ប្រជាសហគមន៍អភិរក្សផ្សោតព្រែកកាំពី នៅឃុំសំបុក ស្រុកចិត្របូរី ខែត្រក្រចេះ ព្រួយបារម្ភខ្លាំងអំពីអនាគតសត្វផ្សោតនៅទន្លេមេគង្គ និងត្រីកម្រក្នុងតំបន់នេះ ថានឹងរងហានិភ័យខ្ពស់ ខណៈបទល្មើសនេសាទកើនឡើងពេញបន្ទុក។ ពួកគេអះអាងថា ក្នុងមួយយប់ៗជនល្មើសរាប់រយនាក់ដែលមួយចំនួនជាជនជាតិវៀតណាម ផង បានប្រើឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ចាប់ត្រីនៅអន្លង់អភិរក្សផ្សោត ដោយពុំសូវមានការទប់ស្កាត់។
សហគមន៍ព្រែកកាំពី ស្រុកចិត្របូរី ខែត្រក្រចេះ អំពាវនាវជាថ្មីទៀតឲ្យក្រសួងកសិកម្ម និងរដ្ឋាភិបាល រកមធ្យោបាយបន្ថែម ពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពទប់ស្កាត់បទល្មើសនេសាទ និងអនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានពេញនៅអន្លង់អភិរក្សផ្សោត និងតំបន់អភិរក្សជីវចម្រុះទន្លេមេគង្គ ដើម្បីធានានិរន្តរភាពផ្សោតទន្លេមេគង្គ។
សហគមន៍រស់នៅឃុំសំបុក ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៦ ខែវិច្ឆិកា ថា ជនល្មើសរាប់រយនាក់ និងមួយចំនួនជាជាតិវៀតណាម ផង បានប្រើឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ទាំងក្តៅ និងត្រជាក់ លួចឆក់ត្រីពេលយប់នៅទីតាំងជ្រករបស់ផ្សោតរស់នៅ និងឆ្លងកាត់ រីឯសហគមន៍ប្រទះឃើញសកម្មភាពនេសាទនោះ បានរាយការណ៍ទៅឆ្មាំអភិរក្ស និងសមត្ថកិច្ចតែពុំទទួលលទ្ធផល។ លោកថា រាល់យប់ ឈ្មួញបានយករថយន្តចាំទទួលទិញត្រីដែលជនល្មើសឆក់បាន ភាគច្រើនជាប្រភេទធំៗ ដូចជាត្រីក្អែក និងត្រីព្រូលជាដើម៖ «កន្លែងអន្លង់ផ្សោតឡើងសំបូររាប់រយនាក់ មានទូក មានសំណាញ់អ៊ីចឹងទៅ តែតាមការពិតគឺឆក់។ ដូចអត់ឃើញមានបង្ក្រាបទេ អ្នកបង្ក្រាបមានតែខាងប៉ូលិស និងឆ្មាំ ឃើញតែគេដើរធ្វើការដែរ តែមិនឃើញមានមុខសញ្ញាចាប់បានអី។ គេធ្វើហ្នឹងទំនងគេដើរយកលុយ ពុំមែនជាការដើរចាប់»។
បុរសដដែលបន្តថា ការសម្របសម្រួលផ្តល់ប្រាក់តិចតួចរវាងជនល្មើស និងសមត្ថកិច្ច ដើម្បីបានការអនុញ្ញាតឲ្យនេសាទខុសច្បាប់ គឺជាក្តីកង្វល់របស់សហគមន៍ដែលពួកគេចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបបំបាត់។ លោកថា ឧបករណ៍ឆក់ត្រីដែលជនល្មើសប្រើប្រាស់នាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម មានលទ្ធភាពចាប់ត្រីម្តងៗបានច្រើនគីឡូក្រាម ដែលគេឆក់នៅអន្លង់អភិរក្សត្រីមេពូជសំបូររុក្ខជាតិដុះចេញពីផ្ទៃទឹក ឬហៅថា ព្រៃកោងកាង។
លោកកត់សម្គាល់ថា សត្វផ្សោតងាប់កន្លងទៅ ដោយសារក្រុមជនល្មើសប្រើឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ដូចជា ឆក់ក្ដៅ ឬ ត្រជាក់ និងពង្រាយមងនៅតំបន់សំខាន់ៗដែលផ្សោតឆ្លងកាត់។ លោករំឭកថា កន្លងទៅមេឃុំសំបុក មកពីបក្សប្រឆាំង ធ្លាប់ផ្ដួចផ្ដើមបង្កើតគោលនយោបាយពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពនៃការអភិរក្សផ្សោត និងជីវចម្រុះនៅមូលដ្ឋាន ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរស្រុក និងខែត្របានបដិសេធ៖ «ខាងសង្គ្រោះជាតិធ្វើអី ធ្វើអត់បាន គេមិនឲ្យធ្វើ តែឥឡូវទៀតមេឃុំសង្គ្រោះជាតិគេឈប់អស់ហើយ មិនដឹងម៉េចទៀតទេ។ ព្រួយបារម្ភតើ! តែមិនមែនព្រួយតែម្នាក់ខ្ញុំទេ គឺអ្នកនៅកន្លែងផ្សោតព្រួយបារម្ភគ្រប់គ្នាទាំងអស់ តែមិនដឹងធ្វើម៉េច»។
សហគមន៍អភិរក្សផ្សោតព្រែកកាំពី ឲ្យដឹងថា សហគមន៍បានកំណត់មុខសញ្ញាមនុស្សជិត ២០នាក់ ក្នុងនោះមួយចំនួនជាជនជាតិវៀតណាម រស់នៅឃុំសំបុក ដែលប្រើឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ជាអាជីពចិញ្ចឹមជីវិត រីឯសហគមន៍បានរាយការណ៍ករណីនេះទៅសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានរួចហើយ ដើម្បីអនុវត្តច្បាប់ ក៏ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ មិនទាន់ចាប់ជនល្មើសនៅឡើយ។
នាយប៉ុស្តិ៍នរគបាលឃុំសំបុក លោក អ៊ុន ហ៊យ ទទួលស្គាល់ថា បទល្មើសនេសាទពិតជាមានមែន តែនគរបាលមូលដ្ឋានតែងចុះបង្ក្រាបបានច្រើនករណី។ លោកថា ឋានៈត្រឹមប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាលពុំមានឥទ្ធិពលបង្ក្រាបបទល្មើសនេសាទបានទូលំទូលាយទេ ព្រោះភូមិសាស្ត្រទន្លេមេគង្គធំធេង ដែលជនល្មើសងាយនឹងរត់គេចខ្លួនបាន។ លោកថា ជនសង្ស័យ ១៨នាក់ នៅមូលដ្ឋានគឺនគរបាលបានកំណត់មុខសញ្ញារួចហើយ និងបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅតុលាការអនុវត្តច្បាប់ ព្រោះជនសង្ស័យទាំងនោះត្រូវអ្នកភូមិចោទថា ធ្លាប់ប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទខុសច្បាប់។
លោកបដិសេធការលើកឡើងរបស់ពលរដ្ឋថា ដែលអំពាវនាវឲ្យនគរបាលចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យ ១៨នាក់នោះ បញ្ជូនទៅតុលាការ ខណៈនគរបាលមូលដ្ឋានពុំទាន់មានភស្តុតាងជាក់លាក់នោះទេ៖ «អ្នកថាវាស្រួល តែអ្នកធ្វើមិនស្រួលទេ ជនល្មើសមិនឲ្យយើងចាប់លេងៗទេ។ យើងកន្លងមកជាមួយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ហើយជាមួយខណ្ឌជលផល មន្ត្រីចូលរួមប្រជុំដាក់សំណុំរឿង ១៨នាក់ហ្នឹង មុខសញ្ញាដាក់ទៅតុលាការហើយ។ វាពិបាកណាស់បង លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ តែប្រហែលលិចទូក»។
នៅខែត្រក្រចេះ មានអន្លង់អភិរក្សផ្សោត និងត្រីមេពូជ ៦៤អន្លង់ ក្នុងនោះមានអន្លង់ ៥ ដែលផ្សោតរស់នៅ។ អន្លង់អភិរក្សទាំងនោះឋិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងកសិកម្ម ដែលមានរដ្ឋបាលជលផល និងឆ្មាំទន្លេ ជាស្ថាប័នស្នូល មានកាតព្វកិច្ចធានាកិច្ចគាំពារបរិស្ថានអភិរក្សជីវចម្រុះ និងទប់ស្កាត់បទល្មើសនេសាទគ្រប់ប្រភេទ អនុលោមតាមអនុក្រឹត្យរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ចុះថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២។
ខ្លឹមសារអនុក្រឹត្យនោះបញ្ជាក់ថា ទន្លេមេគង្គខែត្រក្រចេះ គិតត្រឹមក្បាលកោះទ្រង់ ទល់មុខក្រុងក្រចេះ រហូតដល់ព្រំប្រទល់ខែត្រស្ទឹងត្រែង មានប្រវែង ៨៥គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវចាត់ទុកជាតំបន់អភិរក្សផ្សោតជីវចម្រុះ និងត្រីមេពូជ បែងចែកជាពីរតំបន់ គឺតំបន់ស្រទាប់ និងតំបន់ស្នូល។ តំបន់អន្លង់អភិរក្សព្រែកកាំពី ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាតំបន់ស្នូល ដែលជាតំបន់ហាមឃាត់មិនឲ្យមានការនេសាទដោយសារតំបន់នោះគឺសំបូរដោយរុក្ខជាតិដុះចេញពីផ្ទៃទឹក ដែលជាជម្រកត្រីពងកូន និងផ្សោតរស់នៅ ក៏ប៉ុន្តែសហគមន៍នៅតែប្រទះឃើញជនល្មើសលូចឆក់ត្រី និងដាក់មងរាំងខ្ទប់ដំណើររបស់សត្វផ្សោត និងត្រីមេពូជឡើងចុះ។
ប្រធានឆ្មាំទន្លេ និងជាអនុប្រធានរដ្ឋបាលជលផលខែត្រក្រចេះ លោក ម៉ុក ពន្លក បានផ្តាច់ទូរស័ព្ទនៅពេលអាស៊ីសេរី សុំសម្ភាសន៍។ តែលោកធ្លាប់បញ្ជាក់ថា វិសាលភាពដែនអភិរក្សផ្សោត និងជីវចម្រុះនៅទន្លេមេគង្គធំធេង ដែលមានប្រជុំកោះស្មុគស្មាញ បង្កជាឧបសគ្គដល់បេសកកម្មអភិរក្សសត្វផ្សោត និងជីវចម្រុះ នៅមិនទាន់ឆ្លើយតបគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទេ។ ហេតុនេះទាមទារឲ្យមានការចូលរួមពីសហគមន៍នេសាទ ពលរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរ ត្រូវរួមគ្នាផ្ដល់ដំណឹងពីបទល្មើសនេសាទគ្រប់ប្រភេទមកអាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ។ លោកថា ជនល្មើសហាក់មានបណ្ដាញដឹងមុននៅគ្រាដែលឆ្មាំអភិរក្សចុះល្បាតក្រុមជនសង្ស័យតែងតែរត់គេចខ្លួនបាន។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខែត្រក្រចេះ លោក ប៊ី វ៉ាន់នី ឲ្យដឹងថា សហគមន៍រាយការណ៍ថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានតែងតែទទួលប្រយោជន៍បទល្មើសនេសាទបង្កឲ្យបទល្មើសនេសាទកើនឡើង ហើយជនល្មើសមិនខ្លាចច្បាប់។ លោកថា ត្រីផ្សោតបានដើរតួនាទីសំខាន់រកប្រាក់ចំណូលដល់សហគមន៍តាមរយៈវិស័យទេសចរណ៍ តែបើត្រីផ្សោតរងគ្រោះហើយនោះ បង្កប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ក្នុងតំបន់ និងជីវភាពសហគមន៍។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ការបាត់បង់ត្រីផ្សោត និងជីវចម្រុះតាមទន្លេមេគង្គ គឺជាការទទួលខុសត្រូវមួយផ្នែករបស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច និងឆ្មាំអភិរក្ស។ ចំណែកសហគមន៍មូលដ្ឋាន ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ និងអនុវត្តលក្ខន្តិកៈរបស់សហគមន៍នេសាទឲ្យបានត្រឹមត្រូវ៖ «ការអនុវត្តចាប់វិញ បើចាប់បានថ្នាក់មូលដ្ឋានគេគ្រាន់តែពិន័យ ហើយគេដោះលែងបន្ទាប់មក ហើយករណីនេះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការអនុវត្តច្បាប់»។
សហគមន៍រស់នៅឃុំសំបុក បាននាំគ្នាអភិវឌ្ឍនៅតំបន់ផ្សោតរស់នៅ ប្រែក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិបៃតង បម្រើវិស័យទេសចរណ៍ ក្នុងទិសដៅរួមគ្នាអភិរក្សប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ និងបង្កើនប្រាក់ចំណូលដល់សហគមន៍ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ៕