Clik here to view.
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងអ្នកតាមដានការបោះឆ្នោត លើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា ការអនុម័តកែប្រែច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយសាជាថ្មីទៀតតបតាមសំណើរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺហាក់មិនមានបំណងអ្វីផ្សេងក្រៅតែពីចង់រឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយមកលើគណបក្សប្រឆាំង និងចង់តាមប្រមាញ់បុគ្គលម្នាក់ឲ្យបាត់មុខពីឆាកនយោបាយនៅកម្ពុជា នោះទេ។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីរដ្ឋសភាត្រៀមដាក់សេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ថ្មីស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ដើម្បីពិភាក្សា និងអនុម័តនៅថ្ងៃច័ន្ទ សប្ដាហ៍ក្រោយនេះ។
បន្ទាប់ពីបើកកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភា ដើម្បីពិនិត្យសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយជាលើកទីពីរ នៅព្រឹកថ្ងៃទី៦ កក្កដា គឺក្រុមសមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានសម្រេចបញ្ជូនសំណើធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ថ្មីស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនោះ ទៅឲ្យគណៈកម្មការនីតិកម្ម និងយុត្តិធម៌នៃរដ្ឋសភា ដើម្បីពិនិត្យ និងវាយតម្លៃ ដើម្បីរាយការណ៍ទៅសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ មុនដាក់ទៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គរដ្ឋសភា នៅថ្ងៃច័ន្ទ ទី១០ កក្កដា សប្ដាហ៍ក្រោយនេះ ដើម្បីពិភាក្សា និងអនុម័ត។
គណបក្សប្រឆាំងលើកឡើងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយម្ដងទៀតនេះ គឺមានបំណងតែមួយគត់ ដើម្បីធ្វើឲ្យផ្លូវដើរទៅរកការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខរបស់បក្សខ្លួន កាន់តែតូចចង្អៀតប៉ុណ្ណោះ។
អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អេង ឆៃអ៊ាង ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា ក្រុមតំណាងរាស្ត្ររបស់លោក នឹងមិនអាចចូលរួមប្រជុំរដ្ឋសភាពេញអង្គដើម្បីអនុម័តច្បាប់មួយ ដែលរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ រំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងរំលោភលើកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយឡើយ។ លោកថ្លែងថា ពុំមានច្បាប់ណាមួយបានហាមឃាត់ ឬមិនឲ្យយករូបភាព និងសំឡេងរបស់បុគ្គលម្នាក់ដែលតុលាការចោទប្រកាន់ថាជាទណ្ឌិត ដើម្បីប្រើប្រាស់សម្រាប់ស្វែងរកការគាំទ្រ និងស្វែងរកប្រជាប្រិយភាពសម្រាប់គណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ៖ «ឧទាហរណ៍ថាបើឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី អំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្របោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អាហ្នឹងបើយើងនៅស្ងៀមស្ងាត់ដោយជំហរ គឺមានទោស។ ដូច្នោះបើមានទណ្ឌិតណាមួយអំពាវនាវឲ្យបោះឆ្នោតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅស្ងៀមស្ងាត់។ អ៊ីចឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ត្រូវរំលាយដូចគ្នាដែរ។ អ៊ីចឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវប្រកាសបដិសេធអត់ទទួលការប្រកាសអំពាវនាវនោះទេ»។
សេចក្ដីស្នើច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ និងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ គឺបានកែប្រែមាត្រាមួយចំនួន និងបានបន្ថែមមាត្រាមួយចំនួនទៀត។
ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងមាត្រា៤៤ថ្មី (ពីរ) បានចែងថា តុលាការអាចសម្រេចផ្អាកសកម្មភាពគណបក្សនយោបាយមិនលើសពី ៥ឆ្នាំ និងអាចរំលាយគណបក្សនយោបាយមួយបាន ប្រសិនបើគណបក្សនយោបាយនោះប្រើប្រាស់ជាសារសំឡេង រូបភាព ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬសកម្មភាពរបស់ទណ្ឌិត និងយល់ព្រមដោយចំហ ឬតុណ្ហីភាព ឬឃុបឃិតជាមួយទណ្ឌិតឲ្យធ្វើសកម្មភាពណាមួយ ដើម្បីផលប្រយោជន៍នយោបាយសម្រាប់គណបក្សនយោបាយនោះ។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង បន្ថែមទៀតថា ការធ្វើច្បាប់ដើម្បីផ្ចាញ់ផ្ចាលខ្មែរគ្នាបែបនេះ មិនមានផលចំណេញអ្វីសម្រាប់ប្រទេសជាតិឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ គួរនាំគ្នារកវិធីសាស្ត្រដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាមួយចំនួន ដូចជាកសិកម្មចុះថ្លៃ និងការធ្លាក់ចុះសីលធម៌នៅក្នុងសង្គម ជាដើម។
ទោះជាយ៉ាងណា សមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភា ប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការបរទេស សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ឃោសនាការ និងព័ត៌មាន និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈាន វុន ថ្លែងថា គណបក្សរបស់លោកដែលមានសំឡេងភាគច្រើននៅក្នុងសភា នឹងមិនដកថយចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នយោបាយថ្មីនេះឡើយ ព្រោះរយៈពេលកន្លងទៅ គណបក្សប្រឆាំងបាននិយាយផ្សេង ធ្វើផ្សិង គឺខុសពីអ្វីដែលបានតម្កល់ទុកនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ថាប្រធានគណបក្សមានតែលោក កឹម សុខា។ លោក ឈាង វុន បន្ថែមថា ទណ្ឌិត សម រង្ស៊ី នៅតែហៅខ្លួនថាជាបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រធានបក្សដដែល និងព្រមទាំងប្រើប្រាស់រូបភាពកាន់ដៃគ្នាជាមួយលោក កឹម សុខា ដើម្បីស្វែងរកសំឡេងគាំទ្រថែមទៀត៖ «ទណ្ឌិតនៅក្រៅប្រទេស ប្រទេសខ្លួនឯងជាប្រធាននាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅទៀត អាហ្នឹងយើងទទួលយកអត់បានទេ កុំថាផ្សិងធ្វើផ្សេង ប្រជាពលរដ្ឋធុញទ្រាន់ណាស់»។
កាលពីថ្ងៃទី១១ កុម្ភៈ លោក សម រង្ស៊ី បានលាលែងពីប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺមុនប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់ពីក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាចចំនួន ៦៦រូប សម្រេចអនុម័តសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះម្ដងរួចទៅហើយនៅថ្ងៃទី២០ កុម្ភៈ បើទោះបីជាមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ រិះគន់ច្បាប់នេះថាមានបំណងដើម្បីរំលាយគណបក្សប្រឆាំងបែបណាក្ដី។
ជុំវិញគម្រោងចង់អនុម័តច្បាប់នយោបាយជាថ្មីនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត មាស នី យល់ឃើញថា ច្បាប់នយោបាយថ្មីនេះអាចរាលដាលដល់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ផ្សេងទៀតដែលកំពុងមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីខ្មៅរបស់តុលាការរួចទៅហើយ។ លោកបណ្ឌិតថា ល្បែងនយោបាយដើម្បីឲ្យមានការរំលាយ ឬធ្វើឲ្យមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងរាយប៉ាយពីគ្នាបែបនេះ គឺមិនមែនទើបតែកើតឡើងទេ គឺមានតាំងពីក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ មកម្ល៉េះ៖ «អ៊ីចឹង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវមានជម្រើស ក ខ គ ដើម្បីប្រឈមនឹងការផ្លាស់ប្ដូរនយោបាយបែបនេះបាន»។
ចំណែកលោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ឬហៅថានិកហ្វិច (NICFEC) មើលឃើញថា ការកែប្រែច្បាប់នេះ នឹងធ្វើឲ្យមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពខាងផ្នែកនយោបាយកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។ លោកថ្លែងថា ទណ្ឌិតមិនអាចមានសិទ្ធិទៅបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតក៏ពិតមែន តែតាមផ្លូវច្បាប់ ទណ្ឌិតនៅមានសិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ជាដើម៖ «»។
លោក សំ គន្ធាមី ព្រួយបារម្ភថា នៅពេលមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយកាន់តែខ្លាំងបែបនេះ គឺមិនអាចធានាថា ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ នឹងអាចធ្វើឡើងដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បានឡើយ៕