គ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆ្នាំនេះមានតម្លៃខ្ពស់ ក៏ប៉ុន្តែដំណាំនេះបែរជាផ្ដល់ផលតិចបំផុត ដែលមិនធ្លាប់កើតមានឡើយជាច្រើនឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ ក្រុមអាជីវករប្រមូលទិញផ្ទាល់ពីកសិករខ្លះខាតបង់ប្រាក់ច្រើន ដោយសារចំណាយប្រាក់ប្រមូលទិញពីម្ចាស់ចម្ការរបៀបម៉ៅទាំងចម្ការ ចាប់ពីដំណាំចន្ទីចេញផ្កា។
កសិករ និងអាជីវករនៅខេត្តរតនគិរី ចាត់ទុករដូវប្រមូលផលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆ្នាំនេះថា ជាឆ្នាំអាក្រក់បំផុតដែលចម្ការស្វាយចន្ទីភាគច្រើនផ្ដល់ផលតិចតួច ធ្វើឲ្យកសិករ និងអ្នកប្រមូលទិញខាតបង់ប្រាក់ចំណូលច្រើនមិនធ្លាប់មានកន្លងទៅនេះ។
មិនទាន់មានការសិក្សាជាក់លាក់ពីក្រុមជំនាញកសិកម្មពីមូលហេតុដែលដំណាំស្វាយចន្ទីផ្ដល់ផលតិចនៅឡើយ ក៏ប៉ុន្តែកសិករមួយចំនួនបន្ទោសទៅលើការប្រែប្រួលអាកាសធាតុថា ជាកត្តានាំឲ្យដំណាំកសិឧស្សាហកម្មមួយនេះមិនផ្ដល់ផល។
កសិករមានចម្ការស្វាយចន្ទីជាង ៦ហិកតារ នៅឃុំតាអង ស្រុកកូនមុំ លោក ម៉ាត់ ស្មាន បង្ហាញភាពអស់សង្ឃឹម ខណៈផ្កាស្វាយចន្ទីក្រៀមស្វិតជ្រុះចេញពីទង មិនមានផ្លែផ្ដល់គ្រាប់ដូចឆ្នាំមុនៗ។ លោកសន្និដ្ឋានថា ដោយសាររដូវភ្លៀងអូសបន្លាយចូលមកដល់ រដូវចន្ទីចេញផ្កា ហេតុនេះទើបផ្កាចន្ទីបែរជាក្រៀមស្វិតជ្រុះអស់នៅពេលរដូវធ្លាក់ខ្យល់មកដល់៖ «ស្វាយចន្ទីខូចអស់ប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុន្មានខែមុនអត់ទឹកសន្សើមខ្យល់ខ្លាំងងាប់ផ្កាអស់។ រាល់ឆ្នាំអត់អ៊ីចឹងទេ វាផ្លែគួរសម»។
ចម្ការស្វាយចន្ទីគឺជាដំណាំយុទ្ធសាស្ត្រមួយក្នុងចំណោមដំណាំកសិឧស្សាហកម្មសំខាន់ដូចជាដំឡូងមី ម្រេច និងកៅស៊ូដែលកសិករនិយមដាំច្រើនជាងគេនៅខេត្តរតនគិរី។
កសិកររស់នៅឃុំអូរជុំ លោក ជុ សាវាត កត់សំគាល់ថា មកទល់នឹងខែមីនា ដែលជារដូវផ្ដល់ផលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីពេញលេញ ក៏ប៉ុន្តែនៅស្ទើរគ្រប់ចម្ការម្ចាស់ដំណាំនេះធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងអស់សង្ឃឹមដោយសារត្រូវខាតបង់ប្រាក់កក់ ឬប្រាក់ចំណូលប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួន។ លោកបន្តថា អ្នកម៉ៅទិញដំណាំនេះខ្លះត្រូវរត់ចោលចម្ការស្វាយចន្ទីដោយសារគ្មានប្រាក់សងម្ចាស់ចម្ការដែលខ្លួនបានកក់ប្រាក់ប្រមូលទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឆ្នាំនេះ៖ «ផ្លែដែរ ផ្លែក្ដឹបរប៉េះរប៉ោះ។ ធ្វើម៉េចក៏មិនសប្បាយចិត្តដែរ បើវាខាតអ៊ីចឹងហើយ ឆ្នាំនេះអន់ជាងឆ្នាំទៅ»។
ឆ្នាំនេះគ្រាប់ស្វាយចន្ទីមួយគីឡូក្រាម ក្រុមអាជីវករប្រមូលទិញក្នុងតម្លៃជាង ៨ពាន់រៀល ជាតម្លៃខ្ពស់បំផុតប្រៀបធៀបឆ្នាំកន្លងទៅ ដែលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីត្រូវបានអាជីវករទទួលទិញតម្លៃត្រឹមជាង ៥ពាន់រៀលតែប៉ុណ្ណោះ។
អាជីវករប្រមូលទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីនៅក្រុងបានលុង ខេត្តរតនគិរី អ្នកស្រី លី ធាវី និយាយដោយអស់សំណើច ខណៈបរិមាណប្រមូលទិញធ្លាក់ចុះខ្លាំងស្ទើរគ្មានគ្រាប់ស្វាយចន្ទីទិញចូលសម្រាប់ទីផ្សារនាំចេញ។ អ្នកស្រីប្រៀបធៀបថា ការប្រមូលទិញឆ្នាំនេះ មួយថ្ងៃបានជាងមួយតោន គឺជាបរិមាណតិចបំផុតបើប្រៀបឆ្នាំកន្លងទៅដែលអ្នកស្រីអាចទិញបានប្រមាណ ៦០ ទៅ ៧០តោនក្នុងមួយថ្ងៃៗ៖ «រាល់ឆ្នាំមួយថ្ងៃៗ ទិញបានមួយឡាន ពីរឡានរហូត ពីរឡាន ៦០តោន។ មានឯណា បើម៉ូយម្នាក់ទិញបានបួនប្រាំបាវ»។
តួលេខរបស់មន្ទីរកសិកម្មខេត្តរតនគិរី ឆ្នាំ២០១៦ ចំការស្វាយចន្ទីដែលកសិករដាំមានចំនួនជាង ៣ម៉ឺនហិកតារ ផ្ដល់ទិន្នផលជាមធ្យមក្នុងមួយឆ្នាំជាង ៨ពាន់តោន។
ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តរតនគិរី លោក សយ សូណា ទទួលស្គាល់ថា បាតុភូតអាកាសធាតុឆ្នាំនេះត្រជាក់ និងមានខ្យល់កន្ទ្រាក់យូរ គឺជាហេតុផលសំខាន់ដែលមន្ត្រីកសិកម្មសន្និដ្ឋានថា ផ្កាចន្ទីក្រៀមស្វិតហើយជ្រុះ។ លោកកត់សំគាល់ថា ពីដើមរដូវស្វាយចន្ទីចេញផ្កាច្រើន ក៏ប៉ុន្តែទំនងគ្មានសំណើមទើបផ្កានោះមិនដុះលូតលាស់៖ «ខ្ញុំកំពុងឲ្យក្រុមជំនាញសិក្សាថែមទៀតទាក់ទងលក្ខណៈបច្ចេកទេស តើវាពាក់ព័ន្ធអ្វីខ្លះ យកផ្កាវាទៅពិសោធន៍មើលមានអ្វីទៀត ខ្យល់ក្ដៅខ្យល់ពេក អត់ទឹកក៏យ៉ាប់ដែរ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អតីតមន្ត្រីសេដាក់ លោក ខៀវ វុទ្ធី ទទួលស្គាល់ដែរថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុឆ្នាំនេះ គឺជាមូលហេតុមួយដែលធ្វើឲ្យផលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីថយចុះ លើសពីនេះទៀត ការមិនប្រើប្រាស់ជីរបស់កសិករនៅខេត្តនេះ ក៏ជាកត្តាធ្វើឲ្យដំណាំនេះមិនផ្ដល់ផលដូចគ្នា។ លោកថា កសិករគួរប្ដូរទម្លាប់ប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិដែលផលិតជាលក្ខណៈគ្រួសារដើម្បីជួយចិញ្ចឹមជីវជាតិដើមចន្ទីដែលមានអាយុចាស់ឆ្នាំ៖ «ជីកំប៉ុសរលាយយឺត បើគាត់អាចធ្វើជីទឹកមានពពួកដូចជាស្លឹកទន្ទ្រានខេត្តកាកសំណល់ផ្ទះបាយមានសំបកផ្លែឈើ ឬក្បាលត្រី គាត់ត្រាំហើយ គាត់ស្រោចតាមចុងស្លឹកកន្លែងកាប់ចង្អូរ អាហ្នឹងវាអាចជួយបានច្រើនដែរ»។
ក្រៅពីដំណាំស្វាយចន្ទីខេត្តរតនគិរី កសិករខ្មែរ និងជនជាតិដើមភាគតិចដាំដំណាំដំឡូងមានផ្ទៃដីជាង ១ម៉ឺន ៤ពាន់ហិកតារ ផ្ដល់ទិន្នផលដំឡូងស្ងួតជាមធ្យមក្នុងមួយឆ្នាំជាង ១០ម៉ឺនតោន។ ដំណាំសណ្ដែកសៀងមានផ្ទៃដីជាង ៤ពាន់ហិកតារ ផ្ដល់ទិន្នផលជាមធ្យមក្នុងមួយឆ្នាំជាង ៤ពាន់តោន និងដំណាំកៅស៊ូរួមមានចម្ការកៅស៊ូក្រុមហ៊ុន និងចម្ការកៅស៊ូគ្រួសារមានជាង ៦ម៉ឺន ៧ពាន់ហិកតារ។ដោយឡែកដំណាំស្វាយចន្ទីកសិករខ្លះដាំតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩ រហូតបច្ចុប្បន្នមានអាយុជិត ២០ឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្តែកសិករមិនដែលប្រើប្រាស់ជីថែបំប៉នចម្ការស្វាយចន្ទីនោះទេ៕