Clik here to view.
សង្គមស៊ីវិលធ្វើការផ្នែកបោះឆ្នោត ព្រួយបារម្ភចំពោះការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ថាអាចនឹងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋបាក់ទឹកចិត្តដោយមិនទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត តាមការអំពាវនាវរបស់ គ.ជ.ប។ មន្ត្រី គ.ជ.ប បញ្ជាក់ថា ការទៅចុះឈ្មោះ ឬមិនទៅ គឺជាការសម្រេចចិត្តរបស់ពលរដ្ឋផ្ទាល់ ខណៈ គ.ជ.ប ធ្វើការតាមតែអ្វីដែលច្បាប់បានចែង។
ការព្រួយបារម្ភរបស់សង្គមស៊ីវិល នៅពេលមានពលរដ្ឋមួយចំនួនអះអាងថាមិនមានគម្រោងទៅបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៨ ចំណែកអ្នកដែលត្រៀមទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមួយចំនួន បានដំអក់ក្នុងការទៅចុះឈ្មោះ ដោយសារពួកគាត់បាក់ទឹកចិត្តនៅពេលដឹងថា មេបក្សប្រឆាំងត្រូវបានចាប់ខ្លួន។
សំឡេងពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅក្រុងភ្នំពេញ លោក អ៊ឹង ឆាយ៖ «ប្រធានគណបក្សមិនអាចឈរឈ្មោះជាគណបក្សប្រឆាំងដដែល មានន័យថាទាំងខ្ញុំទាំងគេ សុទ្ធតែបាក់ទឹកចិត្តទាំងអស់គ្នាហ្នឹង»។
នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា (NICFEC) លោក សំ គន្ធាមី សង្កេតឃើញថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃចាប់ផ្ដើមចុះឈ្មោះកាលពីថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី៤ កញ្ញា សង្គមស៊ីវិលមើលឃើញអ្នកដែលទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមានចំនួនតិចតួចខ្លាំង ដោយការិយាល័យខ្លះមានតែ ៥ ទៅ ៦នាក់តែប៉ុណ្ណោះបានទៅចុះឈ្មោះក្នុងមួយថ្ងៃ។ កត្តាដែលនាំឲ្យមានការថយអ្នកទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត លោក សំ គន្ធាមី ប្រាប់ថា ដោយសារអាកាសធាតុ គឺភ្លៀង ព័ត៌មានស្ដីពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅចង្អៀត និងឯកសារបញ្ជាក់ឲ្យការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតែជាឧបសគ្គរារាំងដល់ដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។
ចំណែកការចាប់ខ្លួនប្រធានបក្សប្រឆាំង គឺលោក កឹម សុខា លោក សំ គន្ធាមី អង្កេតឃើញថា មិនសូវប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ទឹកចិត្តពលរដ្ឋនោះទេ ប៉ុន្តែសង្គមស៊ីវិលនៅតែមានការព្រួយបារម្ភ ទើបមានការបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយ និងបង្កើនការអប់រំពលរដ្ឋឲ្យយល់ដឹងបន្ថែមទៀតពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត៖ «យើងព្រួយបារម្ភ យើងបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយ។ យើងចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមកចុះឈ្មោះឲ្យបានគ្រប់គ្នា ជាគោលបំណងរបស់យើង។ ចឹងហើយបានយើងបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយថា បងប្អូនត្រូវទៅចុះឈ្មោះ ហើយត្រូវអញ្ជើញទៅបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ»។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតរួច ទៅពិនិត្យមើលបញ្ជីឈ្មោះ ឯអ្នកមិនទាន់បានចុះឈ្មោះ ឲ្យទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅការិយាល័យតាមសាលាឃុំ-សង្កាត់ និងនៅតាមភូមិមួយចំនួន។ រយៈពេល ៤ថ្ងៃដំបូងនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត (ថ្ងៃទី១ កញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី៤ កញ្ញា) អ្នកទៅចុះឈ្មោះមានចំនួនជាង ២៥.៨០០នាក់។ តួលេខនេះជាការបញ្ជាក់របស់អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា។
លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា ឲ្យដឹងថា តួលេខអ្នកដែលបានទៅចុះឈ្មោះក្នុងរយៈពេល ៤ថ្ងៃដំបូងមានការថយចុះ បើធៀបនឹងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំមុន (កាលពីចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់) ដោយសារពលរដ្ឋមួយចំនួនធំបានសម្រុកទៅចុះឈ្មោះលើកមុនរួចរាល់។ ចំពោះការព្រួយបារម្ភ ឬការបាក់ទឹកចិត្តយ៉ាងណានោះ គ.ជ.ប យល់ថា គឺជាការសម្រេចចិត្តរបស់ពលរដ្ឋ ហើយ គ.ជ.ប មិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយណាដែលទាក់ទងនឹងរឿងនយោបាយនោះទេ៖ «គ.ជ.ប ទទួលខុសត្រូវទៅលើបញ្ហាពីរ។ ទីមួយ គឺអនុវត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និងទី២ អនុវត្ត និងរិះរកបច្ចេកទេសបោះឆ្នោត ដើម្បីសម្រួលឲ្យពលរដ្ឋគ្រប់រូបបានអញ្ជើញទៅបោះឆ្នោត ហើយបើមានការសម្រេចចិត្តណាមួយថាមិនទៅចុះឈ្មោះ ឬមិនទៅបោះឆ្នោត អាហ្នឹងគឺជាការសម្រេចចិត្តរបស់ពួកគាត់»។
យ៉ាងនេះក្ដី គ.ជ.ប និងសង្គមស៊ីវិលនៅមិនទាន់មានតួលេខណាមួយបញ្ជាក់ថា មានពលករខ្មែរធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសប៉ុន្មាននាក់ ហើយបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅរយៈពេល ៤ថ្ងៃដំបូងនេះនៅឡើយទេ ខណៈដែលសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោត ដើម្បីបង្កភាពងាយស្រួលដល់ពលករបានចុះឈ្មោះនៅក្រៅប្រទេស នៅមិនទាន់ត្រូវរដ្ឋសភាលើកយកទៅដាក់ក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅឡើយ។
ក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងចំនួន ៣៣រូប កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែសីហា បានដាក់សេចក្តីស្នើកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតដើម្បីបើកផ្លូវអាចរៀបចំការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេសបាន។ ជាមួយគ្នានេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ក៏បានអំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសដែលកំពុងបំពេញបេសកកម្ម ធ្វើការ និងកំពុងសិក្សា ឲ្យមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតាមសាលាឃុំ-សង្កាត់ និងតាមភូមិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
អគ្គលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង នៅមិនទាន់ដឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទច្បាស់លាស់ថា រដ្ឋសភានឹងប្រជុំពិនិត្យសំណើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះនៅពេលណានោះទេ ដោយលោកគ្រាន់តែដឹងថា បច្ចុប្បន្ន សំណើនេះកំពុងស្ថិតនៅដំណាក់កាលសិក្សារបស់គណៈកម្មការជំនាញនីតិកម្ម និងយុត្តិធម៌។
អាស៊ីសេរី នៅមិនទាន់អាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីប្រធានគណៈកម្មការជំនាញទី៦ នៃរដ្ឋសភា លោក ប៉ែន បញ្ញា បានទេនៅថ្ងៃទី៥ កញ្ញា។ ប៉ុន្តែតំណាងរាស្ត្រដែលមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភាទាំងពីរគណបក្ស ធ្លាប់បង្ហើបថា ច្បាប់នេះទំនងជាមិនមានសង្ឃឹមអាចវិសោធនកម្មតាមការចង់បានពីក្រុមតំណាងរាស្ត្រទាំង ៣៣នាក់នោះទេ។
ទោះជាយ៉ាងណា សង្គមស៊ីវិល និង គ.ជ.ប អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋទៅពិនិត្យមើលបញ្ជីឈ្មោះ និងចុះឈ្មោះឲ្យបានទាន់ពេលវេលា ឲ្យមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៦ ឆ្នាំ២០១៨៕