ខណៈនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម មកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសកម្ពុជា រយៈពេលបីថ្ងៃ ដោយចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី២៤ មេសា អង្គការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម នឹងយកឱកាសនេះធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍អំពាវនាវរកដំណោះស្រាយបញ្ហាមួយចំនួន សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោមពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងវៀតណាម។
សូមស្តាប់កិច្ចសម្ភាសន៍រវាងលោក យាង សុជាមេត្តា និងលោក សឺន ជុំជួន នាយកកម្មវិធីនៃសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍៖
ទន្លេមេគង្គដែលហូរកាត់ប្រទេសឡាវ ចាក់មកស្រុកមួយនៃខេត្តព្រះវិហារ ដែលជាប់គ្នានឹងព្រំប្រទល់ខេត្តស្ទឹងត្រែង បានបង្កើតទៅជាល្បាក់ទឹកធ្លាក់ធម្មជាតិដ៏ស្រស់ស្អាតមួយ ដែលអ្នកភូមិនៅទីនោះបានហៅថាទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្ត។
ទឹកធ្លាក់នេះ មានសក្ដានុពលផ្នែកអេកូទេសចរណ៍យ៉ាងខ្លាំង ប្រសិនបើអាជ្ញាធរ ឬក៏រដ្ឋាភិបាល រៀបចំឲ្យបានត្រឹមត្រូវ គឺវាមិនត្រឹមតែឲ្យសហគមន៍ការពារព្រៃឈើ អាចរកកម្រៃជួយទ្រទ្រង់លើសកម្មភាពអភិរក្សធនធានធម្មជាតិប៉ុណ្ណោះទេ វាក៏អាចបង្កើតការងារឲ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចរកកម្រៃពីវិស័យទេសចរណ៍ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃដែរ។
ទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្ត ស្ថិតនៅភូមិកំពង់សាមី ឃុំកំពង់ស្រឡៅ២ នៃស្រុកឆែប ចម្ងាយជាង ១៤០គីឡូម៉ែត្រភាគខាងជើងឆៀងខាងលិចពីទីរួមខេត្តព្រះវិហារ ដោយជាប់គ្នានឹងព្រំដែនរបស់ប្រទេសឡាវ ព្រមទាំងខេត្តស្ទឹងត្រែង ផង។
បច្ចុប្បន្ន ទឹកធ្លាក់នោះមានធម្មជាតិស្រស់ត្រកាល ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ ឲ្យចង់ទៅកម្សាន្តផ្នែកអេកូទេសចរណ៍ ដូចជាគយគន់សម្រស់ព្រៃឈើ ភ្នំ និងងូតទឹកលេងសប្បាយ។
ថ្វីត្បិតតែតំបន់ទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្តនៅឆ្ងាយដាច់ស្រយាលពីទីក្រុង ប៉ុន្តែសក្ដានុពលរបស់វានៅតែទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិមកពីច្រើនកន្លែង ឲ្យទៅលេងកម្សាន្តនៅទីនោះ ដោយមួយថ្ងៃៗយ៉ាងហោចណាស់ក៏មានមនុស្ស ៤-៥ក្រុមទៅលេងដែរ។
ស្ត្រីចំណាស់ដែលតាមក្រុមគ្រួសារទៅលេងកម្សាន្តនៅទីនោះ ក្នុងចំណោមអ្នកទេសចរជាច្រើនទៀត គឺលោកស្រី តាន់ គឹមលី។ លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា គាត់រស់នៅទីរួមខេត្តព្រះវិហារ ហើយកូនៗបាននាំគាត់ទៅលេងទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្តចំនួន ៣លើកហើយ។
លោកស្រី តាន់ គឹមលី មានប្រសាសន៍ថា គាត់ធ្លាប់ដើរកម្សាន្តនៅតាមរមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ជាច្រើនកន្លែងក្នុងប្រទេសខ្មែរ ប៉ុន្តែគាត់ចាប់អារម្មណ៍លើទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្ត ហើយក៏មកលេងច្រើនដងជាងគេដែរ៖ «ខ្ញុំដើរលេងច្រើនកន្លែងដែរ ប៉ុន្តែមកទីនោះមើលទៅឃើញទឹកធ្លាក់ធំល្វឹងល្វើយ ហាក់សប្បាយចិត្ត។ កន្លែងនេះ គឺមានទេសភាពស្អាតណាស់ មើលទៅវាលធំជាងទឹកជ្រោះប៊ូស្រានៅខេត្តមណ្ឌលគិរី»។
ដោយសារតែភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ ចេះតែទៅលេងទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្តជាបន្តបន្ទាប់ គឺវាបានផ្ដល់ការងារខ្លះទៅឲ្យអ្នកភូមិកំពង់សាមី ដែលរស់នៅចំនួនប្រហែលពី ១០ ទៅ ១៥គ្រួសារក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋសរុបជាង ៣០០គ្រួសារ អាចមានការងារធ្វើ តាមរយៈការរកកម្រៃពីវិស័យទេសចរណ៍ មានការលក់ម្ហូប ភេសជ្ជៈ និងវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ ជាដើម។
អ្នកភូមិកំពង់សាមី ម្នាក់ក្នុងចំណោមជាច្រើននាក់ទៀត លោកស្រី ឃួន វ៉ាន់ មានប្រសាសន៍ថា ជារៀងរាល់ថ្ងៃ គាត់តែងលក់ដូរម្ហូបសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរដែលមកលេងទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្តនេះ។ ក្នុង ១ខែៗ គាត់អាចរកប្រាក់កម្រៃបានពីការលក់ម្ហូប ភេសជ្ជៈ និងអីវ៉ាន់ជូនភ្ញៀវទេសចរប្រហែលជាង ២០០ដុល្លារអាមេរិក ហើយនៅពេលណាដែលមិនមានភ្ញៀវមកលេង គឺគាត់ទៅរកត្រីនៅតាមទន្លេមេគង្គ៖ «បានប្រហែលជា ១លានរៀលអីហ្នឹង ខែណាបាន ខែណារកមិនបានដល់ ១លានរៀលទេ។ ខ្ញុំលក់បាយដំណើប បុកល្ហុងស្បែកគោ បំពងជាដើម មិនដែលកោរភ្ញៀវទេ»។
ភាគច្រើននៃប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅឃុំកំពង់ស្រឡៅ២ គឺមានទម្លាប់ដូចប្រជាជនឡាវ ដោយពួកគេទទួលទានអាហារដូចឡាវ ព្រមទាំងនិយាយភាសាឡាវ ផង។
ទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្ត គឺដើមដំបូងឡើយគ្រប់គ្រងដោយសហគមន៍ការពារព្រៃឈើព្រលាននៃភូមិកំពង់សាមី ប៉ុន្តែរយៈពេល ៣-៤ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានក្រុមហ៊ុនចិន មួយបានចូលទៅវិនិយោគធ្វើសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ព្រមទាំងកាស៊ីណូជាដើម ដោយដណ្ដើមចែកផលប្រយោជន៍គ្នាជាមួយសហគមន៍ការពារព្រៃឈើ និងសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍។ រហូតមកដល់ពេលនេះ សហគមន៍អេកូទេសចរណ៍ហាក់មិនសូវសប្បាយចិត្តជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុននោះទេ។
ប្រធានសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍ លោក កេត សុគន្ធ មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្នថ្វីត្បិតតែតំបន់ទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្ត ជារបស់សហគមន៍មែន ក៏ប៉ុន្តែសហគមន៍គ្មានសិទ្ធិចាត់ចែងលើការអភិវឌ្ឍផ្លូវថ្នល់ និងធ្វើកន្លែងសម្រាប់ទេសចរមកអង្គុយលេង ដើម្បីឲ្យអ្នកភូមិអាចចូលមករកចំណូលបានត្រឹមត្រូវទេ។
លោក កេត សុគន្ធ ឲ្យដឹងថា ជារៀងរាល់ខែ ភ្ញៀវទេសចរដែលទៅលេងទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្តចំនួនប្រហែលពី ៥.០០០នាក់ ឬក៏ច្រើនជាងនេះ ហើយនៅពេលដែលភ្ញៀវចង់ឲ្យសហគមន៍ធ្វើខ្ចុះសម្រាប់អង្គុយលេង ឬក៏ទទួលទានអាហារនោះ គឺក្រុមហ៊ុនចិន ដែលទើបតែចូលមកវិនិយោគ ហាក់ដូចជាចង់គ្រប់គ្រងទៅលើកិច្ចការរបស់សហគមន៍៖ «យើងចង់រៀបចំឲ្យមានខ្ចុះសម្រាប់ភ្ញៀវមកអង្គុយលេងអី គឺវានៅជំពាក់ជំពិន ត្រូវតែពិភាក្សាជាមួយក្រុមហ៊ុន។ ខ្ញុំមិនមែនថាមិនចង់ឲ្យមានក្រុមហ៊ុនមកទីនេះទេ ប៉ុន្តែសុំឲ្យក្រុមហ៊ុនបែងចែកការងារសហគមន៍ឲ្យបានច្បាស់»។
បច្ចុប្បន្ន សហគមន៍ការពារព្រៃឈើព្រលាននៃភូមិកំពង់សាមី ដែលធ្លាប់ជាម្ចាស់នៃរមណីយដ្ឋាននោះ បានសិទ្ធិត្រឹមតែដាក់បារ៉ាស់លក់សំបុត្រឲ្យអ្នកទេសចរដែលចូលទៅលេងកម្សាន្តទឹកធ្លាក់ ដូចជាឡានតូច ១គ្រឿងថ្លៃ ៥.០០០រៀល ឡានទេសចរណ៍មួយថ្លៃ ១០.០០០រៀល និងអ្នកទេសចរបរទេសម្នាក់ ត្រូវទិញសំបុត្រ ២ដុល្លារប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ប្រមូលយកកម្រៃទាំងនោះទៅរៀបចំជួយការងារសហគមន៍ការពារព្រៃឈើ ចំណែកឯការរៀបចំរមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍វិញ ហាក់គ្មានសិទ្ធិពេញលេញដើម្បីចាត់ចែងទេ។
ប្រធានសហគមន៍ការពារព្រៃឈើព្រលាន លោក ភុំ ម៉ាវុធស៊ី មានប្រសាសន៍ថា រយៈពេល ២-៣ឆ្នាំមកហើយ សហគមន៍ការពារព្រៃឈើរបស់លោកបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន ក្នុងការអភិវឌ្ឍតំបន់ទឹកធ្លាក់នេះ ហេតុដូច្នេះ សហគមន៍មិនមានសិទ្ធិធ្វើការអភិវឌ្ឍទីនោះបានស្រេចតែចិត្តទៀតទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធានសហគមន៍រូបនេះមិនបានបញ្ជាក់ថា តើកិច្ចព្រមព្រៀងនោះមានចែងអំពីអ្វីខ្លះទេ៖ «វាអត់មានប្រាក់ចំណូលច្រើន ដើម្បីកែច្នៃតំបន់ទឹកធ្លាក់ បើធ្វើខ្ចុះសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវ គឺក្រុមហ៊ុនមិនឲ្យធ្វើទេ ពីព្រោះតំបន់ទឹកធ្លាក់នេះ ក្រុមហ៊ុនគេម៉ៅការដាច់អស់ហើយ»។
អភិបាលស្រុកឆែប លោក សុខ សានតារា មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនបានដឹងពីកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងសហគមន៍ព្រៃឈើ និងក្រុមហ៊ុនចិន នោះយ៉ាងណាឡើយ ពីព្រោះកិច្ចព្រមព្រៀងនោះបានធ្វើឡើងតាំងតែពីជំនាន់អភិបាលស្រុកមុន ដែលមានលោក អ៊ុំ ម៉ារ៉ា ជាអភិបាលខេត្តម្ល៉េះ៖ «សូមឲ្យសហគមន៍រាយការណ៍មកអាជ្ញាធរស្រុកមក គាត់អាចធ្វើជារបាយការណ៍ ឬក៏គាត់អាចមកជួបអាជ្ញាធរដើម្បីប្រជុំគ្នាមើលថា តើមានការមិនពេញចិត្តរឿងអី?»។
សហគមន៍ព្រៃឈើព្រលាន បានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០០៩ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៣ គេបានកែច្នៃតំបន់ទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្តឲ្យទៅជាកន្លែងអេកូទេសចរណ៍ ក្រោមការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការពន្លកខ្មែរ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ បន្ទាប់ពីសហគមន៍ព្រៃឈើព្រលាន នៅភូមិកំពង់សាមី បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគទេសចរណ៍តំបន់ទឹកធ្លាក់ព្រះនិមិត្ត ជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនមក គឺអង្គការពន្លកខ្មែរ បានដកខ្លួនចេញលែងជួយជ្រោមជ្រែងដល់សហគមន៍ព្រៃឈើ និងសហគមន៍ទេសចរណ៍ទីនោះ ទាំងការផ្ដល់យោបល់ និងពិភាក្សាលើគម្រោងអ្វីទាំងអស់៕
មន្ត្រីជំនាញនៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ ស្នើដល់ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិដែលជិះទូក ឬកប៉ាល់ចេញទៅកម្សាន្តតាមបណ្ដាកោះនានា ត្រូវស្តាប់តាមការណែនាំរបស់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចប្រចាំការនៅតាមផែដឹកភ្ញៀវទេសចរ ឬនៅតាមគោលដៅកម្សាន្តនានា ដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាពពេលធ្វើដំណើរកម្សាន្តតាមសមុទ្រឲ្យបានប្រសើរឡើង។
ស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក ជួន ណារិន្ទ មានប្រសាសន៍ថា បានចុះពង្រឹងកម្លាំងនគរបាលប្រចាំការនៅតាមផែកប៉ាល់ ឬទូកដឹកភ្ញៀវទេសចរចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះ ឲ្យបន្ថែមការត្រួតពិនិត្យភ្ញៀវទេសចរ ដោយតម្រូវឲ្យពាក់អាវពោងការពារទាំងអស់គ្នា មុននឹងអនុញ្ញាតឲ្យចេញដំណើរ ពិសេសជាងនេះ ក៏ត្រូវណែនាំដល់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនភ្ញៀវទេសចរតាមសមុទ្រទាំងអស់ មិនត្រូវដឹកភ្ញៀវឲ្យលើសចំនួនកៅអីនៅក្នុងកប៉ាល់ ឬទូកដឹកអ្នកដំណើរនីមួយៗទេ។
ទន្ទឹមគ្នានេះ លោក ជួន ណារិន្ទ ស្នើដល់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ ឬទូកដឹកភ្ញៀវទេសចរតាមសមុទ្រ ត្រូវត្រួតពិនិត្យមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនរៀងៗខ្លួនឲ្យបានជាប្រចាំ និងឲ្យភ្ញៀវពាក់អាវពោងការពារឲ្យបានគ្រប់ចំនួន បើមិនដូច្នេះទេ សមត្ថកិច្ចនឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យចេញដំណើរទេ៖ «សមត្ថកិច្ចជាអ្នកអនុវត្តច្បាប់ ជាពិសេសនគរបាលចរាចរណ៍ផ្លូវទឹក និងនគរបាលទេសចរណ៍របស់ស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ គឺបានត្រួតពិនិត្យទៅលើលក្ខណៈទូក ឬកប៉ាល់ដឹកភ្ញៀវ បច្ចេកទេស និងពិនិត្យទៅលើការដឹកភ្ញៀវមិនឲ្យលើសចំណុះ ពិនិត្យរាល់ការបំពាក់ពោងអាវការពារនៅតាមទូកនីមួយៗ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យភ្ញៀវពាក់ឲ្យបានគ្រប់គ្នាពេលធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រ។ ត្រួតពិនិត្យតម្រូវឲ្យបំពាក់បំពង់ពន្លត់អគ្គីភ័យ និងតម្រូវឲ្យអ្នកបើកបរជលយាននេះ ត្រូវមានប័ណ្ណបើកបរ ឬអាជ្ញាប័ណ្ណឲ្យបានត្រឹមត្រូវ គឺយើងនឹងរឹតបន្តឹងចាប់ពីឥឡូវនេះ និងរាល់ថ្ងៃរាល់ខែរាល់ម៉ោង ដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពភ្ញៀវចេញទៅកម្សាន្តតាមបណ្ដាកោះនានាឲ្យមានសុវត្ថិភាពថែមទៀត»។
សកម្មភាពចុះពង្រឹងការងារដល់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចរបស់លោក ជួន ណារិន្ទ ស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ ពេលនេះ ធ្វើឡើងក្រោយមានមតិរិះគន់ពីភ្ញៀវទេសចរមកថា ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីឆ្នាំនេះមានក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ ឬទូកដឹកភ្ញៀវទេសចរចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះមួយចំនួន បានដឹកភ្ញៀវលើសចំណុះ និងមិនបានតម្រូវឲ្យភ្ញៀវពាក់អាវពោងការពារឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេ។
ត្រង់ចំណុចនេះ លោក ជួន ណារិន្ទ ក៏បានរំឭកដល់ភ្ញៀវទេសចរដែលធ្វើដំណើរទៅកម្សាន្តនៅរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិ ដើរកម្សាន្តតាមឧទ្យានជាតិ និងនៅតាមតំបន់ឆ្នេរផ្សេងៗដែលទើបត្រូវបានប្រតិបត្តិករទេសចរអភិវឌ្ឍ ឬទើបបង្កើតថ្មីៗ ក៏ត្រូវសាកសួរព័ត៌មានជុំវិញដំណើរកម្សាន្តរបស់ខ្លួនទៅកម្លាំងសមត្ថកិច្ចជំនាញដែលប្រចាំការនៅតាមគោលដៅនីមួយៗឲ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុន ដើម្បីបង្ការគ្រោះថ្នាក់ណាមួយដែលអាចនឹងកើតមានឡើងចំពោះភ្ញៀវទេសចរគ្រប់រូប៖ «តម្រូវឲ្យភ្ញៀវទេសចរទាំងអស់ដែលចេញទៅកម្សាន្តតាមឆ្នេរ ឬតាមកោះនានា ឲ្យពួកគាត់ស្តាប់តាមបម្រាមនានារបស់សមត្ថកិច្ច ដែលបានបិទបម្រាមហាមមិនឲ្យចុះងូតទឹកនៅតាមទីកន្លែងងាយរងគ្រោះដោយការរអិល ឬហាមមិនឲ្យដើរចូលព្រៃ ដោយបារម្ភខ្លាចមានផ្លូវមិនល្អនាំឲ្យដួល និងមានសត្វពស់ចឹកខាំ ឬខ្លាចកើតមានបញ្ហាផ្សេងៗជាដើម។ ដូច្នេះស្នើដល់ភ្ញៀវទេសចរ ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយស្តាប់តាមការណែនាំរបស់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចប្រចាំការនៅតាមគោលដៅនីមួយៗ និងតាមរយៈការបិទបម្រាមផ្សេងៗ ទៅតាមតំបន់ដែលអាចងាយកើតមានគ្រោះថ្នាក់ នៅតាមទីតាំងដែលទើបមានការអភិវឌ្ឍតំបន់ទេសចរណ៍ថ្មីៗ»។
បញ្ហានេះ ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ ឬទូកដឹកភ្ញៀវទេសចរខ្លះ ទទួលស្គាល់ថា ពេលមានបុណ្យជាតិធំៗដែលមានភ្ញៀវទេសចរច្រើន ពួកគេធ្លាប់បានដាក់បន្ថែមកៅអីជូនឲ្យភ្ញៀវអង្គុយលើសពីចំនួនកៅអីមាននៅក្នុងកប៉ាល់ ឬទូកដឹកអ្នកដំណើរម្តងម្កាលដែរ។ ពួកគេឲ្យដឹងថា មានភ្ញៀវទេសចរមួយចំនួនពេលខ្លះបានសម្រុកឡើងជិះកប៉ាល់ ឬទូកមានចំនួនច្រើន និងមានះមិនស្តាប់តាមការណែនាំរបស់បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន ចំពោះទូកលើសចំណុះនេះទេ។
ក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនភ្ញៀវតាមសមុទ្រ ក៏ស្នើដល់សមត្ថកិច្ចជំនាញ ជួយពង្រាយសមត្ថកិច្ចនៅតាមផែកប៉ាល់ ឬទូកឲ្យបានគ្រប់គោលដៅនៅតាមកោះនានា ដើម្បីជួយ ឬពន្យល់ដល់ភ្ញៀវទេសចរឲ្យយល់ដឹងអំពីការងារការពារសុវត្ថិភាពពេលធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រ ព្រោះកន្លងមកមានភ្ញៀវខ្លះដែលជិះទូក ឬកប៉ាល់តាមសមុទ្រ ពួកគេមិនស្តាប់តាមការណែនាំរបស់បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន ដែលណែនាំឲ្យពាក់អាវពោងការពារជាប្រចាំនោះទេ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក៏មានភ្ញៀវមួយចំនួនថែមទាំងបានចំអកដាក់បុគ្គលបម្រើការងារនៅតាមក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ ឬទូកដឹកភ្ញៀវធ្វើដំណើរសមុទ្រជាបន្តបន្ទាប់ ដែលហ៊ានណែនាំឲ្យពួកគេត្រូវតែអនុវត្តតាមខ្លួន មានដូចជា ការស្នើឲ្យពាក់អាវពោងការពារជាដើម ប៉ុន្តែត្រូវភ្ញៀវបដិសេធក្នុងហេតុផលផ្សេងៗ។
នាយរងការិយាល័យចរាចរណ៍ផ្លូវទឹកខេត្តព្រះសីហនុ លោក ប៉ោ ប៊ុណ្ណារ៉ា ផ្តល់សម្ភាសថា សមត្ថកិច្ចជំនាញលោកបានដាក់ប្រចាំការនៅតាមផែកប៉ាល់ ឬផែទូកដឹកភ្ញៀវទេសចរចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះនាផែឆ្នេរអូរឈើទាលជាប្រចាំថ្ងៃ។ លោកបន្តថា កម្លាំងជំនាញបានណែនាំដល់ភ្ញៀវទេសចរគ្រប់ៗរូបឲ្យពាក់អាវពោងការពារឲ្យបានជាប្រចាំ ដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រ ពិសេសជាងនេះ នៅពេលពិនិត្យឃើញថាមានអាកាសធាតុមិនល្អ និងមានខ្យល់ព្យុះខ្លាំងជាដើម គឺមិនអនុញ្ញាតឲ្យកប៉ាល់ ឬទូកដឹកភ្ញៀវទៅតាមបណ្ដាកោះផ្សេងៗនោះទេ ដោយត្រូវរង់ចាំរលកសមុទ្រស្ងប់ជាមុនសិន ទើបអនុញ្ញាតឲ្យចេញដំណើរ៖ «ខាងសមត្ថកិច្ចខ្ញុំនៅខាងផែឆ្នេរអូរឈើទាលនេះ គឺនៅពេលមានទឹកសមុទ្រខ្លាំងនៅកណ្ដាលសមុទ្រ ឬនៅតាមឃ្លងនេះ គឺយើងមិនអនុញ្ញាតឲ្យអូប័រតូចៗ និងទូកកន្ទុយវែងជាដើម ចេញដំណើរដឹកភ្ញៀវទៅកម្សាន្តតាមបណ្ដាកោះនោះទេ។ ប៉ុន្តែយើងបានអនុញ្ញាតឲ្យតែកប៉ាល់ ឬអូប័រធំៗដែលមានសុវត្ថិភាព និងមានអាវពោងការពារបំពាក់ដល់ភ្ញៀវបានត្រឹមត្រូវ ដោយធានាសុវត្ថិភាពជូនភ្ញៀវតាមបច្ចេកទេសគ្រប់គ្រាន់»។
មន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តព្រះសីហនុ បង្ហាញរបាយការណ៍រយៈពេល ៣ថ្ងៃ នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីឆ្នាំនេះ ទទួលបានភ្ញៀវទេសចរកើនជាង ១០ភាគរយ បើប្រៀបធៀបឆ្នាំ២០១៦ ដោយទទួលបានភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិសរុបជាង ១៤ម៉ឺន ៣ពាន់នាក់ (១៤៣.៥៩៧នាក់)។
ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តព្រះសីហនុ លោក តាំង សុចិត្រគ្រឹស្នា ឲ្យដឹងថា ភ្ញៀវទេសចរធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះមានជិត ១.៥០០នាក់ (១.៤៣៩នាក់)។ ភ្ញៀវជាតិមានជិត ៦៥០នាក់ (៦៤៣នាក់) និងភ្ញៀវអន្តរជាតិមានជិត ៨០០នាក់ (៧៩៦នាក់) ក្នុងនោះភ្ញៀវទេសចរចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះនានាមានកោះរ៉ុង និងកោះរ៉ុងសន្លឹមជាដើម មានចំនួនសរុបជិត ៨.៥០០នាក់ (៨.៤៥៥នាក់) ភ្ញៀវជាតិជាង ៤.៣០០នាក់ (៤.៣៤៨នាក់) និងភ្ញៀវអន្តរជាតិមានជាង ៤ពាន់នាក់ (៤.១០៧នាក់)។ ចំណែកភ្ញៀវទេសចរទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិដែលចូលទៅកម្សាន្តនៅតាមរមណីយដ្ឋាននានា មានដូចជា រមណីយដ្ឋានថ្មរូង រមណីយដ្ឋានក្បាលឆាយ និងរមណីយដ្ឋានពិកនិច ជាដើម មានចំនួនសរុបជិត ១ម៉ឺន ៧ពាន់នាក់ (១៦.៥៩៧នាក់)៕
សហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឲ្យបានគ្រប់គ្នា។ សេចក្តីអំពាវនាវរបស់សហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា ផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៤ មេសា ស្នើឲ្យពលរដ្ឋប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួនបោះឆ្នោតទៅតាមសតិសម្បជញ្ញៈ ដើម្បីអនាគត និងការរីកចម្រើននៅតាមភូមិ-ឃុំ។
សហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា អំពាវនាវពលរដ្ឋកុំឲ្យមានការបារម្ភពីការគាបសង្កត់ ការគំរាមកំហែង ឬសម្លុតបំភ័យពីជនណាម្នាក់ ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយ។ បន្ថែមពីលើនេះ សហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា ក៏ណែនាំឲ្យពលរដ្ឋកុំមានការយល់ច្រឡំថា ការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខនេះ ធ្វើទៅតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោត គឺធ្វើតាមរបៀបដែលធ្លាប់បានធ្វើកន្លងទៅ ពោលគឺអ្នកបោះឆ្នោតទាំងអស់ ត្រូវទៅកាន់ការិយាល័យបោះឆ្នោតដើម្បីគូស និងទម្លាក់សន្លឹកឆ្នោតក្នុងហិបឆ្នោត ស្ថិតក្នុងបន្ទប់សម្ងាត់ដោយផ្ទាល់ ហើយការរាប់សន្លឹកឆ្នោត គឺត្រូវធ្វើនៅតាមការិយាល័យរៀងៗខ្លួន។
សហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា អំពាវនាវពលរដ្ឋឲ្យចូលរួមតាមដាន និងឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ព្រោះអង្គភាពមួយនេះជឿជាក់ថា មានតែការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋទេ ដែលអាចធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតកាន់តែទុកចិត្តបាន៕
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៣០ នៅប្រទេសហ្វីលីពីន (Philippines) នៅថ្ងៃទី២៩ មេសា។ ប្រធានបទនៃកិច្ចប្រជុំឆ្នាំនេះ គឺរួមគ្នាជាដៃគូ ដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្ដូររួមចំណែកជាមួយពិភពលោក។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃទី២៤ មេសា ឲ្យដឹងថា ក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ាន នឹងពិភាក្សាផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈលើបញ្ហានានាដែលអាស៊ាន និងពិភពលោកកំពុងប្រឈម ដើម្បីលើកតម្កើងសន្តិភាព សន្តិសុខ វិបុលភាពថែមទៀតសម្រាប់តំបន់ និងពិភពលោក៕
ក្រសួងព័ត៌មាន ប្រគល់សិទ្ធិដល់មន្ទីរព័ត៌មានរាជធានី-ខេត្ត ចេញលិខិតបន្តអាជ្ញាប័ណ្ណដល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន ចុះហត្ថលេខាដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ នៅថ្ងៃទី២៤ មេសា បញ្ជាក់ថា ក្រសួងព័ត៌មាន ផ្ទេរ និងប្រគល់សិទ្ធិពេញលេញជូនគ្រប់មន្ទីរព័ត៌មានរាជធានី-ខេត្ត ក្នុងការចេញលិខិតបន្តអាជ្ញាប័ណ្ណដល់គ្រប់ស្ថានីយវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ អង្គការសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក និងអង្គភាពបោះពុម្ពផ្សាយនានាដែលស្ថិតក្រោមសមត្ថកិច្ចរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន ក្នុងក្របខ័ណ្ឌដែនដីរាជធានី-ខេត្តរៀងៗខ្លួន។
សេចក្តីសម្រេចបញ្ជាក់ដែរថា ការបង់ពន្ធ ការបង់ថ្លៃសេវាសាធារណៈ និងការបង់ថ្លៃសេវាសោតទស្សន៍របស់បណ្ដាស្ថានីយវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ អង្គភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនានាដែលមានកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធតាមច្បាប់កំណត់នោះ ក៏ត្រូវបង់ចូលថវិការដ្ឋតាមរយៈការិយាល័យផែនការ គណនេយ្យ និងហិរញ្ញវត្ថុនៃមន្ទីរព័ត៌មានរាជធានី-ខេត្តនៅទីតាំងនោះ៕
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នៅពេលខាងមុខ នឹងមានលក្ខណៈប្រសើរជាងអាណត្តិមុន។
លោក កឹម សុខា ថ្លែងដូចនេះនៅក្នុងវេទិកាសំណេះសំណាលជាមួយសកម្មជន និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ហើយដែលវីដេអូឃ្លីបនៃការថ្លែងនេះ ត្រូវបានលោក កឹម សុខា បង្ហោះនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (facebook) របស់លោកនៅថ្ងៃទី២៤ មេសា។
លោក កឹម សុខា បញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតនឹងប្រសើរជាងមុនដោយហេតុថា ស្ថាប័ន គ.ជ.ប ដែលមានតួនាទីចាត់ចែងការបោះឆ្នោតមានតុល្យភាព មានន័យថាទាំងខាងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំង សុទ្ធតែមានតំណាងរបស់ខ្លួននៅក្នុងស្ថាប័ននេះ ហើយថែមទាំងមានតំណាងមកពីខាងសង្គមស៊ីវិលទៀតផង។ រីឯនីតិវិធីនៃការបោះឆ្នោត ក៏លោក កឹម សុខា ជឿជាក់ថា អាចដំណើរការបាន។
លោក កឹម សុខា ថ្លែងថា៖ «ជាពិសេសបញ្ជីចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ពីដើមឡើយយើងឮថាបញ្ជីមានឈ្មោះស្ទួន បាត់ឈ្មោះ។ តែឥឡូវនេះការរៀបចំបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីដែលជប៉ុន ដែលសហគមន៍អឺរ៉ុប បានធ្វើតាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិកនេះ គឺបានសម្ដែងឲ្យឃើញថា មានភាពប្រសើរច្រើនណាស់ ហើយយើងឃើញថាចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត គឺច្រើនមែនទែន លើកលែងតែអ្នកដែលទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស»។
ក្រៅពីជឿជាក់លើស្ថាប័ន គ.ជ.ប និងសុវត្ថិភាពនៃបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មី លោក កឹម សុខា ថាការចូលរួមតាមដានរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍ពីភាគីពាក់ព័ន្ធនានា សុទ្ធសឹងតែជាភាពវិជ្ជមានសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ៕
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា មានអ្នកដែលចង់ថែរក្សាសន្តិភាពជាមួយប្រទេសជិតខាង តែក៏មានអ្នកចង់បានជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាងដែរ។ លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងបែបនេះក្នុងពិធីសម្ពោធបើកឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-វៀតណាម ជ្រៃធំ-ឡុងប៊ិញ នៅស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៤ មេសា។ សម្រាប់អ្នកវិភាគ និងគណបក្សប្រឆាំងវិញ យល់ឃើញថា គ្មានអ្នកណាម្នាក់ចង់ឲ្យមានជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាងនោះទេ។
សុន្ទរកថារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន រយៈពេលជាង ២០នាទី ផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការពង្រឹងចំណងទាក់ទងរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ក្នុងនោះក៏មានដែរការលើកសរសើរពីគុណបំណាច់របស់វៀតណាម ការរំពឹងទុកពីការកើនឡើងនៃការផ្តោះប្ដូរពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរ និងការប្រែក្លាយតំបន់ព្រំដែនទៅជាតំបន់មានការអភិវឌ្ឍ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អ។ ឆ្លៀតឱកាសនេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានរំលេចបន្តិចដែរអំពីរឿងសន្តិភាព និងសង្គ្រាម។
លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា មានអ្នកចង់បានសន្តិភាព ហើយក៏មានអ្នកចង់បានជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាងដែរ ហើយរឿងនេះ គឺអាស្រ័យទៅលើប្រជាពលរដ្ឋជាអ្នកជ្រើសរើស ដែលទំនងជាលោកចង់សំដៅដល់ការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ៖ «តើប្រជាជនយើងចង់ផ្លាស់ប្ដូរទំនិញ និងទេសចរដោយទៅមករកគ្នាតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្លូវដឹកជញ្ជូន ឬក៏ត្រូវជីកលេណដ្ឋានដើម្បីបាញ់គ្នាដូចអតីតកាល។ នេះជាបញ្ហាជ្រើសរើសរបស់ប្រជាជននៅពេលខាងមុខ។ ពិតណាស់មានអ្នកចង់បានសន្តិភាព និងរក្សាសន្តិភាព ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍ តែក៏មានអ្នកចង់បានជម្លោះក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសជិតខាង»។
បើទោះជាមិនបានបញ្ជាក់ច្បាស់ត្រង់ចំណុចនេះក៏ដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទំនងនិយាយសំដៅគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ខ្លួនឯងជាអ្នកចង់បានសន្តិភាព និងរក្សាសន្តិភាព ចំណែកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអ្នកមិនគាំទ្រការដឹកនាំរបស់លោក គឺជាអ្នកចង់មានជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាង ដោយសារកន្លងទៅ លោកតែងចេញមុខប្រកាសជាញឹកញាប់អំពីការប្ដេជ្ញាការពារសន្តិភាពនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានឆ្លៀតថ្លែងអំណរគុណដល់ប្រទេសវៀតណាម ដែលបានផ្ដួលរំលំរបបដឹកនាំខ្មែរក្រហម ហើយជាបន្តបន្ទាប់ បានចំណាយវិភាគទានរបស់ខ្លួនដើម្បីជួយស្ដារសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកម្ពុជា ឲ្យមានការអភិវឌ្ឍ។ លោកបញ្ជាក់ថា សមិទ្ធផលរបស់លោក គឺការប្រែក្លាយសមរភូមិទាំងអស់ទៅជាទីផ្សារ និងតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រួចស្រេចហើយ ហើយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកកំពុងបន្តកិច្ចខិតខំជាមួយប្រទេសជិតខាង ក្នុងការប្រែក្លាយតំបន់ព្រំដែនឲ្យទៅជាតំបន់សន្តិភាព មិត្តភាព និងសហប្រតិបត្តិការ។
ចំពោះគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកវិភាគ យល់ឃើញផ្ទុយពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលថាមានអ្នកចង់បានជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាង។
អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អេង ឆៃអ៊ាង យល់ឃើញថា អ្នកដែលចង់មានជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាង គឺមានតែមេដឹកនាំប្រទេសផ្ដាច់ការ ដូចជាមេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងតែប៉ុណ្ណោះ ក៏ប៉ុន្តែសម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចង់ឃើញសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដ ដោយមិនបាននឹកនាពាក្យថាជម្លោះ ឬសង្គ្រាមនោះទេ ទាំងនៅផ្ទៃក្នុងប្រទេស និងជាមួយប្រទេសជិតខាង៖ «យើងតែងតែបញ្ជាក់ម្តងហើយម្តងទៀត ថាបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឈ្នះ គឺខ្មែរទាំងអស់គ្នាជាអ្នកឈ្នះ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អត់មានយកខ្មែរណាជាសត្រូវទេ គឺខ្មែរតែមួយ ហើយចំពោះគោលនយោបាយការបរទេសជាមួយប្រទេសជិតខាង គឺយើងត្រូវការទំនាក់ទំនងល្អ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ទាំងសងខាង»។
ចំណែកអ្នកស្រាវជ្រាវខាងការអភិវឌ្ឍសង្គម បណ្ឌិត មាស នី វិញយល់ឃើញថា មិនមានបុគ្គល ឬក្រុមណាមួយដែលចង់បង្កជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាងនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែករណីមួយចំនួនដែលបានកើតឡើងទាក់ទងនឹងរឿងព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង ពិសេសជាមួយប្រទេសវៀតណាម គឺដោយសារប្រជាពលរដ្ឋចង់បង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ នៅពេលពួកគេឃើញមានបាតុភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតំបន់ព្រំដែន៖ «ជម្លោះរាល់ថ្ងៃនេះមិនមែនជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម ទេ ប៉ុន្តែជាជម្លោះរវាងបក្ខពួកខ្មែរ និងខ្មែរ ជាងជាមួយវៀតណាម។ រាល់ថ្ងៃនេះ យើងនៅតែអត់ត្រូវគ្នារឿងព្រំដែន។ ការអភិវឌ្ឍ និងការពារព្រំដែន ត្រូវដើរទន្ទឹមគ្នា។ យើងមិនអាចយកតែការអភិវឌ្ឍនាំទំនិញចេញចូលឲ្យបានស្មើភាពគ្នា ធ្វើជំនួញឲ្យបានជឿនលឿនឆ្លងព្រំដែន ប៉ុន្តែបើសិនជាប្រទេសជិតខាងយើងមិនគោរពបូរណភាពទឹកដីយើង នោះក៏គ្មានន័យអ្វីដែរ»។
ទាំងអ្នកស្រាវជ្រាវ និងគណបក្សប្រឆាំង សុទ្ធតែគាំទ្រការប្រែក្លាយតំបន់ព្រំដែនទៅជាតំបន់សន្តិភាព តែកិច្ចការងារចាំបាច់មួយទៀតដែលពួកគេលើកឡើង គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដនៅតាមតំបន់ព្រំដែន ដែលអាចជួយឲ្យពលរដ្ឋនៅតំបន់ទាំងនោះមានជីវភាពសមរម្យ បន្តរស់នៅតំបន់ព្រំដែនជាបន្តទៀត៕
សាលារាជធានីភ្នំពេញ អនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សង់រោង ៣ប្រឡោះនៅទីស្នាក់ការបក្ស នាសង្កាត់ចាក់អង្រែលើ ដើម្បីធ្វើសមាជវិសាមញ្ញរបស់ខ្លួននៅព្រឹកថ្ងៃទី២៥ មេសា។ អភិបាលរងសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ឃួង ស្រេង បញ្ជាក់នៅក្នុងលិខិតរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ ចុះថ្ងៃទី២៤ មេសា ថា ក្រៅពីអនុញ្ញាតតាមសំណើឲ្យមានអ្នកចូលរួម ១.០០0នាក់ហើយនោះ លោកណែនាំឲ្យគណបក្សប្រឆាំង មិនត្រូវសង់រោងលើចិញ្ចើមផ្លូវទេ ក្រោមហេតុផលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។
លោកបញ្ជាក់ទៀតថា មិនត្រូវបិទផ្លូវនាំឲ្យស្ទះចរាចរណ៍ បក្សប្រឆាំងត្រូវសហការជាមួយអាជ្ញាធរនៅមូលដ្ឋាន និងត្រូវផ្សព្វផ្សាយក្រមសីលធម៌ដល់សមាជិកចូលរួម ហើយកុំយកសមាជនេះធ្វើសកម្មភាព ឬបំផុសញុះញង់អ្នកចូលរួមឲ្យកើតជាអំពើហិង្សា ផ្ទុយពីខ្លឹមសារ និងគោលបំណងនៃការរៀបចំពិធី៕
សង្គមស៊ីវិលធ្វើការផ្នែកបោះឆ្នោត យល់ថា ការចែកអំណោយ ការបង្ខំឲ្យពលរដ្ឋស្បថបោះឆ្នោតឲ្យបក្សខ្លួន ឬការដើរបង្រៀនពលរដ្ឋឲ្យគូសឲ្យត្រូវលើសន្លឹកឆ្នោតគំរូ នឹងមានឥទ្ធិពលតិចតួចបំផុតដល់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នាពេលខាងមុខ។ មន្ត្រី គ.ជ.ប ថាការបង្រៀនពលរដ្ឋឲ្យគូសលើសន្លឹកឆ្នោតគំរូ ធ្វើបានតែក្នុងទីស្នាក់ការគណបក្ស និងតាមផ្ទះរបស់សមាជិកខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
យុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់កាន់តែខិតជិតមកដល់ ការចែកសារុង ប៊ីចេង ការតម្រូវឲ្យស្បថស្បែ ឬការដើរបង្រៀនគូសសន្លឹកឆ្នោតសិប្បនិម្មិត ក៏កាន់តែខិតជិតមកដល់ដែរ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ការឲ្យពលរដ្ឋស្បថ ឬចែកអំណោយនេះ លែងសូវមានឥទ្ធិពលដល់ម្ចាស់ឆ្នោតទៀតហើយ។
មន្ត្រីផ្នែកច្បាប់នៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅថា ខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក យឿង សុធារ៉ា មើលឃើញថា ដោយសារច្បាប់បោះឆ្នោតនៅមានភាពខ្វះចន្លោះត្រង់ចំណុច បក្សនយោបាយដើរបង្រៀនពលរដ្ឋគូសសន្លឹកសិប្បនិម្មិតនេះ ទើបធ្វើឲ្យតំណាងគណបក្សនយោបាយអាចឆ្លៀតបាន។ ប៉ុន្តែលោកថា ប្រសិនបើការប្រើវិធីសាស្ត្រណាមួយដែលធ្វើឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតភ័ន្តច្រឡំទៅបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សដែលខ្លួនមិនពេញចិត្ត នោះជាការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយដោយទុច្ចរិត៖ «ជះឥទ្ធិពលតិចតួចបំផុតសម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរបច្ចុប្បន្ននេះ ការចែកអំណោយក្ដី ការទិញទឹកចិត្តក្ដីហ្នឹង គឺថាមានឥទ្ធិពលតិច ធៀបជាមួយនឹងការបោះឆ្នោតមុនៗ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក យឿង សុធារ៉ា ថាមធ្យោបាយដូចជា ការចែកអំណោយ តម្រូវឲ្យស្បថ ដែលគណបក្សនយោបាយខ្លះធ្លាប់ឲ្យពលរដ្ឋធ្វើ នៅតែមាន ក៏ប៉ុន្ដែសកម្មភាពបែបនេះវាលែងសូវមានឥទ្ធិពលលើពលរដ្ឋទៀតហើយ។
ជាទូទៅ នៅពេលការបោះឆ្នោតជិតមកដល់ម្ដងៗ តំណាងគណបក្សតាមមូលដ្ឋាន ឬមេឃុំ ចៅសង្កាត់ តែងតែចែកអំណោយ ដូចជា សារុង ប៊ីចេង ឬចែកលុយដល់ពលរដ្ឋ ឬសមាជិកបក្ស ដើម្បីជាថ្នូរនឹងសន្លឹកឆ្នោត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពេលខ្លះតំណាងគណបក្សនយោបាយហៅពលរដ្ឋទៅស្បថមុខព្រះនៅតាមវត្ត ឬដើរតាមផ្ទះយកសន្លឹកឆ្នោតសិប្បនិម្មិតឲ្យពលរដ្ឋគូសជាដើម ប៉ុន្តែបើពលរដ្ឋណាម្នាក់មិនគូស ឬមិនធ្វើតាម គេចោទប្រកាន់ពលរដ្ឋនោះថាមិនគាំទ្របក្សខ្លួន ហើយគំរាមកំហែងក៏មាន។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា ថាការបង្រៀនពលរដ្ឋឲ្យគូសលើសន្លឹកឆ្នោតគំរូ គឺអាចធ្វើបានតែក្នុងបរិវេណទីស្នាក់ការគណបក្ស ឬការចែកឲ្យបានតែតាមផ្ទះរបស់សមាជិកគណបក្សខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ៖ «ទី១ បើសិនគាត់ចែកនៅក្នុងទីស្នាក់ការគណបក្សគាត់ អត់បញ្ហាទេណា។ ទី២ បើសិនជាគាត់ចែកប្រជាពលរដ្ឋតាមផ្ទះ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងគឺជាសមាជិកគណបក្សគាត់ អាហ្នឹងក៏អត់បញ្ហាដែរ ប៉ុន្តែបើគាត់យកអាហ្នឹងទៅបង្ខំឲ្យសមាជិកគណបក្សផ្សេងគូសអី អាហ្នឹងជាបញ្ហាហើយណា»។
ច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មី ចែងឲ្យគណបក្សនយោបាយធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ មានរយៈពេល ១៤ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា រហូតដល់ថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា។ រីឯថ្ងៃបោះឆ្នោត នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា។
នីតិវិធីថ្មីរបស់ គ.ជ.ប តម្រូវឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតស៊ីញេ ឬចុះហត្ថលេខាលើបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ដើម្បីយកសន្លឹកឆ្នោតទៅគូសក្នុងបន្ទប់សម្ងាត់។ មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងសង្គមស៊ីវិលធ្លាប់សម្ដែងក្ដីបារម្ភចំពោះនីតិវិធីស្មុគស្មាញនេះ។ ប៉ុន្តែលោក ហង្ស ពុទ្ធា ឲ្យដឹងថា ការបន្ថែមឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតចុះហត្ថលេខាបន្ថែមនៅពេលបោះឆ្នោត ដើម្បីបញ្ជាក់បន្ថែមពីលើទឹកខ្មៅជ្រលក់ដៃ ដែលកន្លងទៅមានការសង្ស័យថា ទឹកខ្មៅនេះលុបជ្រះ។ លោក ហង្ស ពុទ្ធា បន្ថែមទៀតថា ការចុះហត្ថលេខាធ្វើឡើងតែក្នុងបញ្ជីឈ្មោះតែប៉ុណ្ណោះ ឯសន្លឹកឆ្នោតវិញ ពលរដ្ឋអាចគូសសញ្ញាអ្វីក៏បាន ប៉ុន្តែមិនអាចគូសសញ្ញាដែលបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណអ្នកបោះឆ្នោត ឬស៊ីញេនៅលើសន្លឹកឆ្នោតបានទេ។ សន្លឹកឆ្នោតដែលមានចុះហត្ថលេខា នឹងត្រូវចាត់ជាសន្លឹកឆ្នោតអត់បានការ៖ «ហត្ថលេខាហ្នឹង គឺជាអត្តសញ្ញាណរបស់មនុស្សម្នាក់ហើយ ចឹងណា! ដូចជាការបង្ហាញអត្តសញ្ញាណចឹង សរុបមក ចុះហត្ថលេខាលើសន្លឹកឆ្នោតអត់យកជាបានការទេណា»។
មន្ត្រីផ្នែកអង្កេតជាន់ខ្ពស់របស់អង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស ធ្លាប់ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ឲ្យតែមានបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវ ហើយនីតិវិធីនៅដំណាក់កាលបោះឆ្នោត មានតែទឹកខ្មៅជ្រលក់ម្រាមដៃ និងការផ្ទៀងផ្ទាត់រូបថតជាមួយបុគ្គលដែលត្រូវបោះឆ្នោតនោះជាការស្រេច។ លោកហៅការចុះហត្ថលេខាពេលបោះឆ្នោត ជានីតិវិធីស្មុគស្មាញ ហើយថា គ.ជ.ប មិនគួរបង្កើតនីតិវិធីស្មុគស្មាញពេក ដែលធ្វើឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតលំបាក ឬភ័ន្តច្រឡំទេ។
បើទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សន្លឹកឆ្នោតសិប្បនិម្មិតដែលតំណាងគណបក្សនយោបាយបង្រៀនពលរដ្ឋគូស មិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងសន្លឹកឆ្នោតផ្លូវការនៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា ទេ គឺមានតែសន្លឹកឆ្នោតដែលចេញពី គ.ជ.ប នៅថ្ងៃបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ ទើបជាសន្លឹកឆ្នោតផ្លូវការ៕
អធិការប៉ូលិសក្រុងសៀមរាប បានកោះហៅប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តសៀមរាប ឲ្យចូលខ្លួនទៅឆ្លើយបំភ្លឺនៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទ ទី២៤ ខែមេសា ជុំវិញករណីបាញ់កាំភ្លើងអនាធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់សត្វស្លាបបឹងពារាំង ដែលការពារដោយសហគមន៍។
ការកោះហៅប្រធានមន្ទីរកសិកម្មទៅសាកសួរនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសហគមន៍ទេសចរណ៍ វប្បធម៌ និងធម្មជាតិបឹងពារាំង បានធ្វើរបាយការណ៍ដាក់ជូនប៉ូលិសប៉ុស្តិ៍សង្កាត់ជ្រាវ ថាក្រុមមនុស្សរបស់ប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម បានបាញ់កាំភ្លើងខ្លីជាច្រើនគ្រាប់នៅកន្លែងសត្វស្លាប កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា កន្លងទៅ។
ប៉ូលិសនៃអធិការដ្ឋាននគរបាលក្រុងសៀមរាប ឲ្យដឹងថា គេខកខានមិនបានសួរប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ទៅតាមកាលវិភាគដែលគ្រោងទុកទេ នៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទ ទី២៤ ខែមេសា។
ការមិនបានសាកសួរជុំវិញករណីបាញ់កាំភ្លើងអនាធិបតេយ្យនៅតំបន់សត្វស្លាបបឹងពារាំង ដែលការពារដោយសហគមន៍នេះ ដោយសារតែប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម មិនបានចូលខ្លួនទៅតាមពេលវេលាដែលបានគ្រោងទុក។
អធិការនគរបាលក្រុងសៀមរាប គឺលោក ទិត្យ ណារ៉ុង។ លោកមានប្រសាសន៍នៅរសៀលថ្ងៃច័ន្ទ ទី២៤ ខែមេសា ថា លោកបានអញ្ជើញប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ឲ្យចូលខ្លួនឆ្លើយបំភ្លឺនៅព្រឹកថ្ងៃដដែល ក៏ប៉ុន្តែលោក ទា គឹមសុទ្ធ ដែលជាប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម មិនបានចូលខ្លួនឡើយ ដោយប្រាប់ថាកំពុងរវល់នៅឯទីក្រុងភ្នំពេញ។
អធិការប៉ូលិសក្រុងសៀមរាប ដដែលបញ្ជាក់ថា លោកមានគម្រោងនឹងសាកសួរប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម ខេត្តសៀមរាប ជុំវិញករណីបាញ់កាំភ្លើងជាច្រើនគ្រាប់នៅតំបន់សត្វស្លាបបឹងពារាំង នៃបឹងទន្លេសាប ប៉ុន្តែនៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទ ប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម មិនបានចូលខ្លួនឆ្លើយបំភ្លឺទេ បែរជាបញ្ជូនមន្ត្រីម្នាក់ដែលមិនដឹងរឿង ឲ្យទៅឆ្លើយជំនួសទៅវិញ៖ «លោកស្នងការឲ្យខ្ញុំធ្វើលិខិតហៅប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម ដើម្បីមកឆ្លើយបំភ្លឺ ថាតើក្រុមរបស់គាត់ពិតជាបាញ់កាំភ្លើងមែនឬក៏អត់?»។
អធិការប៉ូលិសឲ្យដឹងថា បើទោះបីជាពេលនេះ ប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម ខេត្តសៀមរាប មិនបានចូលខ្លួនមកឆ្លើយបំភ្លឺករណីបាញ់កាំភ្លើងនៅតំបន់សត្វស្លាបនោះក៏ដោយ ក៏សមត្ថកិច្ចនៅតែរក្សាជំហរសាកសួរករណីនេះនៅពេលក្រោយទៀត។
ចំណែកប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទខេត្តសៀមរាប លោក ទា គឹមសុទ្ធ បានបដិសេធថា រូបលោកមិនបានបាញ់កាំភ្លើងនៅតំបន់សត្វស្លាបដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។ លោក ទា គឹមសុទ្ធ បញ្ជាក់ថា កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា រូបលោក និងមន្ត្រីមួយចំនួន បានទៅតំបន់អភិរក្សត្រីពូជនៅបឹងពារាំងនៃទន្លេសាបមែន ដោយសារតែចង់ដឹងថា តើសហគមន៍ដែលទទួលការពារតំបន់នោះ មានការរីកចម្រើនប៉ុនណា។ ក្នុងពេលនោះ រូបលោក និងមន្ត្រីក៏បានជិះទូកជាច្រើនគ្រឿង ដើរមើលតំបន់អភិរក្សពូជត្រី និងកន្លែងសត្វស្លាប ហើយលោកមកដល់ដីគោកវិញមុនគេ មិនដឹងថាតើអ្នកណាមួយជាអ្នកបាញ់កាំភ្លើងអនាធិបតេយ្យនោះទេ៖ «ខ្ញុំនេះមិនបានទៅបាញ់បោះទេ។ កាំភ្លើង គឺខ្ញុំមិនដែលកាន់ទេ តែកូនចៅរបស់ខ្ញុំទេដែលកាន់កាំភ្លើង។ តាំងពីខ្ញុំធ្វើមេព្រៃមក មិនដែលចេះបាញ់កាំភ្លើងបាន ១គ្រាប់ទេ»។
សហគមន៍ទេសចរណ៍ វប្បធម៌ និងធម្មជាតិបឹងពារាំង ឲ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា លោក ទា គឹមសុទ្ធ ព្រមទាំងមន្ត្រីជាច្រើនបាននាំគ្នាទៅលេងកន្លែងអភិរក្សបឹងពារាំង។ នៅពេលនោះ គេដឹងថាក្រុមរបស់លោក ទា គឹមសុទ្ធ បានយកសំណាញ់ចំនួន៥ ទៅជាមួយផង ប៉ុន្តែសហគមន៍ដែលការពារបឹងពារាំង បានហាមឃាត់មិនឲ្យបង់ត្រីនៅទីនោះទេ។ សហគមន៍អះអាងថា ប្រហែលជាក្រុមលោក ទា គឹមសុទ្ធ ខឹងរឿងមិនឲ្យបង់ត្រី ទើបបានជាបាញ់កាំភ្លើងនៅទីនោះ ធ្វើឲ្យសត្វស្លាបជាច្រើនភ្ញាក់ផ្អើល។
ប្រធានសហគមន៍ទេសចរណ៍ វប្បធម៌ និងធម្មជាតិបឹងពារាំង លោក គង់ មង្គល មានប្រសាសន៍ថា នៅកន្លែងកើតហេតុ ក្រុមរបស់លោកបានរកឃើញសម្បកគ្រាប់កាំភ្លើងខ្លីចំនួន ៤គ្រាប់។ លោក គង់ មង្គល បញ្ជាក់ថា លោកមិនបានប្ដឹងផ្ដល់ករណីបាញ់អនាធិបតេយ្យនោះទេ ប៉ុន្តែលោកចង់ឲ្យអ្នកបាញ់កាំភ្លើងនោះហ៊ានទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើរបស់ខ្លួន៕
ក្រុមអ្នកភូមិមានបញ្ហាដីធ្លីប្រមាណ ៣០នាក់មកពីសហគមន៍មានបញ្ហាដីធ្លីនៅរាជធានីភ្នំពេញ នាំគ្នាយកញត្តិទៅដាក់នៅព្រះបរមរាជវាំង ដើម្បីរកអន្តរាគមន៍ពីព្រះមហាក្សត្រ នៅថ្ងៃទី២៤ មេសា។ មានតំណាង ៤រូបប៉ុណ្ណោះដែលអាជ្ញាធរសន្តិសុខអនុញ្ញាតឲ្យចូលដាក់ញត្តិ។
តំណាងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋមានបញ្ហាដីធ្លី ៤រូបដែលតំណាងឲ្យសហគមន៍ដីធ្លី៤ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យយកញត្តិទៅដាក់ជូនមន្ត្រីក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង។
តំណាងសហគមន៍អតីតបណ្ដាញស្ត្រីបឹងកក់ កញ្ញា អ៊ឹម ស្រីទូច ថ្លែងនៅព្រឹកថ្ងៃទី២៤ មេសា ថា មូលហេតុដែលនាំឲ្យអ្នកភូមិមកព្រះបរមរាជវាំង ព្រោះព្រះមហាក្សត្រធ្លាប់អន្តរាគមន៍ដោះលែងអ្នកបឹងកក់ជាប់ឃុំម្ដងកន្លងទៅ៖ «យើងមកដាក់ញត្តិជូនព្រះមហាក្សត្រនេះ ដើម្បីសុំឲ្យព្រះមហាក្សត្រហ្នឹងជួយអន្តរាគមន៍ទៅសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យលោកជួយដោះស្រាយបញ្ចប់រឿងបឹងកក់ បុរីកីឡា អេស.អូ.អេស ហើយនិងដោះលែងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សអង្គការអាដហុក (ADHOC) ៤រូប និងមន្ត្រី គ.ជ.ប លោក នី ចរិយា មួយរូប និងសកម្មជនដីធ្លី អ្នកស្រី ទេព វន្នី»។
ពលរដ្ឋដែលមករកអន្តរាគមន៍ពីព្រះមហាក្សត្រនេះ គឺពលរដ្ឋជាអតីតអ្នកសហគមន៍បឹងកក់ សហគមន៍បុរីកីឡា ៣មករា សហគមន៍ព្រលានយន្តហោះ អេស.អូ.អេស (SOS) និងអ្នកបឹងកក់ ៧គ្រួសារដែលនៅមិនទាន់ទទួលបានដំណោះស្រាយ។ ករណីនៅបឹងកក់ សាលារាជធានីភ្នំពេញបានដាក់ឱសានវាទ ១ខែ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា រហូតដល់ថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ដើម្បីឲ្យអ្នកភូមិដែលសេសសល់ ទទួលយកដីសម្រេចប្រគល់ឲ្យ។ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិមិនទទួលយកការដោះស្រាយនេះ ព្រោះដីតូចជាង ១០% នៃដីធ្លាប់កាន់កាប់។ ពួកគាត់ចង់បានដីទំហំ ៥៣% ទើបយល់ព្រម។
រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញកំណត់ថា បើអ្នកភូមិមិនទទួលយកការសម្រេចនេះ ហើយហួសកំណត់រយៈពេល ១ខែ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ នឹងឈប់ពិនិត្យដោះស្រាយ ឬទទួលខុសត្រូវការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍អ្នកបឹងកក់ទៀតឡើយ។
អ្នកបឹងកក់មួយរូបក្នុងចំណោមអ្នកបឹងកក់នៅសេសសល់ ៧គ្រួសារ គឺលោកស្រី ហុង សុខខេង មានប្រសាសន៍ថា លោកស្រីមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងថ្ងៃឱសានវាទមកដល់ ដែលរដ្ឋបាលសាលារាជធានីភ្នំពេញកំណត់នោះទេ៖ «ចប់ៗទៅ គាត់ឱសានវាទតែកាត់ទេតើ! ប្រជាពលរដ្ឋ អត់ទាន់ផ្ដិតមេដៃផងហ្នឹង»។
កាលពីថ្ងៃទី១៩ មេសា មន្ត្រីនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក មាន ចាន់យ៉ាដា បញ្ជាក់បន្ថែមថា រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញមិនទាន់មានដំណោះស្រាយអ្វីផ្សេងពីនេះទេ។
អ្នកបឹងកក់មានបញ្ហាដីធ្លីជិត ១០ឆ្នាំ ពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលសម្រេចផ្ដល់ដីទំហំ ១១៤,៤១ហិកតារទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន ស៊ូកាគូ (Shukaku Inc) សម្រាប់អភិវឌ្ឍ។ រដ្ឋាភិបាលក៏សម្រេចផ្ដល់ដីទំហំ ១២,៤៤ហិកតារទៅឲ្យពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិ ៧គ្រួសារនៅមិនទាន់បានដំណោះស្រាយនៅឡើយ។
ចំណែកឯសហគមន៍បុរីកីឡាមានបញ្ហាដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុន ផាន អ៊ីមិច (PHAN IMEX) ហើយពួកគាត់មួយចំនួនត្រូវបានបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំឲ្យទៅនៅជាយក្រុង។ ពួកគាត់ទាមទារសំណងសមរម្យពីការបាត់បង់លំនៅឋាននេះ។
អ្នកភូមិមានបញ្ហាដីធ្លីទាំងនេះ តែងនាំគ្នាដាក់ញត្តិតវ៉ា និងរកអន្តរាគមន៍ពីក្រសួងស្ថាប័ននានាអស់រយៈពេលជិត ១០ឆ្នាំហើយ នៅមិនទាន់ទទួលបានដំណោះស្រាយនៅឡើយ។ សកម្មជនដីធ្លីបឹងកក់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី កំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ក៏មានដើមហេតុពីជម្លោះដីធ្លីនេះដែរ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មន្ត្រីរដ្ឋបាលក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង លោក អ៊ិត សុធា ដែលចេញមកទទួលញត្តិរបស់អ្នកភូមិទាំងនេះ សន្យាថា លោកនឹងបញ្ជូនញត្តិនេះទៅអ្នកដឹកនាំក្រសួង ដើម្បីចាត់ចែង។
ក្រុមអ្នកភូមិបានរំសាយគ្នាវិញ ហើយថារង់ចាំដំណឹងរហូតដល់ថ្ងៃពុធ ទី២៦ មេសា មុននឹងចេញតវ៉ាទៀត៕
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ស្នើកុំឲ្យមានការថ្កោលទោស ឬចាត់ទុកលោកថាអាយ៉ងរបស់វៀតណាម ដោយគ្រាន់តែលោកចេះនិយាយភាសាវៀតណាម។ ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងក្នុងពិធីសម្ពោធបើកឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-វៀតណាម ជ្រៃធំ-ឡុងប៊ិញ នៅស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្ដាល នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៤ មេសា៖ «បើគេឃើញខ្ញុំនិយាយភាសាវៀតណាម គេថាខ្ញុំអាយ៉ងវៀតណាម ប៉ុន្តែដូចជាគេមិនទាន់និយាយថាខ្ញុំជាអាយ៉ងបារាំង និងអង់គ្លេស នៅពេលខ្ញុំនិយាយបារាំង និងអង់គ្លេស នោះទេ»។
នៅក្នុងពិធីនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងជាភាសាវៀតណាម ជាង ២នាទី ក្រោយពេលលោកថា អ្នកបកប្រែបានបកប្រែខុសពីអ្វីដែលលោកចង់និយាយ ដូច្នេះលោកត្រូវតែនិយាយឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំ និងប្រជាពលរដ្ឋវៀតណាម បានស្តាប់ពីអត្ថន័យត្រឹមត្រូវ។
ឃ្លាដើមដែលលោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែង ហើយដែលលោកថាអ្នកបកប្រែ បកប្រែខុសនោះ គឺលោកថា លោក “បានសម្រេចរួចមកហើយនូវការប្រែក្លាយតំបន់អតីតសមរភូមិឲ្យទៅជាទីផ្សារ ហើយឥឡូវកំពុងតែខិតខំបន្តដើម្បីប្រែក្លាយតំបន់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងទាំងអស់ ឲ្យទៅជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ សហប្រតិបត្តិការ មិត្តភាព ហើយក៏ជាផ្នែកដ៏សំខាន់នៃទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសជាប់ជាមួយគ្នា”។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៥ កន្លងទៅ ពេលដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាម លោកក៏បានថ្លែងសុន្ទរកថាជាភាសាវៀតណាម ទៅកាន់ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីរបស់ប្រទេសកុម្មុយនីស្តមួយនេះ។ វីដេអូនៃសុន្ទរកថានេះ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតាមទូរទស្សន៍វៀតណាម និងត្រូវបានចែករំលែកតគ្នាជាច្រើនតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក (Facebook) និងយូធូប (YouTube) ធ្វើឲ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលក្នុងចំណោមអ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមទាំងនេះ ហើយមានអ្នកខ្លះបានចោទជាសំណួរថា ហេតុអ្វីបានជាលោក ហ៊ុន សែន ចេះភាសាវៀតណាម ស្ទាត់យ៉ាងនេះ រហូតដល់មានអ្នកខ្លះរិះគន់ថា លោកជាអាយ៉ងរបស់វៀតណាម ទៀតផង៕
គម្រោងភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ថ្មីដែលមានតម្លៃ ១៦លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក នឹងត្រូវបញ្ចប់នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨។ វិស្វករជប៉ុន បញ្ជាក់ថា ប្រព័ន្ធភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ថ្មី នឹងជួយកាត់បន្ថយការកកស្ទះចរាចរណ៍ និងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ ទោះបីជាយ៉ាងណា អ្នកជំនាញស្នើឲ្យអាជ្ញាធរ និងប្រជាពលរដ្ឋ ពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
វិស្វករជប៉ុន កំពុងដំឡើងភ្លើងស្តុបចរាចរណ៍ចំនួន ១០០ នៅទីតាំងដែលមានការកកស្ទះចរាចរណ៍ទូទាំងរាជធានីភ្នំពេញ និងដំឡើងមជ្ឈមណ្ឌលបញ្ជារួមមួយក្នុងសាលារាជធានីភ្នំពេញ។
គម្រោងដែលឧបត្ថម្ភដោយអង្គការចៃកា (JICA) មានរយៈពេល ២ឆ្នាំ ចាប់ពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៦ ដល់ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨។
អ្នកជំនាញជប៉ុន លោក អ៊ីវ៉ាសិ ហ៊ីដិយ៉ាគី (Iwase Hideaki) ទីប្រឹក្សាបង្កើតគម្រោងអង្គការចៃកា (JICA) អះអាងនៅក្នុងសន្និសីទព័ត៌មាន នៅថ្ងៃទី២៤ មេសា ថា ភ្លើងស្តុបចរាចរណ៍ថ្មី នឹងជួយឲ្យការធ្វើដំណើរលឿនជាងមុន ១៤ភាគរយ ហើយជួយកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ លោកថា ប្រព័ន្ធដំណើរភ្លើងស្តុបថ្មី នឹងចងភ្លើងស្តុបចរាចរណ៍ទាំងអស់ជាប្រព័ន្ធតែមួយ ដែលងាយស្រួលសម្រាប់បញ្ជា។ ឧទាហរណ៍ ភ្លើងស្តុបនៅតាមអនុតំបន់ពេលដែលវាលោតពណ៌បៃតង (សម្រាប់ទៅ) នោះ និងស្តុបបន្ទាប់នឹងលោតពណ៌បៃតង (សម្រាប់ទៅ) ដែរ ហើយប្រព័ន្ធនេះក៏អនុញ្ញាតឲ្យគេកំណត់រយៈពេលលោតភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍តាមការចង់បាន។
រាជធានីភ្នំពេញ មានប្រជាជនប្រមាណ ២លាននាក់ និងម៉ូតូប្រមាណ ១លាន ៥សែនគ្រឿង និងរថយន្ត ៤០ម៉ឺនគ្រឿង។
អនុប្រធានមន្ទីរដឹកជញ្ជូនរាជធានីភ្នំពេញ លោក ជូ គឹមទ្រី បញ្ជាក់ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានថា ការកើនឡើងនូវពលរដ្ឋ និងមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ កំពុងធ្វើឲ្យរាជធានីភ្នំពេញជួបប្រទះនឹងការកកស្ទះចរាចរណ៍ធ្ងន់ធ្ងរ ពិសេសនៅស្តុបកាណាឌីយ៉ា ស្តុបផ្លូវសាលដឺហ្គោល កែងនឹងផ្លូវមុនីវង្ស ស្តុបនាងគង្ហីង ស្តាតអូឡាំពិក ជាដើម។
បន្ថែមពីលើនេះ អ្នកជំនាញជប៉ុន លោក អ៊ីវ៉ាសិ ហ៊ីដិយ៉ាគី ពន្យល់ថា ឥរិយាបថរបស់អ្នកបើកបរដែលមិនគោរពច្បាប់ ដូចជាមិនគោរពភ្លើងសញ្ញា និងសញ្ញាចរាចរណ៍ និងការចតយានយន្តលើដងផ្លូវ សុទ្ធសឹងតែរួមចំណែកធ្វើឲ្យភ្នំពេញក្លាយជាទីក្រុងកកស្ទះចរាចរណ៍ខ្លាំង។
លោក ជូ គឹមទ្រី ឆ្លើយតបថា អាជ្ញាធរកំពុងខិតខំអនុវត្តច្បាប់តាមរយៈការផាកពិន័យ និងរឹតបន្តឹងច្បាប់បន្ថែមទៀត។
អង្គការចៃកា ជឿជាក់ថា គម្រោងភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ថ្មី នឹងជួយដោះស្រាយបញ្ហាកកស្ទះចរាចរណ៍នៅរាជធានីភ្នំពេញ ហើយស្នើដល់អាជ្ញាធរកែលំអបណ្ដាញផ្លូវ រៀបចំចំណតយានយន្ត និងផ្លូវថ្មើរជើងឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ហើយនិងស្នើឲ្យអ្នកបើកបរផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថពេលបើកបរ ដោយត្រូវគោរពតាមច្បាប់ចរាចរណ៍។
បច្ចុប្បន្ន ភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ចំនួន១២ ក្នុងចំណោម១០០ កំពុងដាក់ឲ្យដំណើរការហើយ ហើយនៅពេលប្រព័ន្ធថ្មីដាក់ឲ្យដំណើរការ បង្គោលភ្លើងស្តុបចាស់ នឹងត្រូវដកចេញ។ ប្រព័ន្ធភ្លើងស្តុបថ្មី នឹងដំណើរការ ២៤ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយ ៧ថ្ងៃក្នុងមួយសប្ដាហ៍៕
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានឱ្យដឹងនៅក្នុងហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់លោកនៅថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា ថា ការសិក្សារួមគ្នាដើម្បីសាងសង់ផ្លូវល្បឿនលឿននេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងការចុះអនុស្សរណៈចំនួន៤ ស្របពេលនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ង្វៀន ស៊ុងហ៊្វុក (Nguyen Xuan Phuc) កំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា។
ក្នុងពិធីចុះអនុស្សរណៈចំនួន៤ នៅវិមានសន្តិភាព នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា មានដូចជាអនុស្សរណៈយោគយល់អំពីការសិក្សារួមស្ដីពីការសាងសង់ផ្លូវល្បឿនលឿន ភ្នំពេញ-បាវិត និងផ្លូវល្បឿនលឿន ហូជីមិញ-ម៉ុកបាយ (Ho Chi Minh-Moc Bai) អនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាស្ដីពីគម្រោងសាងសង់មជ្ឈមណ្ឌលផ្ដល់សេវាស្ម័គ្រចិត្ត និងផ្នែកលើសហគមន៍ដល់អ្នកញៀនគ្រឿងញៀនក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ អនុស្សរណៈបន្តសុពលភាពនៃអនុស្សរណៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីលើវិស័យជលផល និងចុងក្រោយអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាស្ដីពីការគាំទ្រសាងសង់មហាវិថីមិត្តភាព ភ្នំពេញ-ហាណូយ។
នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេល ៣ថ្ងៃនៅកម្ពុជា ក្រៅពីជួបពិភាក្សាជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម ង្វៀន ស៊ុងហ៊្វុក នឹងបន្តជួបប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក សាយ ឈុំ ប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន ចូលក្រាបបង្គំគាល់ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្តម សីហមុនី និងថ្វាយបង្គំព្រះសង្ឃរាជ ទេព វង្ស មុខនឹងបញ្ចប់ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា៕
ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកឃ្លាំមើលការងារអភិវឌ្ឍន៍សង្គម ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ បានអះអាងថា បទល្មើសល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទបានបន្តកើតឡើងអនាធិបតេយ្យ ដោយគ្មានកម្លាំងសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពទេ។
អាណាព្យាបាលបានចោទថា ទីតាំងមានបើកល្បែងជល់មាន ភ្នាល់បាល់ និងល្បែងឆ្នោតកន្ទុយលេខជាដើម បន្តកើតមានដោយរលូនមកដល់ពេលនេះ ទំនងជាអាចមានសមត្ថកិច្ចស្ថាប័នខ្លះជាអ្នកកាងការពារ ឬនៅពីក្រោយបទល្មើសទាំងនោះ ទើបមិនមានវិធានការបង្ក្រាប។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តព្រះសីហនុ បញ្ជាក់ថា សមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋាននេះ មិនទាន់អនុវត្តគោលនយោបាយភូមិ-ឃុំមានសុវត្ថិភាព ដែលប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលដាក់ឲ្យអនុវត្ត មានប្រសិទ្ធភាពទេ។ អាណាព្យាបាលចោទថា ទីតាំងបើកចាក់ភ្នាល់បាល់ សង្វៀនជល់មាន់ និងទីតាំងចាក់ឆ្នោតកន្ទុយលេខ នៅបន្តបើកធ្វើអាជីវកម្មជាធម្មតា និងគ្មានសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបទេ។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទទូចឲ្យកម្លាំងសមត្ថកិច្ចនគរបាល និងកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តនេះ ជួយបង្ក្រាបទីតាំងទទួលភ្នាល់បាល់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត (Internet) នៅក្រោយរោងមហោស្រពចាស់ខេត្តព្រះសីហនុ និងទីតាំងល្បែងឆ្នោតកន្ទុយលេខ មានទីតាំងនៅតាមទីផ្សារមួយចំនួន មានផ្សារលើ និងផ្សារពាណិជ្ជកម្មជាដើម។
លោក ជួន ណារិន្ទ ស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ មានប្រសាសន៍ថា សមត្ថកិច្ចស្ថាប័នរបស់លោកមិនធ្វេសប្រហែសក្នុងការបង្ក្រាបទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា កម្លាំងនគរបាលនឹងចុះស្រាវជ្រាវបង្ក្រាបបទល្មើសល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់នាមូលដ្ឋាននេះ។ លោកស្នើដល់ប្រជាពលរដ្ឋជួយផ្ដល់ព័ត៌មានជុំវិញទីតាំងមានលេងល្បែងស៊ីសង និងឈ្មោះបុគ្គលជាប់ពាក់ព័ន្ធបទល្មើសបើកល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់មកសមត្ថកិច្ចដើម្បីឈានដល់ការចុះស្រាវជ្រាវបង្ក្រាបបទល្មើសល្បែងស៊ីសងនាមូលដ្ឋានខេត្តព្រះសីហនុ ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន ថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំប្រចាំខែម្តងៗ ដែលមានមន្ត្រីក្រោមឱវាទរដ្ឋបាលខេត្តមកចូលរួម តែងបានរំឭកដល់មន្ត្រី ពិសេសកម្លាំងសមត្ថកិច្ចជំនាញឲ្យបន្តចុះអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិ-ឃុំមានសុវត្ថិភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ដាក់ឲ្យអនុវត្តមានប្រសិទ្ធភាព។
អភិបាលខេត្តរូបនេះ បានព្រមានចាត់វិធានការក្ដៅតាមផ្លូវច្បាប់ទៅលើម្ចាស់ទីតាំងល្បែងភ្នាល់ខុសច្បាប់ មានល្បែងជល់មាន់ ភ្នាល់បាល់ និងឆ្នោតកន្ទុយលេខ ដែលមិនសហការជាមួយសមត្ថកិច្ច។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី មានការសង្ស័យទៅលើកម្លាំងសមត្ថកិច្ចស្ថាប័នជំនាញខ្លះថា ទំនងជាអាចធ្វើជាខ្នងបង្អែកឲ្យឈ្មួញបើកលេងល្បែងភ្នាល់បាល់ ល្បែងជល់មាន់ និងឆ្នោតកន្ទុយលេខ ជាដើម ទើបវង់ល្បែងស៊ីសងទាំងនោះអាចបន្តបើកធ្វើសកម្មភាពដោយចំហមកដល់ពេលនេះ។
អ្នកស្រី ជៀប សុធារី៖ «ខ្ញុំសំណូមពរដល់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចថា បើសិនជារកឃើញទីកន្លែងណាមួយមានបើកលេងល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទ មានល្បែងហ្គេមបាញ់ត្រីជាដើម គឺសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបបានតែនៅទីកន្លែងសាធារណៈទេ ប៉ុន្តែទីកន្លែងផ្សេងៗ ដែលបើកនៅតាមផ្លូវក្នុង ឬនៅតាមកន្លុកកន្លៀត សមត្ថកិច្ចមិនដែលបានចូលទៅបង្ក្រាបទេ ហើយបានបើកធ្វើអាជីវកម្មមកដល់ពេលនេះ។ ខ្ញុំសំណូមពរ បើសិនជារកឃើញថា មានកម្លាំងសមត្ថកិច្ចរូបណាបានកាងការពារទទួលផលប្រយោជន៍ពីឈ្មួញល្បែងស៊ីសង គួរត្រូវមានការដាក់ទោសពិន័យឲ្យបានធ្ងន់ធ្ងរទៅតាមការកំណត់របស់ច្បាប់ ព្រោះវាជាការចូលរួមក្នុងការការពារជនល្មើសឲ្យប្រព្រឹត្តិបទល្មើស»។
ទោះយ៉ាងណា លោក យន្ត មីន អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ បានព្រមានដល់សមត្ថកិច្ចស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ មានមេឃុំ ចៅសង្កាត់ នាយប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាល និងអធិការក្រុងស្រុកនានា ឲ្យបង្ក្រាបបទល្មើសល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទ មានល្បែងភ្នាល់បាល់ ជល់មាន់ ល្បែងកន្ទុយលេខ និងល្បែងភ្នាល់ផ្សេងៗ នៅតាមផ្ទះល្វែងជ្រកក្រោមស្លាកបម្រើសេវាអ៊ីនធឺណិតជាដើម ដែលគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
យ៉ាងនេះក្តី ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តព្រះសីហនុ មិនមានជំនឿថា រដ្ឋបាលខេត្តនេះ អាចបង្ក្រាបបទល្មើសល្បែងស៊ីសងមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ព្រោះអ្នកញៀនល្បែងស៊ីសងទាំងនោះ មានទាំងមន្ត្រីរាជការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដោយមានមន្ត្រីខ្លះមានតួនាទីពាក់ផ្កាយលើស្មា ក៏ញៀននឹងល្បែងចាក់កន្ទុយលេខ និងភ្នាល់បាល់នេះដែរ៕
អ្នកសង្កេតការណ៍គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) ប្រចាំខេត្តរតនគិរី អំពាវនាវឲ្យក្រុមការងារចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត ដើម្បីចែកប័ណ្ណជូនប្រជាពលរដ្ឋដោយគ្មានការរើសអើងគណបក្សនយោបាយ។
អ្នកឃ្លាំមើលការចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតជូនប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តរតនគិរី បញ្ជាក់ថា ជាងមួយសប្ដាហ៍កន្លងទៅនេះ មិនមានបាតុភាពអ្វីកើតមានក្នុងការចែកប័ណ្ណព័ត៌មាននេះទេ។
លេខាអង្គការខុមហ្វ្រែលប្រចាំខេត្តរតនគិរី លោក ជួន ភីនដារ៉ា បញ្ជាក់នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា ថា នៅសង្កាត់ឡាបានសៀក ក្រុងបានលុង ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅច្រើន ការចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន និងបានលទ្ធផលជាង ៤០ភាគរយនៃតួលេខអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតក្នុងឃុំចំនួនជាង ៦ពាន់នាក់។
លោកកត់សម្គាល់ថា ក្រុមការងារចុះចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតរួមមាន មេភូមិ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ និងមន្ត្រីឃុំ-សង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោត ហេតុនេះមន្ត្រីទាំងនោះត្រូវប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត ចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតជូនប្រជាពលរដ្ឋបានទទួលព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីទៅចូលរួមបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ខាងមុខនេះ៖ «ចៀសវាងការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗទាក់ទងការជំរុញ ឬលួចឃោសនាបោះឆ្នោតឲ្យខ្ញុំអ៊ីចឹងណា។ យើងតែងប៉ះពាក្យហ្នឹង ដូច្នេះយើងសំណូមពរកុំឲ្យប្រើប្រាស់ភាពណាមួយដែលច្បាប់ហាមឃាត់»។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានចេញគោលការណ៍ឲ្យមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ សហការជាមួយអាជ្ញាធរភូមិ-ឃុំ ចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតជូនប្រជាពលរដ្ឋចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា រហូតដល់ថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា។ ក្នុងករណីប័ណ្ណនៅសល់ ត្រូវយករក្សាទុកនៅការិយាល័យគណៈកម្មការឃុំ-សង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោត សម្រាប់ចែកជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនទាន់បានទទួលប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតនេះបន្តទៀត។
ទាក់ទិនករណីនេះដែរ អតីតជំទប់ទី១ សង្កាត់ឡាបានសៀក និងជាបេក្ខជនលេខរៀងទី១ ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ម៉ី ឌីន ទទួលស្គាល់ដែរថា រហូតមកទល់ពេលនេះ ការចែកប័ណ្ណព័ត៌មាននៅសង្កាត់ឡាបានសៀក មិនមានបាតុភាពអ្វីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែលោកនៅតែបារម្ភថា ការចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតតាមរយៈមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោត និងមន្ត្រីមូលដ្ឋាន ដែលភាគច្រើនជាសមាសភាពគណបក្សកាន់អំណាច នឹងមិនអាចធ្វើឲ្យមានបរិយាកាសបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយអព្យាក្រឹតបានឡើយ បើទោះបីមានអ្នកសង្កេតការណ៍គណបក្សនយោបាយ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ឃ្លាំមើលបញ្ហានេះក្តី។ លោកថា ក្រុមការងារចុះចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោត គួរមានសមាសភាពសមាជិកគណបក្សនយោបាយដែលបានចុះឈ្មោះចូលរួម ទើបមានតម្លាភាព៖ «អ្នកមិនគាំទ្រគេ គេមិនឲ្យដឹង។ យើងនៅបារម្ភអាហ្នឹង បើសិនអាចសុំ ស្នើសុំឲ្យគណបក្សនយោបាយជួយចែកគ្នាអ៊ីចឹងណា»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រធានគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតខេត្តរតនគិរី លោក ប៉ែន ឈុនឌី បញ្ជាក់ថា ក្រុមការងារចែកប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោត រៀបចំឡើងតាមការណែនាំរបស់ គ.ជ.ប។ ដោយឡែកគណបក្សនយោបាយ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល អាចចាត់អ្នកសង្កេតការណ៍ឃ្លាំមើល និងធ្វើរបាយការណ៍ពីភាពអសកម្មរបស់ក្រុមការងារនេះបាន។ លោកបន្តថា រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ការចែកប័ណ្ណព័ត៌មាននៅខេត្តរតនគិរី មិនឃើញមានបាតុភាពអ្វីនៅឡើយ៖ «បទបញ្ជានីតិវិធីគេតម្រូវឲ្យអ៊ីចឹង ឲ្យមានមេភូមិ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ មានគណបក្សនយោបាយជាអ្នកសង្កេតការណ៍ នេះជាបទបញ្ជារបស់ គ.ជ.ប»។
តួលេខរបស់គណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតខេត្តរតនគិរី ប្រជាពលរដ្ឋមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៦ មានចំនួនជិត ៩ម៉ឺននាក់ (៨៧.២៧៣នាក់) រហូតមកទល់នឹងថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានទទួលប័ណ្ណព័ត៌មានបោះឆ្នោតមានចំនួនជាង ៣ពាន់នាក់ (៣.១៦៤១នាក់) ស្មើនឹង ៣០ភាគរយនៃតួលេខប្រជាពលរដ្ឋសរុប។
ការឃោសនាបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នឹងចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ដល់ថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ហើយការបោះឆ្នោត នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧៕
សាលារាជធានីភ្នំពេញ មិនអនុញ្ញាតឲ្យអង្គការ-សមាគម និងពលរដ្ឋ ប្រារព្ធខួប ៥ឆ្នាំនៃឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី សកម្មជនបរិស្ថាន នៅល្ងាចថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា នៅខាងមុខព្រះបរមរាជវាំងនោះទេ។ រីឯក្រុមអ្នកដែលចាត់ទុកលោក ឈុត វុទ្ធី ជា «វីរបុរសព្រៃឈើ» នៅតែមានះមានគម្រោងជួបជុំប្រារព្ធពិធីនេះដដែល។
មូលហេតុដែលសាលារាជធានីភ្នំពេញ មិនអនុញ្ញាតឲ្យជួបជុំគ្នាប្រារព្ធខួប ៥ឆ្នាំនៃថ្ងៃបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នៅខាងមុខព្រះបរមរាជវាំងនោះ ដោយសារថា ទីនោះគឺជាព្រះបរមរាជវាំង និងជាកន្លែងទេសចរណ៍។
អភិបាលរងសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ឃួង ស្រេង មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា រហូតមកដល់ពេលនេះ សាលាក្រុងភ្នំពេញមិនទាន់បានទទួលលិខិតសុំអនុញ្ញាតណាមួយពីក្រុមអ្នកប្រារព្ធពិធីនៅឡើយទេ ហើយសាលាក្រុងនឹងហាមឃាត់ចំពោះសកម្មភាពជួបជុំណាដែលគ្មានការអនុញ្ញាត៖ «កន្លែងទេសចរណ៍មិនអាចឲ្យធ្វើអ៊ីចឹងកើតទេ មិនអាចទទួលអ៊ីចឹងបានទេសម្រាប់សាលារាជធានី។ មិនមែនកន្លែងធ្វើអីស្រេចតែចិត្តនឹកឃើញអ៊ីចឹងទេ ហើយសូមធ្វើអីក៏ដោយ សូមអំពាវនាវថា ធ្វើទៅតាមច្បាប់ទម្លាប់ដែលមានស្រាប់ ហើយគិតគូរពីផលប្រយោជន៍អ្នកដទៃ»។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីអង្គការ-សមាគមដែលមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ ២០០នាក់ គ្រោងនឹងចូលរួមប្រារព្ធខួប ៥ឆ្នាំនៃឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី នៅខាងមុខព្រះបរមរាជវាំងនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា។
ប្រធានបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ទឹម ម៉ាឡៃ មានប្រសាសន៍ថា បើទោះបីជាសាលាក្រុងមិនអនុញ្ញាតក្តី ក៏ពួកគេនៅតែមានគម្រោងជួបជុំធ្វើពិធីសាសនា និងជួបជុំគ្នាមើលវីដេអូឯកសារសកម្មភាពរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ដែលមានចំណងជើងថា «ខ្ញុំជា ឈុត វុទ្ធី» នៅលើទូរស័ព្ទដៃរបស់ពួកគេដដែល ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌ជូនលោក ឈុត វុទ្ធី ព្រមទាំងទាមទារនូវសិទ្ធិសេរីភាពដែលគេរឹតត្បិតផង។
លោក ទឹម ម៉ាឡៃ ពន្យល់ថា ការប្រកាន់ជំហរបែបនេះ ព្រោះសកម្មភាពរបស់ពួកគេ មិនប៉ះពាល់សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខសង្គម ឬចំណុចគួរឲ្យព្រួយបារម្ភណាមួយនោះទេ៖ «យើងនៅតែទៅមើលរឿងខ្ញុំជា ឈុត វុទ្ធី តាមទូរស័ព្ទដដែល ហើយនឹងមានការអុជធូបជាដើមនៅម៉ោង ៤កន្លះថ្ងៃស្អែកនៅមុខព្រះអង្គដងកើ»។
លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងរថយន្តរបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ នៅចំណុចវាលបី ឃុំប៉ាក់ខ្លង ស្រុកមណ្ឌលសីមា ខេត្តកោះកុង បន្ទាប់ពីលោក និងអ្នកកាសែតពីររូបទៀត បានចូលទៅថតរូបភាពគំនរឈើនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនកាប់ឈើ ជាទីកន្លែងកើតហេតុ។ ក្នុងគ្រានោះ មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថ ឈ្មោះ អ៊ិន រតនា បានព្យាយាមរារាំងរហូតដល់ផ្ទុះអាវុធស្លាប់ទាំងពីរនាក់ បន្ទាប់ពីលោក ឈុត វុទ្ធី ថតគំនរឈើមួយរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលគេស្គាល់ឈ្មោះថា ក្រុមហ៊ុន ធីមប៊ឺ ហ្គ្រីន (Timber Green) ដែលទទួលបានសិទ្ធិពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការស្ដារបាតអាង ដើម្បីធ្វើវារីអគ្គិសនីក្នុងស្រុកថ្មបាំង ខេត្តកោះកុង។
ប្រធានបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លើកឡើងថា តាមពិតទៅ បើទោះបីជាពួកគាត់មិនធ្វើពិធីនៅទីសាធារណៈក្តី ក៏អាជ្ញាធរហាមឃាត់ដែរ ជាក់ស្តែងវីដេអូឯកសារស្ដីពីជីវិតរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី នេះ ក៏ធ្លាប់ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលហាមឃាត់ដែរកាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ ហើយចុងក្រោយថ្មីៗនេះ គឺបានហាមឃាត់មិនឲ្យចាក់បញ្ចាំងខ្សែវីដេអូស្ដីពីឃាតកម្មលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែរ បើទោះបីជាក្រុមយុវជនចាក់បញ្ចាំងមើលនៅក្នុងផ្ទះ ឬការិយាល័យរបស់អង្គការក្តី។
លោក ទឹម ម៉ាឡៃ បន្ថែមថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរក្រុងនៅតែចាត់វិធានការបែបនេះទៀតនោះ មានន័យថា អាជ្ញាធរនៅតែបន្តអនុវត្តនូវគោលការណ៍មិនសមរម្យ ដែលគេធ្លាប់ប្រើកាលពី ៣០ឆ្នាំមុនក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ត ខណៈការជួបជុំសម្ដែងមតិនេះ ត្រូវប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យផ្សេងទៀតកំពុងបើកចំហយ៉ាងទូលំទូលាយ៖ «ឯកឧត្តម សាយ សំអាល់ គាត់ប្រាប់ដែរថាឲ្យលើកកម្ពស់អ្នកការពារបរិស្ថាន ហើយលោកថា នឹងជូនរង្វាន់ឲ្យទៀតផង តែបើសាលារាជធានីភ្នំពេញធ្វើការរឹតបន្តឹង ហើយធ្វើផ្ទុយពីឯកឧត្តម សាយ សំអាល់ ដូច្នេះខ្ញុំមិនដឹងថា លោក (សាលាក្រុង) កំពុងអនុវត្តនូវច្បាប់ស្អី»។
អ្នកប្រារព្ធពិធី ថារដ្ឋាភិបាលគួរតែអនុញ្ញាតឲ្យជួបជុំគ្នាមើលវីដេអូនោះនៅលើទូរស័ព្ទដៃ ដើម្បីរំឭកពីគំរូវីរភាព និងស្នាដៃរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់បានដឹងបានឃើញ ហើយរួមគ្នាទប់ស្កាត់ និងការពារបរិស្ថាន និងការពារធនធានធម្មជាតិ៕
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅខេត្តសៀមរាប ជំរុញឱ្យតុលាការខេត្តនេះផ្ដល់យុត្តិធម៌ទៅលើគ្រួសារក្មេងស្រីដែលខ្សែភ្លើងឆក់ស្លាប់ កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី១៦ ខែមេសា នៅតាមបណ្ដោយដងផ្លូវ ផបស្ទ្រីត (Pub Street) តំបន់ផ្សារចាស់នោះឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
ការជំរុញនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីគេដឹងថា ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសំណុំរឿងក្ដីនេះ បានសម្រេចដោះលែងស្ត្រីម្ចាស់ហាងម៉ាស្សា ដែលជាកន្លែងខ្សែភ្លើងឆក់ក្មេងស្រីម្នាក់ស្លាប់នោះ ឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន។
ប្រភពពីមន្ត្រីតុលាការខេត្តសៀមរាប ឱ្យដឹងថា ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសំណុំរឿងក្ដីរាយខ្សែភ្លើងឆក់បានសម្រេចដោះលែងស្ត្រីម្នាក់ជាម្ចាស់ហាងម៉ាស្សា ដែលបង្កឱ្យខ្សែភ្លើងឆក់ក្មេងស្រីជំទង់ម្នាក់ស្លាប់នៅលើដងផ្លូវផបស្ទ្រីត ក្នុងតំបន់ផ្សារចាស់ ឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន បន្ទាប់ពីឃុំខ្លួនរយៈពេល ១សប្ដាហ៍មក។
ប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃសាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប គឺលោក យិន ស្រាង។ លោកមានប្រសាសន៍នៅរសៀលថ្ងៃអង្គារ ទី២៥ ខែមេសា ថា ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសំណុំរឿងក្ដីខ្សែភ្លើងឆក់ក្មេងស្រីម្នាក់ស្លាប់កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី១៦ ខែមេសា បានសម្រេចដោះលែងស្ត្រីឈ្មោះ មាស សុភ័ក្រ អាយុ ៣៦ឆ្នាំ ជាម្ចាស់ហាងម៉ាស្សា យីហោបារាយណ៍ ស្ប៉ា ដែលបណ្ដាលឱ្យខ្សែភ្លើងឆក់ក្មេងស្រីម្នាក់គ្រោះថ្នាក់នោះ ស្ថិតនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្នកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា។
លោក យិន ស្រាង មិនអាចបញ្ជាក់ថា តើចៅក្រមស៊ើបសួរដែលដោះលែងស្ត្រីម្ចាស់ហាងម៉ាស្សាឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន ដោយយោងទៅលើមូលហេតុអ្វីនោះទេ៖ «គេដោះលែងបាត់ហើយ ឱ្យនៅក្រៅឃុំ។ សួរតើចៅក្រមណា? ចម្លើយគឺលោក អ៊ុង ចាន់ថុល»។
ទោះជាយ៉ាងណា អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងចៅក្រមស៊ើបសួរកាន់សំណុំរឿងក្ដីនេះ លោក អ៊ុង ចាន់ថុល ដើម្បីសុំការពន្យល់អំពីមូលហេតុនៃការដោះលែងម្ចាស់ហាងម៉ាស្សាឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ននោះ បានថាយ៉ាងណានៅឡើយ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា។
ចំណែកព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាដំបូង និងជាតំណាងអយ្យការនៃសំណុំរឿងក្តីនេះ លោក កើត វណ្ណារ៉េត មិនបានពន្យល់អំពីមូលហេតុផ្លូវច្បាប់ក្នុងការសម្រេចដោះលែងម្ចាស់ហាងម៉ាស្សានោះយ៉ាងណាឡើយ ដោយលោកជំរុញឱ្យសួរទៅអ្នកនាំពាក្យរបស់សាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប។
ប៉ូលិសក្រុងសៀមរាប អះអាងថា កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី១៦ ខែមេសា ជាថ្ងៃចុងក្រោយនៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ក្មេងស្រីឈ្មោះ លី មុនីរដ្ឋានី អាយុ ១៤ឆ្នាំ នៅភូមិរកាធំ សង្កាត់ពាណិជ្ជកម្មក្រុងច្បារមន ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលមកលេងបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនៅខេត្តសៀមរាប ត្រូវខ្សែភ្លើងដែលគេដាក់រាយសម្រាប់បំភ្លឺស្លាកយីហោហាងម៉ាស្សាឆក់ស្លាប់នៅលើវិថីផបស្ទ្រីត នៃតំបន់ផ្សារចាស់ ក្នុងពេលដែលមនុស្សរាប់ពាន់នាក់លេងប៉ាតម្សៅ និងបាចទឹកដាក់គ្នា។
អ្នកស៊ើបអង្កេតរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តសៀមរាប លោក ចាន់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា ករណីក្មេងស្រីឆក់ខ្សែភ្លើងស្លាប់នោះ អង្គការរបស់លោកមិនបានចុះស៊ើបអង្កេតទេ ដោយសារតែមិនពាក់ព័ន្ធនឹងករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
ទោះយ៉ាងណា លោក ចាន់ ចំរើន ជំរុញឱ្យស្ថាប័នតុលាការដែលដោះលែងស្ត្រីម្ចាស់ហាងម៉ាស្សា យីហោបារាយណ៍ ស្ប៉ា ឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ននោះ ត្រូវតែធ្វើតាមឆន្ទៈច្បាប់ និងមានយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវសម្រាប់ជនរងគ្រោះ៖ «ខ្ញុំសំណូមពរចំពោះការឆក់ខ្សែភ្លើងនេះ សូមឱ្យប្រព្រឹត្តិទៅតាមផ្លូវច្បាប់ ហើយស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ បើសិនជាម្ចាស់ហាងមានកំហុស សុំឱ្យដាក់ទោស តែបើគ្មានកំហុសក៏ដោះលែងទៅ»។
ប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត យល់ថា ករណីក្មេងស្រីឆក់ខ្សែភ្លើងស្លាប់នេះ គឺជាបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនាដែលតុលាការអាចអនុញ្ញាតឱ្យម្ចាស់ហាងម៉ាស្សានោះ នៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នបាន បើយោងទៅលើមានមុខរបរ មានលំនៅឋានច្បាស់លាស់ ឬក៏ដាក់ប្រាក់តម្កល់ធានាជាដើម។
លោក អំ សំអាត បញ្ជាក់ថា ករណីខ្សែភ្លើងឆក់ក្មេងស្រីម្នាក់ស្លាប់នោះ គឺទាំងម្ចាស់ហាងម៉ាស្សា និងអាជ្ញាធរដែនដី មានកំហុសដូចគ្នា ពីព្រោះមិនបានត្រួតពិនិត្យទៅលើបញ្ហាដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុវត្ថិភាពសាធារណៈ ព្រមទាំងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតមនុស្សផងនោះ៕
សកម្មជនព្រៃឡង់រស់នៅឃុំកំពង់ចាម ស្រុកសំបូរ ខែត្រក្រចេះ រកឃើញថា ជោគវាសនាព្រៃឡង់នៅតែមានហានិភ័យខ្ពស់ ខណៈចលនាកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃអភិរក្ស និងកាប់ឈើមានតម្លៃ នៅតែបន្តកើតមាន។ ពួកគេថា ពលរដ្ឋចំណាកស្រុកច្រើនគ្រួសារ បាននាំគ្នាមកតាំងទីលំនៅខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ព្រៃអភិរក្ស និងកាប់ព្រៃធ្វើចម្ការអស់ជាច្រើនហិកតារ។
សហគមន៍ព្រៃឡង់ខែត្រក្រចេះ អំពាវនាវនៅថ្ងៃទី២៥ មេសា ឲ្យក្រសួងបរិស្ថាន លុបបំបាត់ការដឹកជញ្ជូនឈើខុសច្បាប់នៅតំបន់ព្រៃឡង់ និងបញ្ឈប់សកម្មភាពកាប់រានដីព្រៃក្នុងបរិវេណព្រៃឡង់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ ពួកគេរកឃើញថា ឆ្មាំអភិរក្សរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន នៅតែបណ្តែតបណ្តោយឲ្យបទល្មើសកើតមានដដែលៗ ទាំងការដឹកជញ្ជូនឈើតាមគោយន្ត និងកាប់ព្រៃរានយកដីធ្វើចម្ការ។
សកម្មជនព្រៃឡង់រស់នៅឃុំកំពង់ចាម ស្រុកសំបូរ ខែត្រក្រចេះ លោក ឯក វណ្ណា ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន ពលរដ្ឋចំណាកស្រុកកំពុងបន្តកាប់ឈើរានយកដីនៅចំណុចអូរស្ទឹងឆ្លាំង អូរយ៉ាវ អូរខ្មង និងភូមិត្រពាំងទា អស់ជាច្រើនហិកតារ។ ដោយឡែកឆ្មាំអភិរក្សរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ពុំសូវចុះស៊ើបអង្កេតសកម្មភាពកាប់ឈើនៅតំបន់ឆ្ងាយៗនោះទេ។ លោកអះអាងថា ការអនុវត្តច្បាប់របស់ក្រសួងបរិស្ថាន នៅតែធូររលុងនៅឡើយ ខណៈការដឹកជញ្ជូនឈើឆ្លងកាត់ប៉ុស្តិ៍បរិស្ថាន នៅតែកើតមាន ហើយសកម្មភាពបង្ក្រាប និងទប់ស្កាត់ហាក់មានតិចតួចនៅឡើយ៖ «ក្រសួងបរិស្ថាន មានតួនាទី មានកាតព្វកិច្ចក្នុងការពារមិនឲ្យឈើចេញរួច ប៉ុន្តែហេតុអីបានឈើហ្នឹងដឹកចេញមុខស្នាក់ការបរិស្ថានហើយ គឺគាត់មិនចាត់ការ។ សហគមន៍ព្រៃឡង់គ្រាន់តែមានការសង្ស័យ មានការត្រូវរ៉ូវគ្នាបានអាចដឹកចេញបាន»។
លោក ឯក វណ្ណា បន្ថែមថា សហគមន៍ព្រៃឡង់ពុំទាន់មានជំនឿចិត្តចំពោះប្រសិទ្ធភាពការងាររបស់ក្រសួងបរិស្ថាន នៅឡើយទេ ដរាបណាបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់នៅតែកើតមាន។ លោកបារម្ភថា ការកាប់ព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់នឹងគ្មានទីបញ្ចប់ទេ ប្រសិនបើក្រសួងបរិស្ថាន មិនពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពការងារ និងមិនបន្ថែមល្បឿនអភិរក្សឲ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ៖ «លក្ខណៈនេះបើសិនគាត់នៅតែបណ្តែតបណ្តោយឲ្យច្បាប់ធូររលុងបែបនេះ គឺការអនុវត្តអត់បានជោគជ័យទេ ហើយយើងនឹងប្រឈមការបាត់បង់ខ្ពស់មែនទែន»។
កាលពីថ្ងៃទី២៤ មេសា សហគមន៍ព្រៃឡង់ប្រទះឃើញឈើធំៗ ត្រូវគេកាប់រំលំយកដីធ្វើចម្ការអស់ជាច្រើនហិកតារ នៅចំណុចក្បែរភូមិត្រពាំងទា ចំណុចអូរយ៉ាវ និងអូរស្ទឹងឆ្លាំង។ សកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រាននេះ ភាគច្រើនប្រព្រឹត្តដោយពលរដ្ឋក្រីក្រមកពីខែត្រក្រចេះ ត្បូងឃ្មុំ និងខែត្រកំពង់ចាម ជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក សៅ សុភាព បដិសេធមិនធ្វើអធិប្បាយករណីនេះទេ នៅថ្ងៃទី២៥ មេសា ដោយលោកប្រាប់ថា កំពុងជាប់ប្រជុំ។ តែលោកធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងបរិស្ថាន បានណែនាំឲ្យមន្ទីរបរិស្ថានទាំងបួនខែត្រធ្វើការតាមដាន ត្រួតពិនិត្យ និងចាត់វិធានការជាប់ជាប្រចាំពីស្ថានភាពព្រៃឈើនៅព្រៃឡង់ ប្រសិនបើមានករណីលួចកាប់ឈើ ឬក៏ឈូសឆាយព្រៃក្នុងដែនជម្រកសត្វនៅព្រៃឡង់ ត្រូវចាត់វិធានការច្បាប់។
កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ សហគមន៍ប្រទះឃើញឈើរាប់រយម៉ែត្រគូប ត្រូវបានគេដឹកមកទុកនៅបរិវេណព្រៃសហគមន៍ប្រាសាទតាខ្មៅ ជាប់ព្រៃឡង់ និងបានរាយការណ៍ទៅមន្ត្រីបរិស្ថាន មន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ និងអាជ្ញាធរដែនដី ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីទាំងនោះបានរុញច្រានការទទួលខុសត្រូវដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់ផ្នែកដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ នៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ យល់ថា ការបណ្តោយឲ្យបទល្មើសព្រៃកើតមានឡើង គឺជាសញ្ញាបង្ហាញពីការបរាជ័យនៃការអនុវត្តគោលនយោបាយអភិរក្សព្រៃឈើរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ លោកថា ព្រៃឡង់នឹងវិនាសហិនហោច ដរាបណាអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅតែបណ្តែតបណ្តោយឲ្យបទល្មើសកើតឡើងដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវ៖ «រដ្ឋយើងបានផ្តល់នូវច្បាប់សំខាន់ៗ ដើម្បីឲ្យមន្ត្រីទាំងអស់ហ្នឹងអនុវត្តឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព តែផ្ទុយទៅវិញ យើងឃើញថា ហេតុអីពុំមានប្រសិទ្ធភាព ពីព្រោះវាមានការពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធធ្វើឲ្យការបាត់បង់ព្រៃឈើ»។
របាយការណ៍របស់សហគមន៍ព្រៃឡង់បង្ហាញថា ផ្នែកខ្លះនៃព្រៃឡង់បានជំនួសមកវិញនូវដំណាំដំឡូង ស្វាយចន្ទី និងកៅស៊ូ ដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុនឯកជន និងបុគ្គលឯកជន។ បញ្ហានេះ ពួកគេចង់ឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ចាត់វិធានការបន្ទាន់ និងអនុវត្តច្បាប់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីសង្គ្រោះព្រៃឈើដែលនៅសេសសល់នៅតំបន់នោះឲ្យគង់វង្ស៕
