សង្គមស៊ីវិល និងជនជាតិដើមភាគតិចនៅខែត្រភាគឦសាន ពុំមានជំនឿ លើប្រសិទ្ធភាពការងាររបស់សមត្ថកិច្ច និងតុលាការក្នុងរឿងទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើនោះទេ បើទោះបីជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ធ្លាប់ប្ដេជ្ញាចិត្តទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើច្រើនសាក្ដី។ ការលើកឡើងនេះ ស្របពេលដែលសមត្ថកិច្ចខែត្រក្រចេះ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានឃាត់រថយន្តសាំងយ៉ុងដឹកឈើខុសច្បាប់ច្រើនគ្រឿង និងបញ្ជូនទៅមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើអនុវត្តច្បាប់ ក៏ប៉ុន្តែសកម្មភាពដឹកឈើខុសច្បាប់នៅតែកើតមានតាមដងផ្លូវ។
ជនជាតិដើមភាគតិចខែត្រភាគឦសាន និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល រកឃើញថា ការចរាចរឈើតាមដងផ្លូវ និងការទទួលប្រយោជន៍ពីអ្នកដឹកឈើតាមផ្លូវ បានក្លាយជាទម្លាប់ របស់សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ខណៈដែលទំហំព្រៃឈើនៅកម្ពុជា បានថយចុះយ៉ាងគំហុកពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខែត្រស្ទឹងត្រែង ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៩ តុលា ថា បើទោះបីជាសមត្ថកិច្ចខែត្រក្រចេះ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានឃាត់រថយន្តសាំងយ៉ុង ដឹកឈើច្រើនគ្រឿងក្ដី ក៏ប៉ុន្តែលោកហាក់ពុំមានជំនឿលើការអនុវត្តច្បាប់របស់តុលាការនោះទេ ស្របពេលដែលសកម្មភាពដឹកឈើតាមផ្លូវកំពុងកើតមានពេញបន្ទុក។ លោកថា ក្នុងមួយយប់ៗមានរថយន្តសាំងយ៉ុងប្រមាណពី ៥ ទៅ១០គ្រឿង ចូលទៅទិញឈើនៅឃុំសំអាង ដែលគេដឹកតាមគោយន្តពីព្រៃមកស្តុកទុកនៅផ្ទះ។ ប្រភេទឈើដែលឈ្មួញទិញ ភាគច្រើនជាប្រភេទឈើគ្រឿងផ្ទះ រួមមានឈើទាល ត្រាច និងស្រឡៅ ជាដើម រួចយកទៅលក់នៅខែត្រក្រោមៗ និងលក់នៅប្រទេសវៀតណាម៖ «ទោះបីចាប់រាប់រយគ្រឿងក៏ដោយ តែខ្ញុំនៅតែពុំមានជំនឿ ដោយសារចាប់ហើយនៅតែដឹកចេញទៀត។ បើចាប់ហើយអត់មានដឹកចេញបានជឿ បើចាប់ហើយនៅតែដឹកចេញអត់ជឿទេ»។
បុរសដដែលបន្តថា ការដឹកជញ្ជូនឈើតាមម៉ូតូ បានក្លាយជារបរអាជីពរបស់ពលរដ្ឋមួយចំនួន ពលរដ្ឋខ្លះបានខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទិញគោយន្ត និងម៉ាស៊ីនអារឈើស្វ័យប្រវត្តិដើម្បីអារឈើលក់ចិញ្ចឹមជីវិត។ លោកមើលឃើញថា អនុក្រឹត្យរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបញ្ជាឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ បង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ គឺមានតែក្នុងក្រដាស ពោលគឺសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើមិនអនុវត្តបទបញ្ជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ៖ «ជាពិសេសនៅមុខផ្ទះខ្ញុំទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ចាប់ប៉ុណ្ណាក៏នៅតែរត់។ ដឹករាល់ថ្ងៃជាប្រភេទឈើ ទី១ ស្រឡៅ ទី ២ ឈើទាល ប្រដាក ដំបៅ និងដួងចែមដឹកចេញទៅ។ ឥឡូវព្រៃសហគមន៍កាប់ឈើនៅពេញតែព្រៃហ្នឹង»។
កាលពីពាក់កណ្ដាលខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ សមត្ថកិច្ចខែត្រក្រចេះ បានចាប់រថយន្តសាំងយ៉ុងប្រហែលជាង ១០០គ្រឿងដែលគេដឹកឈើចេញពីតំបន់ព្រៃការពារ និងព្រៃមួយចំនួនចេញពីខែត្រស្ទឹងត្រែង ដែលទំនងដឹកទៅលក់នៅខែត្រត្បូងឃ្មុំ កំពង់ចាម និងប្រទេសវៀតណាម។ ប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបនោះ សមត្ថកិច្ចបានយករថយន្ត និងវត្ថុតាងទៅមន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ តែរហូតមកទល់ពេលនេះ ពុំទាន់ឮដំណឹងការអនុវត្តច្បាប់យ៉ាងណានៅឡើយទេ។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរស្ដីពីវិធានការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ក្នុងនោះរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការមួយចំនួនទៅឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវចាត់វិធានការឲ្យបានហ្មត់ចត់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាប ព្រមទាំងលុបបំបាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិគ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងការរុករានដីក្នុងតំបន់ព្រៃការពារ និងអភិរក្សធម្មជាតិដែលស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតនៃសមាគមអាដហុក (Adhoc) ខែត្រក្រចេះ លោក ប៊ី វ៉ាន់នី កត់ចំណាំថា នៅគ្រាដែលមានបញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាល និងសារាចរណែនាំរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល រឿងទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ គឺគេឃើញអាជ្ញាធរជំនាញ និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ អនុវត្តបានតែមួយប្រាវ ឬដូចភ្លើងចំបើង តែក្រោយមកការដឹកឈើខុសច្បាប់កើតមានឡើងដដែល។ លោកថា អំពើពុករលួយពាក់ព័ន្ធអាជីវកម្មឈើរបស់សមត្ថកិច្ច និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ជាមូលហេតុដែលនាំឲ្យការអនុវត្តច្បាប់ធូររលុង បង្កឲ្យឈ្មួញមិនខ្លាចច្បាប់ ដែលជាផ្នែកមួយបំផ្លាញព្រៃឈើជាប្រព័ន្ធ៖ «ឈ្មួញឈើធំៗមួយចំនួន ក៏មិនឃើញសមត្ថកិច្ចតុលាការណាចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួន។ នៅក្នុងខែត្រក្រចេះបច្ចុប្បន្ន មានឧកញ៉ាធំៗច្រើន ដឹកតាមកាត់ខែត្រក្រចេះទៅលក់នៅវៀតណាម ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃតែម្ដង»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងជនជាតិដើមភាគតិច យល់ថា រដ្ឋាភិបាលហាក់គ្មានសមត្ថភាពការពារព្រៃឈើនៅកម្ពុជាទេ ខណៈដែលសកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃការពារ និងដីព្រៃរបស់រដ្ឋ រានយកដីអស់រាប់ពាន់ហិកតារ កម្រឃើញមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចេញមុខចាប់ខ្លួនជនល្មើស និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដាក់ទោសទណ្ឌដែរ។ បញ្ហានេះជាសញ្ញាបង្ហាញពីការកើនឡើង នូវវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាព៕