![]()
អ្នកវិភាគសំដែងការព្រួយបារម្ភថា ងាកទៅរកចិនរបស់របបក្រុងភ្នំពេញទាំងនយោបាយ ទាំងពាណិជ្ជកម្មនោះ នឹងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាបាត់បង់ទាំងចំណូលសេដ្ឋកិច្ច ទាំងនយោបាយ នឹងបង្កឱ្យមានអំពើពុករលួយ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិបាលកិច្ចមិនល្អនៅក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋ។
អ្នកវិភាគអះអាងថា ការវិនិយោគរបស់ចិននៅកម្ពុជា មិនជួយដល់កណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដោយស្មើភាពឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ ពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែខ្វះការងារធ្វើ ហើយ ពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែធ្វើចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើនៅក្រៅប្រទេសដដែល។
អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា វិនិយោគ របស់ចិននៅកម្ពុជា គ្មានសុចរិតភាព គ្មានតម្លាភាព គ្មានអភិបាលកិច្ចល្អ ដែលបង្កើតឱ្យមាន អំពើពុករលួយ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា បើសិនជាកម្ពុជាបាត់បង់ទីផ្សារអាមេរិក (GSP) និងសហភាពអឺរ៉ុប (EBA) នោះ កម្ពុជានឹងបាត់បង់សក្ដានុពលសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែខ្លាំង ពីព្រោះថា កម្ពុជាមិនអាចពឹងលើ ការវិនិយោគទុន របស់ចិនតែមួយបានទេ ពីព្រោះទំហំវិនិយោគពាណិជ្ជកម្ម រវាងចិននិង កម្ពុជានោះ គឺធ្វើឱ្យចិនទទួលបានផលចំណេញលើសលុបពីកម្ពុជា។ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បានលើកជាឧទាហរណ៍ វិស័យវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ គឺវត្ថុធាតុដើមទាំងអស់នាំចូលពីប្រទេសចិន ឯកម្ពុជាបានត្រឹមលក់កម្លាំងពលកម្មប៉ុណ្ណោះ (កម្ពុជាមានឱកាសនំាំទំនេញចេញទៅទីផ្សារអាមេរិក និងអឺរ៉ុប ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទទួលបានចំណូលពីវិស័យវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ ស្បែកជើងនោះ គឺបានតែតារយៈការលក់កម្លាំងពលកម្ម (កម្មកររោងចក្រ) និងពន្ធបន្តិចបន្តួច ប៉ុន្តែចិនវិញ បានចំណូលពីកម្ពុជាលើវិស័យនេះ ច្រើនលើសលុប ព្រោះថា ចិនបានចំណូលទាំងវត្ថុធាតុដើម ដែលនាំចូលពីចិន យកមកផលិតនៅកម្ពុជា មុននឹងបញ្ជួនចេញទៅទីផ្សារអឺរ៉ុប ដូចជាសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងកាបូប។ល។)
ទាក់ទងនិងបញ្ហានេះ ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា បានបង្ហោះសារនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនដោយលើកឡើងថា ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំជាងគេរបស់ប្រទេសកម្ពុជា តែទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មនេះចំណេញខ្លាំងទៅខាងប្រទេសចិន មិនមែនកម្ពុជានោះទេ។
ស្ថានទូតអាមេរិកថា បរិមាណពាណិជ្ជកម្មប្រហែល ៨៧% ;នៃទំនិញដោះដូរគ្នា គឺជាទំនិញនាំចូលមកពីប្រទេសចិន ដែលមិនជួយដល់ការបង្កើនការងារ ឬជួយដល់ឧស្សាហកម្មមិនដូចទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ឬសហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ។
ដោយឡែក ទំហំពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក កម្ពុជានាំចូលពីអាមេរិកក្នុងបរិមាណតិច តែកម្ពុជាបាននាំចេញទំនិញទៅដាក់លក់នៅអាមេរិកក្នុងបរិមាណច្រើន គឺក្នុងតម្លៃសរុបដល់ទៅជាង ៣ពាន់លានដុល្លាររអាមេរិក ។ រីឯជាមួយចិនវិញ កម្ពុជាអាចនាំចេញទំនិញទៅកាន់ទីផ្សារប្រទេសចិន ក្នុងតម្លៃសរុបប្រមាណតែជាង ៧៥០ លានដុល្លាររអាមេរិកប៉ុណ្ណោះក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។
ឆ្លើយតបនិងបញ្ហានេះ លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មានបានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុកខ្លួន ដោយនិយាយមិនចំឈ្មោះដាក់ផ្លែផ្កាឱ្យអាមេរិកថា ជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយនូវព័ត៌មានមិនពិត។ លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ បានលើកឡើង ថា ប្រហែលមានតែនៅស្រុកខ្មែរទេ ដែលស្ថានទូតមួយបញ្ចេញដំណឹងក្លែងបន្លំ ;(fake news) ;វាយប្រហារប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះផង វាយប្រហារប្រទេសមួយទៀតដែលខ្លួនមានទំនាក់ទំនងស្ថានទូតជាមួយផង។ លោកនិយាយក្នុងន័យឌឺដងឱ្យអាមេរិកថា មានតែពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកទេដែលបានបង្កើតការងារនៅស្រុកខ្មែរ តែអាមេរិកភ្លេចបង្ហាញរឿងមួយដ៏សំខាន់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ នោះគឺទំហំវិនិយោគចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញតើមានប៉ុន្មាន? ;លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ បន្តទៀតថា កម្ពុជាមានតែចង់កសាងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយគ្រប់ប្រទេស ពិសេសជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក តែមនុស្សខ្លះប្រឹងដុតកម្លោចទំនាក់ទំនងនេះ ព្រោះតែភាពអគតិរបស់ខ្លួនទៅវិញ។;
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី លោក គល់ បញ្ញា ប្រធានអង្គការខុមហ្វ្រែល ពន្យល់ថា ចិនមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា គ្មានសុចរិតភាព តម្លាភាព និងលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យឡើយ។ លោក បន្ថែមថា ចិនតែងតែមានឥទ្ធិពលលើកម្ពុជា ទាំងពាណិជ្ជកម្ម និង នយោបាយ។ លោកបានលើកជាឧទហរណ៍ជាក់ស្ដែងនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ នៅក្រោយពីគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឆ្នោត ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលថ្មីធ្វើកំណែទម្រង់ពិនិត្យឡើងវិញនូវរាល់វិនិយោគ និងជំនួយរបស់ចិន លើការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី លោក ណាជីប រ៉ាហ្សាក់ (Najib Razack) ក្នុងរដ្ឋដ្ឋបាលគ្រប់គ្រងរបស់លោកប្រព្រិត្តនូវអំពើពុករលួយធ្ងន់ធ្ងរនោះ (ក្រោយពីមានរដ្ឋាភិបាលថ្មី ប្រជាពលរដ្ឋម៉ាឡេគេមិនសុខចិត្តទៅលើគម្រោងធ្វើផ្លូវរថភ្លើង២០ពាន់លានដុល្លាររមិនមានតម្លាភាពនិងមិនត្រូវនោះ រដ្ឋាភិបាលថ្មីផ្អាកគម្រោងនោះ តែអ្វីដែលចាប់អារម្មណ៍ចិនមកចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាលថ្មី ទម្លាក់គម្រោងនៅសល់តែ១១ពាន់លានដុល្លាររវិញ មានន័យថាបំបាត់អំពើពុករលួយ ហើយនៅពេលមានរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តតាមដំណើការប្រជាធិបតេយ្យត្រឹមត្រូវ ប្រជាធិបតេយ្យរឹងមាំធ្វើឱ្យចិនបាត់បង់ផលប្រយោជន៍)
ចិនមិនត្រឹមតែមានមហិច្ឆិតាដាក់ទុនវិនិយោគនៅកម្ពុជានោះទេ ចិនមានមហិច្ឆតា ពង្រីកឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ និងវប្បធម៌របស់ខ្លួន នៅជំវិញពិភពលោក តាមរយៈ គំនិតផ្ដួចផ្ដើម គម្រោងខ្សែក្រវាត់មួយ វិថីមួយ ឬហៅថា “ វិថីសូត្រថ្មី” ;ដែលនឹងចំណាយលុយ១០០ពាន់លានដុល្លាររ ឬ១ ទ្រីលានដុល្លាររ ដើម្បីផ្សារភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសម្រួលការផ្លាស់ប្ដូរ ពាណិជ្ជកម្ម រវាងប្រទេសក្នុងទ្វីប អាមេរិក ទៅកាន់ទ្វីបអាស៊ី អាហ្វ្រិក អឺរ៉ុប និងតំបន់ផ្សេងៗទៀត។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នឹងដឹកនាំគណៈប្រតិភូទៅចូលរួមក្នុង “វេទិកាវិថីសូត្រថ្មីទី២ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ” នៅទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន ចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ដល់ទី២៩ មេសានេះ។
នៅក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅប្រទេសចិន កាលពីខែមករាឆ្នាំ២០១៩នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន អះអាង ថា កម្ពុជាបានត្រៀមខ្លួនជាស្រេចរួចហើយ ដើម្បីជំរុញគម្រោងវិថីសូត្រថ្មីនេះ ជាមួយចិនឱ្យបានជោគជ័យ។ លោកប្ដេជ្ញាថា កម្ពុជានិងចិន នឹងខិតខំជំរុញបង្កើតនទំហំពាណិជ្ជកម្មឱ្យឡើងដល់ ១០ពាន់លានដុល្លាររនៅឆ្នាំ ២០២៣។
នៅក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់អាស៊ីសេរី កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី២៣ មេសា អ្នកស្ដាប់មួយរូប មកពីខេត្តកំពង់ចាម បានចោទជាសំនួរថា តើមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញចាប់យកចិន ជាខ្នងបង្អែកទាំងនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចនេះ និងមានចំណេញឬប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់កម្ពុជា។ លោកក៏បានចោទសួរបន្ថែមទៀតដូច្នេះ(តើសហគមន៍ជាតិ អន្តរជាតិ គេយល់ឃើញយ៉ាងណាដែរ ចំពោះមហិច្ឆតាចិន ដើម្បីកេងចំណេញលើទឹកដីខ្មែរកំពុងតែមានយោបាយកំពុងតែច្របូកច្របល់នេះ?)
លោក គល់ បញ្ញាបានឆ្លើយតបថា ការចាប់យកចិន ទំាងសេដ្ឋកិច្ចនិងយោបាយនេះ មិនធ្វើឱ្យកម្ពុជាទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនទេ ផ្ទុយទៅវិញ ចិនចូលចិត្តវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសណាដែល មិនដើរតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ហើយចាប់យកតែអ្នកនយោបាយ ដោយមិនខ្វល់អំពីប្រជារាស្រ្តជាទូទៅ ដូចដែលប្រទេសលោកសេរីឡើយ (ការវិនិយោគរបស់ចិន និងការផ្ដល់ជំនួយឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានេះ គឺរដ្ឋាភិបាលមិនបានបើកឱ្យពលរដ្ឋបានចូលរួមឱ្យបានពេញលេញទេ ព្រោះចិនមិនគាំទ្រឱ្យមាន ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សទេ គាត់ទាក់ទងតែអ្នកមានអំណាចនៅក្នុងការវិនិយោគ ដែលជាការវិនិយោគមិនត្រឹមត្រូវ)
សំណួរដែលថា តើសហគមន៍ជាតិ អន្តរជាតិ យល់ឃើញដូចម្ដេចចំពោះមហាអំណាចចិនមកលើកម្ពុជាវិញ។ ;លោក ឯម សុណ្ណារ៉ា ពន្យល់ថា ការវិនិយោគរបស់ចិននៅកម្ពុជានេះ ពិតជាជួយលើកស្ទួយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមែន ប៉ុន្តែកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនេះ មិនជួយបង្កើនការងារឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរបានច្រើនឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ ពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែក្លាយជាពលករចំណាកស្រុកគ្មានជំនាញ ដែលធ្វើចំណាកស្រុករាប់លាននាក់។ លោក បន្ថែមថា មេដឹកនាំកម្ពុជា មិនអាចចាប់យកចិន ហើយបោះបង់សហរដ្ឋអាមេរិក និង សហភាពអឺរ៉ុបបានឡើយ (សហគមន៍អន្តរជាតិគឺមានពីរសំខាន់ គឺអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ដែលប៉ូលទាំងពីរនេះ ផ្ដោតខ្លាំងទៅលើសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ តែចិនមិនចង់ឱ្យកម្ពុជាឯករាជ្យដោយខ្លួនឯងទេ គឺនឹងធ្វើឱ្យចិនខាតបង់ផលប្រយោជន៍។ ផ្ទុយទៅវិញសម្រាប់កម្ពុជាវិញ នៅពេលចាប់យកចិនតែមួយដូច្នេះ គឺធ្វើឱ្យកម្ពុជាខាតបង់ប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិ ព្រោះថា បើកម្ពុជាចាប់យកចិន និងចាប់យកអាមេរិកផង អឺរ៉ុបផង ទើបកម្ពុជាបានផលប្រយោជន៍ច្រើន)
សហរដ្ឋអាមេរិក ផ្ដល់ការអនុគ្រោះពន្ធដល់កម្ពុជា តាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ (GSP) តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧។ កម្ពុជាទទួលបានការមិនយកពន្ធសរុបតម្លៃ ៤០០លានដុល្លាររ ពីសហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។ ចំណែកឯសហភាពអឺរ៉ុប ក៏ផ្ដល់ការអនុគ្រោះពន្ធ តាមរយៈកម្មវិធីអ្វីៗទាំងអស់ លើកលែងតែអាវុធ (Everything But Arms, EBA) តាំងពីឆ្នាំ២០១២មក ហើយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ កម្ពុជាទទួលបានការមិនយកពន្ធ សរុបតម្លៃជិត ៧០០លានដុល្លាររ ពីសហភាពអឺរ៉ុប។
ចិនបានប្រើយុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយចាប់យកអ្នកឈ្នះ គិតចាប់ពីទសវត្សឆ្នាំ១៩៩៣មក ដល់ឆ្នាំ១៩៩៧ ចាប់យកគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដែលជាគណបក្សធ្លាប់ឈ្នះការបោះឆ្នោតដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។ កាលណោះចិនផ្ដល់ទាំងជំនួយសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស និងផ្ដល់ទាំងជំនួយសម្រាប់គណបក្សរាជានិយមនេះ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧មក គឺចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៨ ចិនបោះបង់សម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្ត រាណឫទ្ធិ និងបានចាប់ដៃ លោក ហ៊ុន សែន និង គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ជាសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងនយោបាយ ទាំងពាណិជ្ជកម្ម និងផ្ដល់ទាំងកម្ចី និងទាំងជំនួយ។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី អ្នកវិភាគលើកឡើងថា នៅពេលនេះ ចិន និងកម្ពុជាកំពុងប្រើយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ ចិនត្រូវការកម្ពុជា ជាទីតាំងភូមិសាស្រ្ត ពង្រីកភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ដើម្បីចាប់យកប្រទេសនៅក្នុងតបន់បន្ថែមទៀត។ រីឯកម្ពុជាត្រូវពឹងផ្អែកចិនកាន់ខ្លាំង លើជំនួយ កម្ចីនិងនយោបាយ នៅស្របពេលប្រទេសលោកខាងលិច នឹងដាក់ទណ្ឌកម្មតាមរយៈការបញ្ឈប់ ការផ្ដល់ការអនុគ្រោះពន្ធEBA របស់អឺរ៉ុប និងការអនុគ្រោះពន្ធទូទៅរបស់អាមេរិក GSPនោះ។ គិតត្រឹមចុងឆ្នាំ២០១៨ កម្ពុជាជំពាក់បំណុលចិនជាង ៤ពាន់ ៦លានដុល្លាររ ។ អ្នកវិភាគអះអាងថា កម្ពុជានឹងធ្លាក់ក្នុងអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិន តាមរយៈជំនួយ និងកម្ចីដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ពីរបបក្រុងប៉េកាំង ហើយនិន្នាការបែបនេះនឹងមិនអាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានឯករាជភាពលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយបានដោយខ្លួនឯងឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែការងាកទាំងស្រុងរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន ទៅចិននេះ គឺរបបនេះ កំពុងតែអនុវត្តខុសរដ្ឋធម្មនុញ្ញទាំងស្រុង ដែលចែងថា កម្ពុជាអនុវត្តរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងជារដ្ឋឯករាជ្យមិនអាចបំបែកបាន និងឈរលើនយោបាយអព្យាក្រឹត្យនោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
