សកម្មជនព្រៃឡង់ និងជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់នៅឃុំកំពង់ចាម ស្រុកសំបូរ ខែត្រក្រចេះ ប្រទះឃើញឈើរាប់រយម៉ែត្រគូបត្រូវបានគេដឹកទៅទុកនៅបរិវេណព្រៃសហគមន៍ប្រាសាទតាខ្មៅ ជាប់ព្រៃឡង់ នៅថ្ងៃទី១៣ មីនា។ ពួកគេបានជូនដំណឹងករណីនេះទៅមន្ត្រីបរិស្ថាន មន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ និងអាជ្ញាធរដែនដី ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីទាំងនោះបានរុញច្រានការទទួលខុសត្រូវដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។
សហគមន៍ថាឈើទាំងនោះត្រូវបានគេដឹកចេញពីបរិវេណព្រៃឡង់ និងត្រៀមដឹកទៅស្រុកព្រែកប្រសព្វ ឆ្លងទៅទីរួមខែត្រក្រចេះ និងបន្តទៅប្រទេសវៀតណាម។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅឃុំកំពង់ចាម ខែត្រក្រចេះ បារម្ភពីជោគវាសនាធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់ព្រៃឡង់ កំពុងរងការគំរាមកំហែងគ្រប់ទម្រង់ ទាំងការកាប់ឈើមានតម្លៃ និងសកម្មភាពរបស់ក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច (Ci-biotech) នៅតែបន្តកាប់ឈើនៅតំបន់ព្រៃស្រោង និងពាក់កណ្ដាលស្រោងក្នុងព្រៃឡង់អស់រយៈពេលជាង ៣ខែមកហើយ ពុំឃើញមានអាជ្ញាធរណាចេញមុខអន្តរាគមន៍ទប់ស្កាត់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពទេ។
សកម្មជនព្រៃឡង់ខែត្រក្រចេះ លោក ឯក វណ្ណា សម្ដែងការខកចិត្តចំពោះភាពព្រងើយកន្តើយរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ក្នុងការទប់ស្កាត់ធនធានធម្មជាតិឋិតក្នុងតំបន់ព្រៃការពារ បើទោះបីជាសហគមន៍ព្រៃឡង់បានផ្តល់ដំណឹងទៅមន្ត្រីបរិស្ថាន និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ឲ្យទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ពួកគេបែរជាគេចវេះមិនទទួលខុសត្រូវ។ លោកថា ឈើលេខមួយសុក្រំមានមុខកាត់ចាប់ពី ៣តឹកកន្លះ ដល់ ៧តឹក ប្រវែង ៣ម៉ែត្រ ត្រូវឈ្មួញដឹកលាក់ទុកនៅព្រៃសហគមន៍ប្រាសាទតាខ្មៅ និងត្រៀមដឹកចេញតាមគោយន្ត។
លើសពីនេះ ក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច ក៏កំពុងកាប់ឈើទ្រង់ទ្រាយធំប្រើប្រាស់គ្រឿងចក្របួនគ្រឿង ឋិតនៅចំណុចអូរជាំ និងអូរទន្សោម មានរថយន្តធំៗត្រៀមដឹកចេញក្រៅ។ លោកថា ឈើដែលក្រុមហ៊ុនកាប់មានស្រឡៅ សុក្រំ និងឈើទាល ជាដើម មានមុខកាត់ចាប់ពី ៤តឹកឡើងទៅ។ លោកបារម្ភថា ដើមឈើផលិតជ័រទឹករបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់នោះ កំពុងរងការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរ បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនបានយកគ្រឿងចក្រឈូសឆាយ និងកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើហ៊ុមព័ទ្ធតំបន់មួយចំនួនក្លាយទៅជាវាល៖ «សកម្មភាព គឺកាប់ដឹកៗតែម្តងចូលរោងចក្រ។ បើសិនបើរកឃើញបរិស្ថាន បរិស្ថានថាខុសជំនាញ បើរាយការណ៍មន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ គេថារដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថាព្រៃរេចរឹលសម្បទានឲ្យក្រុមហ៊ុន ហើយក្នុងការសម្បទាននេះមិនបានថ្លឹងថ្លែងវាស់វែង ពិនិត្យមើលព្រៃហ្នឹងវារេចរឹលមែនអត់ គឺអត់មានទេ»។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅភូមិអាជេន ឃុំបឹងចារ លោក សំ ណូ ទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបអាជ្ញាប័ណ្ណក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច (Ci-biotech) ដែលកំពុងកាប់បំផ្លាញឈើទ្រង់ទ្រាយធំ ប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ទីតាំងជ្រករបស់សត្វកម្រនៅតំបន់នោះ។ លោកថា តំបន់ព្រៃស្រោង និងពាក់កណ្ដាលស្រោង ជាជម្រកសត្វចតុប្បាទព្រៃរស់នៅ ឋិតនៅចំណុចអូរជាំ ក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ត្រូវក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច សម្រុកឈូសឆាយ និងកាប់ឈើមានតម្លៃអស់ជាច្រើនហិកតារ ជាពិសេសដើមឈើផលិតជ័រទឹករបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ លោកបន្ថែមថា តំបន់នោះមានសក្ដានុពលសម្រាប់សត្វព្រៃរកចំណី និងទឹក ដោយសារលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រទីនោះមានទន្លេ ក៏ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នក្រុមហ៊ុនសម្រុកកាប់ឈើអស់មួយផ្នែកធំនៅតំបន់នោះ៖ «ព្រៃហ្នឹងបើរកដាក់ជាព្រៃការពារល្អ ព្រោះទន្សោង ខ្ទីង សម្បូរណាស់ព្រៃនេះ កន្លែងនេះជាតំបន់សត្វព្រៃហើយ។ ខ្ញុំចង់និយាយថា ទន្សោងវាចុះទន្លេដែរ ព្រោះតំបន់ខ្ញុំមានភូមិអីណាសុទ្ធតែព្រៃ មានទឹកផឹកអូរណាតាមព្រៃ វាចុះផឹកទន្លេ អាហ្នឹងបើដាក់ព្រៃការពារបានត្រឹមត្រូវ ពុំមែនសម្បទានអីណាមកកាប់ទេ»។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងតំណាងក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច (Ci-Biotech) លោក សុ ម៉េងធា ដើម្បីសុំការបំភ្លឺជុំវិញការចោទប្រកាន់នេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៣ មីនា។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា រាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរស្ដីពីវិធានការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ក្នុងនោះរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការមួយចំនួនទៅឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវចាត់វិធានការឲ្យបានហ្មត់ចត់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាប ព្រមទាំងលុបបំបាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិគ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងការរុករានដីក្នុងតំបន់ព្រៃការពារ និងអភិរក្សធម្មជាតិដែលស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ ការអនុវត្តជាក់ស្តែង គេសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលបរាជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃសហគមន៍ និងព្រៃអភិរក្ស ដែលការពារដោយច្បាប់ស្ទើរនៅគ្រប់ទីកន្លែង។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក សៅ សុភាព ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៣ មីនា ថា ក្រសួងបរិស្ថាន បានណែនាំឲ្យមន្ទីរបរិស្ថានទាំងបួនខែត្រ ធ្វើការតាមដាន ត្រួតពិនិត្យ និងចាត់វិធានការជាប់ជាប្រចាំពីស្ថានភាពព្រៃឈើនៅព្រៃឡង់ ប្រសិនបើមានករណីលួចកាប់ឈើ ឬក៏ឈូសឆាយព្រៃក្នុងដែនជម្រកសត្វនៅព្រៃឡង់ ដែលឋិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ត្រូវចាត់វិធានការច្បាប់។ លោកជំរុញឲ្យពលរដ្ឋ និងសហគមន៍ព្រៃឡង់ សរសេរលិខិតស្នើមកក្រសួងបរិស្ថាន ពីបញ្ហានេះ តាមរយៈមន្ទីរបរិស្ថាន ប្រសិនបើច្បាស់ថាពិតជាមានសកម្មភាពកាប់ឈើឋិតក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃធម្មជាតិ៖ «ឲ្យគាត់ដាក់លិខិតមកមន្ទីរក៏បាន ក្រសួងក៏បាន ប្រសិនបើគាត់ឃើញថា កាប់ចូលក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃ។ ឃើញបទល្មើសគាត់រាយការណ៍ហើយ ទី១ គឺអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងតំបន់ដែលគាត់រស់នៅកៀកហ្នឹង។ ទី២ គឺអាចឡើងមកថ្នាក់ខែត្រ ដែលមានមន្ទីរបរិស្ថាន ហើយទី៣ ថ្នាក់ជាតិមានក្រសួងបរិស្ថាន ហើយបើនិយាយថា គេកាប់ពុំឃើញដាំអីអាហ្នឹងរឿយទៀត គឺខាងកសិកម្ម»។
តំណាងក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច ធ្លាប់លើកឡើងថា ក្រុមហ៊ុនស៊ីបាយអូថេច គឺជាក្រុមហ៊ុនតំណាងឲ្យរដ្ឋាភិបាលកូរ៉េ អភិវឌ្ឍរួមគ្នានឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា វិនិយោគដំណាំឧស្សាហកម្មអាកាស្យា ឬស្ថានីយស្ដារព្រៃឈើឡើងវិញ ដែលវិនិយោគលើផ្ទៃដីចំនួនជាង ៣ម៉ឺនហិកតារ (៣៤.០០៧ហិកតារ) តាំងពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១២ ឋិតនៅក្នុងស្រុកសំបូរ ខែត្រក្រចេះ និងមួយផ្នែកចូលដីស្រុកសៀមបូក ខែត្រស្ទឹងត្រែង។ ប៉ុន្តែរហូតមកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនគ្មានការអភិវឌ្ឍអ្វីក្រៅពីកាប់ឈើមូលធំៗ និងឈូសឆាយតំបន់ព្រៃស្រោងឲ្យក្លាយជាទីវាលទុកដីទំនេរនោះទេ។
ច្បាប់ភូមិបាលមាត្រា៦២ ចែងថា រាល់សម្បទានដីសម្រាប់ដំណាំឧស្សាហកម្មត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្មក្នុងរយៈពេល ១២ខែ បន្ទាប់ពីការផ្តល់សម្បទាន បើមិនដូច្នេះទេ នឹងត្រូវទុកជាមោឃ។
មន្ត្រីអង្កេតជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ នៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា បើទោះបីជាមន្ត្រីបរិស្ថាន និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើបានរុញច្រានដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការទប់ស្កាត់ធនធានធម្មជាតិ ក៏វាជាការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាលដែរទាក់ទិនអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ។ លោកថា ក្រសួងបរិស្ថាន គួរតែបន្ថែមល្បឿនអភិរក្សធម្មជាតិនៅតំបន់នោះឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព មិនគួរបណ្តោយឲ្យមានរូបភាពបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់នោះទេ។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលក៏មិនគួរបណ្តោយឲ្យក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចធ្វើអ្វីស្រេចតែចិត្ត ដែលផ្ទុយពីកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពក្រុមហ៊ុនណាដែលធ្វើសកម្មភាពផ្ទុយពីកិច្ចព្រមព្រៀង និងខ្លឹមសារច្បាប់នានា ហើយប្រសិនបើរកឃើញថា ក្រុមហ៊ុនអនុវត្តផ្ទុយពីកិច្ចសន្យាដែលមានក្នុងអាជ្ញាប័ណ្ណ រដ្ឋាភិបាលត្រូវដាក់ទណ្ឌកម្មច្បាប់ ឬដកអាជ្ញាប័ណ្ណ៖ «រដ្ឋាភិបាលចេញសេចក្តីសម្រេចគ្រាន់តែមានក្នុងឯកសារ តែការអនុវត្តទៅលើតំបន់ថែរក្សា ឬការពារក្នុងតំបន់ហ្នឹង វាអត់មានអីប្រែប្រួល ហើយផ្ទុយពីការសម្រេចហ្នឹង បែរជាបន្តមានបទល្មើសក្នុងតំបន់ហ្នឹងដដែល។ មានន័យថា ការសម្រេចនេះហាក់ដូចជាគ្រាន់តែចេញដើម្បីរំងាប់ទៅលើសកម្មជនការពារព្រៃឡង់ ឬក៏អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិទាំងឡាយ»។
កន្លងទៅ ក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងបរិស្ថាន ធ្លាប់ព្រមានដល់ក្រុមហ៊ុនវិនិយោគដែលមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនដូចមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យា ឬគោលការណ៍បច្ចេកទេស និងច្បាប់នានា ក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងបរិស្ថាន នឹងលើកសំណើទៅរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីលុបចោលគម្រោងវិនិយោគអភិវឌ្ឍន៍នោះ។
ព្រៃឡង់ឋិតក្នុងចន្លោះខែត្រចំនួនបួន គឺខែត្រក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង ព្រះវិហារ និងខែត្រកំពង់ធំ ត្រូវរដ្ឋាភិបាលប្រកាសបង្កើតជាដែនជម្រកសត្វព្រៃកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ មានផ្ទៃដីជាង ៤៣ម៉ឺនហិកតារ (៤៣១.៦៨៣ហិកតារ) ឋិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ដែលមានកាតព្វកិច្ចធានាគាំពារបរិស្ថាន ការអភិរក្សជីវចម្រុះ និងកិច្ចការពារធម្មជាតិក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ និងត្រូវសហការជាមួយក្រសួងរៀបចំដែនដី និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ៕