ស្ថានភាពវិបត្តិជនភៀសខ្លួននៅជុំវិញពិភពលោក កំពុងតែមានភាពធ្ងន់ធ្ងរ ដោយចំនួនជនភៀសខ្លួន និងជនចំណាកស្រុកកើនឡើងជាង ៦៥លាននាក់។ ៦៥លាននាក់ ដែលត្រូវបង្ខំចិត្តចាកចេញពីផ្ទះសម្បែងដោយសារសង្គ្រាម ជម្លោះ អំពើហិង្សា និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។
លោក សាន សែល នៃអាស៊ីសេរី បានជួបលោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ (Paolo Lubrano) អ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកមនុស្សធម៌ប្រចាំតំបន់នៃអង្គការអុកស្វាម (Oxfam) កាលពីចុងខែមីនា នៅរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីជជែកលម្អិតពីបញ្ហាជនភៀសខ្លួន និងលទ្ធភាពនៃការចូលរួមរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
លោក សាន សែល៖ ខណៈពិភពលោកកំពុងជួបប្រទះវិបត្តិជនភៀសខ្លួនធ្ងន់ធ្ងរ ពិសេសនៅតំបន់អាស៊ាន រឿងជនភៀសខ្លួនជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ា (Rohingya) នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ តើហេតុអ្វីប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា គួរយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបញ្ហានេះ?
លោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ៖ ដំបូងបង្អស់វាជាកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់។ ជនភៀសខ្លួនត្រូវបានការពារដោយអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីជនភៀសខ្លួន។ កាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល ត្រូវផ្តល់ការសិក្សាអប់រំ ជម្រកស្នាក់នៅ ការផ្តល់ការងារ សេវាថែទាំសុខភាព។
ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជា ជាចំណុចចាប់ផ្ដើម ដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមពីរនៅតំបន់អាស៊ាន ដែលបានចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីជនភៀសខ្លួនជាមួយប្រទេសហ្វីលីពីន (Philippines)។ ហេតុផលមួយទៀត ប្រទេសកម្ពុជា ធ្លាប់ជួបរឿងរ៉ាវការអត់ឃ្លាន រឿងឈឺចាប់ រឿងដែលមានអនុស្សាវរីយ៍អវិជ្ជមាន។
កម្ពុជា មានការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការប្រែក្លាយរឿងឈឺចាប់ និងការទទួលរងគ្រោះ ទៅជាមេរៀនសម្រាប់អ្នកផ្សេងទៀត។ យើងចាប់ផ្ដើមពីប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារប្រទេសនេះមានរឿងរ៉ាវដែលអាចរៀនសូត្រតាមបានសម្រាប់អ្នកដទៃទៀត។
លោក សាន សែល៖ ដោយសារប្រទេសកម្ពុជា លែងមានបញ្ហាជនភៀសខ្លួនធ្ងន់ធ្ងរ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនអាចគិតថា បញ្ហារ៉ូហីងយ៉ា នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) ជាបញ្ហារបស់មីយ៉ាន់ម៉ា បញ្ហាជនភៀសខ្លួននៅប្រទេសស៊ីរី (Syria) ជាបញ្ហារបស់ស៊ីរី។ តើលោកមានសារអ្វីខ្លះសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលយល់យ៉ាងដូច្នេះ?
លោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ៖ ខ្ញុំគិតថា វាបញ្ហារបស់យើងទាំងអស់គ្នា ពីព្រោះថាអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងទៅលើជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ា ភៀសខ្លួនទៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (Malaysia) បង់ក្លាដេស (Bangladesh) និងប្រឈមនឹងទុក្ខលំបាកនៅក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ។ រឿងរ៉ាវទាំងអស់នេះ អាចកើតឡើងមកលើយើងរាល់គ្នា។
តើក្នុងចំណោមយើង មានប៉ុន្មាននាក់នៅដំណាក់កាលណាមួយត្រូវរត់ចោលប្រទេសកំណើត ក្រុមគ្រួសារ ដោយសារតែអសន្តិសុខអាចកើតមានឡើងម្តងទៀត? ប្រទេសកម្ពុជា អាចជួយជនភៀសខ្លួនទាំងនោះ ដូចការបង្ហាញនូវភាពកក់ក្តៅចំពោះពួកគេ ដ្បិតកម្ពុជា ក៏ធ្លាប់ត្រូវបានគេផ្តល់នូវភាពកក់ក្តៅ។
យើងត្រូវផ្តល់នូវអ្វីដែលយើងធ្លាប់ទទួល ប្រសិនបើយើងចង់រក្សាតុល្យភាពនៃឆន្ទៈ និងសកម្មភាពល្អដែលយើងបានទទួលនៅថ្ងៃណាមួយ។ ផ្តល់នូវក្តីស្រឡាញ់ទាំងនេះទៅដល់អ្នកដែលត្រូវការផ្សេងទៀត។ នេះជាវិធីតែមួយគត់ក្នុងការតបស្នងនូវអ្វីដែលយើងបានទទួល។
នេះមិនមែនសំដៅតែទៅលើប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុណ្ណោះនោះទេ គឺសម្រាប់ប្រទេសដទៃទៀតផងដែរ។ វាជាកាតព្វកិច្ចផ្នែកច្បាប់ តែក៏ជាកាតព្វកិច្ចផ្នែកក្រមសីលធម៌ដែរ ក្នុងភាពជាមនុស្ស។ មនុស្សត្រូវការពួតដៃគ្នា និងជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។
លោក សាន សែល៖ តើវិធីណាខ្លះដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា អាចចូលរួមការជួយគ្នាក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិជនភៀសខ្លួននេះបាន?
លោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ៖ មានវិធីជាច្រើន។ ជាដំបូង យើងត្រូវរួមសំឡេងគ្នាទទួលស្គាល់សិទ្ធិរបស់ជនភៀសខ្លួន។ ដូច្នេះ វាពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីជនភៀសខ្លួន។ សិទ្ធិនេះ ត្រូវមានការគោរពប្រតិបត្តិ។
យើងត្រូវសិក្សាស្វែងយល់រួមគ្នា និងជំរុញរដ្ឋាភិបាលរបស់យើងក្នុងការស្វែងរកវិធីតាមផ្លូវច្បាប់សម្រាប់ជនភៀសខ្លួន។ យើងត្រូវជំរុញរដ្ឋាភិបាល ឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ដល់ជនភៀសខ្លួន ស្មើភាពគ្នាក្នុងនាមជាមនុស្សក្នុងការទទួលបានការសិក្សាអប់រំ ការថែទាំសុខភាព ការងារ និងការការពារ ជម្រកស្នាក់នៅ។
ខ្ញុំគិតថា យើងត្រូវផ្លាស់ប្ដូរ និងទាញរកហេតុផលអំពីរឿងនេះ។ ខ្ញុំគិតថា យើងទាំងអស់គ្នាបានដឹងឮពីគោលនយោបាយជនភៀសខ្លួនរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយអ្វីដែលសហភាពអឺរ៉ុប កំពុងឆ្លើយតបនឹងវិបត្តិជនភៀសខ្លួននេះ វាជារឿងរ៉ាវដ៏គួរព្រួយបារម្ភ។ វាកើតឡើងដោយសារការភ័យខ្លាច ការយល់ច្រឡំ ការទទួលបានព័ត៌មានខុស។
ខ្ញុំគិតថា យើងគួរលើកឡើងពីសំឡេងរបស់យើង និងទាញរកហេតុផលដើម្បីបង្ហាញថា ការឆ្លើយតបនឹងវិបត្តិជនភៀសខ្លួន គឺមិនត្រឹមត្រូវ។ ព័ត៌មានដែលគេទទួលបាន គឺមិនត្រឹមត្រូវ។ ខ្ញុំគិតថា ក្នុងជនភៀសខ្លួនទាំងនោះ មានរឿងរ៉ាវពីក្តីសង្ឃឹម ការតស៊ូ និងសាមគ្គីភាព។ ខ្ញុំយល់ថា នេះជារឿងរ៉ាវដែលយើងគួរសិក្សាស្វែងយល់។
លោក សាន សែល៖ សំណួរមួយទៀតទាក់ទងនឹងវិបត្តិរ៉ូហីងយ៉ា នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នៅតំបន់អាស៊ាន។ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានរកឃើញថា ជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ា កំពុងជួបប្រទះនឹងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ តើអាស៊ាន និងពិភពលោក គួរចូលរួមដោះស្រាយយ៉ាងដូចម្តេចចំពោះវិបត្តិនេះ?
លោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ៖ ឥឡូវនេះវាហាក់បីដូចជាគ្មាននរណាម្នាក់ដែលចង់ដោះស្រាយវិបត្តិនេះ ដោយសារតែវាមានរឿងរ៉ាវនយោបាយជ្រាលជ្រៅក្នុងបញ្ហានេះ និងបញ្ហាមនុស្សធម៌។ តាមខ្ញុំយល់ យើងគួរចូលរួមកម្លាំងគ្នាស្វែងរកមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត។ យើងឃើញថា ជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ា មួយចំនួនត្រូវបានគេយកទៅដាក់លើកោះដាច់ស្រយាលនៅឈូងសមុទ្របឹងហ្គោលី ដែលកន្លែងគ្រោះថ្នាក់។ នេះមិនមែនជាការថែទាំមនុស្សនោះទេ។ កោះនោះអាចជន់លិចបាន។ ជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ា ដែលត្រូវគេបង្ខំឲ្យចាកចេញ មិនបានទទួលការអប់រំ សេវាសុខភាព។ នេះមិនអាចទទួលយកបានទេ ពីព្រោះថាវាផ្ទុយទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន គឺស្វែងរកជម្រើសដែលអាចដោះស្រាយបាន ប៉ុន្តែត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាជាតិនិយមនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា សិន។ មានវិធីចំនួនពីរ។ ទីមួយនៅខាងក្នុង ហើយទីពីរនៅខាងក្រៅ។ អាស៊ានអាចជួយតាមរយៈការដាក់សម្ពាធនយោបាយទៅលើរដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយឲ្យមានការធ្វើសមាហរណកម្មជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ា មុនពេលបង្ខំពួកគេឲ្យចាកចេញ។ ផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌។
ប្រសិនបើការធ្វើសមាហរណកម្មមិនអាចប្រើបានភ្លាមៗ ដោយសារវាត្រូវការពេលវេលា ចឹងមានតែការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌។ អាស៊ានអាចដាក់សម្ពាធឲ្យរដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា ផ្តល់ការអនុញ្ញាតឲ្យមានការដឹកជំនួយមនុស្សធម៌ដល់ទីតាំងដែលជនជាតិរ៉ូហីងយ៉ារស់នៅ។ ការផ្តល់ទឹក ការផ្តល់អាហារ ការអប់រំ ការការពារស្ត្រីដែលជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានមិនអាចប្រកែកបាន។
នេះជាអ្វីដែលអាស៊ាន អាចធ្វើបាន ដោយការដាក់សម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា ឲ្យបើកទ្វារទទួលយកជំនួយមនុស្សធម៌ ហើយព្យាយាមបន្តិចម្តងៗស្វែងរកឱកាសធ្វើសមាហរណកម្ម។ នៅប្រទេសផ្សេងទៀត ប្រជាជនរ៉ូហីងយ៉ា ត្រូវបានបង្ខំឲ្យចាកចេញ។ យើងត្រូវប្រើវិធីដោះស្រាយដូចគ្នា ដោយការធ្វើសមាហរណកម្ម ទោះបីបានទំហំតិចតួចក៏ដោយ រួមបញ្ចូលទាំងការបញ្ជូនជំនួយមនុស្សធម៌ផង។
ស្របគ្នានេះ ពេលបច្ចុប្បន្ន ពិភពលោកកំពុងលើកឡើងពីបញ្ហានេះដែរ ដូចជានៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នៅបង់ក្លាដេស នៅម៉ាឡេស៊ី។ មានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងការបញ្ចេញជាច្រើន និយាយពីបញ្ហានេះ ហើយវាកំពុងកើនឡើង។ អាស៊ានក៏បានចូលរួមបានដែរ។
យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក៏លើកពីបញ្ហានេះដែរ។ អង្គការអុកស្វាម (Oxfam) អង្គការសង្គ្រោះកុមារ (Save the children) អង្គការផ្លែនអន្តរជាតិ (Plan International) និងអង្គការដទៃទៀតជាផ្នែកមួយនៃក្រុមការងារនៅតំបន់អាស៊ី។ តួនាទីរបស់ពួកយើង គឺលើកឡើងពីបញ្ហានេះ ហើយស្វែងរកយន្តការនយោបាយសម្រាប់បញ្ហានេះ។
លោក សាន សែល៖ បើតាមការតាមដានរបស់យើង តើស្ថានភាពជនភៀសខ្លួននឹងវិវឌ្ឍន៍ទៅជាយ៉ាងណានៅឆ្នាំខាងមុខទៀត?
លោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ៖ យន្តការធ្វើសមាហរណកម្ម គឺជាវិធីសាស្ត្រដែលអាចទៅរួច។ នៅឆ្នាំខាងមុខ បន្តិចម្តងៗ រដ្ឋាភិបាលនានានឹងរកឃើញនូវមធ្យោបាយធ្វើសមាហរណកម្មពីទំហំតូច ទៅទំហំធំ។ យើងមិនអាចធ្វើសមាហរណកម្មមនុស្សនៅពេលតែមួយព្រមគ្នាទេ តែធ្វើវាបន្តិចម្តងៗ។ ទីពីរ ភ្នាក់ងារផ្តល់ជំនួយ នឹងរកឃើញវិធីសាស្ត្រថ្មីៗក្នុងការទៅដល់កន្លែងវិបត្តិ ដើម្បីធ្វើការជាមួយជនភៀសខ្លួន។
វានឹងត្រូវធ្វើតាមរយៈមធ្យោបាយពីរផ្សេងគ្នា។ ទីមួយ យន្តការសិទ្ធិមនុស្ស និងទីពីរ យន្តការជំនួយមនុស្សធម៌។ ទាំងពីរនេះ ត្រូវធ្វើសកម្មភាពឲ្យសមស្របគ្នា។ ប៉ុន្តែមធ្យោបាយអាចទៅរួច គឺការធ្វើសមាហរណកម្មពីតូចទៅធំបន្តិចម្តងៗ។ វាកំពុងកើតឡើងនៅកន្លែងមួយចំនួនហើយ ហើយវានឹងមានបន្ថែមនៅពេលខាងមុខ។
លោក សាន សែល៖ អរគុណច្រើន!
លោក ប៉ោវឡូ លូប្រាណូ៖ អរគុណលោក!