ព័ត៌មានថ្មីៗ

សមត្ថកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញ ប្រមាណ ៥០នាក់ ចុះឆែកឆេរទីស្នាក់ការគណបក្សអំណាចខ្មែរ របស់លោក សួន សេរីរដ្ឋា ស្ថិតក្នុងខណ្ឌទួលគោក រាជធានីភ្នំពេញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ក្រោយតុលាការសម្រេចចោទប្រកាន់ប្រធានបក្សរូបនេះជាច្រើនករណី។

ការចុះឆែកឆេរនេះ ធ្វើឡើងតាមដីការបស់ព្រះរាជអាជ្ញារងនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក សៀង សុខ ក្រោយអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា បានរកឃើញថា អង្គហេតុនៃករណីជនជាប់ចោទរូបនេះ បានប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គម និងសន្តិសុខនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌច្រើនករណី។ បទល្មើសទាំងនេះរួមមាន បទញុះញង់កុំឲ្យយោធិនស្ដាប់បង្គាប់ តាមបញ្ញត្តិមាត្រា៤៧១ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បទធ្វើឲ្យខូចទឹកចិត្តកងទ័ព តាមបញ្ញត្តិមាត្រា៤៧២ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ តាមបញ្ញត្តិមាត្រា៤៩៤ និងមាត្រា៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។

ប្រធានគណបក្សអំណាចខ្មែរ លោក សួន សេរីរដ្ឋា ត្រូវបាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ ឃាត់ខ្លួនយកទៅសាកសួរ កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា បន្ទាប់ពីលោកសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) ទាក់ទងនឹងការបញ្ជាកងទ័ពឲ្យទៅត្រៀមប្រយុទ្ធនឹងកងទ័ពឡាវ កាលពីយប់ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១២ ខែសីហា។

សូមរង់ចាំអាន និងស្ដាប់ព័ត៌មានពិស្ដារ...

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកមានជម្លោះដីធ្លីក្នុងសហគមន៍បឹងកក់ជាង២០នាក់ នាំគ្នាជួបជុំនៅមុខស្ថានទូតមួយចំនួនប្រចាំកម្ពុជា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ សីហា ដើម្បីដាក់ញត្តិសុំអន្តរាគមន៍ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានការដោះលែងតំណាងរបស់ពួកគេ គឺអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ។

អ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញឃុំខ្លួន១ឆ្នាំគត់ គិតមកដល់ថ្ងៃទី១៥ សីហា។ ថ្ងៃខួបមួយឆ្នាំនេះ នៅពេលព្រឹកក្រុមពលរដ្ឋនៃសហគមន៍បឹងកក់ នាំគ្នាដាក់ញត្តិទៅដាក់តាមស្ថានទូតនៃប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្ត្រាលី ជប៉ុន និងសហភាពអឺរ៉ុប ជាដើម ដើម្បីស្នើប្រទេសទាំងនោះជួយអន្តរាគមន៍ឲ្យមានការដោះលែង។ ចំណែកពេលល្ងាច ពួកគេនឹងមានកម្មវិធីសម្ដែងមតិ ធ្វើពិធីបួងសួងសុំឲ្យមានយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកស្រី ទេព វន្នី។

អ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនកាលពីល្ងាចថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ ក្នុងពេលអ្នកស្រីធ្វើយុទ្ធនាការ «ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ» ដើម្បីទាមទារឲ្យមានការដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក (ADHOC) និងមន្ត្រី គ.ជ.ប ដែលជាប់ឃុំកាលណោះ។

ក្រោយចាប់ខ្លួន តុលាការបានចោទប្រកាន់អ្នកស្រី លើសំណុំរឿងផ្សេងៗទៀត ក្រោមបទចោទ ប្រើហិង្សាលើសន្តិសុខ សាលាខណ្ឌដូនពេញ នៅក្បែរផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ ដោយតុលាការសម្រេចដាក់ពន្ធនាគារចំនួន ២ឆ្នាំកន្លះ និងពិន័យប្រាក់បង់ចូលរដ្ឋចំនួន៥លានរៀល និងសងជំងឺចិត្តសន្តិសុខពីរនាក់ជាដើមបណ្ដឹង ចំនួន៩លានរៀល តាមមាត្រា ២១៧ និង២១៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។

សូមរង់ចាំអាន និងស្ដាប់ព័ត៌មានពិស្ដារ...

ណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

មេធាវីជនជាតិអង់គ្លេស លោក រីឆាត រ៉ូជើរ (Richard Rogers) គ្រោងដាក់ឯកសារភស្តុតាងបន្ថែមទៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) ពាក់ព័ន្ធនឹងពាក្យបណ្ដឹងកាលពីឆ្នាំមុន ដើម្បីឲ្យតុលាការនេះ ស៊ើបអង្កេតលើករណីបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ តុលាការអាមេរិក កាលពីសប្ដាហ៍មុន បានបង្គាប់ឲ្យក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន (Chevron) បង្ហាញឯកសារផ្សេងៗ រួមទាំងរូបភាពវីដេអូក្នុងកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាព នៅហាងស្តារម៉ាត (Star Mart) ក្នុងស្ថានីយសាំងកាល់តិច (Caltex) កាច់ជ្រុងស្តុបបូកគោ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។

ខាងក្រោយជាអត្ថបទសម្ភាសន៍របស់លោក មួង ណារ៉េត ជាមួយលោកមេធាវី រីឆាត រ៉ូជើរ៖

លោក មួង ណារ៉េត៖ លោក សម រង្ស៊ី បានដាក់ពាក្យប្ដឹងសុំឲ្យតុលាការអាមេរិក បង្គាប់ឲ្យក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន បង្ហាញរូបភាពវីដេអូ ពីកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពនៅក្នុងហាងស្តារម៉ាត កន្លែងដែលគេបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ លោកក៏ជាភាគីដើមបណ្ដឹងម្នាក់ដែរនៅក្នុងរឿងនេះ។ ឥឡូវតុលាការអាមេរិក យល់ព្រមតាមបណ្ដឹងនេះហើយ ព្រោះកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែសីហា កន្លងទៅនេះ តុលាការនៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California) បង្គាប់ឲ្យបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនអាមេរិក ឆេវរ៉ុន បង្ហាញឯកសារទំនាក់ទំនងជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ឬមន្ត្រីប៉ូលិសខ្មែរដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ តើលោករំពឹងចង់បានអ្វីដែរពីពាក្យបណ្ដឹងនេះ?

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ យើងបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការ ICC ស្នើសុំឲ្យតុលាការអន្តរជាតិមួយនេះស៊ើបអង្កេតករណីឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី។ ដូច្នេះ ខ្ញុំក៏ត្រូវការព័ត៌មានទាំងនេះ ដើម្បីជួយដល់ការពាក្យបណ្ដឹងរបស់ខ្ញុំផងដែរ។ ពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការអាមេរិក គឺក្រុមហ៊ុនមេធាវីរបស់ពួកខ្ញុំជាអ្នកដាក់។

លោក មួង ណារ៉េត៖ ការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី កើតឡើងនៅស្រុកខ្មែរ។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា រឿងស្រុកខ្មែរជាដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្មែរ ដូច្នេះត្រូវទុកឲ្យតុលាការខ្មែរជាអ្នកដោះស្រាយ។ លោកដាក់ប្ដឹងនៅតុលាការអន្តរជាតិ ICC រួចទៅហើយ ចុះហេតុដូចម្ដេចបានជាលោកដាក់ពាក្យប្ដឹងនៅតុលាការអាមេរិកបន្ថែមទៀត?

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនៅអាមេរិកនេះ គឺដោយសារច្បាប់ជាតិរបស់អាមេរិក អនុញ្ញាតឲ្យដើមបណ្ដឹងស្នើសុំឯកសារពីក្រុមហ៊ុនអាមេរិកទាំងអស់។ ស្ថានីយសាំងកាល់តិចស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន ដែលជាក្រុមហ៊ុនអាមេរិក។ ដូច្នេះហើយទើបយើងអាចដាក់ពាក្យប្ដឹងនៅអាមេរិកបាន។ ការណ៍ដែលយើងត្រូវការព័ត៌មាន គឺដោយសារតែអាជ្ញាធរកម្ពុជា បានប្រមូលយករូបភាពវីដេអូពីកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពនៅហាងស្តារម៉ាត យកទៅទុក។ ចំណែកឯរូបវីដេអូដែលឃើញបង្ហាញក្នុងពេលធ្វើសវនាការ ជារូបភាពមិនពេញលេញ និងមានលក្ខណៈបំភាន់ភ្នែក។ ប្រការនេះ ធ្វើឲ្យសាធារណជនទូទៅមានមន្ទិលសង្ស័យមិនចេះចប់។ យើងខ្ញុំបានប្ដឹងឲ្យតុលាការនៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា បង្គាប់ឲ្យក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន បញ្ចេញព័ត៌មានទាំងអស់ដែលខ្លួនមាន មិនមែនត្រឹមតែរូបភាពវីដេអូ ពីកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពមួយមុខនោះទេ គឺយើងសុំឲ្យបង្ហាញរាល់ឯកសារដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើឃាតលោក កែម ឡី។

យើងសុំឲ្យបង្ហាញសារទំនាក់ទំនងដែលមានពាក្យ “គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា” មានពាក្យ “ហ៊ុន សែន” ឬពាក្យ “ធ្វើឃាត” ជាដើម។ យើងជឿថា ក្រុមហ៊ុនធំដូចជា ឆេវរ៉ុន បែបនេះ ច្បាស់ជាគេមានការស៊ើបអង្កេតផ្ទៃក្នុងរបស់គេ។ លទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតនេះច្បាស់ជាផ្ដល់នូវពន្លឺ ដើម្បីស្វែងរកអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃអំពើឃាតកម្មនេះ។ យើងនៅតែគិតថា ការបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី គឺជាការធ្វើឃាតដោយសារហេតុផលនយោបាយ ព្រោះការធ្វើឃាតបែបនេះ មានកើតឡើងជាហូរហែរួចមកហើយ ដូចជាទៅលើលោក ជា វិជ្ជា និងអ្នកដទៃទៀត។

លោក មួង ណារ៉េត៖ តើឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី មានធាតុផ្សំនៃបទល្មើសបែបម៉េច ដែលអាចឲ្យលោកដាក់ពាក្យប្ដឹងនៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ICC បាន?

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ករណីនេះវាពាក់ព័ន្ធទូទៅក្នុងធាតុផ្សំឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ការធ្វើឃាតទៅលើលោក កែម ឡី ជាផ្នែកមួយនៃបទល្មើសក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ដូច្នេះយើងត្រូវការព័ត៌មាននេះ ដើម្បីជួយដល់ពាក្យបណ្ដឹងរកយុត្តិធម៌ឲ្យជនរងគ្រោះទាំងអស់នៅកម្ពុជា។ យើងដាក់ពាក្យប្ដឹងនៅតុលាការ ICC មិនមែនតំណាងឲ្យតែក្រុមគ្រួសារលោក កែម ឡី នោះទេ។

លោក មួង ណារ៉េត៖ កន្លងមកលោកបានដាក់ឯកសារខ្លះហើយទៅតុលាការ ICC ដើម្បីគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹងជុំវិញឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះ។ តើលោកត្រូវការភស្តុតាងអ្វីបន្ថែមទៀតដែលរំពឹងចង់បានពីក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន?

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ដោយសារតែការធ្វើឃាតលោក កែម ឡី ជាអំពើមនុស្សឃាតមួយក្នុងចំណោមអំពើមនុស្សឃាតជាច្រើនដែលយើងរៀបរាប់នៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការ ICC ភស្តុតាងថ្មីនឹងជួយឲ្យយើងបង្ហាញប្រាប់ព្រះរាជអាជ្ញាតុលាការ ICC ថា ការសម្លាប់លោក កែម ឡី គឺជាករណីឃាតកម្មផ្នែកនយោបាយមិនមែនឃាតកម្មទូទៅនោះទេ។ អ្វីដែលយើងធ្លាប់ឮការបកស្រាយពីខាងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កន្លងមក គឺគ្រាន់តែការបិទបាំងការពិតតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ យើងត្រូវការព័ត៌មានបន្ថែមបែបនេះដើម្បីយើងដាក់ទៅតុលាការ ICC ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។

លោក មួង ណារ៉េត៖ ដូច្នេះមានន័យថា បើក្រុមហ៊ុនអាមេរិកនេះ បង្ហាញព័ត៌មានថ្មីពាក់ព័ន្ធនឹងករណីឃាតកម្មនេះ លោកនឹងដាក់ភស្តុតាងបន្ថែមទៅតុលាការ ICC ទៀតតើមែនទេ?

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ត្រូវហើយបាទ! បើក្រុមហ៊ុន ឆេវរ៉ុន បង្ហាញព័ត៌មានដែលអាចឲ្យយើងបង្ហាញព្រះរាជអាជ្ញាតុលាការ ICC ថាការធ្វើឃាតលោក កែម ឡី គឺធ្វើឡើងដោយក្រុមមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជា យើងនឹងដាក់សម្អាងហេតុបន្ថែមទៅតុលាការ ICC ដោយបញ្ចូលទាំងភស្តុតាងថ្មីនេះ ដើម្បីបន្ថែមទម្ងន់ទៅលើសម្អាងហេតុដែលយើងបានដាក់ទៅតុលាការកាលពីលើកមុន។

លោក មួង ណារ៉េត៖ រឿងក្ដីនៅតុលាការ ICC ប្រើពេលយូរណាស់ទម្រាំមានការជំនុំជម្រះ។ តុលាការនេះ មានសំណុំរឿងជាច្រើននៅក្នុងដៃដែលត្រូវដោះស្រាយ។ តើមានពេលវេលាកំណត់ច្បាស់លាស់ណាមួយដែរឬទេដើម្បីកុំឲ្យជនរងគ្រោះទន្ទឹងរង់ចាំដំណឹងយូរពេក?

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ខ្ញុំសុំស្នើឲ្យអ្នកទាំងអស់គ្នារក្សាការអត់ធ្មត់។ យើងមានសង្ឃឹមលើសំណុំរឿងនេះ។ ជាការពិត សំណុំរឿងធំៗបែបនេះត្រូវការពេលវេលា។ ប៉ុន្តែ ឥឡូវយើងកាន់តែប្រមូលបានព័ត៌មានច្រើនឡើងៗហើយ។ កាលណាតុលាការ ICC ចាប់ផ្ដើមចាត់ការបណ្ដឹងរបស់យើងយើងនឹងមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីបង្ហាញថា ឃាតកម្មផ្នែកនយោបាយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា មិនទាន់ថមថយនៅឡើយទេ។

លោក មួង ណារ៉េត៖ សូមអរគុណលោក រីឆាត រ៉ូជើរ ដែលបានចំណាយពេលពេលវេលាក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍នេះ។

លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ បាទ! សូមអរគុណ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ពលរដ្ឋមានវិបត្តិដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចជាង ៧០០គ្រួសារ និងពលរដ្ឋមួយចំនួនរស់នៅឃុំឃ្សឹម ស្រុកស្នួល ខែត្រក្រចេះ ភ័យព្រួយករណីអាជ្ញាធរភូមិដើរសួរនាំពលរដ្ឋថា បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាកាលពីបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ និងគ្រោងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា នៅពេលបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។

ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំឃ្សឹម ស្រុកស្នួល បានទៅប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់ជាមួយមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) កាលពីពេលថ្មីៗនេះ រឿងអាជ្ញាធរបានដើរស្រង់ឈ្មោះ និងសួរនាំពលរដ្ឋថា បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា ដែលនាំឲ្យអ្នកភូមិមានមន្ទិល និងបារម្ភពីសុវត្ថិភាព និងរឿងផ្ទាល់ខ្លួន ប្រសិនបើពួកគាត់ឆ្លើយមិនត្រូវគណបក្សណាមួយដែលគេចង់បាន។

ពលរដ្ឋម្នាក់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋច្រើនទៀតរស់នៅភូមិត្រពាំងឈូក ឃុំឃ្សឹម លោក ឈិត ឈឿន ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៤ សីហា ថា សមាជិកភូមិ លោក ឈុំ សាមុត បានចុះស្រង់ឈ្មោះ និងសួរនាំពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា។ លោកថា ពលរដ្ឋខ្លះឆ្លើយថាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងមានពលរដ្ឋមួយចំនួនប្រាប់ថា គេបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោកថា អ្នកភូមិរស់នៅភូមិត្រពាំងឈូក ជាង ៧០០គ្រួសារដែលកំពុងមានវិវាទដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ប៊ិញ ភឿក ២ (Binh Phouc) កំពុងភ័យព្រួយ បន្ទាប់ពីឮព័ត៌មានថា អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលនឹងមិនដោះស្រាយដីធ្លីឲ្យដាច់ខាត ចំពោះពលរដ្ឋណាដែលបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយគេនឹងដោះស្រាយ ឬប្រគល់ដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ជូនពលរដ្ឋដែលបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា៖ «សួរថាបោះឆ្នោតឲ្យខាងណាៗ ខ្ញុំពិបាកឆ្លើយជាមួយគេដែរ។ បោះសួរចឹង ចាំបាច់លាក់ការសម្ងាត់ធ្វើអី? គេថាបោះគណបក្សនោះ បានឲ្យដី និងគណបក្សនេះបានឲ្យដីចឹង»។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ សមាជិកភូមិមួយរូបដែលបានដើរសួរនាំពលរដ្ឋ លោក ឈុំ សាមុត ទទួលស្គាល់ថា លោកពិតជាបានសួរពលរដ្ឋថាឲ្យបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា ដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរធ្វើជំរឿនងាយស្រួលគ្រប់គ្រង។ លោកបញ្ជាក់ថា កិច្ចការងារនេះគឺជាបទបញ្ជាពីថ្នាក់លើដែលតម្រូវឲ្យសមាជិកភូមិដើរស្រង់ឈ្មោះពលរដ្ឋណាដែលបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រីឯពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សផ្សេង និងពលរដ្ឋគ្មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត ក៏គេមិនតម្រូវឲ្យស្រង់ឈ្មោះដែរ៖ «គេឲ្យស្រង់តែគណបក្សប្រជាជនទេ ហើយប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងឃុំត្រពាំងឈូក គាត់មានក្តីបារម្ភច្រើនណាស់។ គោលបំណងចឹង បើបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជន គេនឹងវាស់វែងដីឲ្យឆាប់ៗ តែបើបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គេមិនគិតគូរឲ្យទេ»។

អនុប្រធានភូមិត្រពាំងឈូក លោក ឃី ឆាយ ទទួលស្គាល់ដែរថា លោកពិតជាបង្គាប់ឲ្យសមាជិកភូមិស្រង់ឈ្មោះពលរដ្ឋមែន តែការស្រង់នោះដើម្បីធ្វើជំរឿនសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពុំប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋទេ ហើយទង្វើនេះត្រូវអនុវត្តគ្រប់ឃុំទាំងអស់នៅស្រុកស្នួល។ លោកបដិសេធថា អាជ្ញាធរពុំមានគោលនយោបាយដកហូតដីធ្លីពីក្រុមហ៊ុន ជូនពលរដ្ឋណាដែលគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឡើយ៖ «ការងារបក្សគេស្រង់តាមសមាជិកបក្សរបស់គេទេ មិនប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋទេ»។

អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ដើម្បីសុំការបំភ្លឺពីក្តីបារម្ភរបស់ពលរដ្ឋបានថាយ៉ាងណានៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី១៤ សីហា ព្រោះទូរស័ព្ទចូលច្រើនដង ពុំមានអ្នកទទួល។

មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក ខែត្រក្រចេះ លោក ប៊ី វ៉ាន់នី ឲ្យដឹងថា សមាគមអាដហុកបានទទួលពាក្យបណ្ដឹងរឿងនេះហើយ ហើយនឹងគ្រោងចុះអង្កេតនៅពេលឆាប់ៗនេះ។ លោកថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរសួរនាំពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យបក្សណា គឺជាទង្វើរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិរក្សាការសម្ងាត់ បង្កការភ័យខ្លាចដល់ពលរដ្ឋ។ លោកចាត់ទុកបញ្ហានេះ ថាជាទម្រង់គំរាមកំហែងសិទ្ធិពលរដ្ឋដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលនាំឲ្យការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរឹតតែអាក្រក់ទៅ។ លោកបារម្ភថា ទង្វើនេះពលរដ្ឋរងគ្រោះនឹងប្រឈមបញ្ហាផ្សេងៗនៅគ្រាដែលគាត់ឆ្លើយមិនត្រូវគណបក្សណាមួយដែលគេចង់បាន៖ «កាលណាអាជ្ញាធរស្រង់ឈ្មោះប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីរកអ្នកណាដែលចូលគណបក្សកាន់អំណាច ឬគណបក្សណាមួយ វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងបង្កឲ្យមានការភ័យខ្លាចទាក់ទងសិទ្ធិនយោបាយពួកគាត់ក្នុងការបញ្ចេញមតិជ្រើសរើសមេដឹកនាំ តាមរយៈសន្លឹកឆ្នោត និងការបោះឆ្នោត»។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា៣៤ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអាចឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត។ ចំណែកមាត្រា៣៥ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។

កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ពលរដ្ឋនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធរចុះសួរនាំពីព័ត៌មានជុំវិញការបោះឆ្នោតនេះដែរ។ ការសួរនាំនេះ បានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋសម្ដែងការបារម្ភ។

មន្ត្រីអង្កេតជាន់ខ្ពស់របស់គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថាខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស មានមន្ទិលថា ករណីនេះគឺជាបទបញ្ជាផ្ដើមចេញពីថ្នាក់លើទៅ ឬក៏យ៉ាងណា ហើយប្រសិនបើរឿងនេះជាការពិត គឺជាសកម្មភាពមិនត្រឹមត្រូវ និងហួសពីតួនាទីដែលច្បាប់បោះឆ្នោតបានធានាដល់សិទ្ធិរក្សាការសម្ងាត់របស់ពលរដ្ឋ។ លោកថា បាតុភាពនេះគឺពលរដ្ឋនឹងប្រឈមបញ្ហាច្រើន ដូចជាសុវត្ថិភាព ការភ័យខ្លាច រើសអើង និងរឿងផ្សេងទៀតពាក់ព័ន្ធសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពលរដ្ឋ។ បញ្ហានេះ លោកអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលពិចារណាឡើងវិញ៖ «ការដោះស្រាយរបស់អាជ្ញាធរមិនអាចដោះស្រាយទៅតាមអ្នកណាដែលជាបក្សពួកខ្លួន ឬសាច់ញាតិខ្លួន គឺអត់បានទេ គឺការដោះស្រាយដោយស្មើភាពគ្នា។ មិនអាចអ្នកឯងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្ស "ក" បានខ្ញុំដោះស្រាយឲ្យ អាហ្នឹងជាការរើសអើងគណបក្សនយោបាយហើយ»។

ឃុំឃ្សឹម មាន ៨ភូមិ និងមានពលរដ្ឋរស់នៅជាង ១ម៉ឺន ២ពាន់នាក់ (១២.២១៥នាក់) ក្នុងឆ្នាំ២០១៧។ ឃុំនេះមាន ៧អាសនៈ និងមានគណបក្សនយោបាយ ៥ ចូលរួមប្រកួតប្រជែងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ គឺគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ លទ្ធផលផ្លូវការ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាប់ឆ្នោតជាមេឃុំ ដោយទទួលបាន ៤អាសនៈ និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលបាន ៣អាសនៈ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ភាពចម្រូងចម្រាសនៃការបូមខ្សាច់នៅចំណុចឃុំរក្សាខ្ពស់ ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្ដាល នៅមិនទាន់ដោះស្រាយចេញនៅឡើយ ទោះអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីពីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ចុះជួបពលរដ្ឋនៅថ្ងៃទី១៥ សីហា នេះក្ដី។

ក្នុងជំនួបរវាងអាជ្ញាធរ និងពលរដ្ឋប្រមាណ១០០នាក់ នាសាលាស្រុកស្អាង នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ សីហា បានបញ្ចប់ ដោយអាជ្ញាធរបានត្រឹមបញ្ជាក់ដដែលថា ការបូមខ្សាច់របស់ក្រុមហ៊ុន ឡេង ជីន (Leng Chin Group Co., Ltd.) មានការអនុញ្ញាតច្បាប់ត្រឹមត្រូវ និងដើម្បីចាក់បំពេញទីតាំងសម្រាប់សង់ផ្ទះលក់តម្លៃថោក ដល់មន្ត្រីរាជការ។

ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់បាក់ច្រាំងផ្ទះ ពីការបូមខ្សាច់នេះ អះអាងថា ពួកគេមិនអាចទទួលយកបានទេ ខណៈពួកគេបន្តតវ៉ាប្រឆាំង និងទាមទារឲ្យក្រុមហ៊ុនគោរពកិច្ចសន្យា ដោយបញ្ឈប់ការបូមខ្សាច់នៅក្បែរច្រាំងទន្លេ។

សូមរង់ចាំអាន និងស្ដាប់ព័ត៌មានពិស្ដារ...

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តសៀមរាប គ្រោងនឹងចុះអង្កេតទៅលើករណីរើសអើងខាងនយោបាយក្នុងមណ្ឌលសុខភាពមួយនៅក្នុងភូមិព្រៃគាប ឃុំរោងគោ ស្រុកក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប នៅក្នុងសប្ដាហ៍នេះ។

គម្រោងចុះអង្កេតនេះ បន្ទាប់ពីភ្នាក់ងារសុខភាពស្ម័គ្រចិត្តប្រចាំភូមិម្នាក់ ត្រូវប្រធានមណ្ឌលសុខភាព ដកចេញពីការងារដោយមានការចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ។

អតីតភ្នាក់ងារសុខភាពស្ម័គ្រចិត្តម្នាក់ នៅភូមិព្រៃគាប ឃុំរោងគោ បានចោទប្រកាន់ប្រធានមណ្ឌលសុខភាពប្រចាំឃុំនេះថា បានដករូបគាត់មិនឱ្យបម្រើការទៀតទេ ដោយសារតែប្ដីរបស់គាត់គឺជាសកម្មជននៃគណបក្សប្រឆាំង។

អតីតភ្នាក់ងារសុខភាពស្ម័គ្រចិត្តប្រចាំភូមិព្រៃគាប គឺអ្នកស្រី ប៉ែន ភារុន អាយុ ៥១ឆ្នាំ។ អ្នកស្រីអះអាងនៅរសៀលថ្ងៃអង្គារ ទី១៥ ខែសីហា ថា ប្រធានមណ្ឌលសុខភាព ឃុំរោងគោ ឈ្មោះ លោក ឆេង ហល់ បានបញ្ឈប់រូបគាត់ពីការងារ ហើយដាក់អ្នកថ្មីមកជំនួសរយៈពេលកន្លះខែហើយ។

អ្នកស្រី ប៉ែន ភារុន បញ្ជាក់ថា គាត់មិនដែលមានកំហុសទេ ប៉ុន្តែប្រធានមណ្ឌលសុខភាពឃុំរោងគោ សម្រេចបញ្ឈប់រូបគាត់ពីការងារ ដោយសារតែប្ដីរបស់គាត់ឈ្មោះ តូ តឿង គឺជាសកម្មជននៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ៖ «ខ្ញុំតូចចិត្តដែរ ខ្ញុំធ្វើការស្ម័គ្រចិត្តជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ គេដកខ្ញុំពីការងារដោយមិនមានហេតុផល»។

ទោះជាយ៉ាងណា អាស៊ីសេរី មិនអាចស្វែងរកការទាក់ទងប្រធានមណ្ឌលសុខភាពឃុំរោងគោ លោក ឆេង ហល់ ដើម្បីសុំការអធិប្បាយឆ្លើយតបនឹងការចោទប្រកាន់នេះបានថាយ៉ាងណានៅឡើយ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា។

ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំសៀមរាប មិនទាន់បានទទួលបណ្ដឹងអំពីករណីដែលថា មានការរើសអើងផ្នែកនយោបាយនោះពីភាគីណាមួយនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែគេមានគម្រោងនឹងចុះស៊ើបអង្កេតឱ្យបានច្បាស់លាស់ជុំវិញរឿងនោះ។

អ្នកស៊ើបអង្កេតសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តសៀមរាប លោក ចាន់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើការបញ្ឈប់ភ្នាក់ងារសុខភាពស្ម័គ្រចិត្តប្រចាំភូមិព្រៃគាប ដោយសារតែប្ដីរបស់គាត់ជាសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងមែននោះ វាគឺជារើសអើងខាងនយោបាយយ៉ាងពិតប្រាកដ។

លោក ចាន់ ចំរើន យល់ថា ការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយនៅតាមភូមិ ឃុំ និងការងារគឺជាចំណុចគ្រោះថ្នាក់បំផុត ដែលធ្វើឱ្យការងារសង្គមមិនរីកចម្រើន ព្រមទាំងបង្កើតឱ្យមានអំពើគុំកួនគ្នាផង៖ «គួរបញ្ចប់នូវវប្បធម៌រើសអើងផ្នែកនយោបាយ ពីព្រោះវាមិនមានចំណេញអ្វីទេ គឺវាមានតែឱ្យមនុស្សខ្វែងគំនិតគ្នា មិនមានកម្លាំងរួមសាមគ្គីគ្នា ក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស»។

សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) ខេត្តសៀមរាប នឹងសហការចុះស៊ើបអង្កេតរួមគ្នាទៅលើករណីបញ្ឈប់ការងារភ្នាក់ងារសុខភាពស្ម័គ្រចិត្តប្រចាំភូមិព្រៃគាបនោះ ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ ដើម្បីឱ្យប្រាកដថា តើជាការរើសអើងខាងនយោបាយមែន ឬក៏យ៉ាងណា?

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ច្រានចោលការលើកឡើងរបស់ពលរដ្ឋនៅឃុំឃ្សឹម ស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ ថាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពុំបានបង្គាប់ឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដើរសួរនាំពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា កាលពីពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ នោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា សមាជិក និងមេភូមិ ថាពួកគេធ្វើតាមបញ្ជារបស់ថ្នាក់លើ ក្នុងការដើរសួរពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យបក្សណានេះ។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ សីហា ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពុំបានអនុវត្តគោលការណ៍ផ្ទុយពីក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ទេ ហើយសិទ្ធិសម្រេចបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាមួយរបស់ពលរដ្ឋ ជាការសម្ងាត់។ លោកបញ្ជាក់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពុំមានគោលនយោបាយតម្រូវឲ្យសួរដេញដោលពលរដ្ឋថាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាមួយទេ។

ចំពោះព័ត៌មានដែលឮថា ពលរដ្ឋមានវិបត្តិដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ប៊ិញ ភឿក ២ (Binh Phouc) របស់វៀតណាម ជាង ៧០០គ្រួសារនៅឃុំឃ្សឹម ស្រុកស្នួល អាជ្ញាធរនឹងប្រគល់ដីជាកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ បើពួកគាត់បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បដិសេធថាគឺជារឿងមិនពិត។ លោកអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋកុំព្រួយបារម្ភរឿងនេះ ប្រសិនបើពលរដ្ឋអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមគោលការណ៍ច្បាប់។

លោក សុខ ឥសាន បន្តថា រដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីដោយមិនរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ ហើយដីណាគ្មានប្លង់រឹង ឬប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ គេដោះស្រាយតាមរយៈគណៈកម្មាធិការវិវាទដីធ្លីក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ តែបើដីមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ឬប្លង់រឹង ដោះស្រាយតាមប្រព័ន្ធតុលាការ។

លោក សុខ ឥសាន ថាថ្នាក់លើរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តាមឋានានុក្រម នឹងចាត់វិធានការចំពោះអ្នកពាក់ព័ន្ធ មកសួរនាំឲ្យបានច្បាស់លាស់ជុំវិញរឿងនេះ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរភូមិពិតជាដើរសួរនាំពលរដ្ឋថាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា៖ «គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អត់មានគោលការណ៍អីដែលធ្វើឲ្យច្បាប់ទេ កាលណាសួរចឹងបានន័យថា យើងអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហើយ ព្រោះសិទ្ធិសម្រេចរបស់ពលរដ្ឋឋិតក្នុងលក្ខណៈសម្ងាត់»។

កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំឃ្សឹម ស្រុកស្នួល បានទៅប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់ជាមួយមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) រឿងអាជ្ញាធរបានដើរស្រង់ឈ្មោះ និងសួរនាំពលរដ្ឋថា បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា ដែលនាំឲ្យអ្នកភូមិមានមន្ទិល និងបារម្ភពីសុវត្ថិភាព និងរឿងផ្ទាល់ខ្លួន ប្រសិនបើពួកគាត់ឆ្លើយមិនត្រូវគណបក្សណាមួយដែលគេចង់បាន។

ទោះជាយ៉ាងណា សមាជិកភូមិត្រពាំងឈូក ឧបសម្ពន្ធភូមិស្រែថ្មី មួយរូបដែលបានដើរសួរនាំពលរដ្ឋ លោក ឈុំ សាមុត ទទួលស្គាល់ថា លោកពិតជាបានសួរពលរដ្ឋថាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា ដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរធ្វើជំរឿនងាយស្រួលគ្រប់គ្រង។ លោកបញ្ជាក់ថា កិច្ចការងារនេះគឺជាបទបញ្ជាពីថ្នាក់លើ៖ «គោលបំណងចឹង បើបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជន គេនឹងវាស់វែងដីឲ្យឆាប់ៗ តែបើបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គេមិនគិតគូរឲ្យទេ»។

អនុប្រធានភូមិត្រពាំងឈូក ឧបសម្ពន្ធភូមិស្រែថ្មី លោក ឃី ឆាយ ទទួលស្គាល់ដែរថា លោកពិតជាបង្គាប់ឲ្យសមាជិកភូមិ ស្រង់ឈ្មោះពលរដ្ឋមែន តែការស្រង់នោះដើម្បីធ្វើជំរឿនសមាជិកបក្សកាន់អំណាច ពុំប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋទេ ហើយទង្វើនេះត្រូវអនុវត្តគ្រប់ឃុំទាំងអស់នៅស្រុកស្នួល៖ «ការងារបក្សគេស្រង់តាមសមាជិកបក្សគេទេ»។

ប៉ុន្តែជំទប់ទី១ ឃុំឃ្សឹម មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សាយ សំអុល បដិសេធថា អាជ្ញាធរពុំបានបង្គាប់ឲ្យសមាជិកភូមិ ដើរស្រង់ឈ្មោះពលរដ្ឋរឿងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាទេ។ លោកថា រឿងនេះគឺជារឿងមិនពិត៖ «ខ្ញុំអត់បានដឹងដែរទេ»។

ចំណែកឯជំទប់ទី២ ឃុំឃ្សឹម មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ស៊ីម ជី ទទួលស្គាល់ថា មេឃុំពិតជាបង្គាប់ឲ្យមេភូមិ និងសមាជិកភូមិ ចុះស្រង់ឈ្មោះពលរដ្ឋដែលបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណា ដែលនាំឲ្យពលរដ្ឋភ័យព្រួយ និងបារម្ភពីសុវត្ថិភាព។ លោកថា ពលរដ្ឋមួយចំនួនបានទៅសុំប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់នៅសមាគមអាដហុក ហើយកិច្ចការងារនេះ មេឃុំឃ្សឹម បានចាត់តាំងជំទប់ទី១ លោក សាយ សំអុល ជាអ្នកចាត់ចែងបញ្ជីឈ្មោះពលរដ្ឋណាដែលបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា៖ «តែខ្ញុំសួរទៅថ្នាក់ឃុំ គឺតម្រូវពីថ្នាក់ស្រុកឲ្យធ្វើចឹង»។

មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខែត្រក្រចេះ លោក ប៊ី វ៉ាន់នី ឲ្យដឹងថា សមាគមអាដហុកបានទទួលពាក្យបណ្ដឹងរឿងនេះហើយ ដែលពលរដ្ឋមានវិវាទដីធ្លីជាង ៧០០គ្រួសារបារម្ភខ្លាចក្រែងអាជ្ញាធរមិនដោះស្រាយដីធ្លីជូន ប្រសិនបើគាត់ឆ្លើយថាមិនបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ លោកថា សមាគមអាដហុក នឹងចុះស៊ើបអង្កេតរឿងនេះឆាប់ៗ និងអន្តរាគមន៍ទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ឲ្យបញ្ឈប់ទង្វើនេះដែលលោកចាត់ទុកថារំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងផ្ទុយពីក្របខ័ណ្ឌច្បាប់៖ «យើងនឹងចុះជួបជាមួយមេឃុំ ឬអាជ្ញាធរដែលគាត់បានធ្វើកិច្ចការងារហ្នឹង តាមរយៈពលរដ្ឋដែលបានប្ដឹងពួកយើង»។

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

សាកសពនគរបាលការពារព្រំដែនមួយរូប ត្រូវបានគេប្រទះឃើញអណ្ដែតនៅទន្លេសេកុង ជាប់ព្រំប្រទល់កម្ពុជា-ឡាវ ចំណុចក្បែរកោះឫស្សី នៃឃុំសន្តិភាព ស្រុកសៀមប៉ាង ខែត្រស្ទឹងត្រែង។

នគរបាលសន្និដ្ឋានថា មូលហេតុនៃការស្លាប់នេះ ដោយសារលិចទូកនៅគ្រាដែលគាត់បានចុះបំពេញបេសកកម្មការពារព្រំដែន ដែលធ្លាប់មានវិវាទជាមួយអាជ្ញាធរឡាវ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ នៅចំណុចអូរតាង៉ាវ និងអូរអាឡៃ។

ស្នងការរងទទួលបន្ទុកព្រំដែននៅខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក ឯក ស៊ីវ៉ាន់ដន ថ្លែងថា មន្ត្រីនគរបាលដែលស្លាប់នោះឈ្មោះ ប៊ុង នឿង ជាជនជាតិភាគតិចឡាវ មានស្រុកកំណើតនៅស្រុកសៀមប៉ាង បានស្លាប់ដោយសារលិចទូកនៅគ្រាគាត់ធ្វើដំណើរម្នាក់ឯងតាមដងទន្លេសេកុង កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី១២ ខែសីហា និងរកឃើញសាកសពនៅថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា៖ «ទាហានឡាវ ចេញទៅ មានការអនុញ្ញាតពីមេបញ្ជាការ ចុះទៅរកបន្លែ និងម្ហូបខ្លះទៅហូប។ គាត់ជាមន្ត្រីនគរបាលប៉ុស្តិ៍កោះឫស្សី។ យើងរកឃើញសពថ្ងៃទី១៤ ម៉ោង ៨:៤៥»។

លោក ស៊ីវ៉ាន់ដន អះអាងថា ការស្លាប់របស់នគរបាលរួបនោះ ពុំមែនដោយសារទាហានឡាវ បាញ់ទេ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រុមអ្នកអភិរក្សសត្វព្រៃរបស់រដ្ឋបាលជលផល អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ រួមនឹងសហគមន៍ ប្រកាសពីភាពជោគជ័យរបស់ខ្លួន ខណៈកូនក្រពើត្រី ឬអាចហៅថាក្រពើព្រៃ ចំនួន ៩ក្បាលបានញាស់ដោយជោគជ័យ បន្ទាប់ពីចិញ្ចឹម និងថែរក្សារយៈពេល ៦សប្ដាហ៍ក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សប្រភេទសត្វល្មូន ស្ថិតក្នុងស្រុកមណ្ឌលសីមា ខេត្តកោះកុង។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបន្ទាន់របស់សមាគមអង្គការអភិរក្សសត្វព្រៃ (Wildlife Conservation Society) ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា នេះឲ្យដឹងថា កូនក្រពើត្រីចំនួន ៩ក្បាលដែលទើបនឹងញាស់នេះ គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមពងក្រពើត្រីមួយសម្បុកមានចំនួន ១៩គ្រាប់ ដែលបានរកឃើញតាមបណ្តោយព្រែកស្រែអំបិល កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា។

មន្ត្រីផ្នែកទំនាក់ទំនងរបស់សមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ លោក អេង ម៉េងអីុ ថ្លែងថា ពងក្រពើត្រីមួយសម្បុកដែលមានពងចំនួន ១៩គ្រាប់នេះ គឺជាសម្បុកតែមួយគត់ដែលក្រុមអ្នកភូមិប្រទះឃើញក្នុងរយៈពេល ៦ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ លោក អេង ម៉េងអ៊ី បញ្ជាក់ទៀតថា ជាទូទៅ កូនក្រពើត្រីមួយសម្បុកអាចញាស់ចន្លោះពី ៥០% ទៅ ៧០% ប៉ុណ្ណោះ។

ក្រពើត្រី ជាពូជសត្វកម្រនៅលើសកលលោក។ វត្តមានរបស់វាមានតែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឥណ្ឌូនេស៊ី ឡាវ ថៃ និងប្រទេសវៀតណាម ប៉ុណ្ណោះ។ សត្វក្រពើត្រីនេះមានប្រមាណជាង ៤០០ក្បាលប៉ុណ្ណោះ ហើយភាគច្រើនគឺមាននៅប្រទេសកម្ពុជា។

មន្ត្រីផ្នែកទំនាក់ទំនងរបស់សមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ លោក អេង ម៉េងអីុ ឲ្យដឹងទៀតថា ក្រៅពីកូនក្រពើត្រីដែលទើបនឹងញាស់ មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សប្រភេទសត្វល្មូនខេត្តកោះកុង កំពុងចិញ្ចឹម និងថែរក្សាកូនក្រពើត្រីដែលមានទម្ងន់ចាប់ពី ៣ ទៅ ៥គីឡូក្រាមចំនួន ១១ក្បាល និងអណ្ដើកហ្លួងចំនួន ២១៦ក្បាលទៀតផង។ លោកថាអ្នកជំនាញកំពុងតែសិក្សាអំពីលទ្ធភាពផ្សេងៗ មុននឹងយកកូនក្រពើត្រីទាំងនេះលែងចូលទៅក្នុងទីជម្រកធម្មជាតិរបស់វាវិញ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ណែនាំដល់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនៅរាជធានី ខេត្ត ឲ្យប្រើប្រាស់ស្លាកគណបក្សប្ដូរតាមគំរូស្លាកថ្មី។

នៅក្នុងសេចក្ដីណែនាំដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា គណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានភ្ជាប់មកជាមួយនូវស្លាកគណបក្សនេះដែលត្រូវប្ដូរតាមគំរូថ្មី ដែលមានទម្រង់ជាគោលដូចជា៖ ស្លាកបញ្ឈរ ១,២ម៉ែត្រ គុណនឹង ១,៦ម៉ែត្រ ទំហំឡូហ្គោ (Logo) សញ្ញាព្រះអាទិត្យ ១ម៉ែត្រ គុណនឹង ១ម៉ែត្រ សងខាងឡូហ្គោប្រើពណ៌លឿង ឆ្វេង ស្ដាំ ទំហំ ១០សង់ទីម៉ែត្រៗ។ ទំហំខាងលើឡូហ្គោ ប្រើពណ៌លឿង ដោយសរសេរអក្សរខ្មែរថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅខាងលើអក្សរអង់គ្លេសថា ខេមបូឌា ណេស៊ិនណល រ៉េខ្យូស ផាតធី (Cambodia National Rescue Party) ទំហំ ២០សង់ទីម៉ែត្រៗ។ ចំណែកទំហំខាងក្រោមឡូហ្គោ ប្រើពណ៌លឿង ទំហំ ១០សង់ទីម៉ែត្រៗ សរសេរអក្សរថា សង្គ្រោះ បម្រើ ការពារ។ នៅខាងក្រោមបង្អស់នៃឡូហ្គោនេះ ប្រើផ្ទៃពណ៌ស ទំហំ ៣០សង់ទីម៉ែត្រ ជាសន្លឹកឆ្នោត មានសញ្ញាគ្រីស ឬធិច នៅក្នុងប្រអប់។

សេចក្ដីណែនាំនេះ គឺបន្ទាប់ពីច្បាប់គណបក្សនយោបាយដែលសមាជិកសភាបក្សកាន់អំណាចទើបធ្វើវិសោធនកម្មលើកទី២ថ្មី ដោយហាមគ្រប់គណបក្សនយោបាយមិនត្រូវប្រើប្រាស់សារជាសំឡេង រូបភាព ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬសកម្មភាពរបស់ទណ្ឌិតជាប់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬពីបទមជ្ឈិម ដើម្បីជាផលប្រយោជន៍នយោបាយសម្រាប់គណបក្សរបស់ខ្លួន។ ចំពោះគណបក្សណាដែលហ៊ានបំពាន ប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីច្បាប់នេះ គឺតុលាការអាចសម្រេចផ្អាកសកម្មភាពនយោបាយរយៈពេល ៥ឆ្នាំ ឬអាចរំលាយគណបក្សនោះចោលតែម្ដង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ម្នាក់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋជាង ១ពាន់នាក់រស់នៅភូមិចំនួន៧ ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ដែលបានផ្ដិតមេដៃប្ដឹងសុំប្ដូរតួនាទីប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទខេត្ត អះអាងថាបានផ្ដិតមេដៃដោយបង្ខំចិត្តលើលិខិតរៀបចំឡើងដោយមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ មួយក្រុម ដែលមានចេតនាយកធ្វើជាសំអាងថាគាត់មិនបានប្ដឹងប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ នោះទេ។

ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង រស់នៅភូមិឡាំមេះ ឃុំប៊ូស្រា ស្រុកពេជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌលគិរី លោកស្រី សង ប្រូ អះអាងថា លិខិតធ្វើឡើងដោយក្រុមមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ មានលក្ខណៈលួងលោមបង្ខំក្នុងភាពភ័យខ្លាច ឲ្យគាត់ផ្ដិតមេដៃថាមិនបានប្ដឹងប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទខែត្រ ពាក់ព័ន្ធរំលោភសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចនោះទេ។

ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលដែលប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក យន់ សារោម រួមទាំងមន្ត្រីថ្នាក់ក្រសួងបីនាក់ទៀត កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែសីហា បានមកដល់ផ្ទះគាត់ ហើយសរសេរលិខិតផ្ទាល់ដៃឲ្យគាត់ផ្ដិតមេដៃ ខណៈគាត់មានការភ័យខ្លាច ហើយបង្ខំចិត្តទទួលយកសំណូមពរ និងទទួលបានប្រាក់លួងចិត្ត ២ម៉ឺនរៀល អាវយឺត១ និងមួក១។

លោកស្រី សង ប្រូ បញ្ជាក់ថា ក្នុងស្ថានភាពជាស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចមិនចេះអក្សរ និងមិនមានអ្នកភូមិនៅជិតខាងជួយពិគ្រោះយោបល់ ទើបគាត់ផ្ដិតមេដៃដោយភ័យខ្លាច។ លោកស្រីបន្តថា បន្ទាប់ពីបានប្រឹក្សាជាមួយសហគមន៍ លោកស្រីបានធ្វើលិខិតបដិសេធលិខិតរៀបចំឡើងដោយមន្ត្រីមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ដាក់ជូនសមាគមអាដហុក ឲ្យជួយអន្តរាគមន៍រឿងនេះ៖ «បានផ្ដិតដោយបង្ខំចិត្ត។ អ៊ីចឹងគេបោក បើយើងផ្ដិតបានគេទៅវិញ។ យើងម្នាក់ឯងឈ្នះគេអត់រួចផងហ្នឹង»។

ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ជាង ១ពាន់នាក់កាលពីឆ្នាំ២០១៦ បានដាក់ពាក្យប្ដឹងប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ខេត្តមណ្ឌលគិរី ថាបានរំខានការប្រារព្ធទិវាជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោក ដែលជាប្រការរំលោភសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច ហើយទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរខេត្ត និងក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ផ្លាស់ប្ដូរតួនាទីមន្ត្រីរូបនោះ។

មន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ លោក ឃី ពិសិដ្ឋ បញ្ជាក់នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ថា លោកគឺជាមន្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមមន្ត្រីថ្នាក់ក្រសួងពីរនាក់ទៀត ដែលរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ណែនាំឲ្យចុះជួបពលរដ្ឋ ដើម្បីស្វែងរកអង្គហេតុជាក់លាក់ទាក់ទិនបណ្ដឹងចោទប្រកាន់ប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ខេត្តនេះ។ លោកថា ក្រុមការងារមិនបានបង្ខំ ឬបំភិតបំភ័យណាមួយទាក់ទិនការបញ្ជាក់របស់ពលរដ្ឋក្នុងលិខិតនេះទេ។ លោកថា ក្រុមការងារបានអញ្ជើញមេឃុំចូលរួមជាសាក្សី ខណៈក្រុមការងារជួបពិភាក្សាបញ្ហានេះពីសាមីជនទៀតផង៖ «យើងដឹងថាគាត់ជាដើមបណ្ដឹង ដល់សួរគាត់ទៅ គាត់ថាអត់បានប្ដឹងទេ។ យើងមានឃ្លីបសំឡេងគាត់ទៀត។ យើងបានសុំគាត់ថត គាត់ថាអត់ស្អីទេ»។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក សុក រដ្ឋា បញ្ជាក់ថា មន្ត្រីលោកកំពុងពិនិត្យទិដ្ឋភាពច្បាប់ពាក់ព័ន្ធលិខិតបដិសេធរបស់លោកស្រី សង ប្រូ ដែលបានដាក់មកការិយាល័យការពារសិទ្ធិមនុស្សឲ្យជួយអន្តរាគមន៍។ លោកថានឹងបញ្ជូនលិខិតបដិសេធនេះទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធស៊ើបអង្កេតផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋ៖ «ដើម្បីឲ្យមានវិធានការទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ ប្រសិនកិច្ចសន្យានេះធ្វើឡើងដោយការលួងលោម ឬបង្ខំ ឬដោយឆន្ទៈផ្ទុយច្បាប់ណាមួយ»។

លិខិតថតចម្លងដែលអាស៊ីសេរី ទទួលបានពីសមាគមអាដហុក មានស្នាមមេដៃ លោកស្រី សង ប្រូ ស្នាមមេដៃមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ បីនាក់ និងហត្ថលេខាបញ្ជាក់ថាបានឃើញពីមេឃុំប៊ូស្រា ចុះថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ឲ្យដឹងថា នាងខ្ញុំឈ្មោះ សង ប្រូ មិនបានផ្ដិតមេដៃប្ដឹងលោក យន់ សារោម ប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ករណីការប្រារព្ធទិវាជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកនោះទេ។ ដើម្បីចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតឡើងកន្លងទៅ នាងខ្ញុំផ្ដិតមេដៃស្តាំទុកជាសំអាង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកភូមិនៃឃុំពាម ស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បារម្ភខ្លាចសហគមន៍ព្រៃឈើដែលពួកគេធ្លាប់អាស្រ័យផលជាយូរមកហើយនោះ នឹងក្លាយជាវាលរហោឋាន ហើយដីត្រូវគេវាស់ចែកគ្នា។ តំណាងសហគមន៍សង្ស័យថា មេភូមិមេឃុំចង់ផ្ចាញ់ផ្ចាលលោក ដែលគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយអាចអាជ្ញាធរភូមិឃុំឃុបឃិតជាមួយជនល្មើស ដើម្បីបំផ្លាញព្រៃឈើ។

តំណាងសហគមន៍ព្រៃឈើឃុំពាម និងអ្នកភូមិពីរនាក់ដែលកំពុងដើរល្បាតព្រៃសហគមន៍ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ថា ផ្ទៃដីព្រៃសហគមន៍ប្រមាណ ៦០ហិកតារ ត្រូវបានកូនប្រសាមេឃុំពាម និងកូនមេភូមិច្រកថ្កូវ ទន្ទ្រានយកធ្វើកម្មសិទ្ធិ។ ពួកគេថា សកម្មភាពនេះបានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្លះជ្រួលច្របល់ចូលចាប់ដីសហគមន៍ដោយមានការបើកដៃពីមេភូមិឈ្មោះ សួស សារ៉េម និងមេឃុំឈ្មោះ យី ផេង។

ប្រធានគណៈកម្មការសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំព្រះធាតុ ឃុំពាម លោក ប៊ុន យ៉ូន មានប្រសាសន៍ថា ការទន្ទ្រានព្រៃយកដីធ្វើកម្មសិទ្ធិ កើតមានកាន់តែខ្លាំងចាប់តាំងពីអំឡុងថ្ងៃបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ បន្ទាប់ពីលោកចេញមុខឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនលេខរៀងទី៤ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំពាម។ ចាប់តាំងពីលោកចេញមុខគាំទ្របក្សប្រឆាំងមក មេភូមិមេឃុំបើកដៃឲ្យពលរដ្ឋបំផ្លាញព្រៃឈើតែម្ដង៖ «សហគមន៍ដែលខ្ញុំខំទប់ស្កាត់រាល់ថ្ងៃ ទប់ស្កាត់មិនបានដោយសារអាជ្ញាធរដែនដីគិតតែគំរាមកំហែង ដាក់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យកាប់ឆ្ការ។ ឥឡូវឲ្យខ្ញុំទប់ស្កាត់ម៉េចបាន បើអាជ្ញាធរដែនដីដើរប្រកាសប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដើរកាប់ដើរឆ្ការអ៊ីចឹង។ សួស សារ៉េម ម្សិលមិញដើរប្រាប់នៅភូមិថ្មកែវ ឲ្យដើរកាប់ដើរឆ្ការទៅ គាត់ថាមិនមែនដីព្រៃអាពួកអស់ហ្នឹងជាអ្នកដាំទេ។ ខ្ញុំមានវិធានការមួយសាហើយ តែវាគ្មានប្រសិទ្ធភាព ដាក់មេដៃទៅ (សាលាខេត្ត) មេភូមិឃុំ និយាយថាមេដៃដែលដាក់សុទ្ធតែគណបក្សប្រឆាំង»។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ មេភូមិច្រកថ្កូវ លោក សួស សារ៉េម បដិសេធមិនអត្ថាធិប្បាយដោយប្រាប់ថា លោកកំពុងជាប់រវល់ ខណៈមេឃុំពាម លោក យី ផេង ទូរស័ព្ទមិនអាចទាក់ទងបាននៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា។

ចំណែកអភិបាលស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ លោក វន ស៊ីផា បញ្ជាក់ថា បញ្ហានេះមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនយោបាយនោះទេ ប៉ុន្តែប្រធានគណៈកម្មការសហគមន៍រូបនោះអសមត្ថភាព មិនអាចទប់ស្កាត់បទល្មើសក្នុងដែនសហគមន៍ដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង បែរជាចោទដាក់គេដាក់ឯង។ ក្នុងនាមលោកជាអាជ្ញាធរស្រុក បានខ្នះខ្នែងការពារព្រៃសហគមន៍ ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយអ្វីឡើយ៖ «ហើយខ្ញុំបានជំរុញឲ្យរដ្ឋបាលព្រៃឈើបញ្ជូនមកតុលាការ ហើយស៊ើបសួរចុះស៊ើបសួរឡើង អាអ្នកចាប់ហ្នឹងគ្រាន់តែជាអ្នកដែលគេជួលមកទេ។ អ៊ីចឹងវាពិបាក វាមានយុទ្ធសាស្ត្រវាច្រើនណាស់។ យើងខ្ញុំខំប្រឹងគាំទ្រណាស់ដែរ គ្រាន់តែគាត់រាយការណ៍មក កម្លាំងយើងចុះទៅក៏ឃាត់មិនបានអ៊ីចឹងទៅណា។ ប៉ុន្តែខ្ញុំក៏សួរដែរ តើអ្នកឯងមកពីណា? សុទ្ធតែប្រជាជនមកពីក្រៅភូមិ ក្រៅស្រុកហ្នឹងទៅទៀត»។

លោក វន ស៊ីផា និងនាយផ្នែករដ្ឋបាលព្រៃឈើកំពង់ត្រឡាច លោក ឯម វិចិត្រ អះអាងស្រដៀងគ្នាថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចគាំទ្រ និងការពាររាល់ផលប្រយោជន៍រួមរបស់ពលរដ្ឋ។ អ្នកទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ កំពុងឋិតនៅក្នុងនីតិវិធីរបស់តុលាការ បន្ទាប់ពីមន្ត្រីជំនាញកំណត់មុខសញ្ញា និងកសាងសំណុំរឿងចំនួនពីរករណីបញ្ជូនទៅតុលាការ ហើយកំពុងតាមដានអ្នកប្រព្រឹត្តិបទល្មើសថ្មីៗទៀត។

ព្រៃសហគមន៍ភ្នំព្រះធាតុ មានទំហំ ៦៨២ហិកតារ មានពលរដ្ឋចំនួន ៨ភូមិកំពុងអាស្រ័យអនុផលព្រៃឈើ។ បច្ចុប្បន្ន ព្រៃសហគមន៍ប្រមាណ ៦០ហិកតារ ត្រូវបានបំផ្លាញ ហើយមានសកម្មភាពរុករានកាន់តែខ្លាំង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលមានគោលជំហរយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការធានាពីសុខសន្តិភាព និងសុវត្ថិភាពជូនម្ចាស់ឆ្នោត និងភាគីពាក់ព័ន្ធនៅរាល់អំឡុងពេលដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត។ ការបញ្ជាក់ជំហរដូចនេះរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ស្របពេលអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ចង់ឃើញបរិយាកាសនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅឆ្នាំ២០១៨ ប្រព្រឹត្តទៅមិនមានការគំរាមកំហែង និងស្ងប់ស្ងាត់។

មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ថ្លែងការពារថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពុំដែលព្រងើយកន្តើយចំពោះស្ថិរភាពនយោបាយដែលរកបានមកដោយលំបាកនេះឡើយ ជាពិសេសរាល់ពេលមានការបោះឆ្នោតម្ដងៗ ការរក្សាពីបរិយាកាសឲ្យបានស្ងប់ស្ងាត់ ទាំងមុន និងក្រោយពេលបោះឆ្នោត គឺជាទិសដៅទីមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលចង់បានបំផុត។

ការថ្លែងដូចនេះរបស់ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក កែវ រ៉េមី ក្រោយពេលជំនួបទ្វេភាគីជាមួយប្រតិភូជប៉ុន ដែលដឹកនាំដោយអគ្គនាយករងនៃការិយាល័យកិច្ចការបរទេសនៃក្រសួងការបរទេសជប៉ុន លោក ម៉ាសាតូ អូតាកា (Masato Otaka) កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៥ សីហា។ ជំនួបបិទទ្វារនេះ រៀបចំឡើងនៅការិយាល័យរបស់គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ស្ថិតក្នុងខណ្ឌទួលគោក ក្រុងភ្នំពេញ។

អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង និងជាអ្នកធ្លាប់រិះគន់រដ្ឋាភិបាលដោយមិនសំចៃមាត់រូបនេះ បញ្ជាក់ជំហរថា គណបក្សកាន់អំណាចមិនធ្វេសប្រហែសសោះឡើយរឿងសន្តិសុខ និងបរិយាកាសស្ងប់ស្ងាត់នៅក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត ហើយការបោះឆ្នោតដែលមិនមានអំពើហិង្សានោះហើយ គឺជាវត្ថុបំណងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលតែងក្រើនរំឭកមន្ត្រីនៅក្នុងជួរគណបក្ស។ លើសពីនេះទៀត រដ្ឋាភិបាលបារម្ភបំផុតចំពោះការបង្កើតឲ្យមានព្រឹត្តិការណ៍ដែលនាំឲ្យរំខានទៅដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ លោកបន្តថា «សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីទាក់ទងប្រជុំនៅក្នុងគណបក្ស សន្និបាតបក្ស និងមហាសន្និបាតបក្ស ណែនាំថ្នាក់ដឹកនាំគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់ ថាឲ្យធានារក្សាសន្តិសុខជូនដល់អ្នកបោះឆ្នោតឲ្យបាន»។

ការអះអាងដូចនេះរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ធ្វើឡើងមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពេលអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា គឺអ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) ប្រាប់គណបក្សប្រឆាំងថា អ្នកស្រីចង់ឃើញបរិយាកាសនៃការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ ប្រព្រឹត្តទៅដោយគ្មានការគំរាមកំហែង និងគ្មានការបំភិតបំភ័យ។

បើទោះជារដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់របស់ខ្លួនអះអាងពីភាពស្អាតស្អំ ដើម្បីបញ្ចៀសនូវការចោទប្រកាន់បែបណាក៏ដោយចុះ តាមរយៈការកែប្រែច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយម្ដងជាពីរដងក្នុងដំណាក់កាលចុងក្រោយនេះយ៉ាងតក់ក្រហល់ តាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន នោះ ត្រូវរងការរិះគន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលថា គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីកម្ទេចបក្សប្រឆាំងទៅវិញទេ ប៉ុន្តែបញ្ហានេះ តែងត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលច្រានចោលជាញឹកញាប់។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលថ្លែងការពារថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ តាក់តែងឡើងមិនមែនសម្រាប់បក្សនយោបាយណាមួយឡើយ ពោលត្រូវដាក់ឲ្យអនុវត្តគ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ រួមទាំងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ផង។

ផ្ទុយពីការចោទប្រកាន់នេះ លោក កែម រ៉េមី ថ្លែងការពារថា ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ គឺជាច្បាប់ដែលឆ្លងកាត់ការសិក្សាពីបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿនមួយចំនួន ហើយបានពិគ្រោះយោបល់ដ៏ម៉ត់ចត់របស់ក្រុមអ្នកជំនាញ មុននឹងដាក់ឲ្យរដ្ឋសភាអនុម័ត។ លោកបន្តថា «ច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ឬក៏ច្បាប់ទាក់ទងអង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺជាដំណើរការនៃការស្រាវជ្រាវម៉ត់ចត់របស់រដ្ឋាភិបាល ដែលយកលំនាំតាមបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនលើសាកលលោក។ ច្បាប់នេះអាចនិយាយបានថាមានលក្ខណៈបែបបទអន្តរជាតិ ដែលមិនខុសពីគេ។ និយាយឲ្យចំទៅ អត់ខុសពីគេទេ គឺដូចគ្នា។ ឧទាហរណ៍ដូចវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយ គឺយើងទម្រង់នៃប្រទេសដាណាម៉ាក (Denmark) ព័រទុយហ្គាល់ (Portugal) ម៉ាឡេស៊ី (Malaysia) ឥណ្ឌូនេស៊ី (Indonesia) និងសហគមន៍អឺរ៉ុប ជាដើម»។

នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៨ មកដល់ សង្កេតឃើញថាមានអ្នកនយោបាយជើងចាស់ និងប្រមុខគណបក្សនយោបាយដែលពុំមានសំឡេងនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ត្រូវរងការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការ និងចាប់ឃុំខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ។ បទចោទដែលស្ថិតក្រោមការរិះគន់ដ៏ចម្រូងចម្រាសទាំងនោះ មានការបកស្រាយដោយអ្នកច្បាប់ដែលគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល និងតំណាងអយ្យការអមតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ថាជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌផ្សេងក្រៅពីរឿងនយោបាយទៅវិញ ជាដើម។

យ៉ាងនេះក្ដី នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា និកហ្វិច (NICFEC) លោក សំ គន្ធាមី យល់ឃើញថា នេះជាកង្វល់យ៉ាងធំរបស់សង្គមស៊ីវិលចំពោះដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រក្នុងពេលខាងមុខ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ថ្វីបើនៅពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលអះអាងពីការការពារបរិយាកាសនៅអំឡុងពេលបោះឆ្នោតក្ដី សង្កេតឃើញថាមានអ្នកនយោបាយបន្តបន្ទាប់ត្រូវចាប់ខ្លួន ទោះជាបទល្មើសអ្វីផ្សេងក៏ដោយចុះ ក៏និន្នាការនេះហាក់បង្ហាញពីសម្ពាធផ្នែកនយោបាយមួយដែរ។ លោកបន្តថា «ការចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ធ្វើឲ្យយើងមានការបារម្ភដែរ ព្រោះអីបរិយាកាសមិនសូវល្អ។ ជួនកាលគេភ័យខ្លាច ព្រោះធម្មតាទេចាប់ខ្លួនអ្នកនយោបាយ ទោះបីជាករណីព្រហ្មទណ្ឌក៏ដោយ»។

អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត រំពឹងថា គ្រប់សមភាពភាគីពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតខាងមុខ មានអ្នកនយោបាយ សង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោត អាចមានឱកាសក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់ស្មើគ្នា និងធ្វើការសម្រេចចិត្តមួយដ៏ត្រឹមត្រូវ ដោយគ្មានការគាបសង្កត់ និងគ្មានការបំភិតបំភ័យ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ពលរដ្ឋដែលមានជម្លោះដីធ្លីនៅឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍ ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត ប្រាប់ថា ក្រោយកើតអំពើហិង្សារវាងសន្តិសុខក្រុមហ៊ុនការពារដីឲ្យអនុប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ជាមួយអ្នកភូមិតេជោអង្កាញ់ និងមានកងកម្លាំងចម្រុះចុះចាប់ និងដុតផ្ទះពលរដ្ឋលើដីមានជម្លោះកាលពីថ្ងៃទី១០ សីហា មក ពួកគេបាននាំគ្នារត់គេចចេញពីផ្ទះ ព្រោះខ្លាចមានការចាប់ខ្លួនជាបន្តទៀត។

ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីម្នាក់នៅភូមិតេជោអង្កាញ់ លោក ប៉ូ សម្បត្តិ ឲ្យដឹងថា អ្នកភូមិជាង ២០០នាក់កំពុងគេចចេញពីផ្ទះ ក្រោយពេលដែលអ្នកភូមិឮថា នឹងមានការចាប់ខ្លួនជាបន្តទៀត ករណីជម្លោះដីធ្លី ហិង្សាជាមួយសន្តិសុខក្រុមហ៊ុន ហ្វឺស បាយអូថេក អេហ្គ្រីខលឈឺរ័ល (First Bio-Tech Agricultural (Cambodia) Co., Ltd.) ដែលអ្នកភូមិអះអាងថាជារបស់អ្នកស្រី ចាន់ សុធា អនុប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា។

លោក ប៉ូ សម្បត្តិ អះអាងថា ក្រោយការចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋ ២នាក់ និងអ្នកកាសែតម្នាក់កាលពីថ្ងៃទី១១ សីហា បញ្ជូនទៅតុលាការខេត្តកំពត រួចមក នៅថ្ងៃទី១៥ សីហា បុរសម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ភ័ក្រ រស់នៅភូមិតេជោអង្កាញ់ ត្រូវបានកងកម្លាំងចម្រុះរបស់ឃុំ ចាប់ខ្លួននៅពេលជិះម៉ូតូតាមផ្លូវទៅទិញអីវ៉ាន់។ ពលរដ្ឋដែលអះអាងថាផ្ទះគាត់ត្រូវបានសន្តិសុខក្រុមហ៊ុនដុតចោលរូបនេះ ប្រាប់ថា បច្ចុប្បន្នពួកលោកកំពុងគេចខ្លួន ក្រោយពេលឮដំណឹងថា មេឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍ បញ្ជាឲ្យតាមចាប់ខ្លួនអ្នកភូមិ៖ «ដោយសារកំហឹងប្រជាពលរដ្ឋយើង គាត់ (ក្រុមហ៊ុន) មកដុត ដុតបំផ្លាញផ្ទះសម្បែង។ គាត់ឈឺចាប់ណាស់។ ដល់ឈឺចាប់ណាស់ ក្រុមហ៊ុនគាត់ដឹកសាំង ដឹងសាំងប្រហែលកន្លះឡានមក ដើម្បីយកមកកម្ទេចទៀត ចឹងគាត់ការពារផ្ទះ និងលំនៅឋានគាត់ គាត់ (ពលរដ្ឋ) ទប់អត់បាន វា (សន្តិសុខក្រុមហ៊ុន និងទាហានង៧០) បាញ់អ្ហា បាញ់ស្រោចមកលើប្រជាពលរដ្ឋ ប្រជាពលរដ្ឋខឹងពេក សុខចិត្តថាស្លាប់ក៏ស្លាប់ចុះ បបួលគ្នាទៅកម្ទេច តែកម្ទេចតែឡានក្រុមហ៊ុនមួយទេ»។

កាលពីថ្ងៃទី១០ សីហា អ្នកភូមិតេជោអង្កាញ់ និងសន្តិសុខក្រុមហ៊ុន ហ្វឺស បាយអូថេក អេហ្គ្រីខលឈឺរ័ល (First Bio-Tech Agricultural (Cambodia) Co., Ltd.) បានប៉ះទង្គិចគ្នាបង្កជាហិង្សា ដោយអ្នកភូមិអះអាងថាកើតចេញពីខាងប្រជាការពារភូមិ និងទាហាន «ង៧០» ការពារដីឲ្យក្រុមហ៊ុន ដែលបានបាញ់រះដោយប្រើកាំភ្លើងវែងប្រភេទអាកា (AK) បាញ់ឡើងលើគំរាមអ្នកភូមិ និងគ្រាប់ខ្លះបាញ់តម្រង់អ្នកភូមិបណ្ដាលឲ្យអ្នកភូមិខឹងសម្បា ក៏បានវាយបំបែកកញ្ចក់ឡានក្រុមហ៊ុនមួយគ្រឿង។ ចំណែកឡានរបស់កងរាជអាវុធហត្ថ អ្នកភូមិអះអាងថាមិនបានវាយកម្ទេចដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។

មេឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍ លោក សាន់ គ្រីយ៉ា បដិសេធព័ត៌មានថា លោកបញ្ជាឲ្យកងកម្លាំងឃុំចុះចាប់ពលរដ្ឋ ដោយលោកសំអាងថា លោកគ្មានសិទ្ធិនោះទេ៖ «ខ្ញុំគ្មានសិទ្ធិណាបញ្ជាឲ្យចាប់ប្រជាពលរដ្ឋទេ ត្រូវចាំប៉ុណ្ណឹងបានហើយណា»។

ក្រោយការប្រើហិង្សាដាក់គ្នា កងកម្លាំងចម្រុះខេត្តកំពត នៅថ្ងៃទី១១ សីហា បានឃាត់ខ្លួនអ្នកភូមិ ២នាក់ ឈ្មោះ ព្រឿង ប្រាណ និងឈ្មោះ សុខ ពិសី ព្រមទាំងអ្នកយកព័ត៌មានឲ្យកាសែតអំណាចប្រជាជនម្នាក់ឈ្មោះ ជា ស៊ីថា បញ្ជូនទៅតុលាការ។

ព្រះរាជអាជ្ញារងអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តកំពត លោក ខាន់ សុផល ឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា បុរសទាំង ៣នាក់ដែលសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១១ សីហា ត្រូវបានបញ្ជូនទៅចៅក្រមស៊ើបសួរ និងបានឃុំខ្លួន ដោយចោទបីបទល្មើស គឺបទហិង្សាមានស្ថានទម្ងន់ទោស បទធ្វើឲ្យខូចខាតមានស្ថានទម្ងន់ទោស និងបទប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិសាធារណៈ៖ «ចៅក្រមគាត់សម្រេចឃុំខ្លួនអស់ហើយណា។ បាទ! ឃុំខ្លួនទាំង៣»។

សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មានយល់ឃើញថា ការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងបំពេញការងារ គឺជាទង្វើខុសឆ្គង និងរំលោភសិទ្ធិអ្នកសារព័ត៌មាន ហើយវាអាចជាការបិទបាំងរឿងអ្វីម្យ៉ាងដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអាជ្ញាធរ។

មន្ត្រីអង្កេតនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តកំពត លោក ហេង ភារៈ ហៅការឃាត់ខ្លួន និងការចោទប្រកាន់អ្នកយកព័ត៌មានដែលកំពុងបំពេញភារកិច្ចនៅខេត្តកំពត ជាការរឹតត្បិតសេរីភាព និងជាការគំរាមកំហែងដល់អ្នកសារព័ត៌មានទូទៅ៖ «អ្នកកាសែតគាត់ទៅហ្នឹង គឺគាត់បានពាក់កាតរបស់គាត់ ពាក់អី។ គាត់មានឧបករណ៍សម្រាប់យកព័ត៌មាន មានន័យថាគាត់ចុះទៅបំពេញការងារយកព័ត៌មាន។ ចឹងហើយ កាលដែលចុះទៅយកព័ត៌មាន មានការចាប់ខ្លួនចឹង អាហ្នឹងគឺជាការរឹតត្បិតសេរីភាពទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន ក៏ដូចជាការគំរាមកំហែងអ្នកសារព័ត៌មានដទៃទៀតឲ្យមានការភ័យខ្លាច»។

អ្នកភូមិទាំង ៦ភូមិនៃឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍ ស្រុកឈូក អះអាងស្រដៀងគ្នាថា ចាប់តាំងពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចេញអនុក្រឹត្យឲ្យបង្កើតភូមិតេជោទាំង៦ នោះមក ក្រុមហ៊ុន និងអ្នកមានអំណាចតែងរំលោភយកដី កាប់បំផ្លាញផ្ទះ ដុតផ្ទះ និងយកគ្រឿងចក្រទៅឈូសបំផ្លាញដំណាំរបស់ពួកគាត់ និងប្ដឹងពួកគាត់ទៅតុលាការជាបន្តបន្ទាប់។ អ្នកភូមិស្នើយ៉ាងទទូចឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចុះទៅមើលស្ថានភាព និងស្ដាប់ពីទុក្ខលំបាកពិតប្រាកដរបស់អ្នកភូមិ ជាជាងស្ដាប់តាមរបាយការណ៍របស់មន្ត្រីនៅមូលដ្ឋាន៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រតិបត្តិករទេសចរណ៍ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ស្នើឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ លើកលែងការយកលុយ ៨ពាន់រៀល ពីទេសចរជាតិ ដែលចេញទៅកម្សាន្តតាមបណ្ដាកោះនានា នៅក្នុងខេត្តនេះ។

ចំណែកអភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ ស្នើដល់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ ឬទូកដឹកទេសចរ ឲ្យជួយផ្សព្វផ្សាយដល់ទេសចរ និងសហការជាមួយរដ្ឋបាលខេត្តឲ្យបានទាំងអស់គ្នា ដើម្បីរួមសហការអភិវឌ្ឍខេត្តទេសចរណ៍មួយនេះឲ្យរីកចម្រើន។

ប្រតិបត្តិករទេសចរណ៍ក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ ឬទូកដឹកទេសចរ ចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះមួយចំនួន ថ្លែងថា ពួកគេគ្មានសិទ្ធិជំទាស់ការកំណត់ឲ្យទេសចរត្រូវបង់លុយ ៨ពាន់រៀល (៨.០០០) ជូនរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ទេ ប៉ុន្តែស្នើឲ្យរដ្ឋបាលខេត្ត ត្រូវដាក់តុអង្គុយរង់ចាំយកលុយនៅតាមផែកប៉ាល់ ឬទូកទេសចរណ៍នីមួយៗ ដោយខ្លួនឯង និងឲ្យមានរបៀបរៀបរយ។

អ្នកស្រី ស៊ុយ ស្រីមុំ នាយិកាក្រុមហ៊ុន ស្ពីឌី ហ្វើរី ខេមបូឌា (Speed Ferry Cambodia) ស្នើដល់រដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ពិសេសប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល គួរមានការលើកលែងការបង់លុយ ៨ពាន់រៀល ចំពោះភ្ញៀវជាតិ ត្បិតពួកគេមិនសប្បាយចិត្តទេ៖ «រៀបចំធ្វើម៉េចកុំឲ្យមានភាពរញ៉េរញ៉ៃ ហើយសំណូមពរមួយទៀត ភ្ញៀវទេសចរខ្មែរ ឬប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើង បើសិនជារដ្ឋបាលខេត្តអាចលើកលែងបានក៏លើកលែងទៅ ពីព្រោះតំបន់ទេសចរណ៍ណាក៏គេលើកលែងមិនយកលុយបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងហ្នឹងដែរ សូម្បីតែប្រាសាទអង្គរវត្ត ក៏គេមិនយកលុយភ្ញៀវទេសចរជាតិដែរ»។

កាលពីថ្ងៃទី១០ និងថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ដែលមន្ត្រីរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ចាប់ផ្ដើមដាក់តុចាំយកលុយ ៨ពាន់រៀល ពីទេសចរជាតិ អន្តរជាតិ ចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះនាផែកប៉ាល់ ឬទូកទេសចរណ៍ឆ្នេរអូរឈើទាល ខេត្តព្រះសីហនុ ទេសចរជាតិមួយចំនួនបានតវ៉ា និងមិនព្រមបង់លុយ ៨ពាន់រៀលជូនរដ្ឋបាលខេត្តទេ។

ទេសចរជាតិភាគច្រើនបានរអ៊ូរទាំចំពោះការតម្រូវឲ្យពួកគេបង់លុយ ៨ពាន់រៀលជូនរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ហើយបានសំណូមពរដល់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យពិចារណាចំពោះការកំណត់ឲ្យទេសចរចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះក្នុងម្នាក់ៗ ត្រូវបង់លុយ ៨ពាន់រៀល បន្ថែមពីលើតម្លៃទិញសំបុត្រទូក ឬសំបុត្រកប៉ាល់។

អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី ស្នើឲ្យរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ ពិសេសប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ឲ្យពិចារណាចំពោះបញ្ហានេះ៖ «ដើម្បីអនុវត្តឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ហើយធ្វើឲ្យអ្នកចូលរួមគាត់រីករាយសប្បាយចិត្តចូលរួមក្នុងការបង់ប្រាក់ ៨ពាន់រៀលដោយសប្បាយចិត្ត ហើយយើងក៏បានផលប្រយោជន៍ទាំងអស់គ្នា ដោយមិនមានកើតមានផលទំនាស់ផ្សេងៗកើតឡើង គួរតែកំណត់លក្ខខណ្ឌសម្រាប់ភ្ញៀវដែលគួរបង់។ ឧទាហរណ៍ទេសចរបរទេសតម្រូវឲ្យបង់ចំនួនប៉ុន្មាន?»។

អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន មានប្រសាសន៍ថា ការតម្រូវឲ្យទេសចរជាតិ អន្តរជាតិ ដែលចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះត្រូវបង់ថវិកា ៨ពាន់រៀលជូនរដ្ឋបាលខេត្ត គឺយោងទៅតាមចំណាររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលិខិតរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។ លោក យន្ត មីន បន្តថា ការយកលុយនេះ ជាការពង្រឹងការគ្រប់គ្រងលើវិស័យទេសចរណ៍ និងប្រាក់ចំណូលស្របតាមនីតិវិធីហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចជាគោលការណ៍ចំនួន ៣ចំណុច។

លោកថា ការតម្រូវឲ្យភ្ញៀវបង់លុយ ៨ពាន់រៀលជូនរដ្ឋបាលខេត្តពេលនេះ ដើម្បីយកទៅប្រើប្រាស់លើការងារអភិវឌ្ឍន៍សណ្ដាប់ធ្នាប់ អនាម័យ បរិស្ថានឆ្នេរ និងការងារថែរក្សាសន្តិសុខសុវត្ថិភាពជូនទេសចរ៖ «ប្រទេសជិតខាងក៏ដូចគ្នា ហើយខេត្តដទៃក៏គេតម្រូវឲ្យទេសចរបង់លុយនេះដែរ ប៉ុន្តែដោយសារតែខេត្តព្រះសីហនុ យើងមិនធ្លាប់យកលុយ ដូច្នេះហើយជាទៅជារឿងថ្មីៗ ធ្វើឲ្យទេសចរមិនចូលរួម។ សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរម្នាក់ចេញទៅកម្សាន្តតាមកោះនានាហ្នឹង គឺត្រូវបង់ ៨ពាន់រៀល។ រឿងនេះតាមខ្ញុំគិត ក៏ដូចអ្នកខ្លះគិតដែរ ថាគេមិនស្ដាយអីទេលុយ ៨ពាន់រៀលនោះ សម្រាប់អ្នកដើរកម្សាន្ត ប៉ុន្តែសម្រាប់បងប្អូនអាជីវករ ឬប្រតិបត្តិករហ្នឹងគាត់មិនទាន់យល់ពីបញ្ហាហ្នឹង គាត់អត់ឯកភាព»។

យ៉ាងនេះក្តី ទាំងម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូន ជាពិសេសទេសចរជាតិ បានសំណូមពរដល់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យពិចារណាឡើងវិញ ឬមិនត្រូវយកលុយពីភ្ញៀវជាតិនោះទេ ព្រោះពួកគេមិនពេញចិត្តការកំណត់ឲ្យបង់លុយ ៨ពាន់រៀលជូនរដ្ឋបាលខេត្តនោះទេ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមខ្លះបារម្ភថា មន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់ជាច្រើនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួននោះ អាចនាំឲ្យមានវណ្ណៈសង្គមពិសេសមួយ ដែលក្រុមយោធាចេញមុខការពារអំណាចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីជាថ្នូរនឹងការការពារទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលបដិសេធការចោទប្រកាន់នេះ។

អ្នកវិភាគនយោបាយក្នុងស្រុកវាយតម្លៃថា កម្ពុជាកំពុងបោះជំហានដ៏ធំរបស់ខ្លួនទៅរកវណ្ណៈសង្គមពិសេសមួយ ហើយប្រើប្រាស់អំណាចទាំងនោះដើម្បីកេងប្រវ័ញ្ចលុយជាតិ និងផលលប្រយោជន៍ផ្សេងៗទៀតសម្រាប់គ្រួសាររបស់ខ្លួន។

ការវិវត្តន៍ដែលគួរភ័យខ្លាចនេះ ជាបញ្ហាដែលធ្លាប់កើតមាននៅក្នុងប្រទេសដែលឆ្លងកាត់សង្គ្រាម និងរបបផ្ដាច់ការហើយឈានទៅចាប់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី។

អ្នកវិភាគឯករាជ្យលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា ដោយសារតែមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់របស់ខ្មែរមួយចំនួនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនដូចជាករណីដីធ្លី ករណីភាគហ៊ុនក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកជាដើមនោះ អាចនាំឲ្យក្រុមយោធាក្លាយទៅជាក្រុមមួយ ឬវណ្ណៈមួយដែលនាំឲ្យពួកគេចេញមុខការពារអំណាចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏ដូចជាការពារអំណាច និងទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនឯងអ៊ីចឹងដែរ៖ «ប្រទេសមានបញ្ហាដែលគេហៅថា បញ្ហាអង្គរក្ស គឺយោធានេះឯង ហើយមួយទៀតពាក់ព័ន្ធជាមួយគ្នាហ្នឹងគឺការប្រើប្រាស់កងប្រដាប់អាវុធហ្នឹង គឺធានាសន្តិសុខ និងរបបគ្រប់គ្រងហ្នឹងទៅ ហើយក្រុមយោធាហ្នឹងបានក្លាយទៅក្រុមពិសេសមួយដូចជាវណ្ណៈអ៊ីចឹងដែលការពារផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯងជាជាងការពារប្រយោជន៍ជាតិ»។

លោកបន្តថា បញ្ហានេះដោយសារតែកម្ពុជា នៅមិនទាន់មានយន្តការតាមដាន ឬត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពរបស់យោធា និងកងកម្លាំងនគរបាល។ ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ គេសង្កេតឃើញមេបញ្ជាការកងទ័ពជាច្រើនបានចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងចំពោះកិច្ចការថែរក្សាសន្តិសុខច្រើនជាងកិច្ចការពារបញ្ហាព្រំដែន តាមរយៈការធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ប្រឆាំងនឹងបដិវត្តន៍ពណ៌ ឬការធ្វើសមយុទ្ធក្នុងន័យដាក់សម្ពាធដល់គណបក្សប្រឆាំងជាដើម។

ក្នុងពិធីប្រារព្ធខួបលើកទី៨ នៃការបង្កើតទីបញ្ជាការកងអង្គរក្សរបស់មេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញ កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅ អគ្គមេបញ្ជាការកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ លោក ប៉ុល សារឿន បានចេញបទបញ្ជាឲ្យកងអង្គរក្សការពារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងគ្រួសារ ហើយការពារកុំឲ្យមានបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជា។

ចំណែកលោកឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាសបួន ជា តារា កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ ក៏ធ្លាប់បានរំឭកថា កងទាហានទាំងអស់ជារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយសារមានតែលោក ហ៊ុន សែន ទេដែលជាអ្នកចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាដឹកនាំបញ្ជាកងទ័ព។

ចំណែកលោក ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ កន្លងមកព្រមានវាយបំបែកធ្មេញចំពោះជនណាដែលហ៊ានតវ៉ាលទ្ធផលបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។

ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលខ្លះនិយាយថា ខណៈក្រុមមេបញ្ជាការកងទ័ព គ្រាក់ៗមួយចំនួនបានចេញមុខការពាររបបដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន ដូច្នេះ ហាក់ធ្វើឲ្យកម្ពុជា កំពុងខិតទៅរករបបយោធានិយមអ៊ីចឹងដែរ។

អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ឡឺ ឡាយស្រេង មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើក្រុមមេទ័ពកំពូលៗរបស់ជាតិ ចេញមុខការពារអំណាចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដូច្នេះកម្ពុជា កំពុងបោះជំហានកាន់តែខ្លាំងទៅរបបយោធានិយមដ៏ពិតប្រាកដ៖ «បើធ្វើអ៊ីចឹងគឺវាជារបបយោធាសុទ្ធសាធហើយ។ ប៉ុន្តែរបបយោធានហ្នឹង អាចបរាជ័យណា។ មិនមែនតែស្រុកខ្មែរទេ មានស្រុកច្រើនណាស់ ដែលប្រើរបបយោធាទៅ ហើយបរាជ័យ ដូចជាអ៊ីរ៉ាក់ ជាដើម»។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បានច្រានចោលចំពោះការវិភាគ និងទស្សនៈទាំងនេះ៖ «យើងដឹងហើយថា កងទ័ព ឬកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធជាឧបករណ៍ដាច់ថ្លៃរបស់ប្រជាជន។ អ៊ីចឹងត្រូវការពារប្រជាជន ការពារដឹកដីរបស់ប្រជាជន និងការពាររាជរដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រជាជន។ អ៊ីចឹងអត់មានខុសអីទេ។ គោលការណ៍ហ្នឹងគឺច្បាស់លាស់ហើយ»។

ក្រៅពីការគំរាមកំហែងរបស់ក្រុមយោធាក្នុងការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដើម្បីការពារអំណាចនាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្ននោះ ពេលខ្លះគេឃើញរូបថតមានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងឯកសណ្ឋានយោធាដែលផ្កាយមាសប្រាំនៅលើស្មា ត្រូវបានគេដាក់តាំងនៅតាមទីសាធារណៈជាហូរហែ ដូចគ្នាទៅនឹងមេដឹកនាំផ្ដាច់ការមួយចំនួនដែលតែងស្លៀកឯកសណ្ឋានយោធា។ ជាពិសេសដូចរូបថតរបស់លោក មូអាម៉ា ហ្កាដាហ្វី (Muammar Gaddafi) អតីតមេដឹកនាំប្រទេសលីប៊ី (Libya)។ លោក សាដាម ហ៊ូសេន (Saddam Hussein) អតីតមេដឹកនាំប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ (Iraq)។ លោក ហ្វីឌែល កាស្ត្រូ (Fidel Castro) អតីតមេដឹកនាំប្រទេសគុយបា (Cuba) លោក ថាន ស្វេ (Than Shwe) អតីតមេដឹកនាំប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) និងបណ្ដាមេដឹកនាំប្រទេសផ្ដាច់ការយោធាមួយចំនួនទៀត។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក លឺ ឡាយស្រេង អះអាងថា របបយោធានិយមជារបបមួយមិនអាចនៅស្ថិតស្ថេរបានយូរអង្វែងនោះទេ ខណៈពលរដ្ឋនៃរបបនេះតែងរងនូវការគាបសង្កត់ និងរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ប្រជានេសាទរស់នៅឃុំពាមបាង ស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំ លើកឡើងថា ស្ថានភាពត្រីនៅឆ្នាំនេះគឺថយចុះជាងឆ្នាំមុនៗទៅទៀត។ ពលរដ្ឋកាន់តែប្រឈមក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ក្រោយពេលពួកគាត់នេសាទត្រីមិនសូវបានច្រើនដូចឆ្នាំមុនៗឡើយ រហូតដល់ពេលខ្លះ ពួកគេត្រូវដើរចាប់ខ្យងដើម្បីយកទៅលក់ជំនួសឲ្យការរកត្រីទៅវិញ។ មន្ត្រីជំនាញជលផលខេត្ត ថាទិន្នផលត្រីមិនថយចុះទេ ប៉ុន្តែអាចដោយសារពលរដ្ឋប្រៀបធៀបមិនត្រូវតាមពេលវេលាប៉ុណ្ណោះ។

ប្រជានេសាទនៅឃុំពាមបាង មិនទាន់ដឹងប្រាកដអំពីមូលហេតុបណ្ដាលឲ្យទិន្នផលត្រីនៅតំបន់ពួកគេរស់នៅធ្លាក់ចុះជាងឆ្នាំមុនៗទេ។ ពលរដ្ឋខ្លះយល់ថា អាចដោយសារទឹកឆ្នាំនេះឡើងគំហុកជាងឆ្នាំមុន ហើយឡើងខុសពេលវេលាត្រីពងផង ទើបធ្វើឲ្យត្រីខ្លះមិនទាន់ជម្រុះពងរបស់ខ្លួន។

យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ បញ្ហាត្រីថយចុះធ្វើឲ្យពួកគាត់ដែលរស់ពឹងអាស្រ័យលើការនេសាទតែមួយមុខនោះ ត្រូវជួបបញ្ហាប្រឈមក្នុងជីវភាពរស់នៅ ដូចជាគ្មានប្រាក់ចំណូលចិញ្ចឹមគ្រួសារ និងមិនមានដីស្រែចម្ការសម្រាប់ធ្វើដូចពលរដ្ឋរស់នៅលើដីគោកឡើយ។

ប្រជានេសាទរស់នៅឃុំពាមបាង លោក រស់ ធឿន មានប្រសាសន៍ថា ទិន្នផលត្រីនៅឆ្នាំនេះថយចុះខ្លាំងជាងឆ្នាំមុនឆ្ងាយណាស់។ លោកថាកាលពីឆ្នាំទៅ បឹងអភិរក្សទន្លេឆ្មារីង និងមានត្រីងាប់ផង ប៉ុន្តែពេលទឹកឡើងមកក្នុងខែនេះ ត្រីនៅមានច្រើនគ្រាន់បើ ដោយពួកគាត់នេសាទក្នុងមួយថ្ងៃអាចបានចន្លោះពី ៥០ ទៅ ១០០គីឡូក្រាម។ ចំណែកនៅខែដដែលឆ្នាំ២០១៧ ប្រជានេសាទអាចរកត្រីបានក្នុងមួយថ្ងៃមិនដល់ ១០គីឡូក្រាមផង ហើយភាគច្រើនជាប្រភេទត្រីកំភ្លាញ មិនសូវមានពួកត្រីរៀល ឬត្រីស្រកាសទេ។

ប្រភពដដែលអះអាងថា ដោយសារទិន្នផលត្រីថយចុះខ្លាំងនៅឆ្នាំនេះ ពលរដ្ឋមួយចំនួននាំគ្នារកខ្យងដើម្បីលក់ដូរគ្រាន់បានប្រាក់ចិញ្ចឹមគ្រួសារទៀតផង៖ «អារឿងហ្នឹងវាពិបាកដែលបងអើយ! មួយៗឮតែពោលដែរថារកអីមិនបានសោះ ដាច់អង្ករ អាខ្លះទៅរាវខ្យងតាំងពីកូនចៅតូចស្រីប្រុសអីទៅហើយ»។

ពលរដ្ឋរូបនេះបញ្ជាក់ថា ត្រីកាន់តែពិបាករក ចំណែកឧបករណ៍នេសាទរបស់ពួកគាត់ជាលក្ខណៈគ្រួសាររស់នៅលើផ្ទៃទឹក ក៏កាន់តែពិបាកនេសាទថែមទៀត ព្រោះមន្ត្រីជំនាញតែងចុះបង្ក្រាបជានិច្ច។ លោកស្នើឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកំណត់ឧបករណ៍នេសាទរបស់ពួកគាត់ដែលរស់ពឹងអាស្រ័យលើមុខរបរមួយនេះឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងទូលាយជាងមុន ជៀសវាងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋកាន់តែពិបាកក្នុងការប្រកបមុខរបរប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួន។ ម្យ៉ាង ពួកគាត់កំពុងរង់ចាំដីសម្បទានសង្គមកិច្ចដែលអាជ្ញាធរថានឹងផ្តល់ជូនពួកគាត់។

ជំទប់ទី២ ឃុំពាមបាង លោក គុំ ខុម កត់សម្គាល់ថា ទិន្នផលត្រីនៅឆ្នាំនេះពិតជាធ្លាក់ចុះប្រាកដមែន។ ទិន្នផលត្រីថយចុះនៅតំបន់ពួកគាត់រស់នៅ គឺបណ្តាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋ ពីព្រោះអ្នកភូមិរបស់លោកស្ទើរតែទាំងអស់ទៅហើយដែលរស់ពឹងអាស្រ័យលើរបរនេសាទ។ លោកបញ្ជាក់ថា បទល្មើសនេសាទក៏មិនសូវមានច្រើនដូចមុនៗដែរ ប៉ុន្តែត្រីនៅតែមិនសូវសម្បូរដដែល៖ «គាត់ប្រកាសថាផ្តល់ដីសម្បទានជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ គាត់ថាដីនៅពពក ហើយប្រជាជនសួរមកខ្ញុំដែរ ខ្ញុំថាខ្ញុំអត់ដឹងទេ»។

ឃុំពាមបាង មានភូមិចំនួន៥ និងមានប្រជាជនសរុបជិត ៧០០គ្រួសារ (៦៨៧គ្រួសារ) ហើយពលរដ្ឋប្រមាណ ៩០ភាគរយ គឺរស់ពឹងផ្អែកទៅលើមុខរបរនេសាទ។

នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកំពង់ធំ លោក ប៉ែន វណ្ណារិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា ទិន្នផលត្រីនៅឆ្នាំនេះមិនបានថយចុះដូចការលើកឡើងទេ ប៉ុន្តែអាចដោយសារការប្រៀបធៀបខុសពេលវេលាទៅនឹងឆ្នាំមុនៗ។ បន្ថែមពីនេះ ដោយសារពលរដ្ឋនៅឆ្នាំនេះមិនអាចប្រើឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ដូចឆ្នាំកន្លងទៅបាន ជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគាត់នេសាទត្រីមិនសូវបានច្រើន៖ «ការសង្កេតរបស់ខ្ញុំ ត្រីឆ្នាំនេះមិនថយចុះទេ ដោយសារតែស្ថានភាពអំណោយផលល្អ គឺទឹកឡើងលឿនចូលទៅក្នុងដែននេសាទហ្នឹងវាទូលាយ។ អ៊ីចឹងត្រីមានជម្រកសម្រាប់ពងកូន»។

នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលដដែលបញ្ជាក់ថា ការស្នើរបស់ពលរដ្ឋឲ្យកំណត់ច្បាប់ ដើម្បីសម្រួលដល់ការប្រើឧបករណ៍នេសាទឲ្យបានទូលាយជាងមុន ខាងមន្ត្រីជំនាញក៏បានបញ្ជូនសំណើធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ជលផលទៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថែមទៀត ប៉ុន្តែមិនទាន់សម្រេចបែបណាទេ។

រយៈពេល ៧ខែក្នុងឆ្នាំ២០១៧ មន្ត្រីជំនាញខេត្តកំពង់ធំ បង្ក្រាបបទល្មើសនេសាទបានចំនួន ២៦៦ករណី ក្នុងនោះបំផ្លាញឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ចំនួន ២៥៤ករណី ហើយបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅតុលាការចំនួន ១២ករណី ដែលមានជនសង្ស័យចំនួន ២៥នាក់។

ទាក់ទងការស្នើសុំដីសម្បទានសង្គមកិច្ចរបស់ប្រជានេសាទវិញ អ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តកំពង់ធំ លោក គង់ វិមាន មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៥ សីហា ថា រាជរដ្ឋាភិបាល ព្រមទាំងអាជ្ញាធរខេត្ត តែងតែគិតគូរអំពីបញ្ហានេះ ធ្វើយ៉ាងណារំដោះពួកគាត់ចេញពីផ្ទៃទឹក ឲ្យបានមករស់នៅលើដីគោកវិញ។ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរនៅមិនទាន់កំណត់ទីតាំងសមស្របណាមួយជូនប្រជានេសាទទាំងនោះទេ ព្រោះគម្រោងនេះស្ថិតនៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ លោករីករាយដែលដឹងថា ពលរដ្ឋចង់មករស់នៅលើដីគោកសម្រាប់ផ្លាស់ប្ដូរជីវភាពរស់នៅរបស់ខ្លួន ដោយមិនពឹងអាស្រ័យលើមុខរបរនេសាទទាំងស្រុង ប៉ុន្តែផែនការនេះត្រូវការពេលវេលាសិក្សាឲ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុនសិន ដើម្បីធានាស្ថានភាពរស់នៅមួយប្រសើរសម្រាប់ពួកគាត់ទាំងនោះ មិនអាចធ្វើឡើងដោយប្រថុយប្រថានបានទេ៖ «មុននឹងយើងសម្រេចចិត្តឲ្យគាត់ចាកចេញ យើងត្រូវតែមានទីតាំងមួយសមស្រប។ បាទ! សមស្របដោយយើងរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសមស្រប មានគោលការណ៍ច្បាស់លាស់ពីរាជរដ្ឋាភិបាល។ យើងគិតគូរជាស្រេច ទើបយើងនាំគ្នាមក»។

ពលរដ្ឋរស់នៅលើផ្ទៃបឹងទន្លេសាបនៅខេត្តកំពង់ធំ មាននៅឃុំពាមបាង ស្រុកស្ទោង និងនៅឃុំផាត់សណ្ដាយ ស្រុកកំពង់ស្វាយ ដែលមានចំនួនជាង ១ពាន់គ្រួសារ។

មន្ត្រីសម្របសម្រួលស្តីទីអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ខេត្តកំពង់ធំ លោក ឈួម រុណ មើលឃើញថា គម្រោងផ្តល់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ចជូនពលរដ្ឋរស់នៅលើផ្ទៃទឹក ហាក់នៅមានភាពយឺតយ៉ាវ ពីព្រោះគម្រោងនេះចាប់ផ្តើមតាំងពីសម័យកាលអភិបាលខេត្តចាស់។ លោកយល់ថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរអាចផ្តល់ដីសម្បទានជូនប្រជានេសាទបាន គឺជារឿងល្អ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ម្យ៉ាង ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការធ្លាក់ចុះនៃទិន្នផលត្រីពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំនោះ។

លោក ឈួម រុណ ស្នើឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ពិសេសអាជ្ញាធរខេត្ត ចាត់វិធានការឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដោយរិះរកដីតំបន់ណាមួយដែលមានជីជាតិល្អ សម្រាប់ការដាំដុះដំណាំផ្សេងៗ និងមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធត្រឹមត្រូវ ជាដើម៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ឲ្យដឹងកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ថា ប្រជាពលរដ្ឋទើបគ្រប់អាយុ និងមិនទាន់បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៦ ដែលត្រូវចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីមានចំនួនសរុបជាង ១លាន ៤សែននាក់ (១.៤១២.១៤៩នាក់)។

ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋសរុបជិត ១៦លាននាក់ (១៥.៨៨៣.២៥០នាក់) ប្រជាពលរដ្ឋអាយុ ១៨ឆ្នាំឡើងមានចំនួនជិត ៩លាន ៨សែននាក់ (៩.៧៨៨.២៣៩នាក់) ហើយអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១៦ រួចមានចំនួនជាង ៧លាន ៨សែននាក់ (៧.៨៦៥.០៣៣នាក់)។

គ.ជ.ប ឲ្យដឹងទៀតថា ការិយាល័យបោះឆ្នោតសម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៦ ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ អាចមានចំនួនជាង ២ម៉ឺន ៣ពាន់ការិយាល័យ (២៣.៤៧០ការិយាល័យ)។

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) នឹងរៀបចំធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨។ រយៈពេលនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតាមសាលាឃុំ-សង្កាត់ និងនៅតាមទីតាំងមួយចំនួនក្នុងឃុំ-សង្កាត់មានរយៈពេល ៧០ថ្ងៃ គឺគិតពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ នេះ រហូតដល់ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។

ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត រួមមានដូចជា ការកែតម្រូវឈ្មោះ និងទិន្នន័យអ្នកមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៦ ឲ្យត្រូវតាមអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែររបស់ពួកគាត់។ ការលុបឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតដែលទទួលមរណភាព អ្នកដែលត្រូវបានដកហូតជាបណ្ដោះអាសន្ននូវសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអ្នកដែលបានផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋាន ឬទីសំណាក់ទៅឃុំ-សង្កាត់ផ្សេង។ ការចុះឈ្មោះប្រជាពលរដ្ឋដែលទើបគ្រប់អាយុ ១៨ឆ្នាំ គិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត។ ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនទាន់បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៦ និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតប្រជាពលរដ្ឋដែលផ្លាស់លំនៅឋាន ឬទីសំណាក់ចូលក្នុងឃុំ-សង្កាត់ថ្មី។

មាត្រា៤៦ នៃច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអនុម័តខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ ចែងថា ដើម្បីបោះឆ្នោតបាន ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវមានបញ្ជីបោះឆ្នោត និងមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ។ ដើម្បីមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនដូចជា មានសញ្ជាតិខ្មែរ មានអាយុ ១៨ឆ្នាំឡើងទៅគិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត មានលំនៅឋាន ឬទីសំណាក់ក្នុងឃុំ-សង្កាត់ដែលសាមីខ្លួនត្រូវបោះឆ្នោត មិនត្រូវស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជាប់ពន្ធនាគារ ឬមិនត្រូវបានដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត ពុំមែនជាជនវិកលចរិត ឬស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលទូទៅដោយមានលិខិតបញ្ជាក់ពីក្រសួងស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច។

ជាមួយគ្នានេះដែរ គ.ជ.ប បានអំពាវនាវដល់តំណាងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទាំងឡាយ ដែលមានបំណងចង់ចូលរួមសង្កេតការណ៍ដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ឲ្យរួសរាន់ដាក់ពាក្យមក គ.ជ.ប ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨។ ដោយឡែកសម្រាប់គណបក្សនយោបាយដែលចង់ដាក់ភ្នាក់ងារដើម្បីសង្កេតការណ៍ ត្រូវដាក់ពាក្យទៅក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨។

ការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៦ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខនេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក បង្ហាញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនអំពីការរំខាន និងចាប់ខ្លួនជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ នៅខេត្តរតនគិរី ពីសំណាក់អាជ្ញាធរខ្មែរក្រោយពីមានការសង្ស័យថា ពួកគេមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ។

របាយការណ៍សេរីភាពអន្តរសាសនាឆ្នាំ២០១៦ ចេញផ្សាយដោយក្រសួងការបរទេសអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឲ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅ អាជ្ញាធរខ្មែរបានបើកដៃឲ្យអាជ្ញាធរវៀតណាម សួរចម្លើយជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា-វៀតណាម កាន់សាសនាគ្រិស្តប្រមាណ ១៥០នាក់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ខណៈដែលពួកគេកំពុងស្វះស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនជាជនភៀសខ្លួន។ របាយការណ៍ដដែលឲ្យដឹងទៀតថា ករណីនេះបណ្តាលឲ្យមានចម្ងល់ថា ហេតុអ្វីបានជាអាជ្ញាធរខ្មែរអនុញ្ញាតឲ្យអាជ្ញាធរបរទេស ធ្វើការសួរចម្លើយជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាទាំងនេះនៅក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួនយ៉ាងដូច្នេះ?

ទន្ទឹមនឹងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ទទួលរងការរិះគន់ពីសំណាក់សហគមន៍ជនជាតិចាម ក្រោយពេលដែលរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចបិទកម្មវិធីវិទ្យុផ្សាយសំឡេងជនជាតិចាម មួយ កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅ ដោយពុំបានផ្តល់សេចក្តីពន្យល់លម្អិតណាមួយអំពីហេតុផលនៃការបិទនេះឡើយ។

ជំរឿនឆ្នាំ២០១៣ របស់វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ ឲ្យដឹងថា ប្រជាជនកម្ពុជា សរុបជិត ៩៨% (៩៧,៩ភាគរយ) ជាពុទ្ធសាសនិក។

ការប៉ាន់ស្មានរបស់រដ្ឋាភិបាល បង្ហាញថា ប្រជាជនប្រមាណជិត ៣% (២,៦ភាគរយ) ជាជនជាតិចាម។ ក្រៅពីនេះ គឺជាអ្នកកាន់សាសនាគ្រិស្ត បាហៃ (Bahais) ជូហ្វ៊ីស (Jews) និងសាសនាកៅដាយវៀតណាម (Vietnam Cao Dai)៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។

រដ្ឋាភិបាលគ្រោងបង្កើតកងពលតូចអន្តរាគមន៍ថ្មីមួយ “លេខ១២៨” ចំណុះឲ្យយោធភូមិភាគទី១ និងដាក់ទីតាំងកងទ័ពជើងទឹកឲ្យប្រចាំការនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ដើម្បីពង្រឹងកិច្ចការពារជាតិ និងបង្កើនទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសជិតខាង។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលឲ្យដឹងថា ការពង្រឹងកម្លាំងឈរជើងតាមព្រំដែន ក្រៅពីការពារអធិបតេយ្យភាព គឺទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន ដូចជាជួញដូរគ្រឿងញៀន និងការជួញដូរមនុស្ស ជាដើម។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើដំណើរទៅខែត្រស្ទឹងត្រែង នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៦ សីហា ដើម្បីសួរសុខទុក្ខកងទ័ពនៅយោធភូមិភាគទី១ បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរឡាវ ធ្លាប់បញ្ជូនកងទ័ព និងជីកលេណដ្ឋានបំពានអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា អស់រយៈពេលប្រហែល ៦ខែ នៅចំណុចអូរអាឡៃ និងអូរតាង៉ាវ ឃុំសន្តិភាព ស្រុកសៀមប៉ាង ខែត្រស្ទឹងត្រែង។

អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៦ សីហា ថា រដ្ឋាភិបាលមានគោលដៅពង្រឹងកម្លាំងឈរជើងនៅព្រំដែន ដើម្បីការពារព្រំដែន បង្ក្រាបឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន ទប់ស្កាត់ការជួញដូរមនុស្ស ជួញដូរអាវុធ និងការជួញដូរគ្រឿងញៀនឆ្លងដែន។ លោកថា ការរៀបចំកម្លាំងជើងទឹកនៅតាមព្រំដែន ពុំមែនដើម្បីចង់ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយប្រទេសជិតខាងទេ បំណងរក្សាសន្តិភាព និងការពារអធិបតេយ្យភាព ព្រមទាំងបង្កើតទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសជិតខាង។ លោកបន្ថែមថា វិធានការនេះគ្រោងនឹងបង្កើតឆាប់ៗនេះ៖ «ការរៀបចំឲ្យមានកងទ័ពល្បាតដែលខ្មែរហៅថាយោធា ឬហៅថាកងទ័ពជើងទឹកហ្នឹង គឺជាការល្បាតតែប៉ុណ្ណោះ គឺយើងអត់មានទិសដៅពង្រឹងកម្លាំងទ័ពប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាមួយនរណាទេ គឺគ្រាន់តែពង្រឹងការងារអនុវត្តន៍ ឬការងារព្រំដែនតែប៉ុណ្ណោះ»។

កាលពីថ្ងៃទី១១ សីហា លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាដាក់ឱសានវាទក្នុងរយៈពេល ៧ថ្ងៃ ឲ្យកងទាហានឡាវ ដកចេញពីទឹកដីកម្ពុជា នៅចំណុចអូរអាឡៃ និងតំបន់អូរតាង៉ាវ ឃុំសន្តិភាព ស្រុកសៀមប៉ាង ខែត្រស្ទឹងត្រែង។ ក្រោយមក លោកបានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសឡាវ ដោយស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលឡាវ ដកទ័ពចេញពីដីកម្ពុជា ហើយរដ្ឋាភិបាលឡាវ ក៏យល់ព្រមសំណើនោះ។

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលសម្ដែងការគាំទ្រចំពោះយន្តការរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលបញ្ជូនកម្លាំងទ័ពឈរជើងតាមព្រំដែន និងកងទ័ពជើងទឹក ក៏ប៉ុន្តែពួកគេស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលលើកទឹកចិត្តគ្រួសារកងទ័ពដែលប្រចាំការនៅតាមព្រំដែន ឬធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវជីវភាពរបស់កងទ័ព ក៏ជាផ្នែកមួយពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពការងារ និងការពារសន្តិសុខតាមព្រំដែនឲ្យប្រសើរដែរ។

ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ ចាត់ទុកវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលថាមានចំណុចវិជ្ជមានច្រើន ដែលបង្ហាញថារដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹងការពារព្រំដែន បន្ទាប់ពីមានវិវាទជាមួយឡាវ។ លោករំពឹងថា កងទ័ពការពារព្រំដែន និងកងទ័ពជើងទឹក បើក្រៅពីការពារអធិបតេយ្យភាពព្រំដែន ក៏ត្រូវទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន ដូចជាការជួញដូរគ្រឿងញៀនឆ្លងដែន ក៏ជាជម្រើសមួយដែលកងទ័ពកម្ពុជា ចាំបាច់ត្រូវបណ្តុះបណ្តាលបន្ថែមពីរបៀបបង្ក្រាបគ្រឿងញៀន ដោយសហការជាមួយអាជ្ញាធរជាតិបង្ក្រាបគ្រឿងញៀន និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ៖ «ការពិតបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនក៏គេប្រើកងទ័ពដើម្បីបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនដែរ ចឹងក្រៅពីការពារទឹកដី ខ្ញុំគិតថាជំនាញទប់ស្កាត់គ្រឿងញៀន ឬក៏បង្ក្រាបការជួញដូរគ្រឿងញៀនឆ្លងដែន ក៏ជាជម្រើសមួយដែលត្រូវតែហ្វឹកហាត់បន្ថែម»។

លោក សន ជ័យ ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលអភិវឌ្ឍទីផ្សារ អគ្គិសនី សាលារៀន គោលនយោបាយផ្តល់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ប្រែក្លាយតំបន់ព្រំដែនជាតំបន់ទេសចរណ៍ ក៏ជារបងរឹងមាំក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ដែរ។

អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន ថាការបញ្ជូនកម្លាំងយោធាកម្ពុជា ឲ្យឈរជើងតាមព្រំដែន គឺជាប្រភពសេដ្ឋកិច្ច ហើយពួកគេនឹងទទួលបានលំនៅឋាន ស្រែចម្ការនៅតំបន់នោះ ឬហៅថាអភិវឌ្ឍយោធិននៅតាមព្រំដែន ដែលកន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលធ្លាប់អភិវឌ្ឍទទួលបានជោគជ័យ៖ «ចែងក្នុងគោលនយោបាយការពារទឹកដី គឺយើងមានរួចស្រេចហើយ ទី១ យើងរៀបចំឲ្យមានផ្លូវថ្នល់ក្នុងការការពារខ្សែក្រវាត់ការពារព្រំដែន នេះជាអាទិភាព។ បន្ទាប់មកទៀត គឺយើងអភិវឌ្ឍយោធិនដែលគាត់ប្រចាំការនៅកន្លែងហ្នឹង។ គាត់មានភូមិគាត់នៅកន្លែងហ្នឹង។ ចំណុចទី៣ គឺយើងត្រូវរៀបចំឲ្យមានខ្សែបន្ទាត់ខណ្ឌសីមាលើធរណីជាក់ស្តែង»។

តំបន់អូរតាង៉ាវ និងអូរអាឡៃ មានចម្ងាយពីទីរួមខែត្រស្ទឹងត្រែង ប្រហែល ២០០គីឡូម៉ែត្រ ជាតំបន់សម្បូរដោយព្រៃភ្នំ និងពុំសូវមានប្រជាជនខ្មែររស់នៅទេ។ កាលពីឆ្នាំ២០១៥ រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចកសាងផ្លូវតាមបណ្ដោយព្រំដែនឡាវ មានប្រវែង ២៥៧គីឡូម៉ែត្រចាប់ពីផ្លូវជាតិលេខ៧ ខែត្រស្ទឹងត្រែង រហូតដល់តំបន់កន្ទុយនាគខែត្ររតនគិរី។ មកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលកសាងសម្រេចបានជាង ១៦៧គីឡូម៉ែត្រ៕

សមត្ថកិច្ចចុះឆែកឆេរទីស្នាក់ការគណបក្សអំណាចខ្មែររបស់លោក សួន សេរីរដ្ឋា

អ្នកបឹងកក់បន្តសុំអន្តរាគមន៍ពីអង្គទូតដើម្បីឲ្យមានការដោះលែងអ្នកស្រី ទេព វន្នី

មេធាវីគ្រោងដាក់ភស្តុតាងបន្ថែមទៅតុលាការ ICCក្នុងករណីបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី

ពលរដ្ឋឃុំឃ្សឹមខែត្រក្រចេះបារម្ភរឿងអាជ្ញាធរដើរសួរពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យបក្សណា

ភាពចម្រូងចម្រាសនៃការបូមខ្សាច់នៅស្រុកស្អាងនៅមិនទាន់ដោះស្រាយចេញ

ប្រធានមណ្ឌលសុខភាពមួយនៅសៀមរាបរងការចោទថាមានការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ

បក្សកាន់អំណាចបដិសេធរឿងឲ្យអាជ្ញាធរសួរពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យបក្សណានៅឃុំឃ្សឹម

ស្នងការរងខែត្រស្ទឹងត្រែងថាការស្លាប់របស់នគរបាលព្រំដែនពុំមែនដោយសារទាហានឡាវបាញ់

កូនក្រពើត្រី៩ក្បាលញាស់ដោយជោគជ័យក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សនៅខេត្តកោះកុង

គណបក្សសង្គ្រោះជាតិណែនាំថ្នាក់ដឹកនាំបក្សរាជធានី-ខេត្តឲ្យប្រើស្លាកបក្សតាមគំរូថ្មី

ជនជាតិព្នងខេត្តមណ្ឌលគិរីច្រានចោលលិខិតធ្វើដោយមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ

តំណាងសហគមន៍ចោទមេភូមិមេឃុំថាបើកដៃឲ្យមានបទល្មើសព្រៃឈើនៅកំពង់ឆ្នាំង

លោក កែវ រ៉េមី៖ រដ្ឋាភិបាលមានជំហរម៉ឺងម៉ាត់ធានានិងគោរពសិទ្ធិនយោបាយ

ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីនៅឃុំតេជោអភិវឌ្ឍន៍នាំគ្នារត់គេចខ្លាចអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន

ក្រុមហ៊ុនកប៉ាល់ដឹកភ្ញៀវនៅខេត្តព្រះសីហនុស្នើអាជ្ញាធរកុំយកលុយបន្ថែម៨ពាន់រៀលពីភ្ញៀវក្នុងស្រុក

អ្នកវិភាគថាយោធាការពារមេដឹកនាំអាចជាថ្នូរនឹងការការពារប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន

ពលរដ្ឋរស់នៅលើបឹងទន្លេសាបខេត្តកំពង់ធំត្អូញត្អែរពីទិន្នផលត្រីថយចុះ

ពលរដ្ឋជិត១,៥លាននាក់បន្ថែមទៀតនឹងត្រូវចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនៅឆ្នាំ២០១៧

ម៉ុងតាញ៉ា-វៀតណាមប្រមាណ១៥០នាក់ត្រូវអាជ្ញាធរវៀតណាមសួរចម្លើយនៅកម្ពុជា

រដ្ឋាភិបាលគ្រោងបង្កើតកងពលតូចនិងកងទ័ពជើងទឹកប្រចាំការនៅព្រំដែនខេត្តស្ទឹងត្រែង