សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ខែត្រមណ្ឌលគិរី ជាង ៣០នាក់ នៅរសៀលថ្ងៃទី១៣ មីនាបាននាំគ្នាតវ៉ាសុំឲ្យអាជ្ញាធរក្រុងសែនមនោរម្យ បំភ្លឺរឿងព្រៃសហគមន៍ឡៅកាប្រមាណ ៤០ហិកតារ ត្រូវឈ្មួញគ្រប់គ្រង ជាកម្មសិទ្ធិឯកជន និងមានប្លង់កម្មសិទ្ធផង។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ សមត្ថកិច្ច និងអាជ្ញាធរឃុំ បានចង្អុលដីព្រៃ ដែលជនជាតិដើមភាគតិចអាស្រ័យផលបែបប្រពៃណីច្រើនជាឆ្នាំមកហើយនោះ មានប្លង់កម្មសិទ្ធិ។
សហគមន៍ឡៅកា រស់នៅភូមិឡៅកា សង្កាត់សុខដុម ក្រុងសែនមនោរម្យ សម្ដែងការមិនសប្បាយចិត្តចំពោះការស្វែងរកដំណោះស្រាយ របស់អាជ្ញាធរក្រុងនៅរសៀលថ្ងៃទី១៣ មីនា ក្រោយពីសហគមន៍ និងអភិបាលរងក្រុងមួយរូប បានពិភាក្សាគ្នា ពីភាពមិនប្រក្រតីនៃការធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិ ក្នុងតំបន់ដីព្រៃសហគមន៍។ សហគមន៍ថា លទ្ធផលនៃកិច្ចពិភាក្សានោះ អាជ្ញាធរក្រុងលើកហេតុផលថា ដីនៅតំបន់នោះពុំមែនជាដីអភិរក្សនោះទេ ដែលជនជាតិដើមភាគតិចបានលក់ឲ្យពលរដ្ឋផ្សេងទៀត។
សមាជិកសហគមន៍ឡៅកា លោកស្រី ខ្វើង ទុំ ឲ្យដឹងថា បើទោះបីជាព្រៃសហគមន៍ឡៅកា ត្រូវបានក្រសួងបរិស្ថានចុះបញ្ជីជាព្រៃអភិរក្សក្ដី តែសកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានយកជាកម្មសិទ្ធិ និងឈើមានតម្លៃនៅតែជាក្តីបារម្ភ ខណៈដែលដីព្រៃប្រមាណ ៤០ហិកតារថ្មីទៀត ត្រូវអាជ្ញាធរអះអាងថា មានប្លង់កម្មសិទ្ធិ។ លោកស្រីថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនបានគាំទ្រដល់កិច្ចខំប្រឹងប្រែងអភិរក្សព្រៃឈើរបស់សហគមន៍ទេ បែរជាចោទពួកគាត់ថា ជាក្រុមបក្សប្រឆាំងទៅវិញ៖ «ជ័រទឹកក៏គេបំផ្លាញ ជ័ររាំងក៏គេបំផ្លាញ ជ័ររាំងក៏គេបំផ្លាញ។ ដូចជាងនួនអ្នកដឹកប្រាប់ថា មេឃុំគេដឹកឈើរ៉ុយៗ។ រងគ្រោះច្រើនណាស់ ពួកខ្ញុំ ព្រៃសហគមន៍ក៏អស់ កូនចៅជំនាន់ក្រោយក៏អត់ ដីធ្លី និងវប្បធម៌ដូចជាជ័រទឹក និងជ័ររាំងអ៊ីចឹង»។
ជនជាតិដើមភាគតិចម្នាក់ទៀតរស់នៅភូមិឡៅកា លោកស្រី ផ្លឹក ភារុំ មានប្រសាសន៍ថា អ្នកភូមិបានព្យាយាមរារាំង កម្មករកាប់ព្រៃក្នុងតំបន់ព្រៃអភិរក្សជាច្រើនសា តែក្រុមកម្មករទាំងនោះ អះអាងថា ដីដែលពួកគាត់កាប់រាន មានប្លង់កម្មសិទ្ធិត្រឹមត្រូវដែលមានអាជ្ញាធរទទួលស្គាល់។ លោកស្រីទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរបង្ហាញប្លង់កម្មសិទ្ធិជូនសហគមន៍ ថាតើត្រឹមត្រូវតាមក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ដែរទេ ដ្បិតដីតំបន់នោះភាគច្រើនសំបូរព្រៃឈើ ដែលសហគមន៍បានចុះបញ្ជីជាព្រៃអភិរក្ស៖ «អាជ្ញាធរគួរតែបង្ហាញប្លង់ឲ្យពួកខ្ញុំ មិនមែនគាត់ធ្វើស្ងាត់ៗអ៊ីចឹងទេ។ ការសំណូមពររបស់ពួកខ្ញុំទៅ ពួកគេជជែកគ្នាតាំងពីម្សិល។ បើសិនជាគេចេញប្លង់ហើយ បើពួកខ្ញុំមើលមិនយល់ ពួកខ្ញុំនឹងរកអ្នកបច្ចេកទេសមើលតើត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់រដ្ឋបានចែងទេ»។
ចៅសង្កាត់សុខដុម លោក ពៅ សុផាត បដិសេធយ៉ាងខ្លីថា ដីនៅតំបន់នោះពុំមែនជាដីអភិរក្សរបស់សហគមន៍នោះទេ។ លោកថា ក្រុមពលរដ្ឋដែលតវ៉ារឿងនេះ គឺជាមនុស្សបង្កចលាចលឲ្យអាជ្ញាធរ៖ «ពួកនេះ គឺពួកបង្កចលាចលឲ្យគេតើ។ ឥឡូវសួរតើអ្នកឯងមានស្អីខ្លះពាក់ព័ន្ធដីអភិរក្សសហគមន៍មកឲ្យខ្ញុំមក»។
តំបន់ការពារធម្មជាតិឡៅកា មានទំហំដី ២.២២៦ហិកតារ បានចុះបញ្ជីជាព្រៃសហគមន៍ដោយក្រសួងបរិស្ថានកាលពីឆ្នាំ ២០១៤។ ព្រៃសហគមន៍នោះឋិតក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច នៃភូមិឡៅកា សង្កាត់សុខដុម ក្រុងសែនមនោរម្យ ខែត្រមណ្ឌលគិរី។ អ្នកភូមិថា ចាប់តាំងពីបង្កើតសហគមន៍មក ពួកគេប្រឈមបញ្ហាច្រើន ដូចជាទំនាស់ប្ដឹងតវ៉ារវាងសហគមន៍ និងឈ្មួញកាប់ទន្ទ្រានព្រៃ ដែលតុលាការធ្លាប់កោះហៅជនជាតិដើមភាគតិច ៧នាក់ មកស្រាយបំភ្លឺ។ លើសពីនេះ សហគមន៍បានប្ដឹងក្រុមហ៊ុន វីឡេក ឌីវឺឡប់មែន ទាក់ទិនការរំលោភឈូសឆាយព្រៃការពារជិត ៣០០ហិកតារ និងកាប់បំផ្លាញដើមឈើ ផលិតជ័រទឹកសហគមន៍រាប់ពាន់ដើម ជម្លោះប្រើអំពើហិង្សារបស់បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន និងប៉ូលិសមូលដ្ឋាន បានវាយមកលើសហគមន៍ដែលចុះល្បាតព្រៃឈើ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) ខែត្រមណ្ឌលគិរី លោក សុក រដ្ឋា ដែលចុះអង្កេតករណីនេះ ពន្យល់ថា តាមច្បាប់ ដីព្រៃត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដែលអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ គ្មានសិទ្ធិចុះហត្ថលេខា លើលិខិតកាន់កាប់ ដល់បុគ្គលណាមួយនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិក្នុងដីព្រៃ គឺជាទង្វើមិនត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នោះទេ។ ចំណែកពលរដ្ឋក៏គ្មានសិទ្ធិចាត់ចែង និងទិញ ឬលក់ដូរដីព្រៃដែរ៖ «បើតំបន់ទាំងអស់នេះ គឺជាតំបន់ដីព្រៃដែលបានកំណត់ក្នុងផែនទីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ឆ្នាំ២០០២ គឺជាតំបន់ដីព្រៃសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ពុំមានអាជ្ញាធរណាប្រើសិទ្ធិធ្វើលិខិតឲ្យបុគ្គលណាប្រើប្រាស់បានដែរ។ រាល់បញ្ហាត្រូវដោះស្រាយត្រូវមើលច្បាប់ទាំងអស់គ្នា ទើបទំនាស់មានការកាត់បន្ថយ។ ចៀសវាងទំនោរទៅរកក្រុមអ្នកមានអំណាច និងអ្នកមានលុយហើយប្រាសចាកពីផ្លូវច្បាប់»។
សហគមន៍ថា មកទល់ពេលនេះសកម្មភាពកាប់ឈើមានតម្លៃ និងទន្ទ្រានព្រៃយកដីនៅតែបន្តកើតមាន ដោយអ្នកមានឥទ្ធិពល និងពលរដ្ឋចំណូលស្រុក ហើយសហគមន៍ពុំមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ទប់ស្កាត់នោះទេ។ ចំណែកអាជ្ញាធរមិនត្រឹមតែមិនជួយសហការបង្ក្រាបបទល្មើសទេ បែរចោទសហគមន៍ថា ជាក្រុមបក្សប្រឆាំង៕