សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ប្រធានកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថាអាស៊ាន (ASEAN) លើកទី៣០ ដែលប្រទេសហ្វីលីពីន (the Philippines) ធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ មិនបានលើកឡើងពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សសំខាន់ៗដែលតំបន់នេះកំពុងប្រឈម មកជជែកពិភាក្សានោះទេ ក្រៅពីលើកឡើងពីការលើកកម្ពស់សិទ្ធិកុមារ និងស្ត្រីមួយចំនួន។
កិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី៣០ ប្រព្រឹត្តទៅនៅទីក្រុងម៉ានីល (Manila) ចាប់ពីថ្ងៃទី២៦ ដល់ថ្ងៃទី២៩ មេសា ថ្នាក់ដឹកនាំមិនបានជជែកខ្លាំងក្លាអំពីបញ្ហាគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់កំពុងតែប្រឈម លើកយកមកជជែកនោះទេ។ កិច្ចប្រជុំបានបញ្ចប់ជាង ៦ម៉ោង ទើបមានសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម។
ស្ថាប័នអង្កេតការណ៍ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស តាមដានឃើញថា តំបន់មានសក្ដានុពលដែលសេដ្ឋកិច្ចកំពុងងើបឡើងនេះ កំពុងប្រឈមនឹងការគាបសង្កត់សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ដូចជារឹតត្បិតសំឡេងសង្គមស៊ីវិល សំឡេងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល ចលនាសាសនាជ្រុលនិយម ការរើសអើងពូជសាសន៍ និងការសម្លាប់ប្រជាជនដោយគ្មានការកាត់ទោសត្រឹមត្រូវ។
ចំណុចទី១៩ ទី៨៦ ទី៨៧ នៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចេញពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅទីក្រុងម៉ានីល បានលើកយកបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សមកជជែកខ្លះដែរ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេមិនបានលើកយកបញ្ហាដែលកំពុងតានតឹងមកជជែកវែកញែកនោះទេ។
ចំណុចដែលបានពិភាក្សា រួមមាន ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្ត្រី កុមារ សមភាពយេនឌ័រ និងការជួញដូរមនុស្ស។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ មេសា បណ្ដាញសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ឬ អេ.ភី.អេច្ឆ.អា (APHR = ASEAN Parliamentarians for Human Rights) អំពាវនាវឲ្យប្រមុខរដ្ឋ ឬអ្នកដឹកនាំនៃបណ្ដាប្រទេសទាំង១០ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជា ផង ដាក់របៀបវារៈស្ដីពីបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លើតុពិភាក្សាជាចំហនៅពេលកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី៣០ នេះ ដែលជាឱកាសមួយរកដំណោះស្រាយសម្រាប់បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗក្នុងកម្រិតតំបន់។
បណ្ដាញសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បានលើកឡើងថា សកម្មភាពគំរាមកំហែងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យដែលកំពុងកើនឡើង មានចេតនានយោបាយ។ បណ្ដាញសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បានព្រមានថា ការមិនយកបញ្ហាទាំងអស់នេះទៅជជែកក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅហ្វីលីពីន អាចគំរាមកំហែងស្ថិរភាព និងភាពជោគជ័យរយៈពេលវែងនៃអង្គការតំបន់មួយនេះ។
ឆ្នាំ២០១៧ ជាខួបទី៥០ នៃការបង្កើតសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថាអាស៊ាន (ASEAN)។ ប្រទេសកម្ពុជា បានក្លាយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៃសមាគមនេះកាលពីឆ្នាំ១៩៩៩។
របាយការណ៍របស់អង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) ចេញផ្សាយពេលថ្មីៗនេះ បានបង្ហាញថា ស្ថានភាពសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅទូទាំងតំបន់អាស៊ាន ពិសេសនៅប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ កំពុងធ្លាក់ចុះគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ។
ប្រធានបទនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧ នេះ គឺកិច្ចសហការសម្រាប់ការផ្លាស់ប្ដូរ ការភ្ជាប់ទៅពិភពលោក (Partnering for Change, Engaging the World) ដែលផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការកសាងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជននៅក្នុងតំបន់ ក៏ប៉ុន្តែបណ្ដាញសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ព្រួយបារម្ភថា ការបរាជ័យដោះស្រាយវិបត្តិសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ហាក់បន្ទច់បង្អាក់ដំណើរការធ្វើសមាហរណកម្មអាស៊ាន និងធ្វើឲ្យតំបន់នេះក្លាយជាតំបន់ទន់ខ្សោយ មិនមែនជាតំបន់ដែលយកប្រជាជនជាធំដូចដែលមេដឹកនាំទាំងនេះធ្លាប់បានអះអាងទេ។
សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថាអាស៊ាន (ASEAN) មានគោលការណ៍មួយស្ដីពីការមិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេសសមាជិក។
យ៉ាងណាមិញ បណ្ដាញសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ហៅគោលការណ៍នេះថាជាលេសមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដើម្បីគេចវេះមិនដោះស្រាយបញ្ហា ដែលពួកគេគិតថាមិនផ្តល់ផលចំណេញ ឬប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេ។
បណ្ដាញសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ជាក់ថា គោលបំណងនៃគោលការណ៍មិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុង មិនត្រឹមតែជួយការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវធានាពីគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាននៅតាមប្រទេសសមាជិក ហើយត្រូវពង្រឹងវា ដើម្បីផ្តល់ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមសម្រាប់ប្រជាជនទាំងអស់គ្នា៕