសោមួយដើម្បីបើកទ្វារការសម្រេចក្ដីស្រមៃនេះ។

សូមស្ដាប់សេចក្ដីរាយការណ៍ផ្ទាល់របស់លោក សាន សែល អំពីរឿងនេះ៖

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណបក្សប្រឆាំងអះអាងថា បច្ចុប្បន្នមានពលរដ្ឋជិតកន្លះលាននាក់ ដែលអាចប្រឈមនឹងការមិនអាចបោះឆ្នោតបាន ដោយសារខ្វះឯកសារ។ បទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដែលចេញដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) តម្រូវឲ្យពលរដ្ឋដែលពុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ត្រូវធ្វើលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណជាថ្មី ដាច់ដោយឡែកមួយទៀត ទើបអាចមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបាន។

អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលធ្វើកិច្ចការលើការបោះឆ្នោត និងបក្សប្រឆាំង ដាក់ការព្រួយបារម្ភថា នីតិវិធីដែលមានភាពស្មុគស្មាញនៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នេះ អាចជាការបិទផ្លូវចំពោះពលរដ្ឋណាដែលមានតែប័ណ្ណព័ត៌មាននៅក្នុងដៃ ប៉ុន្តែពុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ឬលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់។

ប្រធាននាយកដ្ឋានកិច្ចការបោះឆ្នោត និងនីតិកម្មនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី ម៉េង សុភារី យល់ឃើញថា វាជាបញ្ហានៅពេលដែលអ្នកបោះឆ្នោត ពុំមានឯកសារផ្លូវច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ ដូចជាមិនមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ឬលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតទេ។ អ្នកស្រីបន្តថា អ្នកទាំងនោះប្រាកដណាស់ អាចនឹងមានសិទ្ធិពេញលេញ ដើម្បីបានបោះឆ្នោតឡើយ។

អ្នកស្រីឲ្យដឹងថា ផ្អែកលើរបាយការណ៍ដែលចេញដោយ គ.ជ.ប ពលរដ្ឋដែលប្រឈមនឹងបញ្ហាទាំងនេះមានជិតកន្លះលាននាក់ ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋដែលមាននៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតសរុបជាង ៧,៨លាននៅទូទាំងប្រទេស៖ «ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលចុះឈ្មោះដោយប្រើលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណតាមការឲ្យដឹងពី គ.ជ.ប មកមានចំនួនប្រហាក់ប្រហែល ៤៣ម៉ឺននាក់»។

បទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់បម្រើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ប្រការ ៣៥ ដែលចេញដោយ គ.ជ.ប ចែងថា ដើម្បីបោះឆ្នោតបាន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ត្រូវមាន ១.អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ២. ឬមានឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោត ដែលចេញដោយគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ និងមេឃុំ-ចៅសង្កាត់។ ក្នុងករណីពលរដ្ឋពុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរទេ ហើយដើម្បីមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបាន ត្រូវស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណមួយលើកទៀត។

នីតិវិធីរបស់ គ.ជ.ប បានកំណត់ថា ដើម្បីអាចស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបាន ត្រូវមានលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនរួមមានសាមីខ្លួនត្រូវមានថត ៣ x ៤ បីសន្លឹក។ ត្រូវនាំសាក្សី ២រូប ហើយសាក្សីនោះទៀតសោត ត្រូវមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតផង និងមានទីលំនៅ ឬទីសំណាក់នៅក្នុងឃុំ-សង្កាត់ជាមួយផង។ ប្រសិនបើអ្នកបោះឆ្នោត ពុំបានបំពេញលក្ខខណ្ឌទាំងនេះទេ មិនអនុញ្ញាតឲ្យបោះឆ្នោតបានឡើយ។

ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតថ្មីនេះ តម្រូវឲ្យពលរដ្ឋដែលមានអាយុគ្រប់ចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតអនុវត្តដំណាក់កាល២ចំណុចសំខាន់។ ទី១ អ្នកបោះឆ្នោតត្រូវទៅចុះឈ្មោះនៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោត ស្ថិតក្នុងឃុំ-សង្កាត់ដែលខ្លួនរស់នៅ។ ចំណុចនេះមានន័យថា ពលរដ្ឋត្រូវស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ សម្រាប់បម្រើឲ្យការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។ក្នុងដំណាក់កាលនេះ បើអ្នកបោះឆ្នោតពុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ឬអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណនោះ ត្រូវខូចខាត និងបាត់បង់ អ្នកបោះឆ្នោតត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌមួយជំហានទៀត គឺត្រូវស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណជាលើកទី២ទៀត សម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោត ទើបអាចមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបាន។

ពាក់ព័ន្ធរឿងនេះ គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា បានចេញសេចក្ដីណែនាំស្ដីពីនីតិវិធីនៃការស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណដែលមានរយៈពេលកំណត់ពីថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា និងបញ្ចប់ទៅវិញ នៅថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា។យ៉ាងនេះក្តី គណបក្សប្រឆាំងរិះគន់ថា គោលការណ៍ដែលចេញដោយ គ.ជ.ប សម្រាប់ការស្នើសុំឯកសារនេះគឺពលរដ្ឋទទួលបានព័ត៌មានតិចតួចណាស់ ព្រោះតែរងការគំរាមកំហែង និងបម្រាមរបស់អាជ្ញាធរនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានជានិច្ច។

ឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់នេះ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា អះអាងកាលពីយប់ថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ថា ការប្រឈមដែលរកឃើញថា មិនអាចចុះផ្សព្វផ្សាយបាននេះ ទំនងផ្ដើមចេញពីអ្នកផ្សព្វផ្សាយច្រើនជាងការចោទប្រកាន់ថា ចិត្តចង្អៀតចង្អល់របស់អាជ្ញាធរ៖ «សូមជម្រាបថា ១.៦៤៦ឃុំ-សង្កាត់ បញ្ហាកើតមានឡើងតែចំនួនឃុំ-សង្កាត់តិចតួចបំផុត។ ដូច្នេះការដែលព្យាយាមលើកយកចំណុចនៃការខ្វះខាតបន្តិចបន្តួចនេះ ជួនកាលក៏អាចកើតចេញពីអាកប្បកិរិយា និងឥរិយាបថរបស់អ្នកផ្សព្វផ្សាយនោះដែរ បើសិនជាក្នុងឥរិយាបថមួយមិនសហការជាមួយអាជ្ញាធរដែនដីប្រហែលក៏កើតមានបញ្ហានេះ»។

អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលពីដំណើរការបោះឆ្នោត មានជំនឿថា មានពលរដ្ឋតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ដែលបានដឹងពីព័ត៌មានស្ដីពីការស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ សម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនេះ។ ក្នុងចំណោមហេតុផលទាំងនេះ អ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោតរបស់អង្គការខុមហ្រ្វែល (COMFREL) យល់ឃើញថា អ្នកដែលបានចុះឈ្មោះ នៅតាមការិយាល័យលើកទី១ ហើយទទួលបានព័ត៌មានអំពីទីតាំងបោះឆ្នោត លេខកូដ និងឈ្មោះជាដើម គឺពួកគេអាចទៅបោះឆ្នោតបានហើយ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ នេះគ្រាន់តែជាប័ណ្ណព័ត៌មានប៉ុណ្ណោះ ប្រសិនបើអ្នកចុះឈ្មោះនោះ ចុះតាមរយៈការស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ ហើយពុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរទេ នោះមានន័យថា ពួកគេពុំអាចទៅបោះឆ្នោតបានឡើយ។

អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីបញ្ចៀសពីការប្រឈមមុខដាក់គ្នាត្រូវប្រគល់ភារៈនៃការផ្សព្វផ្សាយនេះឲ្យទៅ គ.ជ.ប ជាអ្នកអនុវត្តដោយផ្ទាល់វិញ ប្រហែលអាចចៀសវាងបញ្ហាបាន។ លោកបន្តថា កន្លងទៅកម្ពុជាធ្លាប់មានពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់មកហើយ ដែលភារៈផ្សព្វផ្សាយសារនេះ ជាការទទួលបន្ទុកដោយ គ.ជ.ប ហើយតែងទទួលបានផលជាវិជ្ជមានច្រើនជាងភ្នាក់ងារបក្សនយោបាយចុះអនុវត្ត។

លោកបន្តថា៖ «យើងឃើញ គ.ជ.ប ប្រើប្រាស់មីក្រូលើកមុនគឺឃើញមានប្រសិទ្ធភាព។ បើសិនជា គ.ជ.ប អាចមានលទ្ធភាពពេលហ្នឹងគួរតែបន្ថែមនៃការប្រកាសមីក្រូហ្នឹង ហើយបើឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធប្រកាសវិញ តើ គ.ជ.ប ហ៊ានអះអាង ហើយ គ.ជ.ប ហ៊ានអារកាត់ថា ភាគីពាក់ព័ន្ធអាចមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែរ ឬយ៉ាងណា»។

អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើកិច្ចការលើការបោះឆ្នោតយល់ឃើញថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋជិតកន្លះលាននាក់នេះ មិនអាចមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបានទេ ទំនងនៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោតខ្លះ អាចផ្ទុះការតវ៉ា។ ប៉ុន្តែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន វិញព្រមានធ្ងន់ៗ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ថា ការតវ៉ាទោះក្នុងរូបភាពណាក៏ដោយទាំងមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោត ត្រូវតែបង្ក្រាប។ លោក ហ៊ុន សែន ដែលថ្លែងក្នុងឯកសណ្ឋានជាយោធាផ្កាយពាក់លើស្មាផងព្រលយថា បើការបង្ក្រាបនេះបង្កទៅជាសង្គ្រាម ក៏សង្គ្រាមទៅចុះ៕

មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងចោទអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានខេត្តកំពង់ធំថារើសអើងបក្សនយោបាយ

សាច់ញាតិអ្នកទោសស្លាប់នៅពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យរកអន្តរាគមន៍ពីអង្គការអាដហុក

នាយកអង្គការ លោក សៀ ភារម្យ ត្រូវតុលាការខេត្តកំពង់ស្ពឺកោះហៅរឿងព្រហ្មទណ្ឌ

យោធាកម្ពុជាថាយោធាឡាវនៅតែបន្តឈរជើងលើដីខ្មែរនៅកោះឫស្សីខេត្តស្ទឹងត្រែង

អភិបាលស្រុកបរិបូណ៌ស្នើឲ្យគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុប្រគល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណឲ្យពលរដ្ឋវិញ

លោក សុន ឆ័យ ស្នើឲ្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មពន្យល់មូលហេតុនាំទំនិញចេញតិចជាងនាំចូល

អ្នកជំនាញ៖ អាស៊ានត្រូវពង្រឹងសមត្ថភាពពលរដ្ឋដើម្បីទាញប្រយោជន៍ពីបច្ចេកវិទ្យាថ្មី

រដ្ឋសភានឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអតីតប្រធានគ.ជ.បធ្វើជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ

បក្សប្រឆាំងនិងសង្គមស៊ីវិលនៅតែបារម្ភរឿងទឹកថ្នាំជ្រលក់ដៃសម្រាប់បោះឆ្នោតមិនមានគុណភាព

"ការបើកបរលើសល្បឿនកំណត់គឺជាបញ្ហាចម្បងនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍"

"ការកំណត់ទីតាំងឃោសនាបោះឆ្នោតនៅភ្នំពេញជាការបិទសិទ្ធិសេរីភាពបក្សនយោបាយ"

សម្ភាសមេឃុំល្បើកអំពីសមិទ្ធផលនិងបញ្ហាប្រឈមរបស់ឃុំដែលមិនទាន់ដោះស្រាយ

អ្នកភូមិនៅសៀមរាបជាង៣០០គ្រួសារមានកង្វល់រឿងខ្វះទឹកប្រើប្រាស់ក្នុងរដូវប្រាំង

ពលរដ្ឋរិះគន់អាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុដែលឲ្យឡានដឹកទំនិញធំបើកចូលក្រុងពេលថ្ងៃ

រដ្ឋាភិបាលដាក់កំហិតឲ្យពលរដ្ឋនៅអគារប៊ូឌីងលក់បន្ទប់តម្លៃ១.៤០០ដុល្លារអាមេរិក១ម៉ែត្រការ៉េ

តើបេក្ខជនចៅសង្កាត់បក្សប្រឆាំងដែលជាប់ឃុំ លោក ចៅ វាសនា ជានរណា?

គោឧសភរាជក្នុងព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លឆ្នាំនេះបរិភោគពោតច្រើនជាងគេ

ក្រសួងយុត្តិធម៌បង្កើតយុទ្ធនាការ១០០ថ្ងៃវាយតម្លៃគុណភាពនិងប្រសិទ្ធភាពតុលាការ

"យុវជនដែលមានចំណេះដឹងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យានឹងជួយសម្រេចក្ដីសុបិនអាស៊ាន"

ពលរដ្ឋជិតកន្លះលាននាក់ប្រឈមនឹងការមិនអាចបោះឆ្នោតបានដោយសារខ្វះឯកសារ