សមាគមអាដហុក (ADHOC) ចាត់ទុកការធ្វើរបងស៊ីម៉ងត៍របស់ជនជាតិវៀតណាម នៅក្រុងស្ទឹងត្រែង ថាជាអំពើខុសច្បាប់ ខណៈអាជ្ញាធរជំនាញនៅពុំទាន់ដោះស្រាយផលប៉ះពាល់ពីការអភិវឌ្ឍផ្លូវនោះនៅឡើយទេ។ ម្យ៉ាង អ្នកភូមិសង្ស័យថា ជនជាតិវៀតណាម រូបនោះនៅពុំទាន់បំពេញបែបបទសុំចូលសញ្ជាតិខ្មែរនៅឡើយ។
ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពីជនជាតិវៀតណាម ឈ្មោះ ខាំ ប៊ុនម៉េង ហៅ ម៉ឺន និងជាថៅកែសិប្បកម្មគ្រឿងសង្ហារិមល្បីឈ្មោះនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង បានធ្វើរបងស៊ីម៉ងត៍កម្ពស់ប្រហែល ៤ម៉ែត្រ ប្រវែង ៣០០ម៉ែត្រ នៅចំណុចអ័ក្សផ្លូវចាស់សម្រេចបានប្រហែល ៩០ភាគរយទៅហើយ។
តើជនបរទេសមករស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី និងធ្វើរបងលើទឹកដីរបស់កម្ពុជា បានទេ?
ពលរដ្ឋមួយគ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់ពីការអភិវឌ្ឍផ្លូវលំមួយខ្សែរបស់អាជ្ញាធរខែត្រស្ទឹងត្រែង សម្ដែងការសោកស្ដាយពីភាពព្រងើយកន្តើយ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់អាជ្ញាធរខែត្រស្ទឹងត្រែង ដែលកំពុងមើលរំលងពាក្យបណ្ដឹងរបស់ពួកគាត់ជាង ២ឆ្នាំហើយ ពុំឃើញមានអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលណាចេញមុខដោះស្រាយនៅឡើយ។
ពលរដ្ឋរស់នៅក្រុងស្ទឹងត្រែង លោក ភូ ថងសុំ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ឧសភា ថា លោកមានដីទំហំ ២៩ម៉ែត្រគុណនឹង ៤៣ម៉ែត្រ គ្រប់គ្រងតាំងពីឆ្នាំ១៩៩១ ហើយលោកបានសម្បទានជូនរដ្ឋសម្រាប់អភិវឌ្ឍផ្លូវទំហំដីចំនួន ៥ម៉ែត្រ បណ្ដោយ ៤៣ម៉ែត្រ ជាប់ដីវិហារសាសនាគ្រឹះ។ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរសង្កាត់ស្ទឹងត្រែង បានឈូសឆាយដីរហូតដល់ ១០ម៉ែត្រ បណ្ដោយ ៤៣ម៉ែត្រ ដើម្បីវាងចេញពីរោងសិប្បកម្មកែច្នៃឈើប្រណិតរបស់ជនជាតិវៀតណាម។ ចំណែកដីវិហារសាសនាគ្រឹះ បានបើកផ្លូវឲ្យអាជ្ញាធរអភិវឌ្ឍចំនួនទទឹង ៥ម៉ែត្រដែរ តែអាជ្ញាធរបែរជាមិនធ្វើទេ ព្រោះខ្លាចបុកចំដីជនជាតិវៀតណាម។ បញ្ហានេះ លោកសង្ស័យថាជាចេតនាមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ព្រោះខ្លាចក្រែងប៉ះពាល់ប្រយោជន៍ឈ្មួញកែច្នៃឈើប្រណិត ហើយអាចមានភាពមិនប្រក្រតី ឬការសូកប៉ាន់ណាមួយ៖ «អត់ទទួលខុសត្រូវទេ អត់ទេ រុញដាក់ ហ្គែង ដាក់អញទៅខែត្រហ្នឹងគេរុញ។ ជា ថាវរិទ្ធ ថា ឈៀង ឡាក់ ឈៀង ឡាក់ អត់ដោះស្រាយទេ កាលពីមុនដេញឲ្យខ្ញុំមកក្រុង ខ្ញុំប្រាប់គាត់ថា មកធ្វើអីទៀត បើក្រុងគេអត់ដោះស្រាយ»។
លោក ភូ ថងសុំ បន្ថែមថា ជនជាតិវៀតណាម ហាក់មានឥទ្ធិពលលើអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ខណៈការដោះស្រាយបញ្ហានេះកន្លងទៅ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមានភាពលម្អៀងទៅជនជាតិវៀតណាម ជាពិសេសគឺការធ្វើរបងលើអ័ក្សផ្លូវចាស់។ ដោយឡែកពាក្យបណ្ដឹងរបស់លោក បានដាក់ជូនសាលាខែត្រស្ទឹងត្រែង ដោះស្រាយច្រើនខែមកហើយ នៅតែស្ងាត់ដដែល។
កាលពីឆ្នាំ២០១៥ អាជ្ញាធរសង្កាត់ស្ទឹងត្រែង បានសម្រេចអភិវឌ្ឍផ្លូវមួយខ្សែជាកញ្ចប់ថវិកាសង្កាត់ស្ទឹងត្រែង មានទទឹង ៥ម៉ែត្រ និងបណ្តោយប្រហែលជាង ៥០០ម៉ែត្រ ហើយមុនឆ្នាំ២០១៥ ផ្លូវនេះត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ពាក់កណ្ដាល ដោយឆ្ពោះចូលក្នុងរោងសិប្បកម្មកែច្នៃឈើប្រណិតរបស់ថៅកែជនជាតិវៀតណាម ឈ្មោះ ខាំ ប៊ុនម៉េង ហៅ ម៉ឺន ដើម្បីដឹកជញ្ជូនឈើប្រណិតចូលរោងនោះ។ ជនជាតិវៀតណាម រូបនោះ ត្រូវបានអ្នកភូមិចោទថា បច្ចុប្បន្នបម្រើការងារជាមន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថ។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អភិបាលក្រុងស្ទឹងត្រែង លោក ប៊ុន ណារី បញ្ជាក់យ៉ាងខ្លីថា កន្លងទៅអាជ្ញាធរក្រុងបានយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយបញ្ហានេះជាមួយប្រជាពលរដ្ឋនោះ ក៏ប៉ុន្តែពលរដ្ឋមិនអស់ចិត្ត បានប្ដឹងទៅអាជ្ញាធរខែត្រទៀត។ ការដោះស្រាយរឿងនេះហួសពីសមត្ថភាពរបស់អាជ្ញាធរក្រុង។ លោកបញ្ជាក់ថា កន្លងទៅអាជ្ញាធរបានសម្របសម្រួលជាមួយពលរដ្ឋមួយគ្រួសារនោះ ខណៈដីរបស់ពលរដ្ឋមួយផ្នែកជាដីចំណីផ្លូវ។ លើសពីនេះ អាជ្ញាធរក្រុងបានជំរុញឲ្យមន្ត្រីជំនាញសុរិយោដី យោគយល់ដោយលើកលែងមិនយកពន្ធពីពលរដ្ឋក្នុងការធ្វើប្លង់រឹង៖ «សុំសម្រួលមិនឲ្យគាត់បង់ពន្ធអីទេ ដល់ក្រោយមកស្ងាត់ទៅ គាត់ដាក់ពាក្យប្ដឹងដល់សាលាខែត្រ»។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក លោក សំ ច័ន្ទគា ពន្យល់ថា បុគ្គលដែលមានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីនៅប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់តែបុគ្គលណាដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរ ចំណែកជនបរទេសដែលពុំទាន់ទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរ អាចមានសិទ្ធិកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិ ឬទិញផ្ទះសម្បែងបានតែលើអគារជាន់ទីមួយឡើងលើ។ ចំណែកការធ្វើរបង ឬសំណង់រឹង ត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីមន្ត្រីជំនាញសុរិយោដីជាមុនសិន ហើយមន្ត្រីជំនាញនឹងចុះសិក្សាផលប៉ះពាល់។ លោកបញ្ជាក់ថា មន្ត្រីជំនាញសុរិយោដីនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យជនបរទេសកសាងសំណង់រឹងលើអ័ក្សផ្លូវពុំទាន់មានការដោះស្រាយរួចរាល់៖ «សំណូមពរសុំឲ្យមន្ត្រីជំនាញសុរិយោដី រួមទាំងក្រសួងរៀបចំដែនដី បើបានទទួលដំណឹងហើយ សុំលោកត្រូវចាត់វិធានការហ្នឹងផង បើមិនចឹងទេ បង្កើតឲ្យមានការល្មើសច្បាប់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ»។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានភូមិបាលក្រុងស្ទឹងត្រែង លោក ទំ មនោ ដើម្បីសុំការបញ្ជាក់បញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៥ ឧសភា ព្រោះទូរស័ព្ទមិនអាចទាក់ទងបាន។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ យល់ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានផ្តល់ឯកសារអត្រានុកូលដ្ឋានដល់ជនបរទេស វានឹងបង្កផលប៉ះពាល់វែងឆ្ងាយដល់សង្គម និងអធិបតេយ្យភាពជាតិ ដែលនាំឲ្យមានការកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិខុសច្បាប់ និងធ្វើអាជីវកម្មឈើខុសច្បាប់ ជាដើម៖ «ប្រសិនបើជនបរទេស ចិន ក៏ដោយ យួន ក៏ដោយ ថៃ ក៏ដោយ ដែលមានអត្តសញ្ញាណក្លែងក្លាយ គេយកទៅទិញអចលនទ្រព្យ ត្រូវបានគេរកឃើញថាខុសច្បាប់ ការរស់នៅរបស់ពួកគេ ឬការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយផ្សេងៗដើម្បីទទួលបានអត្តសញ្ញាណដោយខុសច្បាប់ សិទ្ធិកាន់កាប់ ឬក៏សិទ្ធិអចលនទ្រព្យក៏អាចមានការប្រែប្រួលដែរ»។
ច្បាប់ស្ដីពីសញ្ជាតិឆ្នាំ១៩៩៦ ចែងថា ការផ្តល់សញ្ជាតិខ្មែរតាមករណីទាមទារសញ្ជាតិ ត្រូវសម្រេចដោយព្រះរាជក្រឹត្យ។ ជនបរទេសអាចសុំចូលសញ្ជាតិខ្មែរបានដោយសញ្ជាតូបនីយកម្ម។ ពាក្យសុំនោះ អាចបដិសេធចោលដោយអំណាចឆន្ទានុសិទ្ធិ។ ទោសបញ្ញត្តិជនបទេសណាដែលកាន់កាប់ និងប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ឬលិខិតឆ្លងដែននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយខុសច្បាប់ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ឆ្នាំដល់ ១០ឆ្នាំ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល យល់ថា ជនបរទេសគ្មានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីនៅប្រទេសកម្ពុជា ដាច់ខាត ដរាបណាពួកគេពុំទាន់បំពេញបែបបទស្នើសុំសញ្ជាតិតាមច្បាប់ ដែលមានព្រះហស្តលេខាពីព្រះមហាក្សត្រនោះ។ ម្យ៉ាង ជនជាតិវៀតណាម រូបនោះរងការរិះគន់ពីពលរដ្ឋថា ជាឈ្មួញរកស៊ីឈើប្រណិតខុសច្បាប់ជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ ហើយមានសិប្បកម្មកែច្នៃគ្រឿងសង្ហារិមល្មើសច្បាប់ទៀត៕