Clik here to view.
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិជំរុញឲ្យ រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកប្រើប្រាស់យន្តការច្បាប់ដ៏ខ្លាំងរបស់ខ្លួន ដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើហិរញ្ញវត្ថុ ឬភាគហ៊ុនរបស់មន្ត្រី និងគ្រួសារនៃ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលមានភាគហ៊ុនក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន ហ៊ានដំណើរការបោះឆ្នោត ដោយអវត្តមានគណបក្សប្រឆាំង។ ការព្រមានរបស់មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស រូបនេះនៅក្រោយពេលដែលក្រសួងមហាផ្ទៃដាក់ពាក់បណ្ដឹងទៅតុលាការកំពូល ដើម្បីរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចេញពីបញ្ជីនយោបាយ។
សូមស្ដាប់បទសម្ភាសន៍របស់លោក តាំង សារ៉ាដា ជាមួយលោក ហ្វីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) នាយករងទទួលបន្ទុក កិច្ចការតំបន់អាស៊ីរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ដែលមានសេចក្ដីដូចតទៅ៖
ស្ដាប់សំឡេង៖
សារ៉ាដា៖ តើលោកមានប្រតិកម្មយ៉ាងណាដែរចំពោះក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការកំពូលទាមទារឲ្យរំលាយ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមសំណើរបស់គណបក្សចំនួន២នោះបាទ?
ហ្វីល៖ ច្បាស់ណាស់ហើយដែលលោក ហ៊ុន សែន នៅពីក្រោយ បញ្ហានេះ ហើយលោកជាអ្នកសម្រេចតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះក្នុងការរំលាយ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមរយៈការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានភស្តុតាង ក្នុងបំណងធ្វើបដិវត្តន៍ស្អីគេនោះតាមតែការមួលបង្កាច់ប៉ុណ្ណោះ។ តាមពិតទៅ លោក ហ៊ុន សែន ចង់ឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃនេះតែម្ដង ដោយមិនចាំបាច់ឆ្នាំក្រោយនោះឡើយ ដោយសារគាត់ខ្លាចចាញ់ឆ្នោត។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាលោក ហ៊ុន សែន មិនឲ្យគណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតដ៏មានន័យ នេះឡើយ។
សារ៉ាដា៖ ហេតុអ្វីបានជាលោក ហ៊ុន សែន គ្មានភាពអាម៉ាស់ទាល់តែសោះ ក្នុងការចង់រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះបាទ?
ហ្វីល៖ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានជួលអ្នកធ្វើការស្ទង់មតិនៅមុនការបោះ ឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ មកពីប្រទេសអ៊ីស្រាអែល (Israel) ។ ការស្ទង់មតិនោះបង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងចាញ់ការបោះឆ្នោតទោះបីជាគ្មានវត្តមានលោក សម រង្ស៊ី ឬ លោក កឹម សុខា ក៏ដោយ។ វាជាសក្ខីភាពបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពិតជាមានការព្រួយបារម្ភអំពីការឆ្នោតនេះ ហេតុដូច្នេះហើយ គណបក្សប្រជាជនក្រៅពីការចង់បានការគាំទ្រ ពីមហាជនគាត់បែរជា បោះពួយបំផ្លាញដំណើរការបោះឆ្នោតនេះតែម្ដង។ ការបំផ្លាញដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ គឺតាមរយៈការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បំភិតបំភ័យប្រជាពលរដ្ឋ ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ដ៏អន់ថយដើម្បីរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ការវាយប្រហារមកប្រធានអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងបណ្ដាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យទាំងឡាយ។ នេះគឺជាការបង្ក្រាប ទាំងស្រុងជាទ្រង់ទ្រាយធំតែម្ដង។ ហើយលោក ហ៊ុន សែន បានកាច់ ចង្កូតចេញពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ចាប់យកការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការវិញ។
សារ៉ាដា៖ ដូចលោកបានដឹងហើយថា សមាជិកព្រឹទ្ធសភាពីររូបរបស់ សហរដ្ឋអាមេរិក គឺលោក ចន ម៉ាក់ឃែន (John MacCain) និង លោក ឌីក ឌើប៊ិន (Dick Durbin) បានធ្វើសេចក្ដីព្រាងនៃសេចក្ដីសម្រេចដើម្បីថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងយាយី និងកំពុងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងបណ្ដាញសារព័ត៌មានទាំងឡាយ។ តើលោកយល់ថាសេចក្ដីសម្រេច របស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកទាំងនេះមានប្រសិទ្ធភាពដែរទេ?
ហ្វីល៖ ខ្ញុំគិតថា សេចក្ដីសម្រេចនេះគឺគ្រាន់តែជាចំណុចចាប់ផ្ដើមប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែពួកគេគួរតែធ្វើអ្វីឲ្យបានលើសពីនេះទៀត។ អ្វីដែលជាចំនុច សំខាន់បំផុតនោះគឺ តំណាងរាស្ត្ររបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទាំងនោះ គួរយកច្បាប់ គ្លូបបល ម៊ែកនិកស្គី (Global global Magnitsky Act) ដែលជា ច្បាប់មួយចែងអំពីការដាក់ទណ្ឌកម្មលើបុគ្គល ឬក្រុមជនទាំងឡាយណា ដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលទើបត្រូវបាន អនុម័តកាលពីឆ្នាំមុន ហើយចូលជាធរមានដោយរដ្ឋបាលលោក ប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama)។ ច្បាប់ដ៏ខ្លាំងមួយនេះគឺអាចដាក់ទណ្ឌកម្ម ដោយផ្ទាល់ទៅលើមន្ត្រី ឬគ្រួសាររបស់មន្ត្រី នៃរដ្ឋាភិបាលបរទេស ទាំងឡាយណាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ នឹងអំពីពុករលួយនិងការរំលោភ សិទ្ធិមនុស្ស។ ច្បាប់នេះមានអំណាចបង្កក ហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគេ ដែលមាននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ឬ VISA មិនឲ្យចូលសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម។
សារ៉ាដា៖ បើទោះបីជាមានការរិះគន់ខ្លាំងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ហ៊ុន សែន ហាក់មិនខ្វល់ខ្វាយ នោះឡើយខណៈលោកកំពុងចាប់ដៃខ្លាំងជាមួយប្រទេសចិន ដើម្បីអាច ឲ្យលោកបង្កើនល្បឿនយកឈ្នះការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។ តើលោកយល់ថា ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ មុននឹងប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ដែរទេ ប្រសិនបើអវត្តមាន គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដ៏មានឥទ្ធិពលមួយនេះ?
ហ្វីល៖ ខ្ញុំគិតថា សហគមន៍អន្តរជាតិចាត់ទុកការបោះឆ្នោតជាតិ នៅពេលខាងមុខនឹងមិនសេរី យុត្តិធម៌នោះឡើយ។ ខ្ញុំគិតថា សហភាពអឺរ៉ុប និងរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនដែលបានចាយថវិកា និងគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសជាច្រើនណាស់ ដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោត ហើយអ្នកទាំងនេះ ក៏ជួយខ្លាំងណាស់ដែរដល់ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ពីពេលកន្លងមក។ ខ្ញុំ គិតថា ពួកគេគួរបញ្ចប់ផ្ដល់ជំនួយរបស់ខ្លួនទៀតទៅ ប្រសិន បើការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខគ្មានការចូលរួមពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឬមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោក ហ៊ុន សែន កំពុងបំផ្លាញដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនៅពេលនេះតែម្ដង។
សារ៉ាដា៖ តើលោកមានអនុសាសន៍យ៉ាងណាដែរដល់សហគមន៍ អន្តរជាតិទាំងនោះ ?
ហ្វីល៖ ពួកគេគួរតែដាក់ទណ្ឌកម្មផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ចទៅក្រុមមេដឹកនាំនៃគណបក្សកាន់អំណាច ឬសមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះគួរតែធ្វើឡើងសំដៅទៅលើបុគ្គលមួយចំនួន ប៉ុន្តែមិនមែនដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើពលរដ្ឋទូទៅនោះទេ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្មានកំហុសឡើយ។ ការដាក់ទណ្ឌកម្ម នេះដើម្បីឲ្យពួកគេរាងចាលអំពីបទល្មើសរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស អំពីពុករលួយ និងបទឧក្រិដ្ឋកម្មនានា ដែលពួកក្រុមមន្ត្រីទាំងនេះបាន ប្រព្រឹត្តកន្លងមក។ ហើយអោយពួកគេដឹងថា លទ្ធផលនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នឹងមិនអាចទទួលបានការកោតសរសើរនោះទេ តែជាការផ្ដន្ទាទោសទៅវិញ។
សារ៉ាដា៖ កាលៈទេសៈបច្ចុប្បន្ននេះលោក ហ៊ុន សែន កំពុងសម្រុកយកឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខតែម្នាក់ឯងតាមរយៈ ការហែហមរបស់គណបក្សអាម៉ីអាថោងរបស់លោក តើសហគមន៍ អន្តរជាតិនឹងទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោតបែប នេះបានដែរទេ?
ហ្វីល៖ ខ្ញុំសូមជម្រាបប្រាប់លោកថា ការបោះឆ្នោតជាតិ នៅឆ្នាំ២០១៨ នេះ គឺគ្រាន់តែជាកំប្លុកកំប្លែងប៉ុណ្ណោះ ជាកំប្លុកកំប្លែង ដ៏អន់ថយខ្លាំងណាស់។ ការបោះឆ្នោតនេះនឹងគ្មានការទទួលស្គាល់ ដោយសហគមន៍អន្តជាតិ វានឹងគ្មានការទទួលស្គាល់ដោយក្រុមប្រទេសផ្ដល់ជំនួយដល់កម្ពុជាឡើយ។ នៅពេលដែលក្រុមវិនិយោគ ទន់បរទេស និងក្រុមអ្នកផ្ដល់ជំនួយដើរចេញពីកម្ពុជាអស់ទៅ ពេលនោះប្រជាពលរដ្ឋមានមនុស្សម្នាក់ដែលត្រូវស្ដីបន្ទោស ជននោះគឺលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែម្ដង៕