ព័ត៌មានថ្មីៗ

ម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ច និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា កំពុងត្រូវការថាមពលអគ្គិសនីខ្លាំង។ រដ្ឋាភិបាលរំពឹងថា ការសាងសង់រោងចក្រអគ្គិសនី និងទំនប់វារីអគ្គិសនី នឹងអាចជួយផ្សែផ្សំគ្នាបង្កើតអគ្គិសនីដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ អ្នកជំនាញពន្យល់ថា ក្រៅពីផលិតបានថាមពលអគ្គិសនី បញ្ហាប្រព័ន្ធបញ្ជូនអគ្គិសនីក៏ជាកិច្ចការសំខាន់ដែលត្រូវយកចិត្តដាក់។

ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDC) ដែលជាស្ថាប័នរដ្ឋទទួលបន្ទុកកិច្ចការវិនិយោគនៅប្រទេសកម្ពុជា បានប៉ាន់ប្រមាណថា កម្ពុជា ត្រូវការថាមពលអគ្គិសនី ២.២៨៣មេហ្គាវ៉ាត់ នៅឆ្នាំ២០១៨ ហើយតម្រូវការនឹងកើនដល់ ២.៧៧០មេហ្គាវ៉ាត់ នៅឆ្នាំ២០២០។

CDC បញ្ជាក់ថា ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលនៅពេលបច្ចុប្បន្ន មិនអាចបំពេញតម្រូវការមូលដ្ឋានបានទេ ហើយការផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនី ២៤ម៉ោង មិនទាន់អាចធានាបាន ចំណែកគុណភាពអគ្គិសនីវិញ ក៏មិនទាន់អាចជឿជាក់បាននៅឡើយ។

របាយការណ៍វិស័យអគ្គិសនីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ផ្សាយដោយអាជ្ញាធរអគ្គិសនីកាលពីឆ្នាំ២០១៦ ឲ្យដឹងថា ត្រឹមចុងឆ្នាំ២០១៥ មានអ្នកប្រើប្រាស់អគ្គិសនីចំនួនប្រហែលជិត ១,៩លាន (១.៨៥៩.២០៥) ដែលចំនួននេះបានកើនឡើង ៣០ភាគរយ ធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៤។ អ្នកប្រើប្រាស់ជាង ៩៩ភាគរយ ទទួលការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនីពីប្រព័ន្ធបណ្ដាញជាតិ។

អាជ្ញាធរអគ្គិសនីកម្ពុជា គូសបញ្ជាក់ថា ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនីពីប្រព័ន្ធបញ្ជូនអគ្គិសនីជាតិ (National Grid) បានកាត់បន្ថយថ្លៃដើមនៃការផ្គត់ផ្គង់ និងចុះថ្លៃលក់អគ្គិសនីជាបន្តបន្ទាប់ដល់អ្នកប្រើប្រាស់។
ខណៈសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កំពុងបន្តស្ទុះឡើង តម្រូវការថាមពលអគ្គិសនីក៏កើនឡើងខ្លាំង។ ក៏ប៉ុន្តែ តម្លៃអគ្គិសនីនៅប្រទេសកម្ពុជា ថ្លៃខ្ពស់ជាងបណ្ដាប្រទេសជិតខាង។ បញ្ហានេះជាឧបសគ្គសម្រាប់ការផលិតដើម្បីប្រកួតប្រជែងលើទីផ្សារក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ ដោយសារថ្លៃដើមផលិតមានតម្លៃថ្លៃជាងគូប្រកួតប្រជែង។

ប្រព័ន្ធបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនីតង់ស្យុងខ្ពស់ ១១៥គីឡូវ៉ុល ពីភ្នំពេញ ទៅបាវិត ប្រវែង ១៦០គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវបានដាក់ឲ្យដំណើរការកាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា។ គម្រោងនេះ មានតម្លៃ ៧៥លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។

លោក កែវ រតនៈ អគ្គនាយកអគ្គិសនីកម្ពុជា ដែលជាក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋ បញ្ជាក់កាលពីពេលសម្ពោធថា ប្រព័ន្ធនេះមានសមត្ថភាពបញ្ជូនអគ្គិសនី ១៥០គីឡូវ៉ាត់ នៅឆ្នាំដំបូង និងកើនសមត្ថភាពទ្វេដងនៅពេលអនាគត។ លោកបញ្ជាក់ថា គម្រោងនេះមានសារសំខាន់ដើម្បីធានាពីការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនីដោយអាចជឿទុកចិត្តបាន មានគុណភាព ស្ថិរភាព និងនិរន្តរភាពនៅតាមតំបន់ដែលប្រព័ន្ធឆ្លងកាត់។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ស៊ុយ សែម ថ្លែងកាលពីដើមខែមេសា ថា ប្រទេសកម្ពុជា មានខ្សែបញ្ជូនអគ្គិសនីតង់ស្យុង ១១៥គីឡូវ៉ុល និង ២៣០គីឡូវ៉ុល ដែលមានប្រវែងសរុប ១.៥២៥គីឡូម៉ែត្រ។ លោកបន្ថែមថា ការផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីនៅឆ្នាំ២០១៦ មាន ២.០០៨មេហ្គាវ៉ាត់ ដោយភ្លើង ១.៥៩២មេហ្គាវ៉ាត់ បានមកពីទំនប់វារីអគ្គិសនី រោងចក្រអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្ម រោងចក្រអគ្គិសនីដំណើរការដោយប្រេងឥន្ធនៈ និងរោងចក្រអគ្គិសនីដើរដោយផ្ទាំងពន្លឺព្រះអាទិត្យ ឬសូឡា ហើយចំនួន ៤១៦មេហ្គាវ៉ាត់ បានមកពីការនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម ថៃ និងឡាវ។

លោក ស៊ុយ សែម បញ្ជាក់ថា ការអភិវឌ្ឍប្រភពថាមពលអគ្គិសនី និងប្រព័ន្ធខ្សែបណ្ដាញជាតិបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនី គឺជាធាតុសំខាន់ សម្រាប់រុញសន្ទុះការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។

នៅខែមេសា នេះ ក្រុមហ៊ុនបណ្ដាញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជប៉ុន ធី.ធី. (T.T. Network Infrastructure Japan) ដែលការវិនិយោគរួមរវាងក្រុមហ៊ុនទេបកូ (TEPCO=Tokyo Electric Power Co. Holdings) និងក្រុមហ៊ុនតូហ្ស៊ិបា (Toshiba) ប្រកាសពីការវិនិយោគការដំឡើងប្រព័ន្ធបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនីនៅប្រទេសកម្ពុជា។ គម្រោងនេះដំណើរការ និងថែរក្សាប្រព័ន្ធបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនីតុងស្យុង ២៣០គីឡូវ៉ុល ដែលមានប្រវែង ១៣០គីឡូម៉ែត្រ ដែលតភ្ជាប់រោងចក្រអគ្គិសនីនៅភាគខាងជើងប្រទេសកម្ពុជា មករាជធានីភ្នំពេញ។ ការវិនិយោគនេះ មានតម្លៃ ១៤,៧លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។

ក្រុមហ៊ុនជប៉ុននេះ មើលឃើញថា ការដំឡើងប្រព័ន្ធបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនីនៅប្រទេសកម្ពុជា កំពុងរីកដុះដាលចំពេលដែលតម្រូវការថាមពលអគ្គិសនីកើនឡើងខ្ពស់ស្របនឹងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ គម្រោងវិនិយោគដែលរំពឹងថា នឹងបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ ក៏មានក្រុមហ៊ុនម៉ាឡេស៊ី ចូលរួមដែរ។

គេរំពឹងថា គម្រោងរយៈពេល ២៥ឆ្នាំ នឹងផ្ដល់សេវាគុណភាពខ្ពស់ដោយកាត់បន្ថយការបាត់បង់អគ្គិសនីពេលបញ្ជូន។

ថ្មីនេះៗ ក្រុមហ៊ុនថាមពលរបស់ជប៉ុន កំពុងបង្កើនការវិនិយោគរបស់ខ្លួននៅប្រទេសកម្ពុជា។ កាលពីខែកុម្ភៈ មុន ក្រុមហ៊ុនតូហ្ស៊ិបា ផ្លែនត៍ ស៊ីស្ទែមស៍ អែន ស៊ឺវីសស៍ (Toshiba Plant Systems and Services Corporation) បានសិទ្ធិកសាងរោងចក្រថាមពលអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្មកម្លាំង ១៥០មេហ្គាវ៉ាត់ នៅខេត្តព្រះសីហនុ។

ខែមេសា នេះដែរ ក្រុមហ៊ុនហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលរបស់ម៉ាឡេស៊ី ឈ្មោះផេសតិក (Pestech [Cambodia] Ltd) ទទួលបានកុងត្រាតម្លៃ ១០០លានដុល្លារ ដើម្បីសាងសង់ប្រព័ន្ធបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនីប្រវែង ២២០គីឡូម៉ែត្រ តង់ស្យុង ២៣០គីឡូវ៉ុល ភ្ជាប់ពីទំនប់វារីអគ្គិសនីស្ទឹងតាតៃ ក្នុងខេត្តកោះកុង មកកាន់ក្រុងភ្នំពេញ។

ក្រុមហ៊ុននេះទទួលបានកុងត្រាពីក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកឈ្មោះអាឡិច ខបផូរ៉េសិន (Alex Corporation) ដែលរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់សិទ្ធិអនុញ្ញាតសាងសង់ប្រព័ន្ធបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនី។

រដ្ឋាភិបាល កាលពីឆ្នាំ២០០៧ បានចេញផែនការស្ដីពីការអភិវឌ្ឍថាមពលរបស់ប្រទេសកម្ពុជា រយៈពេល ១៣ឆ្នាំ (២០០៨ -២០២០)។ ផែនការនេះ ព្យាករថា តម្រូវការថាមពលនឹងបន្តកើនឡើងខ្លាំងរហូតដល់ឆ្នាំ២០២០។ តាមរយៈផែនការនេះ អគ្គិសនីកម្ពុជា នឹងប្រឹងផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីឲ្យបាន ១០០ភាគរយនៅគ្រប់ភូមិទូទាំងប្រទេសត្រឹមឆ្នាំ២០២០។

ត្រឹមឆ្នាំ២០២០ នេះដែរ ផែនការនេះគឺដាក់ទិសដៅសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីចំនួន៨ និងរោងចក្រអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្មចំនួន៣។ រដ្ឋាភិបាលសង្ឃឹមថា កម្ពុជានឹងមានថាមពលអគ្គិសនី ៣.៥៧៦មេហ្គាវ៉ាត់ ប្រសិនបើផែនការនេះធ្វើបានសម្រេច។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមការពារបរិស្ថាន អ្នកស្រាវជ្រាវបរិស្ថាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជារឿយៗលើកឡើងពីការខ្វះខាតរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការពិនិត្យតាមដានឲ្យម៉ត់ចត់ពីការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម ដែលបណ្ដាលមកពីគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី។

ក្រុមហ៊ុនថាមពលដ៏ធំមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ឈ្មោះ ជេនណឺរ៉ល អេឡិចទ្រីក (General Electric) ថ្លែងនៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ ថា វិស័យអគ្គិសនីនៅកម្ពុជា ត្រូវការផ្ដោតលើការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗចុងក្រោយ ដើម្បីទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពេញលេញពីទំនប់វារីអគ្គិសនី និងរោងចក្រអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្ម ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលពិតជាប្ដេជ្ញាសម្រេចផែនការឆ្នាំ២០២០ មែននោះ។ បច្ចេកវិទ្យាទំនើប នឹងជួយបញ្ចុះថ្លៃអគ្គិសនី ព្រមទាំងកាត់បន្ថយការបំផ្លាញបរិស្ថាន ដោយសារទំនប់វារីអគ្គិសនី និងរោងចក្រអគ្គិសនី។

ក្រៅពីនេះ General Electric ផ្តល់យោបល់ថា ការបញ្ជូនថាមពលអគ្គិសនីឲ្យមានភាពជាប់លាប់ក៏មានសារសំខាន់ ហើយការកសាងប្រព័ន្ធបញ្ជូនអគ្គិសនីដែលមានគុណភាពអាចជួយប្រែក្លាយសមត្ថភាពកម្ពុជា ឲ្យផ្គត់ផ្គង់ថាមពលដែលមានតម្លៃសមរម្យ និងជឿជាក់បានដល់ប្រជាជន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលរិះគន់នគរបាល និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរបស់ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ជុំវិញករណីទំនាស់ដីធ្លីមួយកន្លែងរវាងចៅអធិការវត្ត និងពលរដ្ឋ។ ពលរដ្ឋចោទថា ចៅអធិការវត្តបឹងខ្នារ ព្រះនាម នួន ស៊ីណាត់ បានកាប់បំផ្លាញដំណាំ និងដើមត្នោតជាច្រើនដើមលើដីដែលគាត់កាន់កាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដើម្បីចាក់ដីព័ទ្ធរបងរំលោភយកធ្វើជាដីវត្ត។

មន្ត្រីផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តកំពង់ឆ្នាំង រិះគន់នាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលឃុំខ្នារឆ្មារ មេឃុំ និងអាជ្ញាធរស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ក្រោយរកឃើញថា ភាគីចៅអធិការវត្តបឹងខ្នារ នៅបន្តសកម្មភាពកាប់បំផ្លាញ និងចាក់អាចម៍លើដីមានជម្លោះ ហើយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចមិនបានទប់ស្កាត់។ ការបណ្ដោយដូច្នេះ ស្មើនឹងមិនបញ្ឈប់បទល្មើស ឬការពារប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ។

មន្ត្រីផ្នែកអង្កេតអង្គការលីកាដូ លោក សៅ ភារៈ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ថា បន្ទាប់ពីចុះអង្កេតពីរលើកលើករណីនេះឃើញថា ភស្តុតាងដូចជាភ្លឺស្រែ និងដើមត្នោតដុះជាជូរតាមព្រំរបង ប៉ុន្តែដើមត្នោតទាំងនេះ ត្រូវភាគីចៅអធិការដឹកនាំនេនៗកាប់រំលំ និងដុតចោល។ ភាគីពលរដ្ឋបានចូលកាន់កាប់ដីតាមរបៀបភោគៈ ដោយមានអ្នកភូមិធ្វើជាសាក្សី ដូច្នេះសមត្ថកិច្ចគួរអន្តរាគមន៍រឿងនេះ៖ «ក្នុងករណីនេះខ្ញុំស្នើសុំឲ្យសមត្ថកិច្ចអនុវត្តតួនាទីរបស់ខ្លួន ក្នុងការជួយស្វែងរកយុត្តិធម៌ឲ្យជនរងគ្រោះ ហើយទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានបទល្មើសហ្នឹងកើតឡើងបន្តទៀត»។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ នាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំខ្នារឆ្មារ លោក ឈឹម សំអាត ប្រកែកថា លោកមិនបានដឹងសកម្មភាពបំផ្លាញដំណាំ និងដើមត្នោតនេះទេ ហើយពលរដ្ឋក៏មិនដែលមកប្ដឹងលោកដែរ។

ចំណែកអភិបាលស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ លោក វន ស៊ីផា ថ្លែងយ៉ាងខ្លីថា ដីដែលកំពុងមានជម្លោះ គឺគ្មានម្ចាស់ឡើយដោយភាគីពលរដ្ឋពុំមានលិខិតកាន់កាប់ទទួលស្គាល់ពីអាជ្ញាធរណាទាំងអស់។ ក្នុងរឿងនេះ លោកថា អស់លទ្ធភាពសម្រេចហើយ ព្រោះភាគីចៅអធិការវត្តបានធ្វើរបាយការណ៍មួយទៅក្រសួងធម្មការ ដើម្បីដោះស្រាយបន្ត ព្រោះវាពាក់ព័ន្ធដីវត្ត និងសាធារណៈរបស់រដ្ឋ៖ «បុគ្គលម្នាក់អាចចង្អុលដីណាថា ជាដីរបស់ខ្លួនក៏បានដែរមែនទេ? បើសិនអត់មានលិខិតកាន់កាប់ អត់មានដឹងទំហំ អត់មានអ្នកណាទទួលស្គាល់ អ៊ីចឹងមួយប្រទេសយើងមានបញ្ហាអ៊ីចឹងទាំងអស់គ្នាមែនទេ? សូមឲ្យមានច្បាប់មានទម្លាប់បន្តិចទៅ យ៉ាងហោចណាស់មានលិខិតទទួលស្គាល់ពីឃុំអ៊ីចឹងទៅ»។

ទោះជាយ៉ាងណា ភាគីពលរដ្ឋដែលអះអាងថា ជាម្ចាស់ដីទំហំជិត ១ហិកតារ លោកស្រី អ៊ុន សំរេច ថាចៅអធិការវត្តបឹងខ្នារ ព្រះនាម នួន ស៊ីណាត់ បានរៀបចំដីវត្តប៉ះពាល់ដល់ដីស្រែពលរដ្ឋ ៤គ្រួសារផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែមានតែគ្រួសារ លោកស្រីប៉ុណ្ណោះដែលហ៊ានចេញមុខប្ដឹងតវ៉ាករណីរំលោភបំពាននេះ។ ចាប់តាំងពីពេលមានរឿងក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ មក គ្រួសារលោកស្រីបានប្ដឹងទៅមន្ទីរទំនាក់ទំនង រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ច ព្រមទាំងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅមូលដ្ឋានជាច្រើនទៀត ប៉ុន្តែពុំមានដំណោះស្រាយ ឬបញ្ឈប់សកម្មភាពរំលោភបំពាននេះបាននៅឡើយទេ៖ «ឪពុកម្ដាយខ្ញុំ បានកាន់កាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មក អត់ដែលអីសោះ។ សូមឲ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ចុះមកមើលជាក់ស្ដែង ហើយជួយក្រុមគ្រួសារខ្ញុំផង បើខាងខ្ញុំចេះតែទទួលរង បើទៅពឹងខាងច្បាប់ខាងច្បាប់គេអត់ដោះស្រាយឲ្យ អ៊ីចឹងខ្ញុំប្រជារាស្ត្រមិនដឹងទៅពឹងអ្នកណាទៀត»។

កំណត់ហេតុកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ របស់អភិបាលស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ លោក វន ស៊ីផា បង្ហាញថា ស្ថានភាពដីជាក់ស្ដែងជាប្រភេទដីចំណីបឹង ហើយភាគីទាំងសងខាងសុទ្ធតែអះអាងថា ជាដីរបស់ខ្លួន។ ក្នុងនោះលោកស្នើឲ្យភាគីទាំងពីអនុវត្តបីចំណុច ទី១ ចៅអធិការត្រូវបញ្ឈប់ការកាប់រាន និងចាក់ដីលើទីតាំងដែលភាគីពលរដ្ឋអះអាងថា ជាដីរបស់គាត់ជាបណ្ដោះអាសន្ន។ ចំពោះទីតាំងផ្សេងលោកអាចចាក់ដីសម្អាតវត្តបាន។ ទី២ ភាគីទាំងពីរអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់ ឬប្ដឹងទៅតុលាការ។ ទី៣ សូមឲ្យមានការចរចារវាងភាគីទាំងពីរដើម្បីដោះស្រាយជាថវិកាដែលជាការប្រសើរ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡា ដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ ជម្លៀសឲ្យទៅតំបន់ភ្នំបាត លើកគ្នាប្រមាណ ៣០នាក់ មកទាមទារឲ្យរដ្ឋសភា ខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងសាលាក្រុងភ្នំពេញ ផ្ដល់ដំណោះស្រាយបន្ថែមដល់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែចម្លើយត្រឡប់របស់មន្ត្រីស្ថាប័នទាំងនោះមិនផ្ដល់ក្ដីសង្ឃឹមដល់ក្រុមពលរដ្ឋឡើយ។

ក្រុមពលរដ្ឋទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរផ្ដល់ទីតាំងថ្មីនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងត្រូវសង់ផ្ទះមួយល្វែងសម្រាប់មួយគ្រួសារ រួមទាំងផ្ដល់ថវិកា ៥ពាន់ដុល្លារ។ ចំណុចទី២ ផ្ដល់ប្រាក់ ១គ្រួសារមួយម៉ឺនដុល្លារ និងត្រូវរៀបចំតំបន់ភ្នំបាត ឡើងវិញ។

តំណាងអតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡា លោកស្រី ខៀវ ឡៃ រំពឹងថា ស្ថាប័នរដ្ឋដែលក្រុមពលរដ្ឋសុំអន្តរាគមន៍គិតគូរដល់ពលរដ្ឋ ព្រោះពួកគេកំពុងរស់នៅភ្នំបាត គ្មានមុខរបរ ផ្ទះសំបែងត្រឹមត្រូវ៖ «»។

អតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡា ដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ ជម្លៀសឲ្យទៅតំបន់ភ្នំបាត បញ្ជាក់មូលហេតុនៃការចេញមកទាមទារសំណងបន្ថែមថា សាលាក្រុងភ្នំពេញ យកពួកគេទៅចាកចេញមិនគិតគូររហូតធ្វើពួកគេធ្លាក់ខ្លួនដើរសុំទាន រើសអេតចាយ ហើយនារីៗដាច់ចិត្តកាត់សក់របស់ខ្លួនលក់។

រីឯតំណាងអតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡា ម្នាក់ទៀត លោកស្រី គឹម សារ៉ាន ដែលបានជួបមន្ត្រីសាលារាជធានីឲ្យដឹងថា គ្មានមន្ត្រីស្ថាប័នណាមួយផ្ដល់ចម្លើយដល់ពួកគេសង្ឃឹមបានទេ។ លោកស្រីព្រមានថា បើនៅតែគ្មានដំណោះស្រាយក្រុមពលរដ្ឋនឹងនាំគ្នាសុំអន្តរាគមន៍គ្រប់ស្ថាប័នរបស់រដ្ឋបន្តទៀត រហូតបានសំណងបន្ថែមទើបពួកគេបញ្ឈប់សកម្មភាព៖ «»។

កាលពីឆ្នាំ២០១២ រដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនៅតំបន់បុរីកីឡា ឲ្យក្រុមហ៊ុន ផាន អ៊ីម៉ិច (Phan Imex)។ ក្រុមហ៊ុននេះបានទៅឈូសឆាយបំផ្លាញផ្ទះសម្បែងពលរដ្ឋចំនួន ៣៨៤គ្រួសារ ដើម្បីយកដីអភិវឌ្ឍ ដោយក្រុមហ៊ុននេះមានកិច្ចសន្យាជាមួយរដ្ឋាភិបាលសាងសង់អគារចំនួន១០ ជាការដោះដូរជូនពលរដ្ឋ។ ទីបំផុត ក្រុមហ៊ុននេះសាងសង់តែ ៨អគារ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនគ្មានសំណងសមរម្យ។ ក្រោយមក ពលរដ្ឋខ្លះត្រូវបានអាជ្ញាធរយកទៅដាក់នៅឯទួលសំបូរ ក្នុងខណ្ឌដង្កោ ក្រុងភ្នំពេញ ហើយមួយចំនួនទៀតត្រូវដឹកទៅដាក់នៅតំបន់ភ្នំបាត ក្នុងឃុំផ្សារដែក ស្រុកពញាឮ ខេត្តកណ្ដាល។

ឆ្លើយតបការទាមទារនេះ អភិបាលរង និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក មាន ចាន់យ៉ាដា ថា សាលាក្រុងគ្មានគម្រោងផ្ដល់សំណងបន្ថែមណាមួយដល់អតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡា ទាំងនោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកថា មន្ត្រីសាលាក្រុងភ្នំពេញ នឹងចុះដល់តំបន់ភ្នំបាត ក្នុងពេលណាមួយដើម្បីពិនិត្យពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែងរបស់ពលរដ្ឋ មុននឹងឈានដល់ការរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលមាន រួមមាន ផ្លូវ ទឹក ភ្លើង ដល់ពួកគេ៖ «»។

ចំណែកនាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅឋាន លោក សៀ ភារម្យ យល់ថា ជាគោលការណ៍ ក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍តំបន់បុរីកីឡា និងរដ្ឋាភិបាលត្រូវធានាផ្ដល់ការខូចខាតសមស្របទៅនឹងការបាត់បង់របស់ពលរដ្ឋ៖ «»។

ក្នុងសន្និសីទសាព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា អភិបាលរងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឃួង ស្រេង ថា លោកមិនជឿថា អតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡា ដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ ជម្លៀសឲ្យទៅតំបន់ភ្នំបាត ធ្លាក់ខ្លួនដើរសុំទាន រើសអេតចាយនោះទេ។ ក្រុមពលរដ្ឋថា បើសាលាក្រុងមិនជឿ អាចចុះទៅអង្កេតដល់កន្លែងពួកគេរស់នៅបាន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន បានបញ្ជូនលិខិតរបស់លោក សុន ឆ័យ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងកោះហៅឲ្យអ្នកស្រី ភឿង សកុណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ដើម្បីសាកសួរពីការងារគ្រប់គ្រងអាជ្ញាធរអប្សរា។

លិខិតកោះហៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នេះយោងតាមមាត្រា ៩៦ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសំណើពីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនក្នុងខែត្រសៀមរាប និងខែត្រមួយចំនួនទៀត បានរៀបរាប់ថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់អាជ្ញាធរអប្សរាទៅឲ្យក្រសួងវប្បធម៌ គ្រប់គ្រងនោះ គឺការងារអនុវត្តកន្លងមករបស់អាជ្ញាធរអប្សរាបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានលំនៅឋានក្នុងតំបន់ដែលមានសំណង់បុរាណ រួមទាំងការចំណាយគ្មានតម្លាភាពលើទឹកប្រាក់ជាច្រើនលានដុល្លារតាំងពីឆ្នាំ២០១០ មក។

ក្នុងលិខិតដដែលបញ្ជាក់ថា មន្ត្រីអាជ្ញាធរអប្សរាមួយចំនួនបានប្រើប្រាស់អំណាចដោយបំពានក្នុងការជំរិតទារយកប្រាក់ពីប្រជាពលរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ តាមរយៈចុះទៅរុះរើសំណង់បន្តិចបន្តួចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ មានដូចជា ទ្រុងមាន់ បង្គន់ ឬរបងជាដើម ទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋបានស្នើសុំអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានត្រឹមត្រូវហើយក៏ដោយ ក៏មន្ត្រីទាំងនោះទាមទារឲ្យបង់ប្រាក់ក្រៅផ្លូវការរាប់រយដុល្លារ មុននឹងគេសន្យាថា នឹងមិនទៅរំខានពេលសាងសង់តិចតួចនោះ។ ចំពោះតំបន់មិនអនុញ្ញាតឲ្យសាងសង់វិញ ក្រុមមន្ត្រីអាជ្ញាធរអប្សរាបែរជាអនុញ្ញាតឲ្យមានការសាងសង់សំណង់បេតុងតូចធំព្រោងព្រាត។

លោក សុន ឆ័យ បានដាក់សំណួរថា តើលោកជំទាវរដ្ឋមន្ត្រីនឹងចាត់វិធានការយ៉ាងណាចំពោះមន្ត្រីខិលខូចទាំងនោះ? តើនឹងរៀបចំសម្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ដែលអាចសាងសង់សំណង់ស្រាលបានដោយរបៀបណា ដើម្បីជៀសវាងកុំឲ្យមន្ត្រីខិលខូចតាមជំរិតទារប្រាក់ពីពលរដ្ឋទៀតបាន?

របាយការណ៍ដែលអាជ្ញាធរអប្សរាផ្ដល់ជូនគណៈកម្មការទី២ នៃរដ្ឋសភាបានបង្ហាញថា អាជ្ញាធរបានចំណាយលើការងារតាំងពីឆ្នាំ២០១០ មក គឺនៅឆ្នាំ២០១០ ចំណាយជាង ១៥លានដុល្លារ មកដល់ឆ្នាំ២០១៤ ជាង ២៥លានដុល្លារ តែពុំមានរបាយការណ៍ចំណាយជាក់ស្ដែងនោះទេ។

ចំពោះចំណូលវិញ អាជ្ញាធរបានជួលដីដែលរឹបអូសពីប្រជាពលរដ្ឋដោយខុសច្បាប់យកទៅជួលឲ្យក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន ក្នុងនោះមានដីចំនួន ២៣ហិកតារ ជួលឲ្យក្រុមហ៊ុនរបស់លោក សុខ គង់ ក្នុងតម្លៃ ៩,៦៦លានដុល្លារ រយៈពេល ៩៩ឆ្នាំ។ ការជួលដីឃុបឃិតគ្នាក្នុងតម្លៃថោកដែលចម្លែកយ៉ាងនេះក្ដី តាមរបាយការណ៍ អាជ្ញាធរនេះទើបទទួលបានប្រមាណ ២លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះសម្រាប់បង់ចូលថវិកាជាតិ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អង្គការ Freedom House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាថា ជាប្រទេសពុំមានសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងចំណោមប្រទេស ចំនួន៤០ប្រទេស នៅក្នុងតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកនេះ។ ប្រតិកម្មនឹងការចោទប្រប្រកាន់នេះ ទាំងមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា យល់ឃើញថា របាយការណ៍របស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ ចេះតែវាយប្រហារប្រទេសកម្ពុជាទាំងបិទភ្នែក។

បើទោះជាបែបណា អង្គការអន្តរជាតិដែលលើកកម្ពស់លើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយនេះ ចាត់ទុកកម្ពុជា ថាជាប្រទេសដែលឋិតនៅក្រោមការឃ្លាំមើល ថាសេរីភាពសារព័ត៌មានអាចនឹង ងើបឡើង ឬធ្លាក់ ដ្បិតអង្គការនេះ ចោទប្រកាន់ថាលោក ហ៊ុន សែន បានរកមធ្យោបាយគ្រប់វិធីក្នុងការបង្ក្រាបធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រព័ន្ធព័ត៌មានត្រូវចុះខ្សោយ នៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់ក្នុងពេលខាងមុខនេះ។

របាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយនៅក្នុងខែមេសានេះ ដោយអង្គការ Freedom House បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងលេខរៀងទី ៣៣ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង៤០នៅអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក និងលេខរៀង១៥២ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង ១៥៨នៅលើពិភពលោកថា ជាប្រទេសដែលពុំមានសេរីភាពផ្នែកសារព័ត៌មានទាល់តែសោះ។ ប៉ុន្តែ របាយការណ៍ដែលដាក់ចំណងជើងថា សេរីភាពសារព័ត៌មានស្ថិតក្នុងជើងមេឃខ្មៅងងឹតរកឃើញថា សេរីភាពតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ឬ Online នៅមានលក្ខណៈគ្រាន់បើខ្លះ។

ប្រតិកម្មនឹងការចោទប្រកាន់នេះ អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព័ត៌មានលោក អ៊ុក គឹមសេង យល់ឃើញថា ការវាយតម្លៃពីស្ថានភាពនៃវិស័យសារព័ត៌មានដោយអង្គការ Freedom House នេះគឺមិនត្រឹមត្រូវ និងពុំអាចទទួលយកបានថែមទៀតផង។ លោកបន្តថា កម្ពុជាបានបើកទូលាយក្នុងលំហនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន តាមរយៈបើកឲ្យមានព្រឹត្តិបត្រ ទូរទស្សន៍ និង វិទ្យុជាដើម ដែលបម្រើឲ្យការផ្សព្វផ្សាយបានដោយសេរី៖ «ខ្ញុំមិនយល់ឃើញដូចគាត់និយាយពាក្យថាមិនមានទាល់សោះ គាត់មិនបានមើលឲ្យគ្រប់ជ្រុងនៅកម្ពុជា។ ដោយសារអីដោយសារបណ្ដាញព័ត៌មានទាំងអស់ជាពិសេសបណ្ដាញដែលមានការទទួលខុសត្រូវដូចអាស៊ីសេរីជាដើមអ៊ីចឹងគឺគាត់ធ្វើការអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលគាត់បានធ្វើហើយគ្មានអីរារាំងផង»។

យ៉ាងនេះក្ដី អង្គការ Freedom House រកឃើញថា ឆ្លងកាត់ការបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាពនៃសន្លឹកឆ្នោត កាលពីឆ្នាំ២០១៣កន្លងទៅ ធ្វើឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនសប្បាយចិត្ត និងប្រើគ្រប់វិធីដើម្បីបង្ក្រាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យចុះខ្សោយនៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់ ក្នុងពេលខាងមុខ។

ឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់នេះអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ប្រតិកម្មថា ជារបាយការណ៍បម្រើឲ្យបក្សប្រឆាំង និងមានភាពលម្អៀងតែម្ខាងរួចជាស្រេចទៅហើយ។ លោកបន្តថា គណបក្សកាន់អំណាចបានផ្ដល់សិទ្ធិយ៉ាងទូលំទូលាយ តាមរយៈសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ ជាពិសេសមុនការចុះផ្សាយរបស់ស្ថាប័ននានា ពុំដែលត្រួតពិនិត្យជាមុនថែមទៀងផង។ លោកបន្តថា៖ «ម៉េចទៅចុះផ្សាយរាល់ថ្ងៃនេះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងកាសែត ទស្សនាវដ្ដី និងទូរទស្សន៍ជាដើមគេមានសិទ្ធិទូលំទូលាយនឹងការផ្សព្វផ្សាយ។ រដ្ឋាភិបាល និងសមត្ថកិច្ចអត់មានទៅរករឿងអីផង " ។

ទាក់ទិនរឿងនេះ ក្រសួងព័ត៌មានបានចេញផ្សាយសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃទី២៨ មេសា ដែរដោយប្រើប្រាស់ថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ដើម្បីអបអរទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានសកលលោកលើកទី១៦ ខាងមុខនេះ។ សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានដដែលនេះបញ្ជាក់ដែរថា ទិវានេះធ្វើឡើងក្នុងន័យដើម្បី រំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកសារព័ត៌មានជាតិ-អន្តរជាតិ ដែលបាត់បង់ជីវិតក្នុងបុព្វហេតុបេសកកម្មរបស់ខ្លួន កាលពីសម័យសង្គ្រាមនៅកម្ពុជា។

ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកជំនាញផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ រិះគន់ថា មានអ្នកកាសែតជាច្រើននាក់ ដែលស្លាប់ក្រោយឆ្នាំ១៩៩៣ កម្រឃើញស្ថាប័នជំនាញរបស់រដ្ឋមួយនេះ ជួយជ្រោមជ្រែង និងរកយុត្តិធម៌ឲ្យនៅឡើយទេ រហូតមកដល់ពេលនេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកឃ្លាំមើលផែនការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងភ្ញៀវទេសចរដែលចូលទៅទស្សនាខេត្តព្រះសីហនុ បន្តបារម្ភខ្លាចព្រៃឈើធម្មជាតិដែលដុះនៅលើកោះរ៉ុង ត្រូវរលាយហិនហោច ព្រោះរាល់ថ្ងៃនេះឃើញមានសកម្មភាពរបស់ឈ្មួញ និងមន្ត្រីមានអំណាច បានបន្តកាប់រានយកដីធ្វើកម្មសិទ្ធិ។

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងភ្ញៀវទេសចរ ហួសចិត្តដែលមន្ត្រីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពិសេសរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ មិនមានលទ្ធភាពការពារព្រៃឈើមានដើមដុះធំៗនៅលើកោះរ៉ុង ដោយទុកឲ្យមានការកាប់រានដីព្រៃធ្វើកម្មសិទ្ធិឯកជន។

អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី ទទូចដល់ថ្នាក់ដឹកនាំនៅតាមក្រសួងពាក់ព័ន្ធថ្នាក់ជាតិ ពិសេសលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជួយចេញបទបញ្ជាក្ដៅទប់ស្កាត់សកម្មភាពកាប់រានដីព្រៃធម្មជាតិនៅលើកោះរ៉ុង ឲ្យបានទាន់ពេល ព្រោះសព្វថ្ងៃនេះ រដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ គ្មានលទ្ធភាពទប់ស្កាត់ទេ។

អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមរូបនេះរិះគន់ថា កន្លងមក រដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ពិសេសមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើបានដាក់ពាក្យប្ដឹងពលរដ្ឋក្រីក្រដែលចូលទៅកាប់រានដីព្រៃរដ្ឋបន្តិចបន្តួចដើម្បីធ្វើជម្រក បញ្ជូនទៅកាន់តុលាការ ហើយត្រូវបានតុលាការកោះហៅ និងផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែសម្រាប់មន្ត្រីកំពុងមានតួនាទីក្រោមឱវាទរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ និងឈ្មួញមានទ្រព្យដែលជួលកម្មករឲ្យចូលទៅកាប់រានដីព្រៃធម្មជាតិនៅលើកោះរ៉ុង មិនត្រូវបានមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើចេញមុខទប់ស្កាត់ ឬប្ដឹងអ្នកប្រព្រឹត្តិល្មើសទៅកាន់តុលាការនោះទេ។

អ្នកស្រី សុធារី ទទូចដល់រដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ពិសេសមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តព្រះសីហនុ គួរពិចារណារាល់ទង្វើ និងសកម្មភាពរបស់ខ្លួន ដែលបានអនុវត្តច្បាប់កន្លងទៅនេះ ថាតើបានអនុវត្តស្មើភាពគ្នារវាងមន្ត្រីមានអំណាច ឈ្មួញមានទ្រព្យ និងពលរដ្ឋក្រីក្រដែរឬយ៉ាងណា?៖ «បន្ទាប់ពីមានសកម្មភាពនៃការវាស់វែងដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋពីអាជ្ញាធររួចមក យើងឃើញថាសកម្មភាពនៃការកាប់រានដីព្រៃនៅលើកោះរ៉ុង បានបន្តកើតមានដដែល គឺមិនទាន់បានថយចុះទេ ស្នើឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តពិនិត្យមើលរឿងនេះ។ គោលនយោបាយនៃការវាស់វែងរបស់អាជ្ញាធរ បានបញ្ជាក់ថា ការវាស់វែងដីជូនពលរដ្ឋ គឺវាស់ជូនដីដែលមានដំណាំដាំដុះ និងដីដែលបានប្រើប្រាស់ ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង ដីមិនទាន់មានការប្រើប្រាស់ជាក់ស្តែងផង ឲ្យតែមានអ្នកមកចង្អុលបង្ហាញដល់មន្ត្រីចុះវាស់ដីជូនពលរដ្ឋ គឺត្រូវបានមន្ត្រីជំនាញចាប់ផ្តើមពិនិត្យ និងចុះវាស់ជូនភ្លាម ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏បាននាំគ្នាកាប់ឆ្ការដីព្រៃឈើទាំងនោះចោល ដើម្បីឲ្យស្ថានភាពដីរបស់ពួកគាត់ជាដីបានប្រើប្រាស់ និងបានដាំដុះជាក់ស្តែង»។

ភ្ញៀវទេសចរជាតិភាគច្រើនមកពីរាជធានីភ្នំពេញ ដែលបានចូលទៅទស្សនាកោះរ៉ុង ហើយឃើញការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើធម្មជាតិនៅលើកោះរ៉ុង ក៏ព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់ព្រៃធម្មជាតិនេះដែរ។ ពួកគេបារម្ភខ្លាចទៅថ្ងៃអនាគត ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិលែងចាប់អារម្មណ៍ និងឈប់ចូលមកកម្សាន្តនៅលើកោះរ៉ុងទៀតទេ។

ភ្ញៀវទេសចរជាតិ បានអះអាងថា ព្រៃឈើធម្មជាតិមានដុះដើមធំៗពិតជាត្រូវកាប់ និងដុតរានយកដីធ្វើកម្មសិទ្ធិ មានវិសាលភាពធំធេង ហើយទំនងជាត្រូវបំផ្លាញរលាយហិនហោចក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។

អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន ឲ្យដឹងថា សកម្មភាពកាប់រានដីព្រៃនៅតាមតំបន់ខ្លះនៅលើកោះរ៉ុង បានកើតមានស្របពេលដែលមន្ត្រីជំនាញក្រសួងដែនដី និងមន្ត្រីជំនាញស្ថាប័នដទៃទៀត មានរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ជាដើម បានចុះវាស់កាត់ឆ្វៀលកំណត់ក្បាលដីជូនប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីឈានដល់មានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីស្របច្បាប់។

លោកទទួលស្គាល់ថា ព្រៃឈើ និងតំបន់ឆ្នេរនៅលើកោះរ៉ុង គឺជាសក្ដានុពលដ៏សំខាន់សម្រាប់ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរចម្រុះជាតិសាសន៍ ឲ្យចូលមកទស្សនាតំបន់កោះ ប៉ុន្តែបើព្រៃឈើត្រូវរលាយហិនហោច ទេសចរនឹងលែងចាប់អារម្មណ៍ចូលទៅកម្សាន្តតាមតំបន់កោះទៀតទេនាថ្ងៃអនាគត។

លោក យន្ត មីន បញ្ជាក់ថា នៅថ្ងៃខាងមុខ ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋ ឬប្រតិបត្តិករទេសចរត្រូវការកាប់ដើមឈើដែលដុះនៅលើចំណែកក្បាលដីរៀងៗខ្លួនសម្រាប់ធ្វើការអភិវឌ្ឍអ្វីមួយ គឺស្នើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋត្រូវជូនដំណឹង ឬសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធជាមុន បើមិនដូច្នេះទេ នឹងប្រឈមមុខច្បាប់ធ្ងន់ធ្ងរ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រុមគ្រួសារនៃមន្ត្រីសមាគមអាដហុក (ADHOC) ៤រូប និងអគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានអំពាវនាវសុំឲ្យប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងអ្នកទាំងនោះឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខ។

ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលចៅក្រមស៊ើបសួរនៃតុលាការក្រុងភ្នំពេញ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា បានសម្រេចឃុំខ្លួនមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្ត្រី គ.ជ.ប ក្នុងម្នាក់ៗ ៦ខែបន្ថែមទៀត។

មន្ត្រីសមាគមអាដហុក ៤រូប គឺអ្នកស្រី លឹម មុន្នី លោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត និងលោក ណៃ វ៉ង់ដា រួមនឹងមន្ត្រី គ.ជ.ប លោក នី ចរិយា ត្រូវបានឃុំខ្លួនអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំមកហើយ។

កញ្ញា អ៊ុន ប៊ុណ្ណារី កូនស្រីអ្នកស្រី លឹម មុន្នី បានប្រាប់អាស៊ីសេរីកាលពីយប់ថ្ងៃសុក្រ ទី២៨ មេសា ថា នាងមានការលំបាកជាខ្លាំងទាំងផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត និងមិនបានទៅរៀនសូត្រដូចពីមុនឡើយ ដោយសារតែម្តាយជាប់ឃុំឃាំង។ កញ្ញា អ៊ុន ប៊ុណ្ណារី បន្តថា ការឃុំខ្លួននេះ គឺជារឿងអយុត្តិធម៌ និងទាមទារឲ្យតុលាការត្រូវតែបន្តនីតិវិធីឲ្យបានឆាប់ៗ៖ «»។

ចំណែកយុវជន នី ចាន់សេដ្ឋា កូនប្រុសរបស់លោក នី សុខា វិញយល់ឃើញថា ពួកគេគ្មានជំនឿលើប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា ដែលអាចផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ឪពុករបស់គេបានឡើយ។ យុវជនរូបនេះបន្តថា ខ្លួនមានអារម្មណ៍សោកស្ដាយជាខ្លាំងដែលពុំបានរស់នៅជួបជុំក្រុមគ្រួសារ ជាពិសេសអាណិតអាសូរដល់ប្អូនប្រុសអាយុ ១០ខែ ដែលកើតឡើងគ្មានឪពុកនៅក្បែរ ដើម្បីថ្នាក់ថ្នម និងផ្តល់ក្តីស្រឡាញ់៖ «»។

ក្រុមមេធាវីការពារក្ដីឲ្យអ្នកទាំង ៥រូប ថានឹងប្ដឹងទាស់ការសម្រេចពន្យារពេលឃុំខ្លួនចំនួន ៦ខែបន្តទៀតរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនេះ ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ដោយចាត់ទុកថាជាការអនុវត្តខុសនីតិវិធី។ មន្ត្រីទាំង ៥រូបនេះរងការចោទពីបទសមគំនិត និងសូកប៉ាន់សាក្សី ទាក់ទងនឹងការជួយនាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅស្រីមុំ ក្នុងសំណុំរឿងអាស្រូវស្នេហាជាមួយប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោក ហ្វ្រ៊ីដឹម ហៅស៍ (Freedom House) ដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក បានឲ្យចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជា ថាជាប្រទេសគ្មានសេរីភាពក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ៤០ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក នេះ។

អង្គការ ហ្វ្រ៊ីដឹម ហៅស៍ (Freedom House) ដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មានជារួមនៅប្រទេសកម្ពុជា ថា «ពុំមានសេរីភាព»។ របាយការណ៍សេរីភាពសារព័ត៌មានឆ្នាំ២០១៧ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃសុក្រ ទី២៨ មេសា បង្ហាញថា ពិន្ទុសរុបនៃសេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជា សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧ នេះ បានធ្លាក់ចុះមួយលេខទៀតទៅក្នុងកម្រិតរឹតតែអាក្រក់ជាងឆ្នាំមុន គឺឆ្នាំ២០១៦។

ពិន្ទុសរុបសេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧ នេះ គឺ ៧០ លើ ១០០ ដែល ០ មានន័យថា មានភាពសេរីបំផុត ហើយ ១០០ មានន័យថា ពុំមានសេរីភាព។ ពិន្ទុរបស់កម្ពុជា នេះ បានធ្លាក់ចុះមួយលេខ បើប្រៀបធៀបនឹងពិន្ទុនៃសេរីភាពសារព័ត៌មានរបស់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅ ដែលកម្ពុជា ទទួលបានពិន្ទុសរុប ៦៩ លើ ១០០។ ដូចគ្នានេះដែរ ពិន្ទុបរិយាកាសផ្លូវច្បាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ក៏បានធ្លាក់ចុះមួយលេខរឹតតែអាក្រក់ជាងឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅផងដែរ គឺពីលេខ ២៣ លើ ៣០ ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ មកនៅលេខ ២៤ លើ ៣០ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នេះ ដែល ០ មានន័យថា ប្រសើរបំផុត ហើយ ៣០ មានន័យថាអាក្រក់បំផុត។ ដោយឡែកពិន្ទុបរិយាកាសនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺនៅដដែល។

របកគំហើញសំខាន់ៗជាសកលដែលរបាយការណ៍នេះរកឃើញ បញ្ជាក់ថា សេរីភាពសារព័ត៌មានជាសកលក្នុងឆ្នាំ២០១៦ បានធ្លាក់ចុះដល់ចំណុចទាបបំផុតក្នុងរយៈពេល ១៣ឆ្នាំចុងក្រោយ ស្របពេលដែលមានការគំរាមកំហែងមិនឈប់ឈរទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក។ របាយការណ៍ឲ្យដឹងថា ករណីទាំងនេះកើតមានឡើងទាំងនៅក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ និងទាំងនៅក្នុងប្រទេសផ្ដាច់ការនិយមនានា ក្នុងគោលដៅដើម្បីគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងមូល រាប់ទាំងស្ថាប័នប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលមិនស្ថិតក្នុងយុត្តាធិការនៃប្រទេសដែលរដ្ឋគ្រប់គ្រងផងដែរ។

របាយការណ៍រកឃើញបន្ថែមថា ៤៥ភាគរយនៃប្រជាជនពិភពលោកទាំងមូល កំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសដែលស្ថានភាពបរិយាកាសនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយពុំមានសេរីភាព ក្នុងនោះប្រទេស និងទឹកដីចំនួន ១០ ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាមានស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មានអាក្រក់បំផុតជាងគេនៅលើពិភពលោកនោះ គឺប្រទេសអាហ្សែរបៃហ្សាន (Azerbaijan) តំបន់គ្រីមៀរ (Crimea) ប្រទេសគុយបា (Cuba) ប្រទេសហ្គីណេ (Equatorial Guinea) អេរីត្រេ (Eritrea) អ៊ីរ៉ង់ (Iran) កូរ៉េខាងជើង (North Korea) ស៊ីរី (Syria) ទួរមេនីស្ថាន (Turkmenistan) និងប្រទេសអ៊ូប៊ែរគីស្ថាន (Uzbekistan)។

របាយការណ៍បន្តថា អ្នកនយោបាយក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួន ដូចជានៅប្រទេសប៉ូឡូញ (Poland) និងហុងគ្រី (Hungary) ជាដើម ព្យាយាមបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍ព័ត៌មានក្នុងគោលដៅធ្វើឲ្យទន់ខ្សោយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប្រពៃណីរបស់រដ្ឋ ហើយប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនមកលើអ្នកផ្សាយព័ត៌មានសាធារណៈ។ ពួកគេបានព្យាយាមបង្កើនឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់លើប្រព័ន្ធព័ត៌មានឯកជនដែលស្និទ្ធនឹងខ្លួន។

ដោយឡែកនៅសហរដ្ឋអាមេរិក របាយការណ៍គូសបញ្ជាក់ថា ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) បានបន្តុះបង្អាប់វិស័យសារព័ត៌មាន ដោយបដិសេធតួនាទីរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងការទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលទទួលខុសត្រូវចំពោះពាក្យសម្ដី និងសកម្មភាពនានារបស់ខ្លួន។

ក្រៅពីរបកគំហើញសំខាន់ៗខាងលើនេះ របាយការណ៍ក៏បានរំលេចដែរថា មន្ត្រីនានាក្នុងប្រទេសដែលមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រងតាមបែបផ្ដាច់ការនិយម ដូចជាប្រទេសទួរគី (Turkey) អេត្យូពី (Ethiopia) និងវេណេហ៊្សួអេឡា (Venezuela) ជាដើម បានយកភាពវឹកវរផ្នែកនយោបាយ និងសង្គមមកធ្វើជាលេសក្នុងការបង្ក្រាបលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលឯករាជ្យ ឬមាននិន្នាការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។

ដូចគ្នានេះដែរ អាជ្ញាធរក្នុងប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់សាហារ៉ា-អាហ្វ្រិក (Sub-Sahara Africa) មជ្ឈិមបូព៌ា (Middle East) និងអាស៊ី បានពង្រីកវិសាលភាពច្បាប់ ដើម្បីរឹតត្បិតការបញ្ចេញមតិលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត (Internet) ឬបិទចោលទាំងស្រុងតែម្តងសេវាទូរគមនាគមន៍ ក្នុងពេលដែលមានព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗ ដូចជានៅមុនពេលបោះឆ្នោត ឬក្នុងអំឡុងពេលដែលមានការតវ៉ានានា។

ក្នុងចំណោមប្រទេសនានាដែលទទួលរងនូវការធ្លាក់ចុះខ្លាំងបំផុតនៃសេរីភាពសារព័ត៌មានសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧ នេះ រួមមាន ប្រទេសប៉ូឡូញ (Poland) ទួរគី (Turkey) ប៊ូរុនឌី (Burundi) ហុងគ្រី (Hungary) បូលីវី (Bolivia) ស៊ែប (Serbia) និងសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតីកុងហ្គោ (Democratic Republic of Congo)៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អង្គការសហប្រជាជាតិ និងចលនាពិភពលោកដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ទទូចឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជា ឈប់គំរាមកំហែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងស្នើឲ្យដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំទាំង ៥នាក់ ដោយហៅករណីនេះជាការគាបសង្កត់សិទ្ធិ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាត់ទុកករណីនេះជាការអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ និងនីតិវិធីរបស់តុលាការ។

ចំខួប ១ឆ្នាំនៃការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) រួមមានអ្នកស្រី លឹម មុន្នី លោក នី ចរិយា លោក នី សុខា លោក ណៃ វ៉ង់ដា លោក យី សុខសាន្ត ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ សម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស ស្នើអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៥នាក់ ដែលកំពុងត្រូវគេឃុំខ្លួនមុនការកាត់ទោសអស់រយៈពេលមួយឆ្នាំ។

ពីទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស (Switzerland) អ្នកនាំពាក្យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ សម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស អ្នកស្រី អេលីហ្សាប៊ែត ស្រូសហ្សែលល៍ (Elizabeth Throssell) នៅថ្ងៃទី២៨ មេសា សោកស្ដាយថា ទោះបីក្រុមការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានហៅការឃុំខ្លួនអ្នកទាំង ៥នាក់ជាការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តក៏ដោយ ក៏តុលាការក្រុងភ្នំពេញ នៅសម្រេចបន្តឃុំខ្លួនអ្នកទាំង ៥នាក់។

នៅថ្ងៃទី២៧ មេសា ចៅក្រមស៊ើបអង្កេតនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចពន្យារពេលឃុំខ្លួនអ្នកទាំង ៥នាក់រយៈពេល ៦ខែទៀត។

លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ឆ្លើយតបថា ប្រទេសកម្ពុជា មានអធិបតេយ្យភាពផ្ទាល់ខ្លួន ហើយករណីការឃុំខ្លួននេះស្ថិតក្រោមស្ថាប័នយុត្តិធម៌ ដែលលោកថាជាស្ថាប័នឯករាជ្យ៖ «កម្ពុជា ឥតស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ឬអង្គការណាទេ ចំពោះការងារយុត្តិធម៌ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ស្ថាប័នយុត្តិធម៌ជាស្ថាប័នឯករាជ្យ មិនស្ថិតនៅចំណុះ ឬឲ្យអ្នកណាជ្រៀតជ្រែក។ នេះជាដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ជាតិខ្មែរនោះទេ តែជាអធិបតេយ្យភាពរបស់តុលាការ»។

នៅថ្ងៃទី២៨ មេសា នេះដែរ ចលនាពិភពលោកដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (Worldwide Movement for Human Rights) ក៏អំពាវនាវអាជ្ញាធរដោះលែងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ៥រូបដែលកំពុងជាប់ឃុំជាបន្ទាន់ និងឥតលក្ខខណ្ឌ។

ចលនាពិភពលោកដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បានហៅការឃុំខ្លួនសកម្មជនទាំង ៥នាក់ជាការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តមុនសវនាការ ហើយថាការឃុំខ្លួនពួកគេអស់រយៈពេលពេញមួយឆ្នាំនេះ បង្ហាញពីភាពអន់ខ្សោយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។

លោក ឌីមីទ្រីស គ្រីស្តូពូឡុស (Dimitris Christopoulos) ប្រធានអង្គការសហព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ហ្វីដ (FIDH) ដែលគ្រប់គ្រងចលនាពិភពលោកដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ថ្លែងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានថា ការបញ្ចេញសកម្មភាពរបស់អាជ្ញាធរចំពោះអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៥នាក់ ដូចជាជនឧក្រិដ្ឋ គ្រោះថ្នាក់ បង្ហាញពីវិសាលភាពនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅប្រទេសកម្ពុជា គឺស្ថិតនៅក្នុងហោប៉ៅរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ លោកថា សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវរួបរួមគ្នា និងត្រូវទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បញ្ចប់ការបង្ក្រាបជាបន្ទាន់ទៅលើអ្នករិះគន់ និងសង្គមស៊ីវិល ហើយដោះលែងអ្នកទាំងប្រាំ។

ការលើកឡើងនេះ ត្រូវបានលោក ផៃ ស៊ីផាន ហៅថាជាការប្រាសចាកពីការពិតជាក់ស្តែង ដោយស្នើឲ្យចលនានេះពិនិត្យមើលអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ឲ្យបានល្អិតល្អន់ ហើយត្រូវពិចារណាប្រកបដោយសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ។

មាត្រា២០៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ចែងថា តុលាការអាចឃុំខ្លួនជនសង្ស័យមុនការកាត់ក្តីចំនួន ១៨ខែ។

ចលនាពិភពលោកដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ហៅការបន្តឃុំខ្លួនអ្នកទាំងប្រាំ ដោយបទចោទប្រឌិតឡើង គឺជារឿងហួសហេតុ ដែលបញ្ជាក់ឲ្យឃើញពីការយាយីដោយចេតនានយោបាយ លើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយករណីនេះបញ្ជក់ឲ្យឃើញពីចេតនាខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការគាបសង្កត់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នករិះគន់។

កាលពីថ្ងៃទី២៦ មេសា អ្នកទាំងប្រាំនាក់ ត្រូវបានគេរើសក្នុងវគ្គជម្រុះចុងក្រោយសម្រាប់ពានរង្វាន់ផ្នែកអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ម៉ាទីន អ៊ែនណល ២០១៧ (Martin Ennals Award) ដើម្បីជាការទទួលស្គាល់ស្នាដៃការងារផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់ពួកគេ។

កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ ក្រុមការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីពីការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្ត ប្រកាសថា ការឃុំខ្លួនអ្នកស្រី លឹម មុន្នី លោក នី ចរិយា លោក នី សុខា លោក ណៃ វ៉ង់ដា លោក យី សុខសាន្ត ជាការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្ត។ ក្រុមការងារនេះ ក៏បានអំពាវនាវអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងប្រាំនាក់ជាបន្ទាន់ ហើយត្រូវសងជំងឺចិត្តឲ្យបានសមរម្យដល់ពួកគេ។

អ្នកដែលកំពុងជាប់ឃុំទាំងប្រាំនាក់ កំពុងប្រឈមនឹងបទចោទសមគំនិត និងសូកប៉ាន់សាក្សី ទាក់ទងនឹងការជួយអ្នកនាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅស្រីមុំ ក្នុងសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ដែលត្រូវបានគេចោទថាមានស្នេហាជាមួយនាង។

ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ សម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស ហៅការឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងប្រាំនាក់ ដោយសារពួកគេអនុវត្តសិទ្ធិ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ហើយទង្វើនេះជាការបំបិទមាត់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលស្គាល់ពីកាតព្វកិច្ចរបស់ចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ធ្វើការស៊ើបអង្កេតករណីនេះ ក៏ប៉ុន្តែអង្គការសហប្រជាជាតិ បានស្នើថា ការប្រើយន្តការឃុំខ្លួនមុនការកាត់ក្តីគួរត្រូវបានលើកលែង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោម កំពុងរងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ជាពិសេសសិទ្ធិសេរីភាពសាសនាកាន់តែខ្លាំងជាងមុន។ របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៧ របស់គណៈកម្មការសហរដ្ឋអាមេរិក ទទួលបន្ទុកខាងសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិ រកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម នៅតែបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោម។

ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមនៅតែបន្តជាប់ពន្ធនាគារ ដោយសារការក្រោកតវ៉ាសុំសិទ្ធិសេរីភាពខាងសាសនា។ តំណាងសហព័ន្ធខ្មែរក្រោមនៅឯក្រៅប្រទេស កំពុងរកវិធីជួយអន្តរាគមន៍ ដោយជួយមន្ត្រីការបរទេស និងអង្គការអន្តរសាសនា។

សូមលោកអ្នកនាងស្តាប់បទសម្ភាសន៍របស់លោក មួង ណារ៉េត ជាមួយតំណាងសហព័ន្ធខ្មែរក្រោម លោក ត្រឹង ម៉ាន់រិន្ទ និងព្រះសង្ឃខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ព្រះតេជព្រះគុណ ធីធី ធម្មោ ជុំវិញរឿងនេះ៖

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលធ្វើការងារទាក់ទងបញ្ហាធនធានធម្មជាតិ លើកឡើងថា កត្តាមិនអនុវត្តច្បាប់ទៅលើសំណុំរឿងរកស៊ីឈើខុសច្បាប់ដែលគណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើបានបញ្ជូនទៅតុលាការកន្លងទៅ គឺបង្កើតឲ្យមានវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាព ឬភាពគ្មានទោសពៃរ៍។

និទ្ទណ្ឌភាពលើសំណុំរឿងទាំងនេះ គឺជាកត្តាឈានទៅរកវិនាសកម្មព្រៃឈើកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរបន្ថែមទៀត ព្រោះក្រុមជនល្មើសមិនខ្លាចសំណាញ់ច្បាប់ ហើយអាចបន្តមុខរបរខុសច្បាប់បានដដែល។

អស់រយៈពេលប្រមាណ ១ឆ្នាំមកហើយ សំណុំរឿងបទល្មើសរត់ពន្ធ និងស្តុកទុកឈើខុសច្បាប់ដែលគណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើបានបញ្ជូនទៅតុលាការ នៅមិនទាន់មានពន្លឺនៅឡើយ។ ជនល្មើសនៅមានសេរីភាព ហើយដំណើរការរឿងក្តីក៏ស្ងាត់សូន្យ ដូចមិនមានរឿងអ្វីកើតឡើង។

សង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា បញ្ហាទាំងនេះបង្កើតឲ្យមានវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាពក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ ហើយព្រៃឈើនឹងឈានទៅរកក្តីវិនាសមិនខាន។

ប្រធានក្រុមកិច្ចការពិសេសផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូច ឡេង មានប្រសាសន៍ថា សំណុំរឿងរត់ពន្ធឈើខុសច្បាប់ គឺជាឧក្រិដ្ឋកម្មផ្នែកព្រៃឈើ និងផ្នែកបរិស្ថានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាល ពិសេសស្ថាប័នតុលាការ មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ចាត់វិធានការ ហើយក៏មិនហ៊ានចាត់វិធានការដែរ។ លោកថា មូលហេតុតុលាការមិនហ៊ានចាត់វិធានការចំពោះក្រុមជនល្មើសមានអំណាចធំៗ គឺអាចមានអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ៖ «ឧកញ៉ាគេនៅតែអាចរកស៊ីដដែល ដោយគ្រាន់តែប្រើរូបភាពថ្មីៗទៀត ដើម្បីរកនឹកក្នុងការប្រមូលឈើដោយរកលេសថាស្របច្បាប់ ឈើមានអាជ្ញាប័ណ្ណ ឬគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណនោះ។ អ៊ីចឹងគេរកនីតិវិធីយ៉ាងម៉េច ល្បិចយ៉ាងម៉េច ដើម្បីបំផ្លាញព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យអស់ ដើម្បីយកលុយដាក់ហោប៉ៅ»។

កាលពីដើមខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងចំឈ្មោះឧកញ៉ាដែលសកម្មរកស៊ីឈើឆ្លងដែនទៅប្រទេសវៀតណាម ចំនួន ២នាក់ រួមមានឧកញ៉ា សឹង សំអុល ហៅ អុល និងឧកញ៉ា លីម ប៊ុណ្ណា ហៅខ្នា ព្រមទាំងព្រមានដកអភិបាលខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ប្រាជ្ញ ច័ន្ទ ចេញពីតំណែងទៀតផង ប្រសិនបើនៅតែបណ្តោយឲ្យមានករណីរត់ពន្ធឈើខុសច្បាប់ចេញទៅប្រទេសវៀតណាម ទៀត។

នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ រាជរដ្ឋាភិបាលសម្រេចបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើឡើង ដោយមានមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស គឺលោក សៅ សុខា ជាប្រធាន។ ក្រោយពេលបង្កើតបានចំនួន ៣ថ្ងៃ គណៈកម្មាធិការនេះបានចុះបង្ក្រាបដល់ទីតាំងស្តុកទុកឈើប្រណីតមួយកន្លែងនៅឃុំដារ ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដែលគេដឹងតាមរយៈសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក ថាជាទីតាំងស្តុកទុកឈើយ៉ាងធំរបស់ឧកញ៉ា លីម ប៊ុណ្ណា។

លើសពីនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិ ថែមទាំងបានរកឃើញឃ្លាំងស្តុកឈើជាច្រើនផ្សេងទៀតនៅក្នុងទឹកដីខេត្តត្បូងឃ្មុំ ហើយសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថែមទាំងបញ្ជាក់ចំៗឈ្មោះម្ចាស់ឃ្លាំងស្តុកឈើទាំងនោះរួមមាន ឧកញ៉ា ស៊ឹង សំអុល និងឧកញ៉ា ថៃ នៅស្រុកអូររាំងឪ។

ក្រៅពីរកឃើញទីតាំងស្តុកទុកឈើនៅទឹកដីខេត្តត្បូងឃ្មុំ ក៏មានដែរកន្លែងស្តុកទុកឈើនៅទឹកដីខេត្តស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ មណ្ឌលគិរី និងខេត្តរតនគិរី ពិសេសនៅក្នុងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន។ គំនរឈើខ្លះត្រូវបានជនមិនស្គាល់មុខដុតកម្ទេចចោល មុនពេលគណៈកម្មាធិការជាតិចូលទៅដល់ ហើយមានឈើខ្លះទៀតត្រូវបានគេយកទៅជីកដីកប់ ឬទម្លាក់ចោលក្នុងរណ្ដៅ ជាដើម។

រយៈពេលប្រមាណ ៣ខែដំបូង ពោលគឺនៅថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ គណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ បានបញ្ជូនរបាយការណ៍របស់ខ្លួនទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បន្ទាប់ពីចាប់បានឈើខុសច្បាប់ជាង ៧ម៉ឺនម៉ែត្រគូប និងប្ដឹងឈ្មួញរកស៊ីឈើចំនួន ៥៧ករណីទៅតុលាការ។

អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក អេង ហ៊ី ធ្លាប់បញ្ជាក់ប្រាប់អាស៊ីសេរីម្តងជាពីរដងថា សំណុំរឿងទាំងនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិបានបញ្ជូនទៅតុលាការរួចរាល់ហើយ ប៉ុន្តែដំណើរការស្រាវជ្រាវបែបណា គឺជាភារកិច្ចរបស់តុលាការ។

អ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ហាក់ សៀកលីម នៅមិនទាន់អាចបញ្ជាក់អំពីដំណើរការរឿងក្តីទាំងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៨ មេសា ពីព្រោះលោកត្រូវការស្រាវជ្រាវថា តើនរណាជាអ្នកកាន់សំណុំរឿងទាំងនេះ ដើម្បីសួរនាំ ហើយលោកនឹងប្រាប់នៅពេលក្រោយ៖ «រឿងព័ត៌មាន បើយើងចង់ទទួលមានតែយើងទៅសួរគេ។ ជាធម្មតា ខ្ញុំមិនបានចាប់អារម្មណ៍រឿងហ្នឹងដែរ»។

យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ លោក អ៊ូច ឡេង មើលឃើញថា បណ្ដាប្រទេសកុម្មុយនីស្តមួយចំនួន ការអនុវត្តច្បាប់ការពារព្រៃឈើ និងចាត់វិធានការលើក្រុមជនល្មើសដែលបំផ្លាញធនធានព្រៃឈើ មានលក្ខណៈប្រសើរជាងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាលតែងអះអាងថាជាប្រទេសនីតិរដ្ឋ៖ «អន់ជាងប្រទេសវៀតណាម ខ្លាំងណាស់ អន់ជាងប្រទេសចិន ខ្លាំងណាស់ ដែលគេកាន់របបកុម្មុយនីស្ត ហើយគេអនុវត្តច្បាប់យ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ ចំណែកយើងវិញ ឲ្យឈ្មួញទាំងនោះនៅត្រួតក្បាលអ្នកអនុវត្តច្បាប់នៅប្រទេសកម្ពុជា»។

គណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ ដែលបង្កើតឡើងកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ គឺមានតួនាទីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបសកម្មភាពកាប់ឈើ។ ការនាំឈើចេញខុសច្បាប់ និងបទល្មើសព្រៃឈើផ្សេងៗនៅភាគឦសាន ប៉ុន្តែក្រោយមក គណៈកម្មាធិការជាតិមួយនេះបានពង្រីកការងាររបស់ខ្លួននៅទូទាំងប្រទេស។ ក្រៅពីការងារបង្ក្រាប និងទប់ស្កាត់បទល្មើស គឺត្រូវស្រាវជ្រាវរកអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងការកាប់ និងនាំឈើខុសច្បាប់ទាំងនោះ។ បន្ថែមពីនេះ ត្រូវចាប់ជនល្មើស និងវត្ថុតាងដើម្បីបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅតុលាការ ហើយសហការជាមួយភាគីវៀតណាម ព្រមទាំងប្រទេសឡាវ ដើម្បីឲ្យការងារមានប្រសិទ្ធភាព។

យ៉ាងនេះក្តី គេមើលថាមានការចាប់ខ្លួនឈ្មួញឈើនៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ម្នាក់ឈ្មោះ ហេង សំនៀង ហៅយាយព្រឿង ប៉ុន្តែករណីធំៗផ្សេងទៀត នៅមិនទាន់ចាត់វិធានការ ឬចាប់ខ្លួនឧក្រិដ្ឋជនទាំងនោះនៅឡើយ។

មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ មើលឃើញថា គោលដៅ និងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិមួយនេះ បានបរាជ័យជាងពាក់កណ្ដាលរួចទៅហើយ ពីព្រោះមិនបានចាប់ខ្លួនជនល្មើសពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងបំផ្លាញធនធានព្រៃឈើយកទៅផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់។ បន្ថែមពីនេះ ការអនុវត្តច្បាប់គ្មានប្រសិទ្ធភាព បណ្ដាលឲ្យព្រៃឈើយ៉ាងច្រើនត្រូវវិនាស និងប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ពិសេសធ្វើអាកាសធាតុប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំងនៅពេលបច្ចុប្បន្ន៖ «អ្វីទាំងអស់ហ្នឹង សំខាន់បំផុតគឺអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ។ អ៊ីចឹងយើងមានអង្គភាពមួយទៀត គឺអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ»។

ចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់បែបនេះ លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ យល់ថា ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែបាត់បង់ជំនឿទុកចិត្តលើប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា និងបង្កើតឲ្យមានវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាពកាន់តែច្រើន ប្រសិនបើស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនៅតែព្រងើយកន្តើយទៀត។ លោកបន្តថា មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ និងស្ថាប័នអនុវត្តន៍ច្បាប់ គឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះវិនាសកម្មព្រៃឈើនៅកម្ពុជា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រភពពីអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាប ឲ្យដឹងថា យ៉ាងហោចណាស់មានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៦នាក់នៅស្រុកផ្សេងពីគ្នា បានស្លាប់ដោយសាររន្ទះបាញ់ និងផ្ទះរលំសង្កត់ កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា បន្ទាប់ពីមានគ្រោះធម្មជាតិខ្យល់កន្ត្រាក់ខ្លាំងលាយឡំជាមួយរន្ទះផងនោះ។

នៅឯភូមិនគរក្រៅ សង្កាត់គោកចក ក្រុងសៀមរាប គឺរន្ទះបានបាញ់ស្លាប់បុរសម្នាក់ឈ្មោះ វង អំ អាយុ ៥៣ឆ្នាំ និងគោរបស់គាត់ ១ក្បាល ហើយកូនស្រីម្នាក់អាយុ ១៣ឆ្នាំ ក៏បានរងរបួស និងបញ្ជូនទៅសង្គ្រោះនៅមន្ទីរពេទ្យកាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា។

ភរិយារបស់អ្នករងគ្រោះដោយសាររន្ទះបាញ់ គឺលោកស្រី គាំ សុច។ លោកស្រីមានប្រសាសន៍នៅព្រឹកថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៩ ខែមេសា ថា កាលពីវេលាម៉ោងជាង ៥ល្ងាចថ្ងៃទី២៨ ផ្ទៃមេឃចាប់ផ្ដើមខ្មៅ ហើយខ្យល់បានបក់បោកខ្លាំង។ ប្ដីរបស់គាត់ឈ្មោះ វង អំ ឃើញដូច្នេះក៏ចេញទៅខាងក្រៅផ្ទះ ដើម្បីដឹកគោមកចងនៅក្នុងខ្ទម។ ភ្លាមៗនោះ រន្ទះក៏បាញ់ប្ដីរបស់គាត់ស្លាប់ជាមួយនឹងគោ ១ក្បាលទៀត ចំណែកឯកូនស្រីម្នាក់អាយុ ១៣ឆ្នាំ ក៏រងរបួសបញ្ជូនទៅសង្គ្រោះនៅមន្ទីរពេទ្យកុមារអង្គរដែរ៖ «មេឃឡើងខ្មៅទៅ ប្ដីរបស់ខ្ញុំក៏ប្រាប់កូនថាឪ ទៅដឹកគោសិន ទៅចងក្នុងផ្ទះ បន្ទាប់មកក៏ឮសូរសំឡេងខ្លាំង និងខ្ទាតដីឆាវ មើលទៅឪក៏ដួលស្លាប់ភ្លាម»។

អភិបាលរងខេត្តសៀមរាប លោក គឹម ឆៃហៀង ឲ្យដឹងថា កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ដែរ គឺរន្ទះបានបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ស្លាប់នៅឃុំតាសោម ស្រុកអង្គរជុំ ហើយនៅស្រុកបន្ទាយស្រី មានប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ស្លាប់ដោយសាររន្ទះបាញ់ និងម្នាក់ទៀតត្រូវផ្ទះរលំសង្កត់ស្លាប់ដែរ។

ចំណែកអភិបាលរងខេត្តសៀមរាប លោក លី សំរិទ្ធ ឲ្យដឹងថា នៅថ្ងៃតែមួយនេះ ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់នៅឃុំសសរស្ដម្ភ ស្រុកពួក និងម្នាក់ទៀតនៅស្រុកសូទ្រនិគម ក៏ត្រូវរន្ទះបាញ់ស្លាប់ដូចគ្នា៕

(អ្នកជំនាញណែនាំពីវិធីការពារខ្លួនដើម្បីឲ្យជៀសផុតពីរន្ទះ)

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រសួងមហាផ្ទៃ គ្រោងនឹងចាត់ក្រុមអធិការកិច្ចចុះត្រួតពិនិត្យនៅតាមបណ្ដាអង្គភាពនានា នៃរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដើម្បីឲ្យធានាដល់ការអភិវឌ្ឍឲ្យមានតម្លាភាព ក្នុងការងារផ្ដល់សេវារដ្ឋបាលជូនពលរដ្ឋ។

លិខិតដែលចុះហត្ថលេខាដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង កាលពីថ្ងៃទី២៨ មេសា ស្ដីអំពីការជំរុញអនុវត្ត ត្រួតពិនិត្យ និងផ្ដល់សេវារដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ផ្ញើទៅកាន់អភិបាលនៃគណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត ដោយជំរុញការអនុវត្ត ធ្វើការត្រួតពិនិត្យ និងណែនាំមន្ត្រីក្រោមឱវាទឲ្យបំពេញភារកិច្ច និងទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ក្នុងការផ្ដល់សេវារដ្ឋបាល ក្នុងស្មារតីរួមចំណែកជួយសម្រួលដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នឹងមិនដឹកនាំសហការីចូលទៅបំភ្លឺក្នុងរដ្ឋសភាទេ ប៉ុន្តែក្រសួងនឹងធ្វើលិខិតបំភ្លឺ ហើយបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភាវិញ ទាក់ទងនឹងការងារគ្រប់គ្រងអាជ្ញាធរអប្សរា។ ការមិនទៅឆ្លើយបំភ្លឺដោយផ្ទាល់នៅរដ្ឋសភា ដោយសារតំណាងរាស្ត្រ លោក សុន ឆ័យ មិនបានអញ្ជើញរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ ទៅរដ្ឋសភាទេ ដោយគ្រាន់តែសួរដើម្បីឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីឆ្លើយតាមលិខិតប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ អ្នកស្រី ភឿង សកុណា ថាបានទទួលលិខិតដែលប្រធានរដ្ឋសភា ផ្ញើឲ្យអ្នកស្រីបំភ្លឺអំពីការងារគ្រប់គ្រងអាជ្ញាធរអប្សរាហើយ។ នៅរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃទៀត ក្រសួងវប្បធម៌ នឹងធ្វើលិខិតបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភាវិញ៖ «ក្នុងហ្នឹងអត់មានបញ្ជាក់ ឯកឧត្តម សុន ឆ័យ គាត់គ្រាន់សុំសួរថា មានបញ្ហាចឹងមែនក៏អី»។

ប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន បានបញ្ជូនលិខិតរបស់តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង លោក សុន ឆ័យ កោះហៅឲ្យអ្នកស្រី ភឿង សកុណា ដើម្បីសាកសួរពីការងារគ្រប់គ្រងអាជ្ញាធរអប្សរា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា។

លិខិតកោះហៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នេះ យោងតាមមាត្រា៩៦ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសំណើពីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនក្នុងខែត្រសៀមរាប និងខែត្រមួយចំនួនទៀត បានរៀបរាប់ថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់អាជ្ញាធរអប្សរាទៅឲ្យក្រសួងវប្បធម៌ គ្រប់គ្រងនោះ គឺការងារអនុវត្តកន្លងមករបស់អាជ្ញាធរអប្សរា បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានលំនៅឋានក្នុងតំបន់ដែលមានសំណង់បុរាណ រួមទាំងការចំណាយគ្មានតម្លាភាពលើទឹកប្រាក់ជាច្រើនលានដុល្លារតាំងពីឆ្នាំ២០១០ មក។

អ្នកស្រី ភឿង សកុណា ថាអតីតអគ្គនាយកអាជ្ញាធរអប្សរា ធ្លាប់បំភ្លឺតំណាងរាស្ត្រម្ដងរួចហើយ ប៉ុន្ដែយ៉ាងណា អ្នកស្រីនឹងឆ្លើយបំភ្លឺតាមលិខិតទៅតាមអ្វីដែលក្រសួងវប្បធម៌ មាន។

តំណាងរាស្ត្រ លោក សុន ឆ័យ បញ្ជាក់ប្រាប់អាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២៩ មេសា ថា ជានីតិវិធីដំបូង លោកស្នើឲ្យបំភ្លឺជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។ ប៉ុន្តែករណីដែលរដ្ឋមន្ត្រីឆ្លើយមិនច្បាស់ លោកនឹងអញ្ជើញរដ្ឋមន្ត្រីមកឆ្លើយបំភ្លឺមុខគណៈកម្មការជំនាញរដ្ឋសភា។ លោក សុន ឆ័យ ថា ទាក់ទងនឹងរបាយការណ៍ចាយវាយ និងសកម្មភាពអាជ្ញាធរអប្សរាធ្វើបាបពលរដ្ឋនៅខេត្តសៀមរាប អាជ្ញាធរអប្សរា មិនធ្លាប់បំភ្លឺនៅមុខតំណាងរាស្ត្រទេ៖ «មកទល់ពេលនេះ យើងក៏មិនដែលឃើញរបាយការណ៍នៃការចាយវាយដែរ ដូចជាការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការចាយវាយថវិកា ដែលអាជ្ញាធរអប្សរាដែលទទួលបាន ដូចជានៅឆ្នាំ២០១៤ រហូតដល់ ២៦លានដុល្លារ ក៏គ្មានរបាយការណ៍ការចាយវាយដែរ»។

អាជ្ញាធរអប្សរា ត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រគល់ឲ្យអ្នកស្រី ភឿង សកុណា គ្រប់គ្រង ក្រោយពេលអតីតប្រធានអាជ្ញាធរអប្សរា លោក សុខ អាន ទទួលមរណភាពកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែ មីនា។

តាមរយៈលិខិតលោក សុន ឆ័យ បានឲ្យដឹងថា មន្ត្រីអាជ្ញាធរអប្សរាមួយចំនួនបានប្រើប្រាស់អំណាចដោយបំពានក្នុងការជំរិតទារយកប្រាក់ពីប្រជាពលរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ តាមរយៈចុះទៅរុះរើសំណង់បន្តិចបន្តួចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ មានដូចជា ទ្រុងមាន់ បង្គន់ ឬរបង ជាដើម ទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋបានស្នើសុំអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានត្រឹមត្រូវហើយក៏ដោយ ក៏មន្ត្រីទាំងនោះទាមទារឲ្យបង់ប្រាក់ក្រៅផ្លូវការរាប់រយដុល្លារ មុននឹងគេសន្យាថា នឹងមិនទៅរំខានពេលសាងសង់តិចតួចនោះ។ ចំពោះតំបន់មិនអនុញ្ញាតឲ្យសាងសង់វិញ ក្រុមមន្ត្រីអាជ្ញាធរអប្សរា បែរជាអនុញ្ញាតឲ្យមានការសាងសង់សំណង់បេតុងតូចធំព្រោងព្រាត។

លោក សុន ឆ័យ បានដាក់សំណួរតាមលិខិតនោះថា តើលោកជំទាវរដ្ឋមន្ត្រីនឹងចាត់វិធានការយ៉ាងណាចំពោះមន្ត្រីខិលខូចទាំងនោះ? តើនឹងរៀបចំសម្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ដែលអាចសាងសង់សំណង់ស្រាលបានដោយរបៀបណា ដើម្បីជៀសវាងកុំឲ្យមន្ត្រីខិលខូចតាមជំរិតទារប្រាក់ពីពលរដ្ឋទៀតបាន?

របាយការណ៍ដែលអាជ្ញាធរអប្សរា ផ្ដល់ជូនគណៈកម្មការទី២ នៃរដ្ឋសភា បានបង្ហាញថា អាជ្ញាធរបានចំណាយលើការងារតាំងពីឆ្នាំ២០១០ មក គឺនៅឆ្នាំ២០១០ ចំណាយជាង ១៥លានដុល្លារ មកដល់ឆ្នាំ២០១៤ ជាង ២៥លានដុល្លារ តែពុំមានរបាយការណ៍ចំណាយជាក់ស្ដែងនោះទេ។

ចំពោះចំណូលវិញ អាជ្ញាធរបានជួលដីដែលរឹបអូសពីប្រជាពលរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ យកទៅជួលឲ្យក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន ក្នុងនោះមានដីចំនួន ២៣ហិកតារ ជួលឲ្យក្រុមហ៊ុនរបស់លោក សុខ គង់ ក្នុងតម្លៃ ៩,៦៦លានដុល្លាររយៈពេល ៩៩ឆ្នាំ។ ការជួលដីឃុបឃិតគ្នាក្នុងតម្លៃថោកដោយចម្លែកយ៉ាងនេះក្ដី តាមរបាយការណ៍ អាជ្ញាធរនេះទើបទទួលបានប្រមាណ ២លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះសម្រាប់បង់ចូលថវិកាជាតិ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំសណ្ដាន់ ស្រុកសណ្ដាន់ ខេត្តកំពង់ធំ ដែលមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុន ស៊ី.អ.ស៊ី.ខេ (CRCK) ជាង ១០គ្រួសារ ស្នើឲ្យអាជ្ញាធរពន្លឿននីតិវិធីដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ឲ្យបានឆាប់រហ័ស។ ការស្នើនេះ ពីព្រោះពលរដ្ឋត្រូវការដីសម្រាប់បង្កបង្កើនផលឲ្យទាន់រដូវកាល។ អាជ្ញាធរស្រុកបញ្ជាក់ថា ពួកគេកំពុងរង់ចាំលទ្ធផលស្រាវជ្រាវរបស់អាជ្ញាធរខេត្ត លើករណីនេះ ដើម្បីត្រៀមចាត់វិធានការ។

ពលរដ្ឋអះអាងថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរចេះតែពន្យារពេលក្នុងការដោះស្រាយលើបញ្ហាទំនាស់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ជាមួយក្រុមហ៊ុន ស៊ី.អ.ស៊ី.ខេ ទៀត អ្នកភូមិកាន់តែប្រឈមបញ្ហាជីវភាពរស់នៅមិនខានឡើយ ពីព្រោះពួកគាត់កំពុងខ្វះខាតដីធ្លីសម្រាប់បង្កបង្កើនផល។ បន្ថែមពីនេះ ដីរបស់ពលរដ្ឋជាង ១០គ្រួសារដែលមានទំនាស់ គឺត្រូវបានខាងក្រុមហ៊ុនយកទៅដាំកៅស៊ូជាងមួយឆ្នាំមកហើយ។

ពលរដ្ឋនៅឃុំសណ្ដាន់ លោកស្រី ថោង យ៉ុត មានប្រសាសន៍ថា អស់រយៈពេលជាង ១ឆ្នាំមកហើយ សំណុំរឿងដីធ្លីរបស់ពួកគាត់មិនទាន់មានដំណោះស្រាយ។ លោកស្រីបន្តថា ពួកគាត់ចំនួន ១៥គ្រួសារដែលមានដីជាង ២០ហិកតារ ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនឈូសឆាយយកដាំដំណាំកៅស៊ូ ក្រោមហេតុផលថាជាដីរបស់គេ។ ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋទាំងនេះ គឺមានតែ ១គ្រួសារប៉ុណ្ណោះទទួលបានដីដោះដូរកន្លែងផ្សេង ប៉ុន្តែក្រៅពីនេះ បន្តរង់ចាំដំណោះស្រាយរហូតមក៖ «ទៅនៅកន្លែងដីអ៊ីចេះទៅ គេថាឲ្យដោះស្រាយនៅកន្លែងដី មិនងាយបានទេ ទាល់តែទៅដោះស្រាយនៅកន្លែងស្រុកបានៗ។ តែទៅដល់កន្លែងស្រុកផ្ដិតក្រយៅដៃហើយ នៅមិនឃើញបានផង»។

ក្រុមហ៊ុន ស៊ី.អ.ស៊ី.ខេ ជាក្រុមហ៊ុនវៀតណាម ដែលទទួលបានសិទ្ធិវិនិយោគពីរាជរដ្ឋាភិបាលកាលពីឆ្នាំ២០១០ លើទំហំផ្ទៃដីជាង ៦ពាន់ហិកតារ (៦.០៤៤ហិកតារ) ។ ក្រុមហ៊ុននេះមានភាពចម្រូងចម្រាសជាច្រើន ដោយសារផ្ទៃដីមួយចំនួនប៉ះពាល់ដីស្រែចម្ការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះ ព្រមទាំងមានសេចក្តីរាយការណ៍ជាច្រើនពីបណ្ដាញការពារព្រៃឡង់ ថាក្រុមហ៊ុនមួយនេះបានកាប់ឈើនៅក្រៅតំបន់ដីសម្បទានរបស់ខ្លួនទៀតផង។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ អភិបាលស្រុកសណ្ដាន់ លោក ឡង គីសឺង មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៩ មេសា ថា អាជ្ញាធរមិនបានព្រងើយកន្តើយចំពោះបញ្ហាប្រឈមរបស់ពលរដ្ឋទេ។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរខេត្ត និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ ក៏បានចុះជួបប្រជាពលរដ្ឋមានជម្លោះទាំងនោះ និងតម្រូវឲ្យពួកគាត់ចង្អុលបង្ហាញទីតាំងដីរបស់ខ្លួន ហើយកំពុងសិក្សាតាមបច្ចេកទេស ប៉ុន្តែមិនទាន់បង្ហាញលទ្ធផលស៊ើបអង្កេតនោះទេ។ យ៉ាងនេះក្តី លោកថាអាជ្ញាធរនឹងដោះស្រាយជូនពលរដ្ឋជាជំហានៗ ម្យ៉ាងត្រូវការពិនិត្យលទ្ធភាពជាមួយក្រុមហ៊ុនបន្ថែមទៀត៖ «យើងមានទាំងអស់គោលការណ៍ ឯកសារគតិយុត្តិអីពីដើមមក យើងរក្សាទុកបាន ហើយយើងនឹងធ្វើការដោះស្រាយ។ ហើយជំហរអាជ្ញាធរស្រុកនៅតែអះអាងថា នឹងមិនឲ្យពលរដ្ឋណារងភាពអយុត្តិធម៌ដោយសាររឿងដីធ្លីទេ»។

ជម្លោះដីធ្លីរវាងពលរដ្ឋជាង ១០គ្រួសារជាមួយក្រុមហ៊ុន ស៊ី.អ.ស៊ី.ខេ កើតឡើងខ្លាំងកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦ ក្រោយពេលខាងក្រុមហ៊ុនបានពង្រីកផ្ទៃដីដាំកៅស៊ូរបស់ខ្លួន បណ្ដាលឲ្យប៉ះពាល់ដីចម្ការរបស់អ្នកភូមិជាង ១០គ្រួសារ ដែលអះអាងថាបានកាន់កាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៣។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលស្តីទីអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ខេត្តកំពង់ធំ លោក ឈួម រុណ ដែលតាមដានករណីនេះយល់ថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរនៅតែពន្យារពេលក្នុងការដោះស្រាយជូនពលរដ្ឋទៀត ពួកគាត់នឹងជួបបញ្ហាប្រឈមក្នុងជីវភាពរស់នៅកាន់តែខ្លាំង ពីព្រោះមិនមានដីសម្រាប់អាស្រ័យផល។ លោកថា ពលរដ្ឋទាំងនេះធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារបាត់បង់មុខរបរប្រពៃណីរបស់ខ្លួន ពីព្រោះដើមច្បោះជ័ររបស់ពួកគាត់រាប់រយដើម ត្រូវបានខាងក្រុមហ៊ុនរំលោភយក។ ប្រសិនបើរកឃើញថា ដីទាំងនេះជាដីរបស់ពលរដ្ឋធ្លាប់អាស្រ័យផល អាជ្ញាធរ និងភាគីក្រុមហ៊ុន ត្រូវមានគោលការណ៍ផ្តល់សំណង ឬដោះដូរដីតំបន់ផ្សេងជូនពួកគាត់៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រធានគណបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ថ្លែងប្រាប់អ្នកគាំទ្រនៅឯសហរដ្ឋអាមេរិក ថា ការប្រកួតប្រជែងនយោបាយក្នុងប្រទេសពុំមានភាពស្មើគ្នាឡើយ ព្រោះរឿងខ្លះ បក្សកាន់អំណាចអាចធ្វើតាមអំពើចិត្ត តែសម្រាប់បក្សប្រឆាំងវិញ បែរជាត្រូវរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពជាបន្តបន្ទាប់។ ប៉ុន្តែការលើកឡើងនេះ ត្រូវបានមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចឆ្លើយតបថា ពុំដែលបិទសិទ្ធិសេរីភាពមិនឲ្យបក្សប្រឆាំងនិយាយស្ដីឡើយ ហើយមានតែក្រុមអ្នកប្រឆាំងប៉ុណ្ណោះដែលយល់ថា ស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា មានភាពអាក្រក់ខ្លាំង។

នៅក្នុងកិច្ចសំណេះសំណាលជាមួយអ្នកគាំទ្រប្រចាំរដ្ឋផេនស៊ីលវែនញ៉ា (Pennsylvania) នៃសហរដ្ឋអាមេរិក នៅថ្ងៃទី២៩ មេសា លោក កឹម សុខា ថ្លែងថា ភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមបានធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងកើនឡើងនូវអ្នកគាំទ្រនៅពាសពេញប្រទេសមិនធ្លាប់មាន ហើយពលរដ្ឋភាគច្រើនគាំទ្រការផ្លាស់ប្ដូរដោយវិជ្ជមាន និងដោយគ្មានសង្គ្រាម ដូច្នោះបក្សប្រឆាំងនឹងអាចយកឈ្នះបក្សកាន់អំណាចបានគ្រប់ពេលទាំងអស់។

ក្រៅពីថ្លែងសារបង្ហាញក្ដីសង្ឃឹមថានឹងទទួលបានជ័យជម្នះមុនពេលការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់បែបនេះ ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏បានរៀបរាប់ប្រាប់អ្នកគាំទ្របន្តទៀតថា មន្ត្រីបក្សខ្លួនតាំងពីថ្នាក់លើរហូតដល់ថ្នាក់ក្រោម ត្រូវរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ និងការគំរាមកំហែងកាន់តែខ្លាំងក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ដើម្បីឲ្យមានការបាក់ស្មារតីមុនការបោះឆ្នោត៖ «ជាពិសេសមកលើថ្នាក់ដឹកនាំខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ នៅក្នុងស្នាក់ការ ៦ខែ ៦ថ្ងៃ មិនអាចចេញទៅណាបាន ដោយសារគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ធ្វើឲ្យយើងខ្លាច ធ្វើឲ្យយើងរត់ចោលស្រុកទាំងអស់គ្នា ដើម្បីទុកស្រុកឲ្យគេ»។

បន្ថែមពីនេះ លោក កឹម សុខា បន្តហាក់ចង់សំដៅទៅគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមានសិទ្ធិក្នុងការនិយាយស្ដី និងធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗបានគ្រប់យ៉ាង តែសម្រាប់បក្សប្រឆាំងវិញ សូម្បីត្រឹមការធ្វើសមាជវិសាមញ្ញក្នុងទីស្នាក់ការខ្លួន ក៏ត្រូវធ្វើតាមអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញបង្គាប់បញ្ជាដែរ។

ប៉ុន្តែការលើកឡើងរបស់មេបក្សប្រឆាំងថាគ្មានភាពស្មើគ្នាក្នុងការប្រកួតប្រជែងនេះ ត្រូវបានមន្ត្រីនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ឆ្លើយតបថា ពុំមានការហាមឃាត់ ឬពុំមានរារាំងមិនឲ្យក្រុមមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងនិយាយស្ដី និងធ្វើសកម្មភាពអ្វីឡើយ។ លោក សុខ ឥសាន បន្តថា គណបក្សកាន់អំណាចក៏មិនដែលជិះជាន់ ឬគំរាមកំហែងបក្សប្រឆាំងដែរ៖ «ពីមុនគាត់ថាមកពីការគាបសង្កត់។ គាត់ឃុំខ្លួនឯងក្នុងទីស្នាក់ការគណបក្ស ហើយឥឡូវគាត់បានបញ្ចេញច្បាស់ហើយ ការពិតគាត់ឃុំខ្លួនឯងមាននរណាគាបសង្កត់ និងឃុំឃាំងគាត់»។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី រយៈពេលកន្លងមក ទាំងអន្តរជាតិ និងពលរដ្ឋក្នុងស្រុកមួយចំនួនមើលឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងតែរកលេសដើម្បីបានប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ និងច្បាប់តាមអំពើចិត្ត ក្នុងការធ្វើយ៉ាងណាឲ្យបក្សប្រឆាំងចុះទន់ខ្សោយ ស្របពេលការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់កាន់តែខិតជិតមកដល់។ ជាក់ស្ដែង កាលពីថ្ងៃទី២០ កុម្ភៈ ការចំណាយពេលដ៏ខ្លីបំផុតដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលអាចឈានទៅរំលាយគណបក្សនយោបាយពីក្រុមតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់អំណាច ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានបំណងតែមួយគត់ សំដៅមកលើបក្សប្រឆាំង។ ក្រោយច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័ត លោក សម រង្ស៊ី ដែលជាប់ពាក្យបណ្ដឹងរាប់មិនអស់ដោយសារការប្ដឹងពីមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាច សុខចិត្តប្រកាសលាលែងចេញពីប្រធានបក្សភ្លាម ដោយលើកហេតុផលថា ដើម្បីការពារគណបក្សកុំឲ្យគេរំលាយចោល។

សម្រាប់អ្នកតាមដាននយោបាយវិញ លោក សូ ចន្ថា យល់ថា ការចាប់ខ្លួនតំណាងរាស្ត្ររដ្ឋសភា និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភារបស់បក្សប្រឆាំង ដោយសារការបំពេញតួនាទីជាតំណាងរាស្ត្រ និងការចាប់ឃុំខ្លួនមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សជាបន្តបន្ទាប់ដាក់ក្នុងពន្ធនាគារ បានធ្វើឲ្យសេរីភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា ហាក់ត្រូវបានរឹតត្បិត និងគ្មានការប្រកួតប្រជែងដោយស្មើភាពគ្នាឡើយ៖ «វានឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដំណើរការរីកចម្រើនលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏ក្មេងខ្ចីរបស់កម្ពុជា នៅពេលច្បាប់ត្រូវបានអ្នកនយោបាយមានអំណាច ប្រើប្រាស់ដើម្បីប្រឆាំងអ្នកមានទស្សនៈប្រឆាំង»។

លោក សូ ចន្ថា ពន្យល់ថា ការប្រកួតប្រជែងនយោបាយដោយស្មើភាពគ្នា គឺជាដំណើរការតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ ដែលផ្អែកទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ និងកម្មវិធីនយោបាយរៀងៗខ្លួន ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍ជូនពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែមិនមែនជាការប្រើប្រាស់ស្ថាប័នរដ្ឋដើម្បីផ្ដួលដៃគូម្ខាងទៀតមុនការប្រកួតឡើយ។

ប្រធានគណបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា បញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលគណបក្សចង់បានការផ្លាស់ប្ដូរ គឺដើម្បីចង់បានសន្តិភាពពិតដែលគ្មានការបណ្ដេញចេញពីផ្ទះសម្បែង និងដីធ្លី ហើយការអភិវឌ្ឍវិញ ត្រូវផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ទាំងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រឿងរ៉ាវទំនាស់ដីធ្លី និងបញ្ហាសង្គម ត្រូវប្រជាសហគមន៍ និងសង្គមស៊ីវិលលើកមកលាតត្រដាងប្រាប់ឲ្យយុវជនបានដឹង ដើម្បីស្វែងយល់ និងរកដំណោះស្រាយ។ សង្គមស៊ីវិលធ្វើការទាក់ទងយុវជន យល់ថា ការចូលរួមរបស់យុវជន នឹងធ្វើឲ្យសង្គមមានការអភិវឌ្ឍមួយដ៏ត្រឹមត្រូវ។

អ្នកធ្វើការទាក់ទងយុវជន នៅតែឲ្យតម្លៃថា យុវជនជាផ្នែកសំខាន់មួយនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ កម្លាំងយុវជន អាចជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តការងារដែលផ្តល់សេវាដល់ពលរដ្ឋកាន់តែប្រសិទ្ធភាព។

នាយកអង្គការអប់រំយុវជនដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព (YEDP) លោក បូ ពៅ ដែលរៀបចំវេទិកាយុវជន និយាយថា ដើម្បីឲ្យយុវជនធ្វើការងារផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់សង្គម លុះត្រាតែយុវជនបានដល់ដឹងពីបញ្ហាសង្គម។ លោកថា ប្រសិនបើយុវជនមិនបានចូលរួមតាមដានការងារសង្គម នឹងធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយ ឬអ្នកដឹកនាំប្រទេស បំពេញការងារមិនបានល្អនោះទេ៖ «»។

ការជជែកពីបញ្ហាសង្គមនេះក្នុងសិក្ខាសាលាមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ ស្ដីពីរឿងរ៉ាវសហគមន៍ និងតួនាទីរបស់យុវជននៅក្នុងសង្គម ថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ដោយមានក្រុមយុវជន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធជាង ១០០នាក់ចូលរួម។

ពលរដ្ឋមានបញ្ហាដីធ្លីមកពីខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោកស្រី ឈួន ស៊ុំ ឲ្យដឹងថា ដីនៅសហគមន៍របស់លោកស្រី ត្រូវក្រុមយោធាមករំលោភបំពាន ហើយមូលហេតុដែលលោកស្រីចង់ឲ្យយុវជនដឹង ព្រោះរំពឹងថា រឿងនេះនឹងអាចធ្វើឲ្យស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចអាចដឹងរឿងនេះ តាមរយៈការផ្សាយបន្តរបស់ក្រុមយុវជន។ លោកស្រីបន្តថា ក្រុមពលរដ្ឋមិនដឹងថា ពេលនេះត្រូវរកអ្នកណាឲ្យជួយនោះទេ ខណៈដែលអាជ្ញាធរភូមិ-ឃុំ ត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយក្រុមយោធា៖ «»។

ជំរឿនឆ្នាំ២០០៨ បង្ហាញថា យុវជនកម្ពុជា មានចំនួន ៣៣% នៃពលរដ្ឋសរុប។ តាមគោលនយោបាយជាតិស្ដីពីការអភិវឌ្ឍយុវជនកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១១ ឲ្យដឹងថា យុវជនជាភ្នាក់ងារដ៏សំខាន់សម្រាប់ការងារផ្លាស់ប្ដូរសង្គមឲ្យមានការអភិវឌ្ឍ និងប្រជាធិបតេយ្យ។

យុវជនធ្វើកិច្ចការងារការពារព្រៃឈើ លោក រ័ត្ន សុវណ្ណ ឲ្យដឹងថា ការស្វែងយល់ពីបញ្ហាសង្គម គឺជាការបង្កើនការយល់ដឹងបន្ថែមទៀតដល់យុវជន ហើយថែមទាំងផ្តល់ភាពក្លាហានដល់យុវជនចូលរួមការងារសង្គម។ លោកថា ប្រសិនបើក្រុមយុវជនផ្តល់សារនៃបញ្ហាសង្គមដល់រដ្ឋាភិបាល នឹងជំរុញឲ្យអ្នកពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងសហគមន៍ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព៖ «»។

ឯកសារជំនួយស្មារតីទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតរបស់គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល (COMFREL) ឲ្យដឹងថា យុវជនគឺជាអ្នកដែលមានសក្ដានុពលក្នុងការធ្វើឲ្យសំឡេងឆ្នោតមានការប្រែប្រួល។ យុវជនត្រូវបង្ហាញដល់ថ្នាក់ដឹកនាំថា ខ្លួនមានឥទ្ធិពលទៅលើក្រុមមនុស្សដទៃទៀត ដូចជាមនុស្សជំទង់ ឬមនុស្សចាស់ ព្រោះខ្លួនគឺជាយុវជនដែលមានចំណេះដឹង និងកម្លាំងកាយរឹងមាំ ហើយអាចធ្វើការអប់រំ និងជួយដល់មនុស្សដទៃទៀត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) កំពុងពន្លឿនការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតបម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដែលនឹងចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ខាងមុខនេះ។ តាមគម្រោង គ.ជ.ប នឹងបញ្ចប់ការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតជាស្ថាពរគិតត្រឹមថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា។ នៅក្នុងអាណត្តិនេះ គ.ជ.ប បានបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតដើម្បីបម្រុងទុកលើសពីចំនួនពិតប្រាកដនៃប្រជាពលរដ្ឋដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មី។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដាក់ការព្រួយបារម្ភចំពោះការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតលើសនេះ អាចបម្រើក្នុងហេតុផលអ្វីផ្សេងទៅវិញ។

មន្ត្រីទទួលបន្ទុកបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតនៃ គ.ជ.ប ឲ្យដឹងថា ស្ថាប័នជំនាញរៀបចំការបោះឆ្នោត នឹងបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតឲ្យលើសចំនួនអ្នកដែលមានសិទ្ធិចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដើម្បីបង្ការខូចខាត ឬបាត់បង់ដោយហេតុផលណាមួយ។

ប្រាប់ក្រុមអ្នកកាសែតនៅរោងពុម្ពស្ថិតក្នុងខណ្ឌទួលគោក អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា ឲ្យដឹងកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៩ មេសា ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះ គ.ជ.ប បានបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតរហូតដល់ជាង ៩លាន ៤សែនសន្លឹក សម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នៅក្នុងអាណត្តិទី៤ នេះ។

លោកបន្តថា ការបោះពុម្ពលើសចំនួនអ្នកដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មីនេះ គឺជាការត្រៀមក្រែងមានការដាច់រហែក ឬមានហេតុផលណាដទៃរំខានក្រៅពីនេះទៀត។ លោកបន្តថា «ចំនួនបម្រុងនៅគ្រប់ការិយាល័យ ពីព្រោះយ៉ាងហោចណាស់មួយការិយាល័យមានមួយក្បាលស្មើ ៥០ ឬលើសពី ៥០សន្លឹក ដើម្បីបម្រុងការខ្វះខាតទាំងឡាយ។ ឧទាហរណ៍ថាអ្នកបោះឆ្នោតបានគូសហើយ គាត់ប្ដូរចិត្តអ៊ីចឹង គាត់សុំដូរសន្លឹកឆ្នោតហ្នឹងវិញ»។

របាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ឲ្យដឹងថា ចំនួនអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មីតាមប្រព័ន្ធទំនើបនេះ មានចំនួន ៧.៨៦៤.៤២៩នាក់។ ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នៅក្នុងអាណត្តិទី៤ នេះ គ.ជ.ប នឹងកំណត់ឲ្យគណបក្សនយោបាយបើកយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតរយៈពេល ១៤ថ្ងៃ គិតចាប់ពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា និងបញ្ចប់ទៅវិញនៅថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា។

មន្ត្រី គ.ជ.ប ទទួលបន្ទុករោងពុម្ព បានអះអាងពីភាពសុក្រឹត និងតម្លាភាព ជាពិសេសគឺសុវត្ថិភាពសន្លឹកឆ្នោតសម្រាប់អាណត្តិនេះ គឺមានភាពជឿជាក់ខ្ពស់បំផុតពីការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត ឬប្រើរូបភាពណាមួយដែលនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការនៃការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតនេះ។

ប្រធាននាយកដ្ឋានប្រតិបត្តិការទទួលបន្ទុកបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោត លោក ហ៊ឺ រ៉ុង មានសុទិដ្ឋិនិយមថា កិច្ចការដែល គ.ជ.ប បានសម្រេចរួចហើយតាមផែនការដែលបានដាក់ចេញនេះ នឹងធានាពីភាពប្រាកដនិយម បើធៀបនឹងអាណត្តិមុនៗ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើស្ថាប័នជំនាញរៀបចំការបោះឆ្នោតពិនិត្យទៅរកឃើញថាមានកំហុសតាមរយៈការបោះពុម្ពនេះ សន្លឹកឆ្នោតនឹងត្រូវបំផ្លាញចោល។ លោកបន្តថា «នៅពេលយើងចាប់ត្រួតពិនិត្យឃើញខុស គឺយើងឲ្យគាត់កម្ទេចចោលភ្លាម អត់អាចយកមកទុកបានទេ ហើយអ៊ីចឹងគាត់ត្រូវតែបោះពុម្ពសងវិញ។ ឧបមាថាខូចប៉ុន្មានក្បាល ខូចប៉ុន្មានការិយាល័យ ឬខូចមួយឃុំ ជួនកាលបោះពុម្ពមានភាពថ្លោះធ្លោយដែរ ខូចមួយឃុំ ក្រោយពីត្រួតពិនិត្យត្រូវកាត់ចោលភ្លាម»។

មន្ត្រី គ.ជ.ប ឲ្យដឹងថា នៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោតនីមួយៗនៅទូទាំងប្រទេស គឺត្រូវបន្ថែមសន្លឹកឆ្នោត ១កញ្ចប់ ឬមួយក្បាលស្មើ ៥០សន្លឹក ឬចំនួនអាចលើសពីនេះ ដើម្បីបម្រុងការខូចខាត ឬបាត់បង់ក្រោមហេតុផលអ្វីមួយ។ ផ្អែកតាមផែនការផលិត សង្កេតឃើញថា មាន ៦ដំណាក់កាលដែលរោងពុម្ពកំពុងដំណើរការ ក្នុងនោះជំហានទី១ បោះពុម្ពឲ្យទៅជាសន្លឹកឆ្នោត។ ជំហានទី២ វាយលេខរៀង ឬបោះពុម្ពលេខរៀងសម្រេចបាន ២៣ខេត្ត ស្មើនឹង ៧០ភាគរយ។ ជំហានទី៣ គឺកិប ឬចោះលេខសម្ងាត់នៅលើសន្លឹកឆ្នោតដែលដាក់ថា NEC។ ក្នុងជំហានទី៣ នេះ គ.ជ.ប សម្រេចបាន ២២ខេត្ត។ ជំហានទី៤ ក្រុមត្រួតពិនិត្យសន្លឹកឆ្នោតសម្រាប់ដាក់ទៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោត ហើយក្នុងមួយការិយាល័យបោះឆ្នោតមាន ១កញ្ចប់ស្មើ ៥០សន្លឹក។ ក្នុងដំណាក់កាលនេះ ដំណើរការទើបតែបាន ១៥ខេត្ត-ក្រុងនៅឡើយ ស្មើប្រមាណ ៤៥ភាគរយ។ ជំហានទី៥ គឺការវេចខ្ចប់សន្លឹកឆ្នោត និងដំណាក់កាលទី៦ គឺការឃ្លុំបេសន្លឹកឆ្នោតដាក់ចូលទៅក្នុងកេស។

ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ក្នុងអាណត្តិទី៤ នេះ គ.ជ.ប ដែលជាស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត បានបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតលើស ឬបម្រុងទុកចំនួន ២៥ភាគរយ។ តួលេខនេះជាចំនួនដែលច្រើនជាង ៥ដង ដែលមានប្រមាណ ២០ភាគរយកាលពីអាណត្តិមុន។

អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលសោកស្ដាយ និងបង្ហាញកង្វល់ថា សន្លឹកឆ្នោតដែលបោះពុម្ពលើសនេះ អាចបម្រើផលប្រយោជន៍ក្នុងរូបភាពផ្សេងទៅវិញ។

លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា បង្ហាញការព្រួយបារម្ភចំពោះសន្លឹកឆ្នោតដែលបោះពុម្ពលើសនេះ។ លោកបន្តថា ការបោះពុម្ពលើសនេះ មិនមែនជាសញ្ញាបញ្ជាក់ថាល្អនោះទេ ពោលក្រៅពីត្រូវខាតបង់ថវិកាជាតិហើយ សន្លឹកឆ្នោតលើសនេះអាចបម្រើក្នុងហេតុផលអ្វីផ្សេងទៅវិញថែមទៀតផង។ លោកបន្តថា «ពាក់ព័ន្ធការប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោត ខ្ញុំបារម្ភខ្លាចអត់មានតម្លាភាព ព្រោះអីសន្លឹកឆ្នោតដែលបម្រុងហ្នឹងវាច្រើនពេក។ ភាគច្រើនប្រទេសដទៃជាទូទៅយ៉ាងច្រើនបំផុត ៥ភាគរយ»។

ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ មន្ត្រីនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា អះអាងថា ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតមានមធ្យោបាយជាច្រើនក្នុងការការពាររឿងនេះ ដូចជាអ្នកដែលអាចមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបាន ត្រូវមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មី តាមរយៈភេទ អាយុ និងថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើត ជាដើម។ ស្ថិតក្រោមហេតុផលនេះ លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានសុទិដ្ឋិនិយមថា បើទោះជាយកសន្លឹកឆ្នោតបាន ក៏មិនអាចប្រើការកើតដែរ។

មន្ត្រីទទួលបន្ទុកបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោត លោក ហ៊ឺ រ៉ុង បញ្ជាក់ថា នៅសប្ដាហ៍ខាងមុខនេះ សន្លឹកឆ្នោតដែលគ្រោងបញ្ចប់នៅរោងពុម្ព នឹងត្រូវដឹកទៅការិយាល័យកណ្ដាលរបស់ គ.ជ.ប ដើម្បីធ្វើពិធីប្រគល់ មុននឹងត្រូវដឹកទៅតាមខេត្ត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន សម្ដែងក្តីបារម្ភចំពោះបញ្ហាឧបទ្វីបកូរ៉េ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ស្ថានភាពឧបទ្វីបកូរ៉េ កំពុងតែដុនដាបខ្លាំង ដោយកូរ៉េខាងជើង បានសាកល្បងបាញ់មីស៊ីល (Missile) រយៈឆ្ងាយ និងការសាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។

ខណៈភាគីអាមេរិក និងកូរ៉េខាងត្បូង ក៏បានដំឡើងប្រព័ន្ធការពារមីស៊ីល និងការកើនឡើងនូវវត្តមាននៃកងនាវាប្រយុទ្ធសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានបង្កើតនូវភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍លោក ប្រាក់ សុខុន ចេញកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៩ មេសា បានសរសេរថា បើទោះបីការរំពឹងថានឹងមានសង្គ្រាមទ្រង់ទ្រាយធំមិនអាចកើតមានក៏ដោយ ហេតុការណ៍នេះកំពុងបង្កការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិភាព សន្តិសុខ និងស្ថិរភាព មិនត្រឹមតែនៅក្នុងឧបទ្វីបកូរ៉េ ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល និងតំបន់អាស៊ានផងដែរ។

លោកបន្តថា កម្ពុជា អះអាងជាថ្មីនូវការគាំទ្ររបស់ខ្លួនសម្រាប់ការលុបបំបាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅក្នុងតំបន់។ កម្ពុជា ចង់ឃើញកូរ៉េខាងជើង គោរពតាមទាំងស្រុងនូវសេចក្តីសម្រេចពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ និងបោះបង់ការព្យាយាមបង្កើតអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។

ពាក់ព័ន្ធនឹងការវិវឌ្ឍន៍នៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង លោក ប្រាក់ សុខុន បានអំពាវនាវឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី តាមរយៈការពិគ្រោះយោបល់ និងការចរចាដើម្បីបង្កើនល្បឿនដំណើរការរៀបចំសេចក្តីព្រាងក្របខ័ណ្ឌក្រមប្រតិបត្តិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង (COC) ដើម្បីដាក់ចេញនូវយន្តការមួយដ៏មានប្រសិទ្ធភាព និងរឹងមាំ ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងកម្លាំងប្រែប្រួលភូមិសាស្ត្រនយោបាយថ្មីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរកឃើញថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិដោះស្រាយជម្លោះក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការភាគច្រើន បានប្រើឥទ្ធិពលបង្ខំឲ្យគូភាគីបញ្ចប់រឿងរ៉ាវជាជាងប្រើច្បាប់ ឬក្បួនខ្នាតដែលមានស្រាប់។ ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីអភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ មានមោទនភាពចំពោះខ្លួនឯង ដែលដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីបានជោគជ័យជាច្រើនករណីក្នុងនាមលោកជាអភិបាលខេត្ត។

អភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក ម៉ៅ ធនិន ថាលោកដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីបានជោគជ័យប្រមាណ ១៤០ករណី តាមយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងរយៈពេលជាងបីឆ្នាំ ដែលលោកឡើងកាន់តំណែងជាអភិបាលខេត្ត។ លោកតម្រូវឲ្យគូភាគីទំនាស់បើកចិត្តទូលាយ និយាយដោយភាពស្មោះត្រង់ ត្រឹមត្រូវ ហើយត្រូវសម្បទានគ្នាទៅវិញទៅមក ទើបពុំមានអ្នកចាញ់ គឺឈ្នះទាំងអស់គ្នា។

សារព័ត៌មានហ្វ្រេសញូវ (Fresh News) ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ដោយស្រង់សម្ដីអភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក ម៉ៅ ធនិន ក្នុងឱកាសដែលលោកចុះដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីនៅស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ ថា លុយ និងទ្រព្យសម្បត្តិយើងអាចរកមកពេលណាក៏បាន គ្រាន់តែយូរ ហើយនិងឆាប់ ប៉ុន្តែចំណងមិត្តភាពរវាងបងប្អូនកូនក្មួយ និងអ្នកភូមិផងរបងជាមួយ គឺមានជារៀងរហូត។ បើបងប្អូននៅតែបន្ត គឺគ្មានអ្វីដែលនៅសេសសល់នោះទេ វាអស់ទាំងថវិកា និងពេលវេលា តែបើបងប្អូនយល់ព្រមតាមការសម្របសម្រួល និងស្រុះស្រួលគ្នាហើយនោះ ខ្ញុំនឹងបញ្ចប់ទំនាស់នេះចាប់ពីពេលនេះតទៅ។

មន្ត្រីសមាគមអាដហុក (ADHOC) ថាអភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្តកំពង់ធំ សកម្មជាងគេក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី បើប្រៀបធៀបនឹងបណ្ដាខេត្តទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេស។ តែយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះៗ ឬការប្រើឥទ្ធិពលអំណាចដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះ គឺមិនបានជោគជ័យទាំងអស់នោះទេ ពេលណាភាគីណាមួយមានឥទ្ធិពលខ្លាំង ឬខាតប្រយោជន៍ច្រើនពេក។

អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក សំ ច័ន្ទគា ថ្លែងនៅថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ថា អាជ្ញាធរមិនបានយកក្បួនខ្នាតដោះស្រាយជម្លោះដែលតាក់តែងដោយកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ (UNDP) សហការជាមួយក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងយុត្តិធម៌ ទៅអនុវត្តនោះទេ គឺនៅដោះស្រាយតាមរបៀបប្រើឥទ្ធិពល ឬជាម៉ែជាឪនៃគូភាគីជម្លោះ ដែលធ្វើឲ្យគូភាគីទទួលយកដោយមិនអស់ចិត្ដ៖ «ការប្រើឥទ្ធិពលបង្ខំឲ្យភាគីបញ្ចប់រឿង គឺគាត់មិនសប្បាយចិត្តទេ។ ជួនកាលយកដោយមិនពេញចិត្ត យកដោយទឹកភ្នែក ដែលយើងធ្លាប់ជួប។ អាហ្នឹងហើយដែលបង្កើតឲ្យមានជម្លោះឡើងវិញ»។

ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងនេះ អភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក ម៉ៅ ធនិន ថាវិធានការច្បាប់ចាំបាច់ត្រូវតែប្រើ ប៉ុន្តែការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋនៅមានកម្រិត លោកត្រូវដោះស្រាយតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែង។ ចំណែកជម្លោះដីធ្លីនៅឃុំថ្មដា វិញ លោកជឿថាអាចដោះស្រាយចេញ ដោយលោកបានចាត់ឲ្យអភិបាលរងខេត្តម្នាក់ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅមូលដ្ឋាន ដើម្បីដោះស្រាយហើយ៖ «អត់មានបញ្ហាអីទេបង ពីព្រោះបញ្ហាទាំងអស់យើងក្ដាប់បាន។ សំខាន់បំផុតយើងដោះស្រាយចុះទៅផ្ទាល់ជាមួយបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ។ បើចំពោះខ្ញុំ ក្នុងការវាយតម្លៃគ្រប់បញ្ហាទាំងអស់ដែលខ្ញុំបានដោះស្រាយកន្លងមកនេះ គឺមិនមានបញ្ហាអីទេ»។

ពលរដ្ឋម្នាក់នៅឃុំថ្មដា ស្រុកវាលវែង ដែលមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុន អឹម.ឌី.អេស (MDS) របស់លោកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព គឺលោកស្រី យ៉ុង រ៉ាន់ ថាតាំងពីឆ្នាំ២០១០ ដែលជម្លោះបានកើតឡើង រូបគាត់ និងអ្នកភូមិខ្លះទៀតមិនដែលទទួលបានយុត្តិធម៌ក្នុងការដោះស្រាយឡើយ។ លោកស្រីថា អាជ្ញាធរខេត្តថាដោះស្រាយតែមាត់ ប៉ុន្តែភាគីក្រុមហ៊ុននៅតែបន្តរំលោភបំពានរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន៖ «ដំណោះស្រាយរបស់ខេត្ត គឺពួកគាត់អត់ទាន់ដោះស្រាយអីឲ្យបានជាលទ្ធផលដល់ពួកខ្ញុំទេ។ ខ្ញុំយល់ថា អយុត្តិធម៌។ គាត់ហៅពួកខ្ញុំទៅដោះស្រាយ គ្រាន់និយាយតែមាត់ទេ សាច់ការដែលថាដោះអត់កើតបានជាលទ្ធផលនៅឡើយទេ»។

លោក សំ ច័ន្ទគា បានផ្ដល់យោបល់ដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ដោះស្រាយជម្លោះក្រៅប្រព័ន្ធថា ការដោះស្រាយជម្លោះមានច្រើនដំណាក់កាល ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរត្រូវផ្ដល់សិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះគូភាគី។ ភាគីនីមួយៗមានសិទ្ធិដាក់លក្ខខណ្ឌលើសពីពីរ ហើយត្រូវរើសយកលក្ខខណ្ឌប្រហាក់ប្រហែលដែលភាគីទាំងសងខាងបានដាក់មកជជែក ទើបជម្លោះអាចដោះស្រាយចេញ ឬគូភាគីទទួលយកដោយអស់ចិត្ត៕

ការសាងសង់ប្រព័ន្ធបញ្ជូនអគ្គិសនីមានគុណភាពនឹងជួយផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីមានប្រសិទ្ធភាព

មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរិះគន់សមត្ថកិច្ចខេត្តកំពង់ឆ្នាំងដែលមិនដោះស្រាយជម្លោះដីពលរដ្ឋ

អតីតពលរដ្ឋបុរីកីឡាទាមទារដំណោះស្រាយបន្ថែមពីស្ថាប័នរដ្ឋចំនួន៤

ប្រធានសភាបញ្ជូនលិខិតតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងកោះហៅអ្នកស្រី ភឿង សកុណា

Freedom House៖ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០១៧

សង្គមស៊ីវិលនិងទេសចរស្ដាយស្រណោះព្រៃឈើនៅកោះរ៉ុងដែលត្រូវគេកាប់បំផ្លាញ

ក្រុមគ្រួសារមន្ត្រីអាដហុកនិងគ.ជ.បអំពាវនាវឲ្យដោះលែងឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេ

Freedom House ចាត់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាជាប្រទេសគ្មានសេរីភាពសារព័ត៌មាន

អង្គការសហប្រជាជាតិបន្តអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំ៥នាក់

បទសម្ភាសន៍អំពីបញ្ហាអាជ្ញាធរវៀតណាមរំលោភសិទ្ធិសាសនានៅកម្ពុជាក្រោម

សង្គមស៊ីវិលថានិទ្ទណ្ឌភាពបង្កើតឲ្យមានវិនាសកម្មព្រៃឈើកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ

ពលរដ្ឋ៦នាក់ស្លាប់ដោយសាររន្ទះបាញ់និងផ្ទះរលំសង្កត់នៅខេត្តសៀមរាប

ក្រសួងមហាផ្ទៃគ្រោងចាត់ក្រុមអធិការកិច្ចចុះត្រួតពិនិត្យការផ្ដល់សេវារដ្ឋបាលជូនពលរដ្ឋ

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌នឹងធ្វើលិខិតបំភ្លឺពីការងារគ្រប់គ្រងអាជ្ញាធរអប្សរាជូនរដ្ឋសភាវិញ

ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុន CRCK ស្នើអាជ្ញាធរពន្លឿននីតិវិធីដោះស្រាយ

ប្រធានបក្សប្រឆាំងថាការប្រែប្រួលនយោបាយចុងក្រោយមានភាពអាក្រក់ខ្លាំង

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលយល់ថាការចូលរួមរបស់យុវជននឹងធ្វើឲ្យសង្គមមានការអភិវឌ្ឍត្រឹមត្រូវ

គ.ជ.ប នឹងបញ្ចប់ការបោះពុម្ពសន្លឹកឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបារម្ភចំពោះស្ថានភាពតានតឹងផ្នែកយោធានៅឧបទ្វីបកូរ៉េ

សង្គមស៊ីវិលថាអភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ប្រើឥទ្ធិពលដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី