ព័ត៌មានថ្មីៗ

សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង បើកពិព័រណ៍រូបថតថ្មីមួយឈ្មោះថា "កុមារអង្គការ" នៅរសៀលថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា។

ប្រធានសារមន្ទីរទួលស្លែង និងជាអ្នកផ្ដួចផ្ដើមពិព័រណ៍ថ្មីនេះ គឺលោក ឆាយ វិសុទ្ធ ឲ្យអាស៊ីសេរី ដឹងថា ពិព័រណ៍កុមារអង្គការនេះបង្កើតមកដើម្បីបង្ហាញពីភាពខុសគ្នារវាងស្ថានភាពកុមារដែលរស់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងពេលបច្ចុប្បន្ន៖ «យើងចង់ឲ្យភ្ញៀវបរទេសជាតិ និងអន្តរជាតិ នឹងសិក្សាស្វែងយល់អំពីរឿងជីវិតកុមារដែលរស់នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម នេះជាគំនិតសំខាន់។ មួយទៀតនោះ គឺយើងចង់ធ្វើការប្រៀបធៀប គោលនយោបាយរបស់ខ្មែរក្រហមដែលបានដាក់ចេញទៅនឹងតាមរយៈរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្តី តាមរយៈច្បាប់ផ្សេងៗ ឬក៏ពាក្យស្លោក មើលទៅហាក់ដូចជាល្អ វិសេសវិសាលក្នុងការគ្រប់គ្រងកុមារ និងប្រទេស ប៉ុន្តែការពិតកុមារដែលរស់នៅក្នុងសម័យហ្នឹងមិនអ៊ីចឹងទេ។ អ៊ីចឹងហើយបានជាពិព័រណ៍របស់យើង យើងធ្វើការបង្ហាញអំពីគោលនយោបាយរបស់ខ្មែរក្រហម ហើយយើងភ្ជាប់ជាមួយសម្រង់សម្ដីរបស់ជនរងគ្រោះផ្ទាល់»។

លោក ឆាយ វិសុទ្ធ បន្ថែមទៀតថា ក្រុមការងារលោកចំណាយពេលជាង ១ឆ្នាំក្នុងការប្រមូលទិន្នន័យតាមរយៈការសម្ភាសន៍ពលរដ្ឋនៅ ៧ខេត្តក្រុង និងស្រាវជ្រាវឯកសារផ្សេងៗ។ លោកថា ដំណាក់កាលដែលលំបាកបំផុតនោះ គឺការរៀបចំសម្រង់សម្ដីដែលក្រុមការងារលោកបានសម្ភាសន៍ឲ្យស៊ីទៅនឹងសាច់រឿង។

លោក ឆាយ វិសុទ្ធ បន្ថែមទៀតថា ពិព័រណ៍នេះបង្ហាញពីទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗចំនួន៥ ក្នុងនោះរួមមានគោលនយោបាយរួមរបស់ខ្មែរក្រហម ទស្សនៈ និងលទ្ធិកុម្មុយនិស្ត ដែលបានចាប់ផ្តើម និងជះឥទ្ធិពលដល់ប្រទេសកម្ពុជា ការអប់រំក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ពលកម្មលើកុមារ ទិដ្ឋភាពកុមារដែលបម្រើការងារជាទាហាន និងសាច់រឿងសង្ខេបរបស់ក្រុមគ្រួសារកុមារដែលបានឆ្លងកាត់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។
ពិព័រណ៍រូបថតកុមារអង្គការនេះ មានរយៈពេលមួយឆ្នាំ គិតចាប់ពីថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា នេះ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប) ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) អះអាងថា តួនាទីរបស់គាត់មកកម្ពុជា ដើម្បីវាយតម្លៃដ៏ ប្រុង ប្រយ័ត្នទៅលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ដោយផ្អែកលើភស្តុតាងប្រមូលបាន។ ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីប្រធានមន្ទីរសង្គមកិច្ច រាជធានីភ្នំពេញ ប្រាប់អ្នកកាសែតថា ការបន្តតាមដាន និងពិនិត្យមើលរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសរូបនេះនៅមណ្ឌលព្រៃស្ពឺ គឺជាជំនាញទិតៀនរបស់មន្ត្រីអង្គការ សហប្រជាជាតិ និងដោយសារការមិនពេញចិត្តរដ្ឋាភិបាលផង។

អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត បញ្ជាក់ជំហរថា តួនាទីរបស់គាត់មិនមែនមកកម្ពុជា ដើម្បីតែរិះគន់នោះទេ។

ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អាស៊ីសេរី នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានបញ្ចប់បេសកកម្មលើកទី៤ របស់អ្នកស្រី កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត មានប្រសាសន៍ថា គាត់បានដឹងអំពីរឿងនេះហើយ។ អ្នកស្រីថា តួនាទីរបស់គាត់មកកម្ពុជា ក្នុងការវាយតម្លៃដ៏ប្រុងប្រយ័ត្នទៅលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ដោយផ្អែកលើភស្តុតាងដែលគាត់បានប្រមូលពីកិច្ចប្រជុំដែលអ្នកស្រីបានចូលរួម ដើម្បីបញ្ញាក់ថា កម្ពុជាឋិតនៅត្រង់ណាក្នុងការអនុលោមតាមស្តង់ដារ (Standard) ច្បាប់អន្តរជាតិ។

អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត៖ «ខ្ញុំឃើញថា នៅខាងចុងនៃរបាយការណ៍បញ្ចប់បេសកកម្មរបស់ខ្ញុំមានរំលេចពីចំណុចជាច្រើនដែលកម្ពុជា មានការរីកចំរើន ហើយខ្ញុំបានផ្ដល់យោបល់ (អនុសាសន៍) នូវសកម្មភាពមួយចំនួនហើយ។ ខ្ញុំបានរិះគន់នៅលើផ្នែកផ្សេងៗទៀត។ ខ្ញុំមិនបានចង្អុលបង្ហាញទៅតាមគំនិតរបស់ខ្ញុំផ្ទាល់ទេ គឺទៅតាមភស្តុតាងដែលខ្ញុំប្រមូលបាន គឺកម្ពុជា បានធ្លាក់ចុះទាបក្នុងការអនុវត្តតាមស្តង់ដារច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលជាការស្ម័គ្រចិត្តទទួលទៅអនុវត្ត។ ដរាបណាកម្ពុជា ធ្វើបាន ឬធ្វើល្អលើសពីស្តង់ដារច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ គឺគ្មាននរណាម្នាក់អាចរិះគន់កម្ពុជាបានទេ។ នៅក្នុងអនុសាសន៍របស់ខ្ញុំ គឺមានគោលដៅរំលេចពីផ្នែកទាំងឡាយដែលកម្ពុជា អាចធ្វើដើម្បីកែលំអ និងកាត់បន្ថយការរិះគន់ស្ថានភាពទាំងនោះ»។

កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ប្រធានមន្ទីរសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា រាជធានីភ្នំពេញ លោក សន សុផល ថ្លែងប្រាប់អ្នកកាសែតបន្ទាប់ពីលោកចុះចែកអំណោយដល់អ្នកជាប់ឃុំនៅមជ្ឈមណ្ឌលសំចតសង្គមកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញ ដែលគេស្គាល់ថា មណ្ឌលព្រៃស្ពឺ អំពីការទិតៀនរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវល។ លោកថា ការទិតៀនរបស់សង្គមស៊ីវិល មន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិ អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត មានជាយូរណាស់មកហើយ ដែលបានរិះគន់ពីបញ្ហានៅក្នុងមណ្ឌលព្រៃស្ពឺនេះ មិនចេះចប់មិនចេះហើយ បើទោះបីជាគ្មានការពិត ឬមណ្ឌលនេះត្រូវបានកែលំអហើយក្ដី។

លោកថា គួរទទួលស្គាល់ការលំបាកខ្លះ គុណសម្បត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលខ្លះ និងកុំមើលតែគុណវិបត្តិច្រើនពេក៖ «នេះជាការងាររបស់គាត់ គាត់ធ្វើការតែមុខហ្នឹង ភ្នែកគាត់ ដៃគាត់ គឺសំដៅតែលើមួយមុខហ្នឹង។ បើខ្ញុំធ្វើល្អ បើខ្ញុំធ្វើឥតខ្ចោះ គឺគាត់មិនអស់ការងារធ្វើ? អ៊ីចឹងគាត់បានអីនិយាយទៀត? យើងទទួលយកមតិរបស់គាត់ យើងធ្វើបានហើយ រូបភាពទៅដូចវាអស់ហើយ វាចេញរូបភាពមួយទៀត នេះនិយាយឲ្យចំទៅ វានៅលើតែជំនាញរបស់គាត់ទេ និយាយជារួម ជំនាញគាត់ខាងទិតៀន គាត់មិនពេញចិត្តនឹងរដ្ឋាភិបាល»។

មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត មានទស្សនៈថា សង្គមស៊ីវិលគឺជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍របស់រដ្ឋាភិបាល និងបំពេញបន្ថែមចំណុចខ្វះខាតរបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីភាពប្រសើរឡើងទាក់ទងវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស។ លោកយល់ថា រដ្ឋាភិបាលមានការកែលម្អ ប៉ុន្តែមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅឡើយ។

បញ្ហាមិនប្រក្រតីនៅក្នុងមណ្ឌលព្រៃស្ពឺ បានក្លាយជាប្រធានបទដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងជំនួបពិភាក្សារវាងអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត និងលោក វង សូត រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា នាទីស្ដីការក្រសួង។

បន្ទាប់ពីទស្សនកិច្ចនៅមណ្ឌលព្រៃស្ពឺ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា អ្នកស្រីមើលឃើញថា មណ្ឌលព្រៃស្ពឺ ពេលនេះមានស្ថានភាពអាក្រក់ជាងលើកមុន ដោយសារតែមានចំនួនមនុស្សរស់នៅច្រើនតាន់តាប់ រហូតដល់ទៅ ៥២៤នាក់។ ក្រៅពីនេះ អ្នកស្រីថា អ្នករស់នៅក្នុងមណ្ឌលព្រៃស្ពឺ នៅមានចន្លោះប្រហោងក្នុងការទទួលបានសេវាថែទាំ និងនៅពុំទាន់មានការដោះស្រាយបញ្ហាជូនពួកគាត់នៅឡើយទេ។

ជំនួបនេះក៏ជាផ្នែកមួយនៃការបន្តតាមដានកាលពីបេសកកម្មលើកទី៣ ក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ របស់អ្នកស្រីដែលកាលណោះអ្នកស្រីបានជួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច លោក វង សូត ជុំវិញរឿងរ៉ាវនានា ពាក់ព័ន្ធនឹងជនងាយរងគ្រោះ ដែលបញ្ហាក្នុងមណ្ឌលព្រៃស្ពឺ ដែលជាប្រធានបទក្ដៅ។

មជ្ឈមណ្ឌលសំចតសង្គមកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញ ដែលគេស្គាល់ថា មណ្ឌលព្រៃស្ពឺ ស្ថិតនៅសង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ គឺជាកន្លែងដែលអាជ្ញាធរបានចាប់មនុស្សចាស់ និងកុមារនៅតាមចិញ្ចើមផ្លូវ អ្នកគ្មានទីជម្រក អ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ និងជនវិកលចរិត ជាដើម យកទៅអប់រំកែប្រែ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ។ កន្លងមកអាជ្ញាធរក៏បានយកពលរដ្ឋបុរីកីឡាដែលតវ៉ាក្នុងពេលអាជ្ញាធរ ឈូសឆាយផ្ទះសម្បែងយកទៅដាក់នៅទីនោះបណ្ដោះអាសន្នដែរ។ នៅរាល់ពេលមានពិធីបុណ្យជាតិ និងកិច្ចប្រជុំធំៗ អាជ្ញាធរតែងតែប្រមូលជនអនាថា ឬអ្នកសុំទាន ឲ្យទៅរស់នៅទីនោះមួយរយៈ។

កន្លងទៅ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ គឺអង្គការលីកាដូ (LICADHO) និងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) រួមទាំងតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងផង បានស្នើឲ្យបិទមជ្ឈមណ្ឌលនេះ ដោយពួកគេរកឃើញថា មានភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនក្នុងការគ្រប់គ្រងទាក់ទងនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ មានការឃុំឃាំងមនុស្សខុសច្បាប់ដោយធ្វើទារុណកម្ម ការប្រព្រឹត្តបទល្មើសផ្សេងៗ ដូចជាការសេពសន្ថវៈ ការទុកមនុស្សមានជំងឺឲ្យស្លាប់ដោយមិនបញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យជាដើម។

កន្លងមកសង្គមស៊ីវិលត្អូញត្អែរថា ការប្រមូលផ្ដុំមនុស្សក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលនេះ ក្នុងហេតុផលអប់រំផ្ដល់ឱកាសរៀនសូត្រជំនាញ ដើម្បីកែប្រែស្ថានភាពជីវិតរស់នៅប្រសើរឡើងវិញ ប៉ុន្តែភាពពិតជាក់ស្ដែងអ្វីគឺផ្ទុយពីគោលការណ៍ដើម និងមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ហើយពួកគេម្នាក់ៗមានសភាពមិនខុសពីអ្នកទោសនៅក្នុងពន្ធនាគារប៉ុន្មានឡើយ។

ដោយសារមានសេចក្ដីរាយការណ៍ជាច្រើនពីភាពមិនប្រក្រតីក្នុងមណ្ឌលនេះ កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានព្រមានបិទមណ្ឌលព្រៃស្ពឺនេះចោលម្ដងដែរ។ លោកថា ប្រសិនបើក្រសួងសង្គមកិច្ច និងអាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ ខ្វះសមត្ថភាពគ្រប់គ្រង កែលំអមណ្ឌលមួយនេះ ហើយថា តែងបន្សល់ឲ្យមានបញ្ហារ៉ាំរ៉ៃ និងតែងរងការរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋាននានា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មន្ត្រីបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គមឱ្យដឹងថា កម្មការិនី ឈ្មោះ ហ៊ៅ ស្រីនាត បម្រើការងារក្នុងរោងចក្រ ខេមបូ យូនិសូល អិល.ធី.ឌី (Cambo Unisoll Ltd.) ស្ថិតក្នុងស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល បានស្លាប់បន្ទាប់ពីដួលសន្លប់បាត់ស្មារតី កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា នេះ។

លោក ជាវ ប៊ុនរិទ្ធ មន្ត្រីនាំពាក្យបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម (ប.ស.ស) សរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់លោកថា កម្មការិនីឈ្មោះ ហ៊ៅ ស្រីនាត បានស្លាប់នៅពេលបញ្ជូនដល់មន្ទីរពេទ្យបង្អែកស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល។ កម្មការិនីរូបនេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យ ក្រោយកើតអាការៈវិលមុខ ធេងធោង និងសន្លប់បាត់ស្មារតី ខណៈចុះពីលើរថយន្តដឹកកម្មករដើរចូលទៅដល់ខាងមុខរោងចក្រ។ លោកបន្តថា ថ្វីត្បិតមានការដាក់អុកស៊ីហ្សែនដើម្បីធ្វើចលនាបេះដួង ពេលបញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យបង្អែកយ៉ាងណាក្ដី ប៉ុន្តែនៅតែមិនអាចជួយសង្គ្រោះជីវិតកម្មការិនី ហ៊ៅ ស្រីនាត បាន។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ព្រួយបារម្ភថា នឹងអាចមានកម្មករ-កម្មការិនី ដួលសន្លប់ និងស្លាប់បន្ថែមទៀត ប្រសិនបើគ្មានវិធានការបន្ទាន់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទេនោះ។ លោកអះអាងថា ការបំពេញការងារច្រើនឆ្នាំ ការធ្វើការងារថែមម៉ោង ស្ថិតក្នុងបរិយាកាសមិនល្អ និងការហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់ដោយខ្វះជីវជាតិ ជាកត្តានាំឱ្យកម្មករ-កម្មការិនី ដួលសន្លប់ជារឿយៗ។

កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែសីហា ក៏មានកម្មការិនីកាត់ដេរម្នាក់នៅក្នុងរោងចក្រ យ៉ាកជីន (Yakjin) ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ឈ្មោះ មាស ស្រីល័ក្ខ ដួលសន្លប់ និងស្លាប់ បន្ទាប់ពីធ្វើការថែមម៉ោង។

ក្រៅពីករណីកម្មការិនីសន្លប់ស្លាប់នៅខេត្តកណ្ដាល និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ទាំងពីរនេះ ក៏មានករណីកម្មការិនីដួលសន្លប់ជាបន្តបន្ទាប់ ស្ថិតនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញដែរ ដូចជាកម្មការិនីកាត់ដេរជិត ៦០នាក់ នៅរោងចក្រ ញ៉ូវ អរេន (New Orient) ស្ថិតនៅក្នុងសួនឧស្សាហកម្មកាណាឌីយ៉ា (Canadia Park) បានដួលសន្លប់នៅថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ហើយនៅថ្ងៃទី៩ ខែសីហា កម្មការិនីកាត់ដេរចំនួន ៤៦នាក់ នៅរោងចក្រ ញ៉ូវ អរេន ដដែលនេះ ក៏បានដួលសន្លប់ថែមទៀត និងកម្មការិនីចំនួន ៩នាក់ នៅរោងចក្រលូស៊ីដា កម្ពុជា (Lucida Cambodia Enterprise Co., Ltd.) ស្ថិតក្នុងសង្កាត់ចោមចៅ ក៏បានដួលសន្លប់នៅថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់មួយចំនួនមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅខេត្តកំពង់ធំ បញ្ជាក់ថា ក្រោយពេលប្រកាសសុពលភាពចូលកាន់តំណែងកាលពីដើមខែកក្កដា មក ពួកគេត្រូវចូលធ្វើការងារដោយបង្ខំចិត្ត។ ពួកគាត់អះអាងថា នៅមូលដ្ឋានរបស់ពួកគាត់មិនមានសាលាឃុំឡើយ ហើយត្រូវយកទីស្នាក់ការគណបក្សកាន់អំណាច សម្រាប់ផ្ដល់សេវាសាធារណជូនពលរដ្ឋជំនួសទៅវិញ។

សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មួយចំនួន ដូចជាសង្កាត់អូរគន្ធរ ក្រុងស្ទឹងសែន នៅឃុំទំរីង ស្រុកសណ្ដាន់ និងឃុំត្បូងក្រពើ ស្រុកសន្ទុក ជាដើម សម្ដែងការមិនពេញចិត្តចំពោះការយកទីស្នាក់ការគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីបម្រើការងារជូនពលរដ្ឋ។

ជំទប់ទី២ ឃុំត្បូងក្រពើ ស្រុកសន្ទុក មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី សៀង ស៊ីណន មានប្រសាសន៍ថា អគារសាលាឃុំមួយនេះ គឺចាស់ទ្រុឌទ្រោមខ្លាំងពេក ហើយមិនបានកសាង ឬជួសជុលថ្មីឡើយ ហើយក៏ត្រូវយកទីស្នាក់ការគណបក្សកាន់អំណាចជាកន្លែងធ្វើការជំនួស។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ករណីនេះកើតឡើងជាង ២ឆ្នាំមកហើយ ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់មិនពេញចិត្ត ម្យ៉ាងពលរដ្ឋមូលដ្ឋានមួយចំនួនក៏មិនពេញចិត្តដែរ។ អ្នកស្រីថា ការយកទីស្នាក់ការគណបក្សធ្វើជាកន្លែងផ្ដល់សេវាជូនពលរដ្ឋ គឺមិនត្រឹមត្រូវទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់នោះទេ៖ «ធ្វើការហ្នឹង ធ្វើការទាំងមិនពេញចិត្ត ប៉ុន្តែបើយើងធ្វើពហិការពេលនេះ គឺជិតពេលចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឃុំ នៅសល់តែ ១០ថ្ងៃទេ»។

មិនខុសគ្នានេះ ជំទប់ទី២ ឃុំទំរីង ស្រុកសណ្ដាន់ លោក ជុំ លាម អះអាងថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧ មក ពួកគាត់ត្រូវធ្វើការងារបម្រើពលរដ្ឋនៅទីស្នាក់ការគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រហូត ព្រោះមិនទាន់មានសាលាឃុំ។ លោកថា មានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនកើតឡើង នៅពេលយកទីស្នាក់ការគណបក្សបម្រើការងារជូនពលរដ្ឋ ដូចជាកន្លែងតូចចង្អៀត មិនមានបន្ទប់ប្រជុំកិច្ចការសម្ងាត់របស់អាជ្ញាធរ។ ជាងនេះទៀត មានសំឡេងរំខាន ពិសេសនៅពេលមន្ត្រីរបស់គណបក្សមានពិធីជប់លៀងម្តងៗជាដើម៖ «ខ្ញុំមិនពេញចិត្តទេ ប៉ុន្តែពីមុនមកយើងអស់ជម្រើស ដោយសារយើងតវ៉ាជាមួយគេដែរ ប៉ុន្តែគេមិនសូវអើពើ»។

ចំណែកនៅសង្កាត់អូរគន្ធរ ក្រុងស្ទឹងសែន ក៏មានបញ្ហាប្រឈមដែរ។ នៅពេលប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់ម្ដងៗនៅអាណត្តិទី៤នេះ ពួកគេនាំគ្នាប្រជុំនៅវត្តអារាម ហើយនៅពេលផ្ដល់សេវាសាធារណជូនពលរដ្ឋ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់ចំនួន ៤នាក់ នាំគ្នាធ្វើការនៅទីស្នាក់ការគណបក្សកាន់អំណាច ប៉ុន្តែមានមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងម្នាក់សម្រេចមិនចូលរួមធ្វើការជាមួយទេ ដោយយល់ថា ជារឿងផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ បញ្ហាគ្មានអគារសាលាសង្កាត់នេះ កើតឡើង ៣អាណត្តិមកហើយ ប៉ុន្តែនៅអាណត្តិទី៤នេះ អគារសាលាសង្កាត់អូរគន្ធរ ត្រូវបានចាប់ផ្ដើមសាងសង់ឡើង។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ លោក សុខ លូ មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ថា ខាងលោកនឹងពិនិត្យមើលបញ្ហានេះ ប៉ុន្តែលោកអះអាងថា កន្លងមកមិនមានករណីនេះកើតឡើងទេ៖ «ធ្វើនៅផ្ទះខ្ញុំជឿថាមាន ប៉ុន្តែទៅធ្វើនៅទីស្នាក់ការបក្សដូចជាមិនមានទេ។ បើសិនមានករណីនេះ យើងរកប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ដែលរកទីតាំងណាមុននឹងយើងមានការសាងសង់សាលាឃុំ»។

លោក សុខ លូ ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា ការកសាងអគារសាលាឃុំ គឺធ្វើឡើងតាមជំហានៗ ដោយសារគម្រោងថវិការបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ផ្ដល់ឱ្យគឺមានកំណត់។

ឃុំ-សង្កាត់នៅខេត្តកំពង់ធំ គឺមានចំនួន៨១។ លទ្ធផលផ្លូវការនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ កាលពីខែមិថុនា បង្ហាញថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឈ្នះដឹកនាំឃុំ-សង្កាត់ចំនួន ៤១ ហើយគណបក្សកាន់អំណាចឈ្នះបានចំនួន៤០។

នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ យល់ថា ដើម្បីបែងចែកឱ្យជ្រះស្រឡះ និងងាយស្រួលចំពោះការផ្ដល់សេវាសាធារណជូនពលរដ្ឋ ទីតាំងសាលាឃុំបណ្ដោះអាសន្នមិនគួរស្ថិតនៅក្នុងទីស្នាក់ការគណបក្សណាមួយទេ៖ «ប្រសិនបើគ្មានសាលាឃុំទេ ខ្ញុំគិតថា វាបរាជ័យមួយដែលរបស់គោលនយោបាយវិមជ្ឈការ និងសហវិមជ្ឈការ ព្រោះគោលនយោបាយហ្នឹងគឺផ្ដល់ភាពជាម្ចាស់ទៅលើការងាររបស់ឃុំ»។

លោកបន្តថា ជម្រើសល្អបំផុត រាជរដ្ឋាភិបាល ពិសេសក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវដោះស្រាយបញ្ហានេះតាមរយៈការផ្ដល់សាលាឃុំសមរម្យមួយដល់បណ្ដាឃុំ-សង្កាត់ ដែលកំពុងជួបបញ្ហាប្រឈមទាំងនោះ។ លោកបន្ថែមថា ប្រសិនបើករណីទាំងនេះ មិនអាចដោះស្រាយបាន គឺបណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់ដល់ភាពស្របច្បាប់ផ្នែកនយោបាយ និងឯករាជភាពរបស់ឃុំ-សង្កាត់ទាំងនោះ ម្យ៉ាងប៉ះពាល់ដល់ការរីកចម្រើនផ្នែកវិមជ្ឈការ និងសហវិមជ្ឈការទៀតផង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋបាលសាលាខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មិនអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រៀបចំសិក្ខាសាលាពង្រឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់របស់គណបក្សនយោបាយ នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ដោយសំអាងថា មិនមានការឯកភាពពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង និងមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សយល់ថា ការមិនអនុញ្ញាតរបស់រដ្ឋបាលខេត្តធ្វើឡើងដោយផ្ទុយពីច្បាប់ និងរឹតត្បិតលំហូរប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្នើឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឬក្រសួងមហាផ្ទៃ ផ្ដល់ហេតុផលសមស្របចំពោះការមិនអនុញ្ញាតឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ខ្លួនជួបជាមួយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ប្រមាណ ២០០នាក់។ តាមគម្រោងលោក កឹម សុខា នឹងជួបជាមួយមេឃុំ និងក្រុមប្រឹក្សាទាំងនេះ នៅរសៀលថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ដើម្បីពង្រឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់ នាសណ្ឋាគាររស្មី សុខា ញូវយ៉ក ដែលម្ចាស់ទីតាំងព្រមជួលហើយនោះ។

ប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក កែវ ថៃ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ថា ក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬរដ្ឋបាលខេត្តគួរត្រេកអរទៅវិញទេដែលមានគណបក្សនយោបាយ ឬសង្គមស៊ីវិលបង្ហាត់បង្រៀនច្បាប់ដល់ពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីនៅតាមមូលដ្ឋាន។ លោកថា ពុំមានប្រទេសកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យណាមួយហាមប្រាមមិនឲ្យអប់រំផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ដូចនេះឡើយ៖ «តាមច្បាប់គណបក្សនយោបាយយើងគ្រាន់តែជូនដំណឹងទៅគាត់ទេ ហើយគាត់ទៅសួរក្រសួងមហាផ្ទៃ អ៊ីចឹងអាវិមជ្ឈការអំណាចដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ វាអត់មានន័យ។ អ៊ីចឹងសូមឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ពិចារណាឡើងវិញទៅលើរដ្ឋបាលសាលាខេត្ត ហើយផ្ដល់ព័ត៌មានយ៉ាងណាដើម្បីកុំឲ្យមានការរារាំងដល់ដំណើរការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាមន្ត្រីថ្នាក់មូលដ្ឋាន»។

លិខិតរបស់គណៈបញ្ជាការឯកភាពរដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ចុះហត្ថលេខាដោយអភិបាលខេត្តលោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្លើយតបនឹងលិខិតជូនដំណឹងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខេត្តនេះបង្ហាញថា ការរៀបចំសិក្ខាសាលាពង្រឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់ របស់គណបក្សនយោបាយ គណៈបញ្ជាការរដ្ឋបាលខេត្ត មិនអនុញ្ញាតទេរហូតមានការឯកភាពពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។

បន្ថែមលើនេះ អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ម៉ម ឈឿម ថាលោកមិនអាចពន្យល់ពីការមិនអនុញ្ញាតនេះទេ ប៉ុន្តែសិក្ខាសាលាអាចធ្វើបានទាល់តែមានការឯកភាពពីក្រសួង៖ «មូលហេតុមានតែប៉ុណ្ណឹង គាត់មានការឯកភាពពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ចង់ថា និយាយថាឲ្យសុំតាមរយៈហ្នឹងវិញទៅណា ព្រោះអានេះវាច្បាប់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់»។

អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញបញ្ហានេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ បានទេ នៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ដោយទូរស័ព្ទមិនអាចទាក់ទងបាន។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សំ ច័ន្ទគា យល់ថា ក្រសួងមហាផ្ទៃ គួរចេញគោលការណ៍រួមមួយដល់អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិទូទាំងប្រទេសដើម្បីអនុវត្ត ព្រោះលោកសង្កេតឃើញថា ការអនុវត្តច្បាប់ ឬគោលការណ៍របស់អាជ្ញាធរខេត្តនីមួយៗខុសៗគ្នា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ការធ្វើបែបនេះរបស់សាលាខេត្ត បានរឹតបន្តឹងហើយដែលធ្វើឲ្យលំហប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែរួញទៅៗ ហើយសិទ្ធិក្នុងការជួបប្រជុំត្រូវបានរំលោភបំពាន ហើយនៅក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះមានរំលោភជាខ្លាំង»។

មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងបក្សប្រឆាំងថា ការមិនអនុញ្ញាតរបស់អាជ្ញាធរភាគច្រើនពុំមានហេតុផលច្បាស់លាស់ដោយគ្រាន់តែប្រាប់ឲ្យសុំទៅថ្នាក់លើ ឬក្រសួងដែលបង្កការលំបាកដល់ពួកគេ។ ពួកគេថា ក្រុមពលរដ្ឋ ឬគណបក្សនយោបាយមានសិទ្ធិជួបជុំនៅលើទីតាំងឯកជនណាមួយដែលមានការព្រមព្រៀងពីម្ចាស់ទីតាំង ហើយជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចជាមុនជាការស្រេច៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឲ្យដឹងថា គណបក្សបានប្រាប់ទៅមន្ត្រីបក្សរបស់ខ្លួននៅតាមមូលដ្ឋានទូទាំងប្រទេស មិនឲ្យកាត់ ឬលុបរូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ដូចអ្វីដែលពួកគេបានធ្វើកន្លងទៅទៀតនោះទេ គឺត្រូវប្តូររូបសញ្ញាថ្មីដែលមានតែសញ្ញាព្រះអាទិត្យតែម្តង។ បក្សកាន់អំណាចថាការកាត់ ឬលុបរូបនេះ ដោយមិនបានប្តូរស្លាកថ្មី ព្រោះគណបក្សប្រឆាំងចង់ធ្វើខ្លួនជាតួកម្សត់ឲ្យពលរដ្ឋអាណិត ដើម្បីចង់បានប្រជាប្រិយភាពប៉ុណ្ណោះ។

ក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពន្យល់ថា សកម្មភាពដែលមន្ត្រីគណបក្សនេះនៅតាមមូលដ្ឋាន កាត់ ឬលុបរូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ចេញពីស្លាកគណបក្ស ដោយទុកត្រឹមរូបព្រះអាទិត្យ ព្រោះពួកគេខ្លាចគណបក្សត្រូវរំលាយចោល ដោយសារច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មីបានចូលជាធរមានកន្លងទៅនេះ។

តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ ប្រាប់ថា ការដែលមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សម្រេចលុប ឬកាត់រូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ដោយមិនប្តូររូបសញ្ញាថ្មីតែម្តងនោះ មិនមែនមកពីគណបក្សខ្វះខាតថវិកាទេ ប៉ុន្តែនេះគ្រាន់តែជាការរៀបចំខ្លួនលើកទីមួយ មុននឹងប្តូររូបសញ្ញាថ្មីរបស់គណបក្ស។

បញ្ជាក់បន្ថែមពីនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យឹម សុវណ្ណ ឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងនៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ថា លោកបានណែនាំទៅសាខាបក្សទូទាំងប្រទេសមិនឲ្យកាត់ ឬលុបរូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ពីស្លាកគណបក្សទៀតទេ។ លោកបន្តថា គឺត្រូវដកស្លាកចាស់ចេញតែម្តង ដោយត្រូវដាក់រូបសញ្ញាថ្មីរបស់គណបក្សតែម្តង៖ «ខ្ញុំបានណែនាំទៅសាខាគណបក្សទូទាំងប្រទេស ឲ្យដោះដូរចេញ អត់មានឲ្យលុបឬកាត់ទេ»។

ការបង្ហាញចំណាត់ការរបស់មន្ត្រីនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅពេលនេះ បន្ទាប់ពីមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតាមបណ្តាខេត្តនានា កាត់ ឬលុបរូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ពីស្លាកគណបក្ស ដោយនៅតាមមូលដ្ឋានខ្លះនិយាយថា ពួកគេធ្វើដូចនេះព្រោះជួបបញ្ហាខ្វះខាតថវិកា។

ចំណែកអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន និយាយថា ការធ្វើដូចនេះដោយសារគណបក្សប្រឆាំងមិនកសាងសមិទ្ធផលអ្វីទេ ដូច្នេះមានតែប្រឹងធ្វើខ្លួនជាតួកម្សត់។ លោកយល់ថា ការសម្ដែងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងទទួលបានផលដូចខ្លួនរំពឹងទុកនោះ៖ «គណបក្សប្រឆាំងកំពុងដើរតួជាតួអង្គកម្សត់ ដើម្បីទាក់ទាញសន្តានចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋ»។

ទាក់ទងដំណើរការដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដូររូបសញ្ញារបស់ខ្លួនឲ្យស្របទៅច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មីឲ្យអស់ត្រឹមចុងខែសីហា ត្រូវបានលោក យឹម សុវណ្ណ ប្រាប់ថា ពេលនេះគណបក្សដូរស្លាកថ្មីបានជាង ៨០ភាគរយនៃស្លាកសញ្ញាទូទាំងប្រទេស។ ច្បាប់គណបក្សនយោបាយដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានធ្វើវិសោធនកម្មលើកទីពីរ គឺហាមមិនឲ្យគណបក្សនយោបាយប្រើប្រាស់សារជាសំឡេង រូបភាព ឬសកម្មភាពរបស់ទណ្ឌិតសម្រាប់ផលប្រយោជន៍គណបក្សតែម្តង។ ច្បាប់នេះបានចូលជាធរមានកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា។ ច្បាប់ទុករយៈពេល ៩០ថ្ងៃឲ្យគណបក្សនយោបាយរៀបចំខ្លួន មុននឹងដាក់ទោសទណ្ឌ។

អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក សូ ចន្ថា យល់ថា សកម្មភាពកាត់ ឬលុបរូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ចេញពីស្លាកគណបក្ស ដោយទុកត្រឹមរូបព្រះអាទិត្យ អាចជាការបង្ហាញឲ្យពលរដ្ឋមើលឃើញថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រងគ្រោះព្រោះច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មីដែលមិនអាចបត់បែនទាន់តាមច្បាប់នេះ៖ «កន្លងមកឃើញហើយគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសគណបក្សប្រឆាំង តែងទទួលរងការគាបសង្កត់ពីគណបក្សកាន់អំណាច ប៉ុន្តែយើងមើលទៅគណបក្សនេះហាក់បីដូចជាកើនសំឡេង»។

ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យឹម សុវណ្ណ ថាគណបក្សមានអ្នកគាំទ្រស្រាប់ទៅហើយ មិនចាំបាច់ធ្វើកម្សត់ចង់បានប្រជាប្រិយភាពនោះទេ។

ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ប្រកាសកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ស្លាកសញ្ញាថ្មីរបស់គណបក្ស គឺត្រឹមរូបព្រះអាទិត្យប៉ុណ្ណោះ។ គណបក្សនេះ ក៏ប្រកាសមិនទទួលស្គាល់ការផ្សព្វផ្សាយ និងសកម្មភាពរបស់បុគ្គលណាមួយទាក់ទងនឹងទណ្ឌិតដែលពុំមែនជាការសម្រេចផ្លូវការរបស់គណបក្ស៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចភូមិសមុទ្រក្រោម ឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី រកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើច្រើនករណីក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃ ដូចជាការកាប់រានព្រៃយកដី ការទិញលក់ឈើមូលក្នុងព្រៃខុសច្បាប់ និងការលក់ដូរដីដែលសហគមន៍អភិរក្សសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ជាលក្ខណៈសមូហភាពសហគមន៍ជាដើម ក៏ប៉ុន្តែការរកឃើញនេះ ធ្វើឲ្យសហគមន៍បានរងការចោទប្រកាន់ និងប្រឈមមុខទៅនឹងបណ្តឹងតាមផ្លូវតុលាការ ធ្វើឡើងដោយមន្ត្រីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទៅវិញ។

សូមស្តាប់បទសម្ភាសន៍របស់លោក រដ្ឋា វិសាល ជាមួយអ្នកសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តរតនគិរី លោក ឌិន ខុន្នី ទាក់ទិនរឿងនេះ៖

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រសួងមហាផ្ទៃ សម្រេចបង្កើតឲ្យមានមជ្ឈមណ្ឌលប្រចាំបញ្ជារាជធានីភ្នំពេញ ដែលសំដៅដល់ប្រព័ន្ធតាមដានពីសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។ មជ្ឈមណ្ឌលដែលត្រួតពិនិត្យពីសន្តិសុខ និងចរាចរណ៍តាមរយៈប្រព័ន្ធកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពលើដងវិថីនានានេះ នឹងដាក់ឲ្យដំណើរការក្នុងរយៈពេលមួយសប្ដាហ៍ខាងមុខទៀតនេះ។ អ្នកឃ្លាំមើលពីបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយយល់ឃើញថា តាមរយៈប្រព័ន្ធថ្មី និងទំនើបនេះ ប្រហែលជាអាចជួយការពារសុវត្ថិភាព និងសន្តិសុខជូនដល់ពលរដ្ឋបានសុខសាន្តជាងមុន។

សេចក្ដីសម្រេចនេះដែលត្រូវបានក្រសួងមហាផ្ទៃ ផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈនៅថ្ងៃទី១៩ សីហា បានបង្កើតមុខងារជាច្រើនប្រភេទក្នុងការទទួលខុសត្រូវ ដើម្បីឲ្យប្រាកដថា ប្រព័ន្ធតាមដានពីសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈនេះ គឺជាឧបករណ៍មួយមានមុខងារក្នុងការកំណត់មុខសញ្ញាជនល្មើសបានលឿន រហ័ស និងមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុន។

សេចក្ដីប្រកាសស្ដីពីការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលប្រចាំបញ្ជាក្រុងភ្នំពេញ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោក ស ខេង នេះ គឺជាមជ្ឈមណ្ឌលមួយស្ថិតនៅក្រោមចំណុះឲ្យសាលាក្រុងភ្នំពេញ ហើយមានទីតាំងនៅក្នុងបរិវេណសាលាក្រុងភ្នំពេញតែម្ដង។

អ្នកនាំពាក្យសាលាក្រុងភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្តី ឲ្យដឹងថា ពេលនេះក្រុមការងារប្រចាំបញ្ជាកំពុងដាក់ឲ្យបណ្ដុះបណ្ដាលពីជំនាញ មុននឹងត្រូវចូលបំពេញភារកិច្ចក្នុងពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។ លោកបន្តថា «យើងបណ្ដុះបណ្ដាលហើយ និងសង្ឃឹមថាក្នុងសប្ដាហ៍ក្រោយនេះ មជ្ឈមណ្ឌលនេះត្រូវបានរៀបចំការងារប្រចាំបញ្ជានៅក្នុងសប្ដាហ៍ក្រោយនេះហើយ»។

មជ្ឈមណ្ឌលថ្មីនេះមានភារកិច្ចមួយចំនួនរួមមាន ទទួលទូរស័ព្ទទាន់ពេល វិភាគទិន្នន័យ បង្កើតសៀវភៅ និងកត់ត្រារាល់ទិន្នន័យព័ត៌មាន រក្សាទុកទិន្នន័យឲ្យបានគត់មត់ និងតាមដានជាប្រចាំនូវទិន្នន័យរូបភាព ជាដើម ចាប់យកទិន្នន័យដែលផ្ដល់ដោយប្រព័ន្ធកាមេរ៉ាដែលបំពាក់នៅតាមទីសាធារណៈ និងមានក្រុមការងារទទួលទូរស័ព្ទទាន់ហេតុការណ៍ ដូចជាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ បញ្ហាចរាចរណ៍ និងសុវត្ថិភាពសង្គម ដើម្បីចាត់ចែង និងដោះស្រាយឲ្យទាន់សភាពការណ៍ភ្លាមៗ។

យ៉ាងនេះក្ដី លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយ មានជំនឿថា តាមរយៈមជ្ឈមណ្ឌលថ្មី និងទំនើបនេះ អាចជួយកាត់បន្ថយបញ្ហាស្មុគស្មាញទាក់ទិនសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់បានច្រើនករណីនៅក្នុងសង្គមជាងមុន។ លោកបន្តថា «ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធអាយធី (IT) បច្ចេកវិទ្យានេះ គឺវាបានឆាប់រហ័ស។ ខ្ញុំថានេះអាចឆ្លើយតបបាន និងទប់ទល់ស្ថានការណ៍ថ្មីៗនេះបាន»។

សេចក្ដីសម្រេចនេះក៏បានបង្កើតក្រុមប្រចាំបញ្ជាចំនួន ៥ក្រុម សម្រាប់ប្ដូរវេនគ្នាជាអចិន្ត្រៃយ៍ ២៤ លើ ២៤ម៉ោង និង ៧ថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ក្នុងវេននីមួយៗមានពេល ៦ម៉ោង ហើយក្រុមប្រចាំវេននីមួយៗមានមន្ត្រីចំនួន ១៦នាក់។

ស្របពេលការបង្កើតឲ្យមានប្រព័ន្ធថ្មីដើម្បីត្រួតពិនិត្យពីសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខសង្គមនេះ មានបទល្មើសជាច្រើនករណីកំពុងកើតឡើងតាមរយៈការប្រើប្រាស់អាវុធបាញ់សម្លាប់មនុស្សក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ និងត្រូវរងការរិះគន់ថា អ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសមួយចំនួនតែងរួចខ្លួនពីការផ្ដន្ទាទោស។

ជុំវិញបញ្ហានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ប្រតិកម្មកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦ ដោយចាត់ទុកថាអំពើចោរកម្មដែលតែងគំរាមកំហែងពីសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពពលរដ្ឋ គឺជាមុខសញ្ញាចាស់ដែលចាំបាច់ត្រូវមានការត្រួតពិនិត្យឲ្យម៉ត់ចត់ឡើងវិញ។ លោក ហ៊ុន សែន ទទួលស្គាល់ថា នេះជាការធ្វេសប្រហែសមួយ ហើយក៏ព្រមានមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់របស់លោក ត្រូវធ្វើការដោយម៉ឺងម៉ាត់ បើមិនដូច្នេះទេ បញ្ហាកាន់តែស្មុគស្មាញ។ លោកបន្តថា «មុខចោរដដែលៗ គឺចោរចូលគុកមិនដែលចេះជាប់គុកយូរ។ អ៊ីចឹងសូមមើលឡើងវិញ ខ្ញុំនិយាយសាជាថ្មី។ ពីមុនខ្ញុំនិយាយថាខ្ញុំប្រើកណ្ដាប់ដៃដែករបស់ខ្ញុំ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងរឿងនេះ។ ឥឡូវនេះឲ្យតែប្រភេទចោរ និងពួកគ្រឿងញៀន វាចេញពីគុកដូចជាស្រួលពេកតែម្ដង។ ពួកនេះតែងចេញបង្ករឿង ពីមុនវាត្រឹមតែប្លន់ទេ អត់ទាន់ហ៊ានសម្លាប់មនុស្សទេ ប៉ុន្តែវាចេញលើកក្រោយនេះវាហ៊ានសម្លាប់មនុស្ស»។

មន្ត្រីសាលាក្រុងភ្នំពេញ មានជំនឿថា តាមរយៈការបំពាក់កាមេរ៉ាប្រមាណជា ១ពាន់គ្រឿងដើម្បីត្រួតពិនិត្យលើកិច្ចការសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខបន្ថែមទៀតនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញនេះ អាចរួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយបទល្មើសបានមួយកម្រិតថែមទៀត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ និងប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ រំពឹងថានឹងទទួលបានភ្ញៀវទេសចរមកពីសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ចូលមកទស្សនាខេត្តជាប់ឆ្នេរសមុទ្រមួយនេះមានចំនួនច្រើននៅឆ្នាំខាងមុខ បន្ទាប់ពីខេត្តព្រះសីហនុ និងទីក្រុងឆាងវ៉ុន នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ បានចងសម្ព័ន្ធមេត្រីភាពជាបងប្អូន និងផ្សព្វផ្សាយពីសក្ដានុពលទេសចរណ៍រួមគ្នារួចមក។

អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន មានប្រសាសន៍ថា បន្ទាប់ពីខេត្តព្រះសីហនុ បានចងសម្ព័ន្ធមេត្រីភាពជាបងប្អូនគ្នាជាមួយទីក្រុងឆាងវ៉ុន នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ឬប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ និងបានរួមគ្នាផ្សព្វផ្សាយអំពីសក្ដានុពលវិស័យទេសចរណ៍រួមគ្នារួចមក។ លោករំពឹងថា នៅបណ្តាឆ្នាំខាងមុខ ភ្ញៀវទេសចរពីសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នឹងអាចចាប់អារម្មណ៍ខេត្តជាប់ឆ្នេរសមុទ្រមួយនេះជាក់ជាមិនខាន។

លោក យន្ត មីន បន្តថា ទីតាំងភូមិសាស្ត្រខេត្តព្រះសីហនុ និងទីក្រុងឆាងវ៉ុន នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ មានសណ្ឋានប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ហើយក៏ជាទីក្រុងស្រស់ស្អាតសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ធនធានមនុស្ស និងវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែប ដែលធ្វើឲ្យទីក្រុងឆាងវ៉ុន មានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនល្អប្រណិត និងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ ចូលទៅកម្សាន្តច្រើនកុះករ។

លោក យន្ត មីន ឲ្យដឹងថា កាលពីខែមេសា លោកបានដឹកនាំប្រតិភូមួយក្រុមទៅទស្សនកិច្ចការងារនៅទីក្រុងឆាងវ៉ុន ដោយបានចងសម្ព័ន្ធមេត្រីភាពជាមួយគ្នាជាបងប្អូន ហើយបានយកឱកាសនោះផ្សព្វផ្សាយអំពីសក្ដានុពលទេសចរណ៍ឲ្យភ្ញៀវទេសចរកូរ៉េ និងភ្ញៀវអន្តរជាតិដទៃទៀតបានស្គាល់ទីតាំងកម្សាន្ត ពិសេសឆ្នេរសមុទ្រដ៏ស្រស់ស្អាតរបស់កម្ពុជា៖ «យើងបានទៅផ្សព្វផ្សាយអំពីសក្ដានុពលវិស័យទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរសមុទ្រខេត្តព្រះសីហនុយើងដល់ប្រទេសកូរ៉េ ឲ្យគេដឹងអំពីទីតាំងទេសចរណ៍ អំពីវប្បធម៌ និងប្រពៃណីរបស់យើង ដើម្បីឲ្យទេសចរកូរ៉េ បានស្វែងយល់។ ជាងនេះក៏ស្នើឲ្យប្រតិបត្តិករទេសចរ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងត្រូវចូលរួមគាំទ្រការងារថែរក្សាសម្អាតបរិស្ថានឆ្នេរសមុទ្រយើងឲ្យមានបរិស្ថានល្អ នឹងអាចទាក់ទាញកំណើនភ្ញៀវទេសចរមកពីគ្រប់ទិសទីនាថ្ងៃអនាគត»។

ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តព្រះសីហនុ លោក តាំង សុចិត្រគ្រឹស្នា មានប្រសាសន៍ថា កន្លងទៅភ្ញៀវមកពីប្រទេសកូរ៉េ មិនទាន់មានច្រើនទេ។ លោកស្នើដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ទាំងស្ថាប័នរដ្ឋ វិស័យឯកជន ប្រជាពលរដ្ឋ ភ្ញៀវទេសចរ និងប្រតិបត្តិករទេសចរ ត្រូវរួមសហការគ្នាសម្អាតអនាម័យបរិស្ថានឲ្យបានទាំងអស់គ្នា ដើម្បីរួមចំណែកទាក់ទាញកំណើនភ្ញៀវទេសចរ ពិសេសភ្ញៀវអន្តរជាតិឲ្យចូលមកទស្សនាខេត្តព្រះសីហនុ បានច្រើនថែមទៀតនាបណ្តាឆ្នាំខាងមុខទៀត៖ «រដ្ឋបាលខេត្ត និងក្រសួងទេសចរណ៍ គឺយើងចង់រៀបចំស្តង់ដាររមណីយដ្ឋានឆ្នេរឲ្យមានបរិស្ថានអនាម័យល្អនាមូលដ្ឋានខេត្តព្រះសីហនុ គឺទាល់តែមានការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ ប្រតិបត្តិករទេសចរ និងអាជ្ញាធរស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជួយរៀបចំសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងក្រុង ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យការលក់ដូរ ការទុកដាក់សំរាម និងការដាក់លក់គ្រឿងសំណង់ផ្សេងៗនៅតាមទីសាធារណៈ ឬចិញ្ចើមផ្លូវសាធារណៈឲ្យមានរបៀបរៀបរយ។ ជាងនេះ បញ្ហាសណ្ដាប់ធ្នាប់ក៏ត្រូវពង្រឹងថែរក្សាឲ្យបានល្អ និងមានសុវត្ថិភាព ហើយបញ្ហានេះទាល់តែប្រជាពលរដ្ឋ និងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធចូលរួមទាំងអស់គ្នា ទើបអាចឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តសម្រេចបានជោគជ័យតាមគោលដៅយើងចង់បាន»។

ស្ថិតិចំនួនភ្ញៀវទេសចរនៅឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញថា ខេត្តព្រះសីហនុ ទទួលបានភ្ញៀវទេសចរសរុបជាង ១លាន ១សែន ៨ម៉ឺន ៥ពាន់នាក់ (១.១៨៤.៩៥៥នាក់) គឺកើនជិត ១៥ភាគរយ (១៤,៧២%) បើប្រៀបធៀប ៦ខែដើមឆ្នាំ២០១៦។ ក្នុងនោះភ្ញៀវជាតិមានជិត ៩សែន ៤ម៉ឺននាក់ (៩៣៨.០៨១នាក់) កើនជិត ១៦ភាគរយ (១៥,៨៤%) និងភ្ញៀវអន្តរជាតិមានជិត ២សែន ៥ម៉ឺននាក់ (២៤៦.៨៧៤នាក់) កើនជិត ១១ភាគរយ (១០,៦៥%) បើប្រៀបធៀបឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០១៦។

លោក គ្រឹស្នា ឲ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមចំនួនភ្ញៀវទេសចរនាំមុខ ១០ប្រទេស ដែលចូលមកទស្សនាខេត្តព្រះសីហនុ មានចំនួនច្រើនជាងគេនៅឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០១៧ រួមមានចិន អង់គ្លេស វៀតណាម អាមេរិក អូស្ត្រាលី អាល្លឺម៉ង់ បារាំង រុស្ស៊ី ថៃ និងកាណាដា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ជាងជួសជុលរថយន្តមួយរូបនៅខេត្តព្រៃវែង បានបង្កើតភាពល្បីល្បាញដោយសារតែគាត់ចេះកែច្នៃយន្តហោះដោយគ្រាន់តែរៀនធ្វើតាមវីដេអូនៅក្នុងប្រព័ន្ធយូធូប (YouTube)។ អ្នកកែច្នៃយន្តហោះរូបនេះ នឹងទៅរៀនបច្ចេកទេសបន្ថែមទៀតនៅទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយប្រើប្រាស់ធនធានផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីសម្រេចក្តីប្រាថ្នារបស់គាត់ក្នុងការផលិតយន្តហោះ។

ដោយសារតែស្រឡាញ់យន្តហោះតាំងពីក្មេង និងតែងស្រមៃចង់ផលិតយន្តហោះមួយដោយខ្លួនឯងនោះ លោក ប៉ែន ឡុង ជាម្ចាស់យានដ្ឋានជួសជុលរថយន្តមួយកន្លែងស្ថិតក្នុងឃុំព្រៃឈរ ស្រុកកំពង់ត្របែក ខេត្តព្រៃវែង បានរៀនកែច្នៃយន្តហោះជាច្រើនគ្រឿងជាបន្តបន្ទាប់ ដែលធ្វើឲ្យកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់លោកចាប់ផ្តើមល្បីរន្ទឺក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។

ស្ថិតក្នុងសម្លៀកបំពាក់ប្រឡាក់ប្រេងម៉ាស៊ីនដោយកន្លែង លោក ប៉ែន ឡុង ម្តងដើរទៅមើលកូនជាងជួសជុលឡានដែលគេយកមកឲ្យធ្វើ និងម្តងវិលមកអង្គុយផ្សារដែក ហើយងើបកាន់កូនសោច្នៃប្រឌិតយន្តហោះផ្ទាល់ដៃនោះ រាប់រៀបថា លោកមិនធ្លាប់ឆ្លងកាត់ការសិក្សាបច្ចេកទេសដំឡើងយន្តហោះ ហើយក៏មិនធ្លាប់ធ្វើដំណើរផ្លូវអាកាសដែរ សូម្បីតែមើលឃើញយន្តហោះផ្ទាល់នឹងភ្នែកក៏មិនធ្លាប់ផង៖ «ការផលិតយន្តហោះនេះ ដោយសារខ្ញុំចូលចិត្តវា ហើយដោយសារពីក្មេងធ្លាប់ឃើញយន្តហោះធ្លាក់ ក៏មានចិត្តមួយដិតដាមថា ចង់ផលិតយន្តហោះដោយខ្លួនឯងតែម្តង ព្រោះយន្តហោះនេះខ្ញុំគិតថាជារបស់ម្យ៉ាងដែលអស្ចារ្យ សូម្បីតែចាស់ៗមួយចំនួនមិនទាន់បានឃើញផង ដូច្នេះហើយទើបខ្ញុំខំផលិតវា ដើម្បីឲ្យវាមាននៅស្រុកខ្មែរយើង។ ខ្ញុំមិនដែលឃើញផ្ទាល់ឡើយ គឺឃើញតែពីចម្ងាយ ហើយក៏មិនដែលជិះដែរ។ ដំបូងឡើយ ខ្ញុំតាមយូធូប ហើយខ្ញុំធ្វើតាម តែវាពិបាកខ្លាំងណាស់ គឺមិនងាយធ្វើទេ ព្រោះត្រូវការគិតវាច្រើន។ ពីមុន ប្រសិនបើដល់ចំណុចណាដែលធ្វើមិនចេញ ខ្ញុំអង្គុយគិត អង្គុយរកវិធីសព្វបែបយ៉ាងដើម្បីធ្វើវា»។

លោក ប៉ែន ឡុង បានរៀនកែច្នៃធ្វើយន្តហោះជាច្រើនលើកច្រើនសា ដោយលើកទីមួយលោកបានច្នៃកូនយន្តហោះប្រើឧបករណ៍បញ្ជាមួយគ្រឿង។ លើកទីពីរ លោកបានធ្វើយន្តហោះមួយទៀត ប៉ុន្តែធ្វើមិនបានល្អ លោកក៏មិនបានសាកល្បងវាទេ គឺទុកវាចោល។

បន្ទាប់មកនៅលើកទីបី លោកបានដំឡើងយន្តហោះមួយទៀតដែលបើកបរដោយមនុស្សប្រើរយៈពេល ៣ឆ្នាំ និងចំណាយជាង ២ម៉ឺនដុល្លារ ប៉ុន្តែក្នុងពេលសាកល្បងកាលពីដើមឆ្នាំនេះ គឺហោះបានបន្តិច ក៏ធ្លាក់មកវិញ បែកកង់ និងខូចស្លាប។ កាលណោះ លោកមិនមានរបួសអ្វីទេ។ ទោះបីជាលើកទី៣ មិនជោគជ័យក្តី តែវាបានធ្វើឲ្យលោកល្បីល្បាញខ្លាំង និងមានអ្នកគាំទ្រច្រើន។

លើកទីបួននេះ គឺលោកកំពុងដំឡើងយន្តហោះមួយគ្រឿងទៀតសម្រាប់ហោះហើរលើទឹក។ លោកថាយន្តហោះនេះ គឺត្រូវបានអតិថិជនកុម្ម៉ង់ទិញរួចហើយក្នុងតម្លៃ ៥ពាន់ដុល្លារ សម្រាប់យកទៅតាំងបង្ហាញក្នុងព្រឹត្តិការណ៍អង្គរសង្ក្រាន្តនៅខេត្តសៀមរាប នៅឆ្នាំក្រោយ និងបន្ទាប់មក គេនឹងយកវាទៅតាំងនៅសណ្ឋាគារ ដោយចង់បង្អួតភ្ញៀវថាជាស្នាដៃកូនខ្មែរផង៖ «តាមពិត ដំបូងឡើយខ្ញុំធ្វើសម្រាប់ខ្លួនឯងទេ ប៉ុន្តែមានខាងគេនោះបានមកកុម្ម៉ង់ទិញយកទៅតាំងនៅមុខសណ្ឋាគាររបស់គេ ហើយខ្ញុំគិតថាវាល្អដែរ បើគេយកទៅអ៊ីចឹង ដូច្នេះនៅពេលខ្ញុំធ្វើហើយ និងសាកល្បងអីរួចរាល់ ខ្ញុំនឹងប្រគល់ជូនឲ្យគេ។ គេដាក់កំណត់ឲ្យហើយរួចរាល់នៅមុនពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ»។

ម្ចាស់យានដ្ឋានវ័យ ៣១ឆ្នាំរូបនេះបញ្ជាក់ថា យន្តហោះកំពុងកែច្នៃនេះ គឺធ្វើតាមម៉ូដែលយន្តហោះស៊េរីទំនើបថ្មីមួយដែលជាប្រភេទយន្តហោះស្ព័រ ហោះចេញពីលើទឹក និងចុះនៅលើទឹកដែរ។ វាមានទម្ងន់ ១០០គីឡូក្រាម បណ្តោយប្រវែង ៤ម៉ែត្រ មានស្លាបប្រវែង ៦ម៉ែត្រ និងប្រើកម្លាំងម៉ាស៊ីន ៨សេស។

ទន្ទឹមនឹងភាពជោគជ័យនេះ លោកបានត្អូញត្អែរថា ការរៀនកែច្នៃយន្តហោះតាមរយៈមើលវីដេអូក្នុងប្រព័ន្ធយូធូប គឺពិតជាមានការលំបាក និងស្មុគស្មាញខ្លាំង តែដោយសារក្តីស្រឡាញ់ គឺលោកមិនរាថយឡើយ៖ «ខ្ញុំត្រូវតែធ្វើឲ្យកើតឲ្យសម្រេចតែម្តង ហើយបើធ្វើខ្លួនឯងមិនកើត ក៏ទៅរៀនពីគេមកធ្វើទាល់តែកើតដែរ ហើយបើមួយជីវិតរបស់ខ្ញុំនៅតែធ្វើមិនកើតទៀត ខ្ញុំនឹងបន្តដល់កូនប្រុសទាំងពីរនាក់របស់ខ្ញុំទៀត ដែលម្នាក់អាយុ ១០ឆ្នាំ និងម្នាក់ទៀតទើបបាន ៨ខែ។ ខ្ញុំបានបង្ហាត់បង្ហាញកូនពីការងារអស់ហ្នឹងដែរ និងបានអូសទាញកូនឲ្យចូលចិត្តធ្វើអាខាងហ្នឹងដូចខ្ញុំអ៊ីចឹងដែរ។ មហិច្ឆតានេះដោយសារខ្ញុំឃើញស្រុកខ្មែរយើងខ្វះខាតរឿងបច្ចេកវិទ្យា ហើយទិញតែរបស់គេប្រើប្រាស់ដែលមានតម្លៃថ្លៃ ខ្ញុំសោកស្តាយណាស់! ដូច្នេះបើយើងខ្លួនឯង គឺវាធូរថ្លៃ»។

បើទោះបីជាគំនិតច្នៃប្រឌិតរបស់បុរសនៅជនបទម្នាក់នេះមិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរខ្មែរជួយលើកទឹកចិត្តគ្រប់គ្រាន់ទាំងផ្នែកបច្ចេកទេស និងធនធានក្តី ប៉ុន្តែលោកមិនតូចចិត្តឡើយ ដោយគ្រាន់តែសុំកុំឲ្យរារាំងសកម្មភាពរបស់លោកតែប៉ុណ្ណោះ។ លោក ប៉ែន ឡុង អះអាងថា កន្លងទៅមានខាងក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍របស់ប្រទេសថៃ បានទាក់ទងលោក ដោយធានាឲ្យទៅរៀន និងធ្វើការនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍របស់គេ ប៉ុន្តែលោកបានបដិសេធ ដោយមិនចង់ទៅរៀននៅប្រទេសជិតខាងឡើយ។

ទីបំផុត ដោយចង់ឲ្យសុបិនធ្វើយន្តហោះឲ្យក្លាយជាការពិត លោក ប៉ែន ឡុង សម្រេចចិត្តនឹងទៅរៀនបច្ចេកទេសបន្ថែមទៀតនៅទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលយ៉ាងយូរនៅឆ្នាំក្រោយ តាមរយៈការធានារបស់មិត្តភ័ក្ដិរបស់លោកម្នាក់នៅទីនោះ៖ «បាទ! ខាងប្រទេសថៃ គេបានស្នើឲ្យខ្ញុំទៅរៀននៅទីនោះ ប៉ុន្តែខ្ញុំអត់បានទៅទេ។ ដោយឡែកការសម្រេចទៅអាមេរិកនេះ អត់មានអ្នកណាចេញលុយយកទៅទេ គឺចេញលុយខ្លួនឯងដើម្បីបានទៅរៀនទីនោះ។ ការដែលទៅអាមេរិកនេះ គឺធ្វើប៉ាសស្ព័រ និងសំបុត្រយន្តហោះត្រូវចេញលុយខ្លួនឯង ប៉ុន្តែខ្ញុំមានស្គាល់មិត្តភ័ក្ដិម្នាក់នៅអាមេរិក ដែលគាត់ចេះធ្វើយន្តហោះ និងជាអ្នកបើកយន្តហោះ ហើយគាត់ប្រាប់ថា បើចង់ទៅរៀន គឺគាត់អាចបង្រៀនដោយមិនគិតថ្លៃឡើយ»។

ងាកមកមើលភរិយាលោក ប៉ែន ឡុង វិញ គឺលោកស្រី អ៊ីង មួយហេង ដែលកំពុងបញ្ចុកអាហារឲ្យកូន និយាយថា លោកស្រីចូលចិត្ត និងលើកទឹកចិត្តប្តីដែលមានគំនិតច្នៃប្រឌិតធ្វើអ្វីថ្មីៗ ហើយលោកស្រីមិនខកចិត្តឡើយដែលគាត់យកលុយជាច្រើនទៅចំណាយលើការកែច្នៃយន្តហោះនោះ៖ «ប្តីរបស់ខ្ញុំចូលចិត្តច្នៃប្រឌិតច្រើន ឬការកែច្នៃច្រើន។ [សើច..!] ក្រៅពីការធ្វើឡាន គឺគាត់ស្រឡាញ់យន្តហោះខ្លាំងណាស់ ដោយធ្វើទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ»។

ក្នុងពេលកន្លងទៅ ការផលិតយន្តហោះធុនតូចរបស់លោក ប៉ែន ឡុង ត្រូវបានគេផ្សព្វផ្សាយព្រោងព្រាតនៅតាមបណ្ដាញព័ត៌មាន និងបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក (facebook) ហើយអភិបាលខេត្តព្រៃវែង លោក ជា សុមេធី ក៏បានចុះទៅជួបគាត់ម្តងដែរ។

ថ្វីត្បិតតែការផលិតយន្តហោះនោះមិនទាន់បានជោគជ័យមួយរយភាគរយក្តី តែលោក ប៉ែន ឡុង បានផ្តាំផ្ញើ និងលើកទឹកចិត្តឲ្យយុវជនខ្មែរ ត្រូវមានគំនិតច្នៃប្រឌិត និងប្រឹងប្រែងសិក្សាលើជំនាញបច្ចេកវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្ត្រ ព្រោះកម្ពុជា កំពុងខ្វះខាតធនធានមនុស្សខាងវិស័យទាំងនេះ៖ «ចង់ផ្តែផ្តាំកូនខ្មែរទាំងអស់ដែលមានគំនិតកែច្នៃរបស់អ្វីៗ គឺត្រូវខំប្រឹងឲ្យកើតឲ្យបាន។ មានន័យថា យើងធ្វើអ្វីមួយដោយខ្លួនឯងទៅ ទើបបានល្បីប្រទេសរបស់យើង ហើយបើយើងចាំតែពឹងពាក់ប្រើតែរបស់គេ គឺវាអត់រីកចម្រើនទៅមុខទេ។ មូលហេតុអី? ព្រោះខ្ញុំមានបទពិសោធន៍ដូចជាធ្វើជាងឡានស្រាប់នេះ ខ្ញុំគិតថាសម្ភារៈដូចជាគ្រឿងឡានដែលយើងទិញពីគេ គឺចំណាយលុយច្រើនណាស់។ អ៊ីចឹងគេអាចចិញ្ចឹមប្រជាជនស្រុកគេរស់យ៉ាងស្រួល ដោយឡែកខាងយើងវិញ គឺយើងអត់មានការងារធ្វើអ៊ីចឹងហ្អា...! ដោយសាររបស់ទាំងអស់នេះ គឺទិញតែពីគេ ដូច្នេះយើងមានតែអស់លុយ ហើយគ្មានចំណេញអ្វីនោះទេ»៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សន្យាថានឹងដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលកម្មកររោងចក្រឲ្យបានដល់ ១៦៨ដុល្លារក្នុងមួយខែនៅឆ្នាំ២០១៨ និងផ្តល់កាដូពិសេសមួយចំនួនទៀតនៅមុនការបោះឆ្នោតខិតជិតមកដល់។ ការសន្យានេះ ធ្វើឡើងក្នុងពិធីសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករនៅកោះពេជ្រ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែសីហា។ រីឯសហជីពសម្ដែងការសាទរ ប៉ុន្តែយល់ថាប្រាក់ឈ្នួលនេះនៅតែមិនទាន់សមរម្យសម្រាប់ការរស់នៅរបស់កម្មករឡើយ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានជួបសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករកម្មការិនីរោងចក្រជាង ៤ពាន់នាក់ (៤.២៧០នាក់) មកពីរោងចក្រចំនួន៩៣ ផ្សេងគ្នាតាមការគ្រោងទុកនៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា នៅមជ្ឈមណ្ឌលកោះពេជ្រ ក្រុងភ្នំពេញ។

ក្រោយពីជួបជាមួយកម្មករនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានសរសេរបង្ហោះនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (facebook) របស់លោកថា ប្រាក់ខែរបស់កម្មករនៅឆ្នាំ២០១៨ តិចបំផុត គឺអាចនឹងឡើងដល់ ១៦៨ដុល្លារក្នុងមួយខែ បូកនឹងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗទៀត។ ក្រៅពីនេះ កម្មការិនីអាចជិះរថយន្តក្រុងសាធារណៈពីរឆ្នាំដោយឥតគិតថ្លៃ ចាប់ពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ ដល់ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩ ដោយគ្រាន់តែបង្ហាញកាតការងារ។

លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានប្រកាសដែរថា ចាប់ពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ ទៅ ថៅកែក្រុមហ៊ុនត្រូវទទួលខុសត្រូវបង់ថ្លៃសេវាគាំពារសុខភាពកម្មករ ១០០ភាគរយ រីឯចាប់ពីឆ្នាំ២០១៩ ខាងមុខ កម្មករកម្មការិនីនឹងទទួលបានប្រាក់ចូលនិវត្តន៍ដូចមន្ត្រីរាជការដែរ។

ការប្រកាសផ្តល់កាដូពិសេសឲ្យកម្មកររោងចក្រនៅមុនការបោះឆ្នោតខិតជិតចូលមកដល់នេះ គឺធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសបើកយុទ្ធនាការហៅកម្មករមកជួបសំណេះសំណាលរៀងរាល់ថ្ងៃអាទិត្យ និងចុះទៅសួរសុខទុក្ខដោយផ្ទាល់នៅតាមរោងចក្រសហគ្រាសរៀងរាល់ថ្ងៃពុធ ដែលលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ដើម្បីស្វែងយល់ពីស្ថានភាពការងារ និងជីវភាពរស់នៅរបស់កម្មករ។

ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ អះអាងថា នេះគឺជាដំណឹងល្អ និងជាជោគជ័យមួយរបស់កម្មករ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានជួប ហើយនិងបានសម្រេចចិត្តផ្តល់ជូនភ្លាមៗបន្ទាប់ពីសហជីពធ្លាប់ជួបចរចាទាមទារជាយូរមកហើយនោះ។ លោកបន្ថែមថា ការប្រកាសដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលដែលមិនទាន់បានចូលតុចរចាជជែកគ្នានេះ ក៏ជាផ្នែកមួយដើម្បីទាក់ទាញរកសន្លឹកឆ្នោតពីកម្មករដែរ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកថាប្រាក់ឈ្នួលដែលគ្រោងនឹងដំឡើង ១៦៨ដុល្លារនេះ គឺមិនទាន់សមរម្យនៅឡើយទេ៖ «ខ្ញុំគិតថាយ៉ាងហោចក៏ល្បាក់ ២០០ដុល្លារដែរ ហើយការផ្តល់ឲ្យ ១៦៨ដុល្លារនេះសម្រាប់ការរស់នៅសមរម្យបច្ចុប្បន្ន ខ្ញុំគិតថានៅតែទាបនៅឡើយទេ។ ការផ្តល់ឲ្យទាបនេះ ខ្ញុំគិតថាប្រសិនជារដ្ឋាភិបាលបន្ថយតម្លៃទំនិញទីផ្សារ ឬក៏កាត់បន្ថយនូវទឹកភ្លើង ឬក៏ពន្ធ ឬក៏បញ្ហាផ្ទះជួលបានហ្នឹង ដែលកម្មករមិនអាចចំណាយខ្ពស់ទៀត ខ្ញុំគិតថាវាអាចប្រសើរ ប៉ុន្តែប្រសិនបើគ្រាន់តែឡើងប្រាក់ឈ្នួល ហើយបញ្ហាផ្សេងៗវានៅដដែល ហើយឡើងប្រាក់ឈ្នួលទាបប៉ុណ្ណឹង ខ្ញុំគិតថាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ វានៅរាងស្ទើរ»។

ទន្ទឹមគ្នានេះ លោក អាត់ ធន់ ក៏ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលជំរុញឲ្យខាងក្រុមហ៊ុនរោងចក្រទូទាំងប្រទេស ជួយផ្តល់នូវអាហារូបត្ថម្ភដល់កម្មករក្នុងពេលថ្ងៃមួយពេលដោយឥតគិតថ្លៃ បន្ទាប់ពីលោកមើលឃើញថា សព្វថ្ងៃនេះមានកម្មការិនីជាច្រើនដួលសន្លប់ និងស្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់ដោយសារតែការហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់ ខ្វះជីវជាតិ និងមានបញ្ហាសុខភាព។ លោកថា បច្ចុប្បន្នមានក្រុមហ៊ុនចំនួន១០ កំពុងអនុវត្តផ្តល់អាហារូបត្ថម្ភនេះដល់កម្មករ។

របាយការណ៍រដ្ឋាភិបាលបង្ហាញថា គិតត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំ២០១៦ ប្រទេសកម្ពុជា មានរោងចក្រផ្នែកឧស្សាហកម្មតម្បាញ កាត់ដេរ ចាក់សម្លៀកបំពាក់ និងផលិតស្បែកជើងជាង ១ពាន់ (១.០៧៩) និងមានកម្លាំងពលកម្មបម្រើការក្នុងវិស័យនេះជិត ៨សែននាក់។ ដោយឡែកប្រាក់ខែគោលរបស់កម្មករក្នុងឆ្នាំ២០១៧ គឺចំនួន ១៥៣ដុល្លារក្នុងមួយខែ។

គិតចាប់ពីដើមខែសីហា រហូតមកដល់ពេលនេះ ករណីកម្មការិនីរោងចក្របម្រើការក្នុងវិស័យកាត់ដេរបានដួលសន្លប់ និងស្លាប់ស្ទើរបន្តកន្ទុយគ្នា។ កាលពីថ្ងៃទី៣ សីហា កម្មការិនីកាត់ដេរម្នាក់នៅក្នុងរោងចក្រ យ៉ាកជីន (Yakjin) ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ឈ្មោះ មាស ស្រីល័ក្ខ ក៏បានដួលសន្លប់ និងស្លាប់ បន្ទាប់ពីធ្វើការថែមម៉ោង។ ចំណែកនៅរាជធានីភ្នំពេញវិញ កម្មការិនីចំនួន ១០៦នាក់នៅរោងចក្រ ញ៉ូវ អរេន ខេមបូឌា ហ្គាមិន (New Orient) និងកម្មការិនីចំនួន ៩នាក់នៅរោងចក្រ លូស៊ីដា កម្ពុជា (Lucida Cambodia Enterprise Co., Ltd) ដែលរោងចក្រទាំងពីរនេះស្ថិតនៅម្ដុំផ្លូវវ៉េងស្រេង ក្នុងសង្កាត់ចោមចៅ ក៏បានដួលសន្លប់ផ្ទួនៗដែរ។ ករណីចុងក្រោយ គឺនៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ សីហា នៅរោងចក្រ ខេបូយូនិសូល អិល.ធី.ឌី (Cambounisol Ltd) ស្ថិតក្នុងស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល មានកម្មការិនីម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ហ៊ៅ ស្រីនាត បានដួលសន្លប់បាត់ស្មារតី ហើយក្រោយមកបានស្លាប់ភ្លាមៗនៅពេលកំពុងបញ្ជូនទៅកាន់មន្ទីរពេទ្យព្យាបាល។ ករណីដួលសន្លប់ និងស្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់នេះ គេសង្ស័យថាអាចដោយសារការហូបចុកអាហារគ្មានជីវជាតិ ធ្វើការលើសកម្លាំង ព្រមទាំងរោងចក្រគ្មានបរិយាកាសល្អ និងគ្មានស្តង់ដារ ជាដើម៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គ្រួសាររបស់យុវជនឈ្មោះ ហឿន ស៊ុយទ្រី ដែលអាជ្ញាធរចុះបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀននៅស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ បាញ់សម្លាប់កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមីនា គ្រោងទៅស្នើសុំការអន្តរាគមន៍នៅមុខផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នារាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីសុំរកយុត្តិធម៌ឲ្យកូនប្រុសរបស់ខ្លួន។ ការគ្រោងទៅសុំអន្តរាគមន៍ពីលោក ហ៊ុន សែន ដោយផ្ទាល់ គឺក្រោយពេលដែលឪពុកម្ដាយរបស់សព អស់ក្ដីសង្ឃឹមលើអាជ្ញាធរខេត្តតាកែវ។

ឪពុកម្ដាយរបស់យុវជនម្នាក់ដែលស្លាប់ក្នុងប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀននោះ អះអាងថា សមត្ថកិច្ចចម្រុះខេត្តតាកែវ ជាអ្នកបាញ់សម្លាប់កូនប្រុសរបស់គាត់ ហើយដឹកនាំប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនដោយព្រះរាជអាជ្ញារងខេត្ត ឈ្មោះ ជ័យ ឬទ្ធី។ ទោះពួកគាត់មិនបានឃើញការបាញ់ដោយផ្ទាល់ ប៉ុន្តែពួកគាត់សន្និដ្ឋានថា មានតែសមត្ថកិច្ចទេដែលមានកាំភ្លើងនៅពេលនោះ៖ «មីងអត់ចេះអក្សរទេ តែមីងសុំសួរថា សមត្ថកិច្ចគាត់ចេះអក្សរ អ្នកចេះជ្រៅជ្រះ ហើយបាញ់សម្លាប់កូនមីង ហើយមីងជនរងគ្រោះ គេអត់ដោះស្រាយឲ្យមីង។ ប្រជាជនយើងធ្វើកូនវាវិញ វាមកចាប់យើងបានតាំងតែថ្ងៃហ្នឹងមកក្មួយ។ មីងអនិច្ចាណាស់ មីងដេកឈឺចិត្ត មីងដេកហូរទឹកភ្នែករាល់យប់ ហើយយើងប្រជាជនរាស្ត្រសាមញ្ញសុទ្ធ ហើយគេមកបាញ់សម្លាប់ចោល ហើយគេអត់នេះ (អត់ទទួលខុសត្រូវ) ហើយបើកូនវាអ្នកធ្វើការចេះវិញ ពេលគេសម្លាប់វាវិញវាធ្វើរបៀបណាវិញ លើគេវិញ វាមានគិតអត់? ឲ្យសម្តេច ហ៊ុន សែន ជួយចាប់អាឃាតអាអ្នកដៃដល់ អាអ្នកធ្វើអំពើពុករលួយ ឲ្យ ហ៊ុន សែន ចាប់បោសសម្អាតឲ្យអស់ កុំឲ្យធ្វើតម្រាប់តាម អ្នកចឹងៗ ឲ្យធ្វើការម៉េចទៀត»។

នៅក្នុងប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ នៅភូមិត្រពាំងវែង ឃុំបឹងត្រាញ់ខាងត្បូង ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ បណ្ដាលឲ្យយុវជនម្នាក់ឈ្មោះ ហឿន ស៊ុយទ្រី បានស្លាប់ក្រោយពេលដឹកយកទៅសង្គ្រោះបន្ទាន់នៅមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តតាកែវ និងដឹកទៅសង្គ្រោះបន្តនៅមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត រាជធានីភ្នំពេញ។

ម្ដាយរបស់យុវជនស្លាប់ក្នុងហេតុការណ៍បង្ក្រាបគ្រឿងញៀន លោកស្រី ទន់ វួចហៀង បានរៀបរាប់ហេតុការណ៍ថា កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ ម៉ោងប្រហែល ៦ល្ងាច ក្រុមសមត្ថកិច្ចចម្រុះជាច្រើននាក់ដែលអះអាងថា ខ្លួនគឺជាមន្ត្រី ព្រះរាជអាជ្ញា និងមន្ត្រីប៉ូលិសព្រហ្មទណ្ឌខេត្តតាកែវ ទទួលបន្ទុកចុះបង្ក្រាបគ្រឿងញៀន បានចូលទៅចាប់កូនប្រុសរបស់លោកស្រីវាយខ្នោះបាញ់សម្លាប់ និងវាយយ៉ាងដំណំ បើទោះជាក្រោយឆែកឆេរផ្ទះទាំងមូលរកមិនឃើញថ្នាំញៀនដូចការសង្ស័យក៏ដោយ។ ម្ដាយជនរងគ្រោះចាត់ទុកករណីក្រុមសមត្ថកិច្ចបាញ់សម្លាប់កូនប្រុស គឺជារឿងអយុត្តិធម៌ ដែលមកដល់ពេលនេះហើយ អាជ្ញាធរខេត្តតាកែវ នៅមិនទាន់រកមុខឃាតកមកទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់នៅឡើយទេ។

ឪពុករបស់យុវជន ហឿន ស៊ុយទ្រី គឺលោក ហម សារី អះអាងថា កូនប្រុសរបស់លោកមិនធ្លាប់មានគំនុំជាមួយអ្នកណាឡើយ។ លោករំលឹកថា កូនប្រុសរបស់លោករងការបាញ់មួយគ្រាប់កាំភ្លើង ត្រូវក្បាល បន្ទាប់មកសមត្ថកិច្ចបានដោះអាវកូនគាត់យកមកគ្របក្បាល មិនឲ្យសាច់ញាតិ និងអ្នកភូមិដឹងថាកូនគាត់ត្រូវគ្រាប់កាំភ្លើងនោះទេ។ ទោះកូនប្រុសលោករងការបាញ់បែកលលាដ៍ក្បាល និងបានយកទៅសង្គ្រោះនៅមន្ទីរពេទ្យឯកជនក្បែរផ្ទះ បន្ទាប់មកដឹកទៅសង្គ្រោះបន្ទាន់នៅមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តតាកែវ សមត្ថកិច្ចនៅតែមិនព្រមដោះខ្នោះដៃឲ្យកូនរបស់គាត់នោះទេ។

នៅពេលដឹកទៅដល់មន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្ត គ្រូពេទ្យថាគ្មានលទ្ធភាពជួយសង្គ្រោះឡើយ និងជំរុញឲ្យបញ្ជូនបន្តទៅកាន់មន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត នៅភ្នំពេញ។ ពេលនោះហើយដែលឪពុករបស់យុវជន ហឿន ស៊ុយទ្រី ប្រាប់ថា សមត្ថកិច្ចខេត្តតាកែវ បានដោះខ្នោះដៃកូនប្រុស និងរត់គេចរៀងៗខ្លួន ដោយរុញដាក់គ្នា គ្មានអាជ្ញាធរណាចេញមុខទទួលខុសត្រូវលើការស្លាប់របស់កូនលោកចាប់ពីពេលនោះមក។ ម្ដាយរបស់យុវជន ហឿន ស៊ុយទ្រី និងក្រុមសាច់ញាតិ បានរត់ទៅខ្ចីលុយគេ ដើម្បីដឹកកូនទៅព្យាបាលនៅភ្នំពេញបន្ត។ គ្រូពេទ្យនៅភ្នំពេញបញ្ជាក់ថា កូនប្រុសរបស់លោកបានស្លាប់ទៅហើយ ដោយសារត្រូវគ្រាប់កាំភ្លើងចំក្បាលក្រោមស្លឹកត្រចៀក បណ្ដាលឲ្យធ្លាយអំបែងលលាដ៍ក្បាល។

ក្រោយពេលកូនស្លាប់ ឪពុកម្ដាយរបស់យុវជន ហឿន ស៊ុយទ្រី អះអាងថា ស្នងការខេត្តតាកែវ ពេលនោះឈ្មោះ អ៊ុក សំណាង បានកោះហៅពួកគាត់ទៅចរចាយកលុយ ៦លានរៀលពីឪពុកម្ដាយខ្មាន់កាំភ្លើង ជាថ្នូរនឹងការបញ្ចប់រឿងក្ដីនេះ។ សាច់ញាតិបានថតសកម្មភាព និងសំឡេងរបស់លោក អ៊ុក សំណាង នៅពេលចរចាឲ្យលុយ ៦លានរៀល ដើម្បីបញ្ចប់រឿងក្ដីនោះទុកជាភស្តុតាង ប៉ុន្តែត្រូវបានលោកស្នងការ អ៊ុក សំណាង គំរាមឲ្យលុបចោល និងព្រមានថា ប្រសិនបើសំឡេង និងសកម្មភាពនោះត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយ ក្រុមគ្រួសារលោកត្រូវទទួលខុសត្រូវ។

អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបកស្រាយករណីឃាតកម្មលើយុវជនឈ្មោះ ហឿន ស៊ុយទ្រី ពីអតីតស្នងការខេត្តតាកែវ លោក អ៊ុក សំណាង បានទេនៅថ្ងៃទី២០ សីហា។ រីឯស្នងការខេត្តតាកែវ បច្ចុប្បន្ន លោក សុខ សំណាង មិនលើកទូរស័ព្ទ។

មេធាវីការពារក្ដីឲ្យជនរងគ្រោះលើសំណុំរឿងនេះ លោក សួន ប៊ុនធឿន ឲ្យដឹងថា សំណុំរឿងនេះ សាច់ញាតិ និងមេធាវីស្នើឲ្យចាប់ខ្លួនជនដៃដល់។

មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តតាកែវ លោក លឹម សុខន ប្រាប់ថា សំណុំរឿងនេះស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ហើយបច្ចុប្បន្ន តុលាការកំពុងបន្តនីតិវិធី៖ «នៅចៅក្រមស៊ើបអង្កេត គេធ្វើ នីតិវិធីគេធ្វើរហូត ដូចថាចាំមើលៗ ចេញដីកាចាប់ហើយ ដូចមិនទាន់បានដឹងដែរ។ ចាំមើលស្អែកស្រាវជ្រាវមើលៗណា»។

ឪពុកម្ដាយយុវជន ហឿន ស៊ុយទ្រី បញ្ជាក់ថា កូនរបស់គាត់ធ្លាប់ប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀន ប៉ុន្តែមិនអាចតដៃជាមួយសមត្ថកិច្ចនោះទេ ហើយកូនគាត់មានចរិតស្រី។ ពួកគាត់ប្រាប់ថា យុវជនក្នុងឃុំបឹងត្រាញ់ខាងត្បូង ភាគច្រើនសុទ្ធតែជាអ្នកប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀន មិនមែនមានតែកូនប្រុសរបស់ពួកគាត់នោះទេ។ ការបណ្ដោយឲ្យយុវជនភាគច្រើនប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀននៅឃុំបឹងត្រាញ់ខាងត្បូង ពួកគាត់ចាត់ទុកថា សមត្ថកិច្ចអសមត្ថភាព និងមិនហ៊ានទទួលខុសត្រូវ។

នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ យល់ថា សមត្ថកិច្ចគួរតែប្រញាប់ចាប់ជនដៃដល់ ដើម្បីឲ្យទទួលទោសចំពោះមុខច្បាប់។ ការចរចាសងសំណង ៦លានរៀល គ្រាន់តែសំណងរដ្ឋប្បវេណីនោះទេ បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌត្រូវតែបន្តតាមផ្លូវតុលាការ។ ចំពោះការស្នើសុំអន្តរាគមន៍ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លោក សន ជ័យ យល់ថា គឺជាសកម្មភាពស្របច្បាប់ដែលពលរដ្ឋរកយុត្តិធម៌ឲ្យខ្លួនឯង៖ «ការយឺតយ៉ាវរបស់សមត្ថកិច្ចនៅក្នុងការស្វែងរកជនល្មើសក្នុងការមកផ្ដន្ទាទោស ឬមកប្រឈមមុខក្នុងផ្លូវច្បាប់នេះ ខ្ញុំគិតថាជាគំរូមួយវានាំឲ្យមានអយុត្តិធម៌សង្គម ហើយក៏ជាទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងរ និទ្ទណ្ឌភាពធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា ដែរ»។

ឪពុកម្ដាយយុវជន ហឿន ស៊ុយទ្រី ជាអ្នកប្រកបរបរលក់សាច់គោនៅផ្លូវជាតិលេខ៣ ម្ដុំផ្សារថ្នល់បត់ ភូមិត្រពាំងវែង ឃុំបឹងត្រាញ់ខាងត្បូង។ ពួកគាត់ថ្លែងថា ត្បិតពួកគាត់ជាពលរដ្ឋសាមញ្ញមិនយល់ដឹងអំពីផ្លូវច្បាប់ និងសិទ្ធិ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិស្រឡាញ់ និងអាណិតពួកគាត់ណាស់។ អ្នកភូមិធ្លាប់ជួយគាត់ក្នុងការតវ៉ារឿងក្ដីនេះដល់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ម្ដងរួចហើយ។ ពួកគាត់អះអាងថា ក្រុមអ្នកភូមិបានជំរុញ និងសន្យាថាជួយពួកគាត់ក្នុងការសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍នៅមុខផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋសភា៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

សង្គមស៊ីវិលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ដែលបានដាក់អនុសាសន៍ជូន គ.ជ.ប ដើម្បីកែសម្រួលបទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ យល់ថា បទបញ្ជា និងនីតិវិធីថ្មីដែលទើបត្រូវសម្រេចដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ផ្លូវការមានភាពប្រសើរ លុះត្រាណាមានការអនុវត្តបានប្រសើរ។

មន្ត្រីអង្កេតនៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២០ សីហា ថា គ.ជ.ប បានទទួលយកអនុសាសន៍មួយចំនួនដែលបានស្នើឡើង៖ «ចំណុចទាំង១១ ទាក់ទងនឹងនីតិវិធីការចុះឈ្មោះហ្នឹង យើងឃើញថាមាន ៦ចំណុចដែល គ.ជ.ប ទទួលយកចំណុច៣ ទៀតដែល គ.ជ.ប ទទួលយកខ្លះ ហើយ ២ចំណុចដែល គ.ជ.ប មិនទទួលយក»។

សង្គមស៊ីវិលធ្លាប់ស្នើ គ.ជ.ប ឲ្យសម្រួលដល់ពលករចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបោះឆ្នោត ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតទៅដល់ទីតាំងភូមិ ឬទីវត្តអារាម ការជួយសម្រួលឲ្យជនពិការងាយស្រួលចុះឈ្មោះ ការកំណត់ភូមិដែលមានប្រជាពលរដ្ឋ ១០០នាក់ឡើងទៅ ដើម្បីបង្កើតការិយាល័យ ការទុកឲ្យសង្គមស៊ីវិលជាអ្នកកំណត់អ្នកសង្កេតការណ៍ចល័ត ការទុកឲ្យតុលាការជាអ្នកដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត ការដោះស្រាយពាក្យបណ្ដឹង ការបង្កើតការិយាល័យបោះឆ្នោត និងការដាក់បង្ហាញទិន្នន័យចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះ ដើម្បីអ្នកវិភាគយកទៅវិភាគបាន ហើយ គ.ជ.ប គួរពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់បុគ្គលិកខ្លួន ពិសេសពីកិច្ចការបញ្ជូនទិន្នន័យឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងកម្រិតការយកចិត្តទុកដាក់ធ្វើកិច្ចការងារឲ្យប្រសើរ។

បទបញ្ជា និងនីតិវិធីថ្មី ត្រូវបាន គ.ជ.ប សម្រេចឲ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី១៥ សីហា ដែលមាន ៧ជំពូក និង ៥៥ប្រការ និងឧបសម្ពន្ធចំនួន៥ ស្មើនឹង ២២១ទំព័រ។

ចំពោះការស្នើសុំបង្កើតការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេស គ.ជ.ប សម្រេចរក្សាគោលការណ៍ចាស់ដដែល គឺមិនអាចរៀបចំឡើងបានទេ ដោយសារវាទាមទារឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតដែល គ.ជ.ប ថាមិនមានសិទ្ធិធ្វើរឿងនេះ។

លោក កន សាវង្ស បញ្ជាក់ថា បទបញ្ជា និងនីតិវិធីដែលមាននេះ គឺគ្រប់គ្រាន់ល្អប្រសើរហើយ ហើយលោករំពឹងថា ការអនុវត្តបទបញ្ជា និងនីតិវិធីនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ នឹងនាំមកនូវលទ្ធផលការងារប្រសើរជាងមុន៖ «សំខាន់គឺការអនុវត្ត។ ការអនុវត្តដល់កម្រិតណា ពីព្រោះច្បាប់មួយដែលវាល្អប្រសើរហើយ ប៉ុន្តែការអនុវត្តមិនបានត្រឹមត្រូវនោះ វាមិនអាចធានាពីភាពត្រឹមត្រូវនៃដំណើរការចុះឈ្មោះបានដែរ។ ទាល់តែការអនុវត្តជាមួយនីតិវិធីហ្នឹងទៀត បានយើងអាចវាយតម្លៃថាវាល្អប្រសើរបែបណាបែបម៉េចបាន»។

ចំពោះបរិយាកាសមុនការបើកយុទ្ធនាការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ លោក កន សាវាង្ស សង្កេតឃើញថា វាមានភាពស្ងប់ស្ងាត់។ តែលោកថាមានភាពមិនប្រក្រតីមួយ គឺអាជ្ញាធរបានដើរសាកសួរប្រជាពលរដ្ឋពីគណបក្សនយោបាយដែលពួកគេបានបោះឆ្នោតឲ្យ។

លោកកត់សម្គាល់ថា ការរៀបចំជ្រើសរើសមន្ត្រីចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ក៏មានភាពប្រសើរអាចទុកចិត្តបាន។ ក្រុមចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមានចំនួន ១.៦៤៦ក្រុម ឬស្មើនឹង ៣.៤៩២នាក់។

បើតាមប្រធាន គ.ជ.ប ប្រជាពលរដ្ឋចំនួនជាង ១លាន ៤សែននាក់ (១.៤១២.១៤៩នាក់) ដែលទើបគ្រប់អាយុ និងមិនទាន់បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៦។

នៅសល់រយៈពេលមិនដល់ពីរសប្តាហ៍ទៀត ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនឹងត្រូវចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១ កញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ដែលដំណើរការនេះនឹងមានរយៈពេល ៧០ថ្ងៃ។ ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោតនេះ បម្រើការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៦ ដែលត្រូវធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋបាលសាលាខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មិនអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រៀបចំសិក្ខាសាលាពង្រឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់របស់គណបក្សនយោបាយ នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ដោយសំអាងថាមិនមានការឯកភាពពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង និងមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សយល់ថា ការមិនអនុញ្ញាតរបស់រដ្ឋបាលខេត្ត ធ្វើឡើងដោយផ្ទុយពីច្បាប់ និងរឹតត្បិតលំហប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្នើឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឬក្រសួងមហាផ្ទៃ ផ្ដល់ហេតុផលសមស្របចំពោះការមិនអនុញ្ញាតឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ខ្លួនជួបជាមួយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ប្រមាណ ២០០នាក់។ តាមគម្រោង លោក កឹម សុខា នឹងជួបជាមួយមេឃុំ និងក្រុមប្រឹក្សាទាំងនេះនៅរសៀលថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ដើម្បីពង្រឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់ នាសណ្ឋាគាររស្មីសុខា ញូវយ៉ក ដែលម្ចាស់ទីតាំងព្រមជួលហើយនោះ។

ប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក កែវ ថៃ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ថា ក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬរដ្ឋបាលខេត្តគួរត្រេកអរទៅវិញទេដែលមានគណបក្សនយោបាយ ឬសង្គមស៊ីវិលបង្ហាត់បង្រៀនច្បាប់ដល់ពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីនៅតាមមូលដ្ឋាន។ លោកថា ពុំមានប្រទេសកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យណាមួយហាមប្រាមមិនឲ្យអប់រំផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ដូចនេះឡើយ៖ «តាមច្បាប់ គណបក្សនយោបាយយើងគ្រាន់តែជូនដំណឹងទៅគាត់ទេ ហើយគាត់ទៅសួរក្រសួងមហាផ្ទៃ អ៊ីចឹងអាវិមជ្ឈការអំណាចដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ វាអត់មានន័យ។ អ៊ីចឹងសូមឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ពិចារណាឡើងវិញទៅលើរដ្ឋបាលសាលាខេត្ត ហើយផ្ដល់ព័ត៌មានយ៉ាងណាដើម្បីកុំឲ្យមានការរារាំងដល់ដំណើរការផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាមន្ត្រីថ្នាក់មូលដ្ឋាន»។

លិខិតរបស់គណៈបញ្ជាការឯកភាពរដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ចុះហត្ថលេខាដោយអភិបាលខេត្ត លោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្លើយតបនឹងលិខិតជូនដំណឹងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខេត្តនេះបង្ហាញថា ការរៀបចំសិក្ខាសាលាពង្រឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់របស់គណបក្សនយោបាយ គណៈបញ្ជាការរដ្ឋបាលខេត្ត មិនអនុញ្ញាតទេរហូតមានការឯកភាពពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។

បន្ថែមលើនេះ អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ម៉ម ឈឿម ថាលោកមិនអាចពន្យល់ពីការមិនអនុញ្ញាតនេះទេ ប៉ុន្តែសិក្ខាសាលាអាចធ្វើបានទាល់តែមានការឯកភាពពីក្រសួង៖ «មូលហេតុមានតែប៉ុណ្ណឹង គាត់មានការឯកភាពពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ចង់ថានិយាយថាឲ្យសុំតាមរយៈហ្នឹងវិញទៅណា ព្រោះអានេះវាច្បាប់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់»។

អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញបញ្ហានេះពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ បានទេនៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ដោយទូរស័ព្ទមិនអាចទាក់ទងបាន។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សំ ច័ន្ទគា យល់ថា ក្រសួងមហាផ្ទៃ គួរចេញគោលការណ៍រួមមួយដល់អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិទូទាំងប្រទេស ដើម្បីអនុវត្ត ព្រោះលោកសង្កេតឃើញថា ការអនុវត្តច្បាប់ ឬគោលការណ៍របស់អាជ្ញាធរខេត្តនីមួយៗខុសៗគ្នា៖ «ខ្ញុំយល់ថាការធ្វើបែបនេះរបស់សាលាខេត្ត បានរឹតបន្តឹង ហើយដែលធ្វើឲ្យលំហប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែរួញទៅៗ ហើយសិទ្ធិក្នុងការជួបប្រជុំត្រូវបានរំលោភបំពាន ហើយនៅក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះមានរំលោភជាខ្លាំង»។

មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងបក្សប្រឆាំង ថាការមិនអនុញ្ញាតរបស់អាជ្ញាធរ ភាគច្រើនពុំមានហេតុផលច្បាស់លាស់ ដោយគ្រាន់តែប្រាប់ឲ្យសុំទៅថ្នាក់លើ ឬក្រសួងដែលបង្កការលំបាកដល់ពួកគេ។ ពួកគេថា ក្រុមពលរដ្ឋ ឬគណបក្សនយោបាយមានសិទ្ធិជួបជុំនៅលើទីតាំងឯកជនណាមួយដែលមានការព្រមព្រៀងពីម្ចាស់ទីតាំង ហើយជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចជាមុនជាការស្រេច៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អង្គការសង្គមស៊ីវិលថ្លែងសាទរចំពោះការសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបានសម្រេចលុបចោល និងដកហូតឯកសាររដ្ឋបាលមិនប្រក្រតីរបស់ជនបរទេស ដែលកំពុងរស់នៅកម្ពុជា។ សង្គមស៊ីវិលជឿជាក់ថា បើសិនជារដ្ឋាភិបាលអាចអនុវត្តកិច្ចការនេះមានប្រសិទ្ធភាពមែននោះ កម្ពុជា នឹងអាចគ្រប់គ្រងបញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍បានកាន់តែប្រសើរនៅពេលខាងមុខ។

អង្គការសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍នៅក្នុងប្រទេស តាមរយៈការអនុវត្តអនុក្រឹត្យរបស់ខ្លួនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងមានប្រសិទ្ធភាព។

ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី២០ សីហា ថាការលុបចោល និងដកហូតឯកសារមិនប្រក្រតីដែលជនបរទេសកំពុងប្រើប្រាស់ គឺជារឿងចាំបាច់ និងមានផលប្រយោជន៍សម្រាប់កម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែប្រធានអង្គការរូបនេះនៅមានមន្ទិលថា តើរដ្ឋាភិបាលនឹងអាចអនុវត្តបានដល់កម្រិតណាចំពោះជនជាតិវៀតណាម ដែលកំពុងកាន់កាប់ឯកសារទាំងនោះ៖ «អ្វីដែលយើងនៅតែទាមទារ នៅតែចង់ឃើញនោះ គឺថាតើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានឆន្ទៈពិតប្រាកដផ្នែកនយោបាយក្នុងការអនុវត្តលើឯកសាររដ្ឋបាលដែលចេញឲ្យទៅជនបរទេស គឺនឹងអនុវត្តបានដល់កម្រិតណា ខណៈយើងសង្ស័យថាជនជាតិវៀតណាម នៅកម្ពុជា ទំនងជាមានឯកសារទាំងនោះច្រើនជាងគេ»។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ សីហា កន្លងទៅនេះ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្ដីពីការលុបចោល និងការដកហូតឯកសាររដ្ឋបាលកម្ពុជា មិនប្រក្រតីដែលជនបរទេសកំពុងកាន់កាប់ប្រើប្រាស់។

អនុក្រឹត្យនោះបញ្ជាក់ថា ឯកសាររដ្ឋបាលកម្ពុជា មិនប្រក្រតី សំដៅដល់ឯកសាររដ្ឋបាលកម្ពុជា ដែលជនបរទេសកំពុងកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដោយខុសនីតិវិធី ក៏ប៉ុន្តែអនុក្រឹត្យនោះមិនបានបញ្ជាក់ទេថា តើឯកសាររដ្ឋបាលទាំងនោះរួមមានឯកសារអ្វីខ្លះនោះទេ។

អនុក្រឹត្យដដែលកំណត់ថា ជនបរទេសណាដែលនៅតែបន្តប្រើប្រាស់ឯកសាររដ្ឋបាលកម្ពុជា មិនប្រក្រតី ឬបុគ្គលណាឃុបឃិត លួចលាក់ ក្លែងបន្លំ ឬបន្តផ្តល់ឯកសាររដ្ឋបាលកម្ពុជា មិនប្រក្រតីឲ្យជនបរទេសកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសជាធរមាន។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ពន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស សង់ត្រាល់ (CENTRAL) លោក មឿន តុលា ថ្លែងថា មានជនបរទេសខ្លះអាចមិនសូវយល់ដឹងអំពីច្បាប់ និងនីតិវិធីនៃការចេញឯកសាររដ្ឋបាលស្របច្បាប់នោះទេ ដូច្នេះពួកគេអាចនឹងរងគ្រោះដោយសារការអនុវត្តច្បាប់។ លោកថា បញ្ហាសំខាន់គឺភាពត្រឹមត្រូវនៃការបំពេញមុខងាររបស់មន្ត្រីអាជ្ញាធរដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការផ្តល់ឯកសារទាំងនោះជូនពួកគាត់៖ «អ្នកដែលត្រូវទទួលទោសពៃរ៍ខ្លាំងជាងគេនោះ គឺអ្នកដែលចេញឲ្យហ្នឹងហើយ រកឲ្យឃើញថាអ្នកណាជាអ្នកចេញឲ្យ ឧទាហរណ៍ជនជាតិវៀតណាម ដែលកាន់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណខ្មែរ ប៉ុន្តែគាត់អត់មានឈ្មោះចូលសញ្ជាតិតាមនីតិវិធីនៃច្បាប់សញ្ជាតិរបស់យើង ដូច្នេះអ្នកចេញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណឲ្យជនជាតិវៀតណាម ដោយខុសច្បាប់នោះ អ្នកនោះត្រូវទទួលទោស»។

កាលពីថ្ងៃទី១៩ សីហា កន្លងទៅ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក សុខ ផល បានថ្លែងក្រោយកិច្ចប្រជុំរឿងគ្រប់គ្រងជនអន្តោប្រវេសន៍ថា ជនអន្តោប្រវេសន៍ដែលកំពុងកាន់កាប់ឯកសាររដ្ឋបាលកម្ពុជា មិនប្រក្រតីមានជិត ១០ម៉ឺននាក់ ហើយអ្នកទាំងនោះភាគច្រើនគឺជាជនជាតិវៀតណាម៖ «អ្នកដែលត្រូវទទួលការបដិសេធហើយ តើគេត្រូវធ្វើម៉េច? ទីមួយបើអត់មានលិខិតស្នាមទេ គេអាចស្ម័គ្រចិត្តទៅប្រទេសដើមរបស់គេវិញ។ ទីពីរ ច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍របស់យើងរាងធាក់ថយដែរ ដោយសាររស់នៅយូរហើយ ឧទាហរណ៍ថា ៣០ឆ្នាំទៅហើយ គេអាចដាក់ពាក្យសុំជាជនអន្តោប្រវេសន៍។ បើគេដាក់ពាក្យសុំចូលសញ្ជាតិ យើងនឹងពិនិត្យតាមការស្នើសុំនោះ»។

នៅត្រង់ចំណុចនេះ អ្វីដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវដែរនោះ គឺការពិនិត្យឡើងវិញអំពីអចលនទ្រព្យនានា ដូចជាដីធ្លី និងផ្ទះសម្បែង ជាដើម ដែលជនអន្តោប្រវេសន៍ទាំងនោះកំពុងកាន់កាប់ ព្រោះពួកគេប្រាកដជាបានប្រើប្រាស់ឯកសាររដ្ឋបាលមិនប្រក្រតី ជាមធ្យោបាយក្នុងការទិញដូរទ្រព្យរបស់ទាំងនោះជាក់ជាមិនខាន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានត្រៀមមន្ត្រីជាង ២ម៉ឺននាក់ ដើម្បីរៀបចំដំណើរការប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុប ដែលមានរយៈពេលពីរថ្ងៃចាប់ពីថ្ងៃទី២១ ដល់ថ្ងៃទី២២ សីហា។ មន្ត្រីក្រសួងអប់រំ ថ្លែងថា ក្នុងរយៈពេល ២ថ្ងៃនៃការប្រឡងនេះ គឺក្រសួងប្រើប្រាស់ទាំងច្បាប់អប់រំ ច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យការប្រឡងរបស់បេក្ខជនទាំងអស់ ធ្វើឡើងដោយការប្រើប្រាស់សមត្ថភាពពិត និងគ្មានអំពើហិង្សាផ្សេងៗ។

ក្នុងចំណោមមន្ត្រីជាង ២ម៉ឺននាក់ដែលក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ប្រើប្រាស់សម្រាប់រៀបចំដំណើរការប្រឡងបាក់ឌុបក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នេះ មានដូចជាមន្ត្រីគណៈមេប្រយោគទូទាំងប្រទេស ប្រធានមណ្ឌលប្រឡង មន្ត្រីសមាជិកគ្រប់គ្រងមណ្ឌល មន្ត្រីអនុរក្សចំនួន ២នាក់ក្នុងមួយបន្ទប់ប្រឡង មន្ត្រីត្រួតពិនិត្យកិច្ចការងាររបស់អនុរក្ស និងមន្ត្រីទទួលបន្ទុកតំណាងអគារប្រឡងដែរ។

មន្ត្រីក្រសួងអប់រំ បញ្ជាក់ថា ការរៀបចំប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ មានដូចជាការបញ្ជូនមន្ត្រីទៅកាន់តាមគោលដៅក្នុងខេត្តនីមួយៗ ការបិទបញ្ជីឲ្យបេក្ខជនពិនិត្យមើលឈ្មោះ និងការប្រជុំត្រៀមលក្ខណៈតាមខេត្ត និងតាមមណ្ឌល គឺត្រូវបានរៀបចំរួចរាល់ហើយ។

មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លោក រស់ សាលីន ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ការរឹតបន្តឹងក្នុងពេលប្រឡងនេះឈានដល់ឆ្នាំទី៤ គឺក្រសួងនៅតែប្រកាន់យកគោលការណ៍ "អ្នកចេះគឺជាប់" ហេតុនេះបានធ្វើឲ្យបេក្ខជនទាំងនោះអាចត្រៀមលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ និងទទួលបានមូលដ្ឋានរឹងមាំទាំងចំណេះជំនាញរាល់មុខវិជ្ជានីមួយៗ។ លោកបន្តថា ចំពោះបទបញ្ញត្តិ និងការដាក់បម្រាមនានា ដូចជាការមិនអនុញ្ញាតឲ្យយកទូរស័ព្ទ ព្រុយយ៉ុង និងគ្រឿងអេឡិចត្រូនិកផ្សេងៗចូលក្នុងបន្ទប់ប្រឡង ក៏ត្រូវផ្សព្វផ្សាយអប់រំបានគ្រប់ទីកន្លែងដែរ៖ «បេក្ខជនបានជ្រាបអស់ហើយ ដោយសារក្រសួងបានបញ្ជូនព័ត៌មានទៅតាមសាលារៀន បិទស្លាកនៅតាមមុខមណ្ឌល និងបានផ្សព្វផ្សាយតាមគេហទំព័ររបស់ក្រសួង»។

លោកបន្តថា បទបញ្ញត្តិក្នុងពេលប្រឡង គឺមានទាំងការប្រើប្រាស់ច្បាប់អប់រំកំណត់ឲ្យធ្លាក់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ ចំពោះការលួចចម្លងឯកសារ ឬព្រុយយ៉ុង ច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយចំពោះការសូកប៉ាន់រវាងអនុរក្ស និងបេក្ខជន និងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌប្រឆាំងការប្រើប្រាស់ហិង្សាក្នុងពេលប្រឡង។ លោក រស់ សាលីន បញ្ជាក់ទៀតថា ការឆែកឆេររកឯកសារយោង ឬព្រុយយ៉ុង និងឧបករណ៍ហាមឃាត់ ត្រូវធ្វើឡើងចំនួន ៣ដំណាក់កាល គឺមុនការចូលមណ្ឌលប្រឡងម្ដង មុនចូលបន្ទប់ប្រឡងម្ដង និងម្ដងទៀតមុនចែកវិញ្ញាសាដល់បេក្ខជន។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកថាប្រសិនបើរកឃើញព្រុយយ៉ុងបន្ទាប់ពីចែកវិញ្ញាសា និងការចម្លងគ្នាក្នុងពេលសំណេរ បេក្ខជននឹងត្រូវធ្លាក់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ រីឯបេក្ខជនផ្លាស់ទីកន្លែង ឬដូរលេខតុ ក៏ត្រូវធ្លាក់ និងព្យួរការប្រឡងមួយឆ្នាំ ហើយការប្រព្រឹត្តឲ្យមានអំពើហិង្សាលើបេក្ខជនដទៃ ឬឲ្យអ្នកដទៃប្រឡងជំនួស និងធ្លាក់ស្វ័យប្រវត្តិ ព្រមទាំងព្យួរការប្រឡងរយៈពេល ២ឆ្នាំ៖ «ឆ្នាំចុងក្រោយកន្លងទៅនេះ សឹងតែមិនមានទាំងស្រុងតែម្ដងនូវការនាំចូលព្រុយយ៉ុង ឧបករណ៍ហាមឃាត់ផ្សេងៗ ប៉ុន្តែបើគាត់យកចូល និងរកឃើញនៅពេលប្រឡង ត្រូវធ្លាក់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ»។

ការប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិចំណេះទូទៅ និងបំពេញវិជ្ជានៅឆ្នាំ២០១៧ នេះ មានបេក្ខជនសរុបចំនួនជាង ១សែននាក់ (១០១.៤១០នាក់) ដោយចែកចេញជា ១៧៨មណ្ឌល ត្រូវជា ៤.០៩៣បន្ទប់។

ជាមួយគ្នានេះ សមាជិកអង្គការសង្គមស៊ីវិល សមាគម និងអ្នកស្ម័គ្រចិត្តមួយចំនួនទៀតដែលបានដាក់ពាក្យទៅអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដើម្បីស្នើសុំធ្វើជាអ្នកសង្កេតការណ៍ប្រឡង មានជាង ៤ពាន់នាក់។

មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ អះអាងថា ក្នុងមួយមណ្ឌលក៏មានមន្ត្រីប៉ូលិស និងប៉េអិមជាង ១០នាក់ ត្រូវបានដាក់ពង្រាយការពារសុវត្ថិភាព ជួយសម្រួលចរាចរណ៍ និងការពារការដឹកជញ្ជូនវិញ្ញាសាទៅតាមមណ្ឌលផងដែរ។

បន្ទាប់ពីធ្វើកំណែ និងបូកសរុបពិន្ទុរួចរាល់ ក្រសួងអប់រំ គ្រោងនឹងប្រកាសលទ្ធផលផ្លូវការនៅថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា សម្រាប់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងខេត្តកណ្ដាល។ រីឯតាមបណ្ដាខេត្តផ្សេងៗទៀត នឹងប្រកាសនៅថ្ងៃបន្ទាប់ គឺនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណបក្សពីរផ្សេងទៀតដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាពនយោបាយរបស់ខ្លួន កំពុងប្រឈមនឹងការរំលាយ ខណៈប្រធានរបស់ខ្លួនកំពុងរងបទចោទពីតុលាការ ស្របពេលច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មីហាមមិនឲ្យគណបក្សនយោបាយមានទំនាក់ទំនងជាមួយទណ្ឌិត។ គណបក្សទាំងនោះរួមមាន គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ របស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ និងគណបក្សអំណាចខ្មែរ របស់លោក សួន សេរីរដ្ឋា។

មិនសល់ពេលច្រើនទៀតទេសម្រាប់គណបក្សនយោបាយរលាស់ខ្លួនផ្តាច់ទំនាក់ទំនងចេញពីទណ្ឌិតដែលជាប់បទឧក្រិដ្ឋ ឬពីបទមជ្ឈិម បន្ទាប់ពីច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មីត្រូវបានប្រកាសឲ្យប្រើកាលពីចុងខែកក្កដា កន្លងទៅ។ នៅពេលនេះ ក្រៅពីគណបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងពន្លឿនដករូបលោក សម រង្ស៊ី ពីស្លាករបស់ខ្លួន ក៏មានគណបក្សពីរផ្សេងទៀតដែរ ត្រូវរុះរើរចនាសម្ព័ន្ធថ្នាក់ដឹកនាំបក្ស និងប្តូររូបសញ្ញាចេញ។

ប្រធានស្តីទីគណបក្សអំណាចខ្មែរ លោក សួង សុភ័ណ្ឌ ដែលប្រធានគណបក្សលោក គឺលោក សួន សេរីរដ្ឋា ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទចោទមួយចំនួន ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់កងទ័ព ឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា ស្លាកគណបក្សអំណាចខ្មែរ នៅក្នុងខេត្តខ្លះមានរូបលោក សួន សេរីរដ្ឋា ដែរ ដូច្នេះគណបក្សនឹងត្រូវប្តូរស្លាកទាំងនោះចេញពីគណបក្ស។ លោកថា គណបក្សត្រូវចំណាយថវិកាជាង ១ម៉ឺន ៥ពាន់ដុល្លារដើម្បីធ្វើការងារទាំងនោះ៖ «យើងប្រយ័ត្ន ព្រោះអីគណបក្សអំណាចខ្មែរ ត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយលោក ហ៊ុន សែន»។

លោក សួង សុភ័ណ្ឌ និយាយទៀតថា ដោយសារគណបក្សគ្មានរំពឹងលើប្រព័ន្ធតុលាការថានឹងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ប្រធានបក្សរបស់លោក នៅពេលនេះដែរ គណបក្សកំពុងប្រជុំផ្ទៃក្នុងរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធប្តូរក្បាលម៉ាស៊ីនបក្សជាថ្មី។ លោកថា នៅដើមខែកញ្ញា ខាងមុខ គណបក្សនឹងបញ្ជូនរបាយការណ៍ពីការផ្លាស់ប្ដូរនេះទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។

ក្រៅពីគណបក្សអំណាចខ្មែរ ដែលកំពុងរូតរះផ្លាស់ប្ដូរសមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួន គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ របស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ក៏ប្រឈមរំលាយចោលដែរ ព្រោះលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ប្រធានគណបក្សនេះក៏ត្រូវតុលាការក្រុងភ្នំពេញចោទពីបទល្មើសទាក់ទងការផលិតគ្រឿងញៀននៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីជាង ១០ឆ្នាំមុន។ ស្លាកសញ្ញារបស់គណបក្សនេះដែលបានដាក់បង្ហាញនៅទូទាំងប្រទេស ក៏មានរូបលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែរ។

អាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺពីមន្ត្រី ឬអ្នកនាំពាក្យគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ របស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ បានទេនៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា។

ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយថ្មី បានហាមគ្រប់គណបក្សនយោបាយមិនត្រូវប្រើប្រាស់សារជាសំឡេង រូបភាព ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬសកម្មភាពរបស់ទណ្ឌិតជាប់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬពីបទមជ្ឈិម ដើម្បីជាផលប្រយោជន៍នយោបាយសម្រាប់គណបក្សរបស់ខ្លួន។ ចំពោះទោសទណ្ឌដល់គណបក្សនយោបាយដែលបានប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីច្បាប់នេះវិញ គឺតុលាការអាចសម្រេចផ្អាកសកម្មភាពគណបក្សនយោបាយនោះរហូតដល់ ៥ឆ្នាំ ឬអាចរំលាយគណបក្សនោះចោលតែម្ដង។

មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតាមមូលដ្ឋានខ្លះ ព្រោះតែខ្លាចគណបក្សរបស់ខ្លួនត្រូវរំលាយចោល តំបន់មួយចំនួនដែលខ្វះខាតថវិកា ត្រូវសម្រេចចិត្តកាត់ ឬលុបរូបលោក សម រង្ស៊ី កាន់ដៃលោក កឹម សុខា ចេញពីស្លាកគណបក្សតែម្តង ព្រោះលោក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សនេះកំពុងជាប់ទោសជាច្រើននៅតុលាការកម្ពុជា។ យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យឹម សុវណ្ណ បានប្រកាសថា លោកមិនឲ្យមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាត់ ឬលុបរូបនេះទៀតទេ គឺត្រូវប្តូររូបសញ្ញាគណបក្សថ្មីតែម្តង គឺរូបព្រះអាទិត្យ។ តាមគម្រោង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងប្តូរស្លាកថ្មីរបស់ខ្លួនឲ្យអស់ត្រឹមដើមខែកញ្ញា ខណៈដែលគណបក្សបានប្តូរស្លាកថ្មីបាន ៨០ភាគរយទូទាំងប្រទេស។

អ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ យល់ថា គណបក្សនយោបាយមិនគួរប្រញាប់ប្តូររូបសញ្ញា ឬផ្លាស់ប្ដូរក្បាលម៉ាស៊ីនបក្សលឿនពេកទេ គួររង់ចាំការសម្រេចពីតុលាការថា ប្រធានរបស់ខ្លួនមានទោសជាមុនសិន។ លោកបន្តទៀតថា គណបក្សនយោបាយ ជាពិសេសគណបក្សប្រឆាំង គួរតតាំងជាមួយបក្សកាន់អំណាចតាមរយៈរដ្ឋសភាឲ្យមានការពន្យល់ ឬកែប្រែពាក្យពេចន៍ខ្លះនៃច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ព្រោះលោកសង្កេតឃើញថា ច្បាប់នេះមិនច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ៖ «គឺដូចជារហ័សពេក មានន័យបុរេវិគំនិតលើគាត់ទាំងពីរទៅជាទណ្ឌិត ហើយអយុត្តិធម៌ចំពោះគាត់ផង»។

ច្បាប់គណបក្សនយោបាយថ្មីទុករយៈពេល ៩០ថ្ងៃ ឬបីខែ ដល់គ្រប់គណបក្សនយោបាយ ដើម្បីកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងចេញពីទណ្ឌិត។ នៅមានរយៈពេលជាង ២ខែទៀត ឬដល់ចុងខែតុលា ច្បាប់នេះបានចូលជាធរមាន នៅក្រោយពីប្រមុខរដ្ឋស្ដីទី លោក សាយ ឈុំ បានចុះហត្ថលេខាប្រកាសឲ្យប្រើនោះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភា សម្រេចបញ្ជូនសំណើកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតតាមការស្នើសុំរបស់តំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង ទៅគណៈកម្មការជំនាញដែលជាគណៈកម្មការនីតិកម្មដើម្បីពិនិត្យ។ ការបញ្ជូននេះ នៅក្រោយពេលគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភា បើកកិច្ចប្រជុំព្រឹកថ្ងៃទី២១ សីហា នៅរដ្ឋសភា។

អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង ឲ្យដឹងថា តាមនីតិវិធីនៅពេលគណៈកម្មការជំនាញពិនិត្យរួចហើយ នឹងប្រគល់មកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភាវិញ ដើម្បីសម្រេចថានឹងបញ្ជូនទៅជជែកបន្តទៅសភាពេញអង្គ ឬទម្លាក់ចោលត្រឹមគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភា។

កាលពីពេលថ្មីៗនេះ សមាជិករដ្ឋសភាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចង់ឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសអាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបោះឆ្នោតបាននៅប្រទេសដែលខ្លួនកំពុងស្នាក់នៅ និងធ្វើការ។ ប៉ុន្តែច្បាប់បោះឆ្នោតបច្ចុប្បន្នមិនបានអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសអាចបោះឆ្នោតបានទេ។

តំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង ក៏សម្រេចស្នើកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ ដើម្បីសម្រួលដល់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងនោះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ម្ចាស់សារព័ត៌មានឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) ថារដ្ឋាភិបាល មានចេតនានយោបាយ ក្នុងការចង់បិទកាសែតនេះ ដោយយកលេសថា ជំពាក់ថ្លៃពន្ធរដ្ឋាភិបាល ១០ឆ្នាំ។ ម្ចាស់ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី សម្តែងការសោកស្តាយ បើស្ថាប័ននេះ ត្រូវគេបិទដោយសាររឿងមិនបង់ពន្ធនេះ ព្រោះការបិទនេះនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ដល់សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។

ម្ចាស់សារព័ត៌មានឌឹ ខេមបូឌា ដេលី អ្នកស្រី ដេប្រ៉ា គ្រីស័រ-ស្ទាល (Deborah Krisher-Steele) ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ម្សិលមិញ តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិក ថា ការណ៍ដែលអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ចោទសារព័ត៌មាននេះ ថាជំពាក់ថ្លៃពន្ធ ៦លាន ១សែនដុល្លារនោះ គឺមិនឈរលើសច្ចភាព និងមានចេតនានយោបាយ ចង់បិទសារព័ត៌មាននេះចោលតែម្តង។ អ្នកស្រី ដេប្រ៉ា ចាត់ទុកចំណាត់ការរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ មកលើសារព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ថាជាការ“ប្រហារជីវិតជាមុនសិន សឹមកាត់ក្តីតាមក្រោយ”។ អ្នកស្រីលើកឡើងបន្ថែម ថាភ្លាមៗ ក្រោយពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ប្រកាសចង់ឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបង់ពន្ធ ស្រាប់តែសារព័ត៌មានហ្វ្រេសញូ (Fresh News) ចុះផ្សាយរឿងកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ជំពាក់ពន្ធរដ្ឋភ្លាម ដែលម្ចាស់ខ្លួនមិនដឹងរឿងនេះជាមុន។ អ្នកស្រី អះអាងថា ការបែកធ្លាយឯកសារជាសាធារណៈបែបនេះ កើតឡើងពីលើករួចមកហើយ។ ការបែកធ្លាយឯកសារឯកជនបែបនេះ គឺជាការរំលោភដល់សិទ្ធិឯកជន ដែលប៉ះពាល់ដល់ស្ថាប័នរបស់អ្នកស្រី។ អ្នកស្រី ដេប៉្រា បន្តថា ខាងអ្នកស្រី មិនដែលទទួលបានការធ្វើសវនកម្ម និងត្រួតពិនិត្យត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីនោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀត អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ខាងអ្នកស្រីមិនដែលប្រកែក មិនព្រមធ្វើសវនកម្មម្តងណានោះដែរ។ បើមានគេចង់ធ្វើសវនកម្ម អ្នកស្រីច្បាស់ជាសហការពេញទំហឹង តាំងតែពីដំបូងមកម្ល៉េះ។ ដូច្នេះ អ្នកស្រី អះអាងថា អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ប្រឌិតទិន្នន័យ ដែលថា កាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ជំពាក់ពន្ធរដ្ឋ ៦លាន ១សែនដុល្លារ ក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ដោយបូកបន្ថែមប្រាក់ពិន័យផង និងការប្រាក់យ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ផង រួចហើយធ្វើឲ្យបែកធ្លាយទៅមជ្ឈដ្ឋានសាធារណៈ។ អ្នកស្រី ដេប្រ៉ា មានប្រសាសន៍ទៀតថា អ្នកស្រីមិនឃើញមានរឿងបែបនេះ កើតឡើងចំពោះអង្គភាពដទៃទៀត ក្រៅពីកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី នោះទេ។

ប្រតិកម្មរបស់ម្ចាស់សារព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី អ្នកស្រី ដេប្រ៉ា គ្រីស័រ-ស្ទាល ដែលជាកូនស្រីរបស់លោក ប៊ើណាត គ្រីស័រ (Bernard Krisher) ស្ថាបនិកសារព័ត៌មាននេះ គឺធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោក គង់ វិបុល នៃអគ្គនាយករដ្ឋានពន្ធដារ ប្រាប់សារព័ត៌មាន Fresh News កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ថា អគ្គនាយករដ្ឋានពន្ធដារនឹងចាប់ផ្តើមអនុវត្តការរឹបអូសពន្ធនេះ ចាប់ថ្ងៃទី ០៤ ខែ កញ្ញា ខាងមុខនេះ។ លោក គង់ វិបុល អះអាងថា ការអនុវត្តការរឹបអូសពន្ធនេះ រួមមានការព្យួរអាជ្ញាប័ណ្ណ បង្កកគណនីក្រុមហ៊ុន និងឈានដល់ការបិទកាសែតទាំងស្រុងតែម្ដង បើកាសែតនេះ មិនបង់ពន្ធជូនរដ្ឋ។

អ្នកស្រី ដេប្រ៉ា គ្រីស័រ-ស្ទាល ចាត់ទុកចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលចង់បិទកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី បែបនេះ ថាមានចេតនានយោបាយ ដោយគ្រាន់តែយកលេសជំពាក់ថ្លៃពន្ធ។ អ្នកស្រីសម្តែងការសោកស្តាយ ថាបើស្ថាប័ននេះ ត្រូវគេបិទមែន នោះនឹងផ្ដល់នូវភាពដ៏សោកសៅមួយ ផ្នែកសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។ អ្នកស្រីបំភ្លឺបន្ថែមថា កាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី បង្កើតឡើងដោយឱពុករបស់អ្នកស្រី គឺលោក ប៊ើណាត គ្រីស័រ (Bernard Krisher) តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ មកម្ល៉េះ គឺក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា តាមរយៈការបណ្តុះបណ្តាលអ្នកកាសែតខ្មែរ។ លោក ប៊ើណាត គ្រីស័រ មិនយកប្រាក់ខែទេ និងបើកស្ថាប័ននេះជាលក្ខណៈសហគ្រាសសង្គម។ អ្នកស្រីបន្តថា ស្ថាប័នកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ទើបតែបង្កើតជាក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មឯកជន នៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ នេះប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ បើរដ្ឋតម្រូវឲ្យលោក ប៊ើណាត គ្រីស័រ បង់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ត្រូវតែធ្វើសវនកម្មឲ្យបានត្រឹមត្រូវមួយ ដោយត្រូវពិនិត្យមើលប្រាក់ចំណូលនិងចំណាយ ប្រាក់បរិច្ចាគរបស់លោក ប៊ើណាត គ្រីស័រ ហើយត្រូវអនុវត្តច្បាប់ឲ្យត្រឹមត្រូវ និងស្មើភាពគ្នាគ្រប់ស្ថាប័នទាំងអស់។

ទោះបីជាអគ្គនាយករដ្ឋានពន្ធដារ បានចេញសេចក្តីបំភ្លឺនៅថ្ងៃទី ១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៧ ថាចំណាត់ការពន្ធដារនាពេលថ្មីៗកន្លងមកនេះ ចំពោះសហគ្រាសមួយចំនួន រួមទាំងសហគ្រាសដែលប្រកបអាជីវកម្មក្នុងវិស័យព័ត៌មាន និង អង្គការសង្គមស៊ីវិល គ្មានចិរិតនយោបាយក៏ដោយ ក៏ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល កើតភ្លាមៗក្រោយចេញលទ្ធផលបឋមនៃការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ដែលគណបក្សប្រឆាំងទទួលបានតំណែងជាមេឃុំ និងចៅសង្កាត់ ជិត ៥០០ឃុំ-សង្កាត់។ ភ្លាមៗក្រោយចេញលទ្ធផលបោះឆ្នោតនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃស៊ើបអង្កេត និងបិទបន្ទប់ស្ថានការណ៍បោះឆ្នោត ដែលជាបណ្តុំអង្គការសង្គមស៊ីវិល ៤០អង្គការ ដោយសារការប្រកាសពីភាពមិនប្រក្រតីនៃដំណើរការបោះឆ្នោត។ ក្រោយមកទៀត លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យស៊ើបអង្កេត និងបណ្ដេញអង្គការអាមេរិកមួយ ដែលបើកនៅស្រុកខ្មែរបាន ២៥ឆ្នាំមកហើយ ឈ្មោះអង្គការមេត្រីអន្តរជាតិ ឬ AIM ដែលជួយកុមាររងគ្រោះ ដោយសារការជួញដូរផ្លូវភេទនៅតំបន់ស្វាយប៉ាក ព្រោះលោក ហ៊ុន សែន ចោទថា អង្គការនេះធ្វើឲ្យខូចកិត្តិយសនារីខ្មែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្សាយព័ត៌មានអំពីម្តាយលក់ព្រហ្មចារីកូនស្រី ដើម្បីដោះបំណុល។ បន្តមកទៀត លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាឲ្យស៊ើបអង្កេត និងយកពន្ធពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ភ្លាមៗក្រោយការបញ្ជានេះ ក៏មានការលេចធ្លាយឯកសារពន្ធដារ ដែលសារព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ជំពាក់រដ្ឋ។ វិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យ ឬ NDI របស់អាមេរិក ក៏រងការចោទប្រកាន់ ពីមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ថាបម្រើបក្សប្រឆាំង ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែត្រូវបានអង្គការនេះ បដិសេធ។

អាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺ ពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល បាននៅឡើយទេនៅពេលនេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

បឹងត្រាវកុដិ គឺជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិនៅឃុំបល្ល័ង្ក នៃស្រុកប្រាសាទបាគង ចម្ងាយជិត ៤០គីឡូម៉ែត្រ ភាគឦសានពីទីរួមខេត្តសៀមរាប។ ទីនោះកំពុងមានចលនាពុះដីឡូត៍លក់ ព្រមទាំងអ្នកមានលុយកាក់ខ្លះបាននាំគ្នាសម្រុកទៅទិញដីនៅជុំវិញបឹង បំណងធ្វើជាភោជនីយដ្ឋាន ឬក៏ទីកម្សាន្តផ្សេងៗសម្រាប់រកកម្រៃពីទេសចរ ប៉ុន្តែវាក៏កំពុងគំរាមកំហែងដល់ធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថានរបស់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ដែរ។

សហគមន៍ទេសចរណ៍បឹងត្រាវកុដិ ព្រួយបារម្ភថា រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិមួយនេះអាចនឹងបាត់បង់ព្រៃឈើ ព្រមទាំងបរិស្ថានមិនល្អ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីជំនាញដែលពាក់ព័ន្ធ មិនយកចិត្តទុកដាក់លើការកំណត់ព្រំប្រទល់ការពារឲ្យបានទាន់ពេលវេលាទេនោះ។

ការព្រួយបារម្ភរបស់សហគមន៍ បានកើតឡើងនៅស្របពេលដែលចលនាទិញលក់ដីនៅជុំវិញតំបន់បឹងត្រាវកុដិ កំពុងកើតឡើងយ៉ាងខ្លាំង។

ប្រធានសហគមន៍ទេសចរណ៍ធម្មជាតិបឹងត្រាវកុដិ គឺលោក អឿម អន។ លោកមានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្ន ព្រៃឈើជាច្រើនកន្លែងនៅជុំវិញបឹងត្រាវកុដិ បានបាត់បង់ដោយសារតែពលរដ្ឋលក់ដូរដី ហើយម្ចាស់ថ្មីបានកែច្នៃធ្វើជាកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វ ឬក៏ភោជនីយដ្ឋានទំនើបៗ ជាដើម។

ប្រធានសហគមន៍ទេសចរណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា រូបលោកកំពុងព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់ព្រៃឈើ ហើយប៉ះពាល់ដល់ជីវិតសត្វព្រៃ រួមទាំងខូចខាតដល់បរិស្ថានធម្មជាតិផង ក៏ប៉ុន្តែរូបលោកមិនអាចដឹកនាំចលនាដាំកូនឈើនៅជុំវិញបឹងត្រាវកុដិបានទេ ពីព្រោះតែអាជ្ញាធរមិនទាន់កំណត់ព្រំប្រទល់រមណីយដ្ឋានត្រឹមណានៅឡើយ។

លោក អឿម អន បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន ម្ចាស់ដីឯកជនខ្លះបានចាប់ផ្ដើមទៅធ្វើកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វ និងភោជនីយដ្ឋាននៅតាមមាត់បឹងធម្មជាតិជាបណ្ដើរៗ ជាហេតុធ្វើឲ្យព្រួយបារម្ភចំពោះការបំពុលបរិស្ថានទឹក ប្រសិនបើមានការបង្ហូរសំណល់រាវ ឬក៏ចោលកាកសំណល់មិនត្រឹមត្រូវ៖ «ខាងសហគមន៍ចង់ឲ្យកំណត់ព្រំប្រទល់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិនេះឲ្យច្បាស់លាស់ ដើម្បីធនធានធម្មជាតិឲ្យបានគង់វង្ស សម្រាប់ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ»។

បឹងធម្មជាតិត្រាវកុដិ ដែលមានផ្ទៃទឹកទំហំជាង ៥០ហិកតារ មានព្រៃឈើដុះអមជុំវិញផង គឺមានសក្ដានុពលទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ ឲ្យទៅកម្សាន្ត ព្រមទាំងបង្កើតបានជាការងារខ្លះដល់អ្នកភូមិដែលរស់នៅក្បែរៗ ឲ្យរកកម្រៃបានពីវិស័យទេសចរណ៍ផង។

អ្នកភូមិដូននំ ឃុំមានជ័យ នៃស្រុកប្រាសាទបាគង ដែលទៅប្រកបរបរលក់ម្ហូបអាហារនៅបឹងត្រាវកុដិ លោកស្រី អឿ ស្រីពៅ មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងមួយខែៗគាត់អាចរកចំណូលបានពីភ្ញៀវទេសចរប្រហែល ៤០០ ទៅ ៥០០ដុល្លារអាមេរិកដែរ។ ស្ត្រីរូបនេះចង់ឲ្យអាជ្ញាធរជួយអភិវឌ្ឍរមណីយដ្ឋានត្រាវកុដិ ឲ្យកាន់តែល្អថែមទៀត ដូចជាមានកន្លែងចតឡាន និងសួនកុមារ ជាដើម ដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរឲ្យកាន់តែចង់ទៅលេងកម្សាន្តច្រើនថែមទៀត៖ «កន្លែងខ្ញុំលក់ម្ហូបកុម្ម៉ង់គ្រប់មុខ។ ម្ហូបមានដូចជាមាន់ដុត ត្រីដុត មាន់អាំង ហើយសាច់ និងត្រីភាគច្រើនដែលយកមកធ្វើម្ហូប សុទ្ធតែរបស់អ្នកនៅស្រុក»។

កញ្ញាម្នាក់ទៀតដែលលក់ម្ហូបសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរដែរ តែសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ មានប្រសាសន៍ថា នាងអាចរកកម្រៃពីវិស័យទេសចរណ៍ដើម្បីជួយផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារសមរម្យនៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានបឹងត្រាវកុដិនេះ៖ «ភ្ញៀវភាគច្រើនសម្បូរថ្ងៃសៅរ៍ អាទិត្យ និងពេលមានបុណ្យទាន។ ថ្ងៃធម្មតាមានភ្ញៀវដែរ តែមួយៗ គឺរកបានប្រាក់គ្រាន់តែម៉ាហូប»។

អាជ្ញាធរឃុំបល្ល័ង្ក ទទួលស្គាល់ថា បច្ចុប្បន្ននេះចលនាទិញ និងលក់ដីនៅជុំវិញតំបន់បឹងធម្មជាតិត្រាវកុដិ កំពុងកើតឡើងយ៉ាងខ្លាំង ជាហេតុធ្វើឲ្យព្រួយបារម្ភដល់ការបំផ្លាញព្រៃធម្មជាតិ ការធ្វើឲ្យប៉ះពាល់បរិស្ថានទឹកមែន។

មេឃុំបល្ល័ង្ក ដែលទើបតែឡើងកាន់តំណែងថ្មី លោក ហម ព្រេម មានប្រសាសន៍ថា ការបាត់បង់ព្រៃឈើខ្លះៗនៅជុំវិញបឹងត្រាវកុដិ គឺកើតឡើងតាំងពីមេឃុំអាណត្តិមុនមក។ លោកមេឃុំដដែលបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះលោកក៏ព្រួយបារម្ភចំពោះការបាត់បង់ព្រៃឈើ ដោយសារការទិញលក់ដីនៅជុំវិញបឹងធម្មជាតិនោះដែរ ហើយលោកគិតថានឹងមានវិធានការទប់ស្កាត់ការទិញ និងលក់ដីនៅជុំវិញនោះ៖ «ការពិត បើមើលពីផលអាក្រក់ គឺកំពុងកើតមាននៅជុំវិញបឹងធម្មជាតិនោះមែន។ បញ្ហានេះក្រុមអាជីវករដែលលក់ម្ហូបចំណីនៅទីនោះ តែងនាំគ្នាឡើងមកសាលាឃុំឲ្យ ខ្ញុំជួយដោះស្រាយដែរ ប៉ុន្តែរឿងនេះវាលើសពីសមត្ថភាពរបស់ឃុំដែលដោះស្រាយ»។

អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការពន្យល់ពីអភិបាលស្រុកប្រាសាទបាគង លោក ភូ សំអាត ជុំវិញដំណោះស្រាយទិញលក់ដីនៅជុំវិញបឹងទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ដែលសហគមន៍កំពុងព្រួយបារម្ភនោះបានថាយ៉ាងណានៅឡើយ នៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ដោយសារតែលោកទទួលទូរស័ព្ទ ប៉ុន្តែប្រាប់ថាស្ដាប់ការសន្ទនាគ្នាមិនច្បាស់។

អាជ្ញាធរឃុំបល្ល័ង្ក ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន បឹងធម្មជាតិត្រាវកុដិ មានសក្ដានុពលផ្នែកទេសចរណ៍ធម្មជាតិយ៉ាងខ្លាំង ដែលអាចទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរទៅលេងកម្សាន្ត ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋចំនួន ២ភូមិរស់នៅជិតនោះ ព្រមទាំងអ្នកមកពីចម្ងាយខ្លះទៀតអាចរកប្រាក់កម្រៃចិញ្ចឹមជីវិតបានយ៉ាងសមរម្យ៕

សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងតាំងពិព័រណ៍“កុមារអង្គការ”

អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ប្រតិកម្មនឹងសម្ដីមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ចដែលថាអ្នកស្រីមានជំនាញទិតៀន

កម្មការិនីរោងចក្រនៅស្រុកខ្សាច់កណ្ដាលម្នាក់ស្លាប់ក្រោយដួលសន្លប់មុខរោងចក្រ

អាជ្ញាធរឃុំសង្កាត់បក្សប្រឆាំងខ្លះនៅកំពង់ធំមិនពេញចិត្តធ្វើការក្នុងទីស្នាក់ការបក្ស

អាជ្ញាធរខេត្តកំពង់ឆ្នាំងមិនឲ្យបក្សសង្គ្រោះជាតិបើកវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាល

បក្សប្រឆាំងណែនាំមន្ត្រីតាមមូលដ្ឋានមិនឲ្យកាត់រូបលើស្លាកគឺត្រូវប្ដូរស្លាកសញ្ញាថ្មី

បទសម្ភាសន៍ទាក់ទងនឹងបទល្មើសព្រៃឈើនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ខេត្តរតនគិរី

ក្រសួងមហាផ្ទៃបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលប្រចាំបញ្ជាដើម្បីពង្រឹងសន្តិសុខនិងសុវត្ថិភាពក្នុងក្រុង

រដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុរំពឹងថានឹងទទួលបានទេសចរកូរ៉េកាន់តែច្រើនឡើង

អ្នកច្នៃយន្តហោះនៅខេត្តព្រៃវែងនឹងទៅរៀនបច្ចេកទេសបន្ថែមនៅអាមេរិក

លោក ហ៊ុន សែន សន្យាដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលកម្មកររោងចក្រខណៈការបោះឆ្នោតជិតមកដល់

គ្រួសារយុវជនស្លាប់ដោយការបាញ់បង្ក្រាបគ្រឿងញៀនគ្រោងសុំអន្តរាគមន៍ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី

សង្គមស៊ីវិលបន្តឃ្លាំមើលការអនុវត្តការងារគ.ជ.បបន្ទាប់ពីដាក់ឲ្យប្រើបទបញ្ជានិងនីតិវិធីថ្មី

អាជ្ញាធរខេត្តកំពង់ឆ្នាំងមិនអនុញ្ញាតឲ្យបក្សសង្គ្រោះជាតិបើកវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាល

សង្គមស៊ីវិលសាទរចំពោះការលុបចោលឯកសារមិនប្រក្រតីរបស់ជនអន្តោប្រវេសន៍នៅកម្ពុជា

ក្រសួងអប់រំប្រើប្រាស់មន្ត្រីជាង២ម៉ឺននាក់ដើម្បីរៀបចំដំណើរការប្រឡងបាក់ឌុបឆ្នាំ២០១៧

គណបក្សនយោបាយពីរផ្សេងទៀតប្រឈមនឹងការរំលាយចោល

គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍សភាបញ្ជូនសំណើកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតទៅគណៈកម្មការជំនាញ

"រដ្ឋាភិបាលចង់បិទសារព័ត៌មានឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ក្រោមលេសមិនបង់ពន្ធ"

សហគមន៍ទេសចរណ៍បឹងត្រាវកុដិបារម្ភពីការបំផ្លាញធម្មជាតិដោយសារការទិញលក់ដី