Clik here to view.
សង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោត ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋសភាពន្លឿនការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលស្នើដោយបក្សប្រឆាំង ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យមានការបើកការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេស ខណៈការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតជិតបញ្ចប់ ហើយចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះមិនទាន់គ្រប់ចំនួននៅឡើយ។
ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ នឹងត្រូវបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ពោលគឺនៅសល់តែ ៣ថ្ងៃទៀតប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ ចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅមិនទាន់បានដល់ ៥០ភាគរយនៅឡើយ។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស តាមដានឃើញថា អ្នកដែលមិនទាន់បានចុះឈ្មោះភាគច្រើន គឺជាក្រុមពលករចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេស។ ចំណែកប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនតូចទៀត ដែលខកខានមិនបានចុះឈ្មោះដោយសារពួកគេព្រួយបារម្ភពីស្ថានភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្ន ការខ្វះព័ត៌មាន និងនីតិវិធីថ្មីរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃលំបាក។
លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានចុះឈ្មោះគ្រប់ចំនួនតាមការគ្រោងទុករបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ប្រមាណ ១លាន ៦សែននាក់ (១.៦២៦.២៥២) នោះ គឺ គ.ជ.ប ត្រូវពន្យារពេលចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយខាងរដ្ឋសភា និងរដ្ឋាភិបាល ត្រូវពន្លឿនការកែប្រែកច្បាប់បោះឆ្នោត ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យមានការបើកការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបោះឆ្នោតនៅបរទេស៖ «»។
ចូលមកដល់ខែវិច្ឆិកា នេះ គ.ជ.ប មិនដែលបានផ្សព្វផ្សាយពីទិន្នន័យអ្នកបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតប្រចាំថ្ងៃនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួនទៀតឡើយ។ ទិន្នន័យរបស់ គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែតុលា ឲ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋចំនួនជាង ៤៧ម៉ឺននាក់ (៤៧៩.០៦៨) បានទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ស្មើនឹង ២៩,៤០ភាគរយ ខណៈអ្នកដែលត្រូវទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសរុបមានចំនួនជាង ១,៦លាននាក់។
ច្បាប់បោះឆ្នោតកម្ពុជា មិនអនុញ្ញាតឲ្យបើកការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេសបានទេ លុះត្រាតែមានការកែប្រែច្បាប់នេះជាមុនសិន។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន ៣៣នាក់ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែសីហា បានផ្ញើលិខិតមួយទៅកាន់ប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន ស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសមានសិទ្ធិចូលរួមការបោះឆ្នោត។
សំណើនេះធ្វើ ដោយផ្អែកតាមមាត្រា ៣៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា ដែលចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងរស់នៅបរទេស ត្រូវបានគាំពារដោយរដ្ឋ ហើយពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត។ តំណាងរាស្ត្រទាំងនេះជំរុញឲ្យ គ.ជ.ប សម្រេចបង្កើតការិយាល័យមួយ ឬច្រើន នៅតាមច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិ ស្ថានទូត ស្ថានកុងស៊ុល ប្រចាំប្រទេសនីមួយៗដែលមានពលរដ្ឋខ្មែរកំពុងធ្វើការ ឬរស់នៅ ដើម្បីបង្កភាពងាយស្រួលដល់ពួកគេក្នុងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងទៅបោះឆ្នោត។ សេចក្តីស្នើកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ គឺកំពុងនៅទ្រឹងនៅរដ្ឋសភានៅឡើយ។
មន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាចធ្លាប់លើកឡើងថា ការរៀបចំឲ្យមានការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេសនឹងធ្វើឲ្យខូចប្រយោជន៍ពលករ។
ទោះយ៉ាងណាក្ដី រដ្ឋសភាដែលមានតែតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានកែប្រែច្បាប់គណបក្សនយោបាយសាចុះសាឡើង និងច្បាប់មួយចំនួនទៀតដូចជាច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសព្រឹទ្ធសភា ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌជាដើម។ ច្បាប់ទាំងនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន មានចេតនាធ្វើបាបគណបក្សប្រឆាំង ដូចជាចង់រំលាយ និងចង់ដកហូតអាសនៈតាមអំពើចិត្ត។
អាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង និងអ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា បានទេ នៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា។
ពលករចំណាកស្រុកកម្ពុជា នៅបរទេសមានជាង ១លាននាក់ កំពុងធ្វើការក្នុងប្រទេសថៃ ហើយជាង ៦ម៉ឺននាក់ទៀតកំពុងធ្វើការក្នុងប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ជាង ៣ម៉ឺននាក់ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងប្រហែលជាង ១ម៉ឺននាក់នៅប្រទេសជប៉ុន។
បន្ថែមពីនេះ ពលរដ្ឋខ្មែរប្រមាណជាងកន្លះលាននាក់ផ្សេងទៀត កំពុងរស់នៅបរទេស។ អ្នកទាំងនោះ ភាគច្រើនរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង អូស្ត្រាលី កាណាដា និងបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនក្នុងសហគមន៍អឺរ៉ុប។
បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសចំនួន ៩៣ ក្នុងពិភពលោកដែលប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បានរៀបចំឲ្យពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនអាចបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេសបាន៕