អាជីវករ និងជាងចម្លាក់ឈើនៅស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ ខេត្តពោធិ៍សាត់ កំពុងជួបប្រទះបញ្ហាទីផ្សារ។ ពួកគេថា ចម្លាក់ឈើមិនសូវលក់ដាច់ និងត្រូវបង្ខំចិត្តលក់ចេញក្នុងតម្លៃថោកដែលខាតថ្លៃដើម បណ្ដាលឲ្យពួកគេជំពាក់បំណុលធនាគារកាន់តែច្រើន។ បញ្ហាទីផ្សារនេះ កើតមានតាំងពីមុនថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរឆ្នាំ២០១៧ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន តម្លៃទីផ្សារលក់ចេញមិនទាន់ងើបវិញនៅឡើយ។
ភ្នំក្រវ៉ាញ គឺជាស្រុកមួយរបស់ខេត្តពោធិ៍សាត់ សម្បូរទៅដោយព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ បើធៀបនឹងបណ្ដាស្រុកដទៃនៃខេត្តនេះ។ កសិករនៅអាចរកគល់ឈើធ្នង់ បេង និងប្រភេទឈើខ្លឹមផ្សេងទៀតពីលើភ្នំដែលសេសសល់ពីភ្លើងឆេះ និងឈ្មួញកាប់បំផ្លាញ ទៅកែច្នៃ។
នៅទីរួមស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ និងនៅអមសងខាងផ្លូវឆ្ពោះទៅទីរួមខេត្ត មានផ្ទះលក់ ឬកែច្នៃឈើមិនតិចជាង ១០០គ្រួសារឡើយ។
កំពុងអង្គុយរៀបចំហូបពងទាកូននៅក្នុងរោងកែច្នៃឈើមួយកន្លែង ក្រោយជញ្ជូនឈើរូបកូនដំរីដែលទើបច្នៃរួចដាក់ចូលម្លប់ លោក វ៉ែន សុប៊ុនធារ មានប្រសាសន៍ថា សព្វថ្ងៃរូបលោក និងកម្មករ ៧នាក់ បានឆ្លាក់ឈើចេញជារូបកូនដំរី រូបអ្នកតាចិន និងវត្ថុដាក់តាំងតាមផ្ទះ បានច្រើនគួរសម។ ប៉ុន្តែលោកចំណាយដើមទុនកាន់តែច្រើនលើកម្មករ និងទិញឈើកាន់តែថ្លៃ ខណៈទីផ្សារមានបញ្ហានេះ៖ «រូបលក់អត់សូវបានតម្លៃ ហើយឈើយើងកាន់តែក្រ។ ដល់លក់អត់បានថ្លៃអ៊ីចឹងទៅ ជីវភាពរបស់ពួកខ្ញុំត្រូវខ្សត់ខ្សោយតាមហ្នឹង បើលក់បានថ្លៃទៅ ជីវភាពរបស់ពួកខ្ញុំជាអ្នកឆ្លាក់រូបអាចមានជីវភាពគ្រាន់បើជាងហ្នឹងបន្តិច»។
លោក សុប៊ុនធារ បញ្ជាក់ថា ចម្លាក់ឈើគ្រប់ប្រភេទលក់លែងសូវដាច់ ឬបង្ខំចិត្តលក់ខាតប្រហែល ២០% ដើម្បីបង្វិលលុយបង់ធនាគារ។ បញ្ហានេះ បានធ្វើឲ្យអាជីវករ និងជាងចម្លាក់ក្នុងភូមិដែលមានដើមទុនតិច និងអ្នកខ្លះជំពាក់លុយគេក្រោយខ្ចីមកធ្វើដើមទិញម៉ាស៊ីនកែច្នៃឈើ និងជួលកម្មករនោះ ចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ខ្លួនទៅស៊ីឈ្នួលគាស់ដំឡូងគេ និងខ្លះត្រូវចេញទៅរកការងារធ្វើនៅប្រទេសជិតខាង។
ចំណែកអាជីវករម្នាក់នៅឃុំលាជ ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ លោក ទេស នាថ ឲ្យដឹងថា ការលក់ដូរចម្លាក់ឈើរបស់គ្រួសារលោក គឺពឹងលើដើមផ្ទាល់ខ្លួនជាង ៣ពាន់ដុល្លារ និងខ្ចីលុយពីគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបន្ថែមចំនួន ២ពាន់ដុល្លារ។ លុយប្រហែល ៥ពាន់ដុល្លារ ត្រូវបង្វិលរហូត ទើបពីរ ឬបីខែមកនេះលោកត្រូវលក់ខាតច្រើន ដើម្បីមានលុយបង្វិល។ លោកថា បើបញ្ហានេះនៅតែអូសបន្លាយ មិនដឹងថាមុខរបររបស់លោកត្រូវបិទទ្វារពេលណានោះទេ៖ «នៅឃុំលាជ អ្នកដែលមានមុខរបរនេះប្រហែលជា ១០០គ្រួសារយ៉ាងតូច ហើយស្ថានភាពដូចគ្នាទាំងអស់ ឮសូររអ៊ូរទាំដូចគ្នា។ ពេលមានទីផ្សារ ខ្ញុំពិបាកនឹងបូកលុយដែរ ព្រោះគេទិញចូលទៅចូលមកពិបាកគិត ប៉ុន្តែអាចដឹងថាយើងអាចរកលុយសងធនាគារទាន់ ហើយសល់បានចាយខ្លះ។ ខ្ញុំសំណូមពរដល់ស្ថាប័នក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជួយរកទីផ្សារឲ្យប្រជារាស្ត្រយើងផ្នែកលក់ចម្លាក់រូបឲ្យមានទីផ្សារផងបាទ»។
ទាំងអាជីវករ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានខ្លះទទួលស្គាល់ថា គុណភាពឈើដែលត្រូវយកទៅកែច្នៃជាគ្រឿងលំអ និងវត្ថុសម្រាប់គោរពបូជានោះ មិនសូវល្អទេ ដោយសារឈើភាគច្រើនជាបំណែកឈើបាក់បែក ភ្លើងឆេះ និងខ្លះជាឫសកប់ដី។ ប៉ុន្តែប្រភេទឈើល្អដែលកម្ររកបាននោះ ត្រូវគេកែច្នៃយ៉ាងផ្ចិតផ្ចង់ទៅជារូបផ្សេងៗដែលមានតម្លៃចន្លោះពី ៣០០ដុល្លារទៅជាង ១ពាន់ដុល្លារតាមទំហំរូបដែលផលិតនោះ។
អ្នកស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ រាប់រយគ្រួសារ កំពុងប្រកបមុខរបរនេះបន្ថែមលើការងារស្រែចម្ការ។ តែមានអាជីវករខ្លះពឹងផ្អែកមុខរបរនេះទាំងស្រុងតែម្ដង ទើបធ្វើឲ្យជីវភាពពួកគេធ្លាក់ចុះពេលមានបញ្ហាទីផ្សារ។
ជំទប់ទី១ ឃុំព្រងិល ស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ លោក ដួង វិបុល ទទួលស្គាល់ថា អ្នកប្រកបមុខរបរចម្លាក់ឈើមានហានិភ័យខ្ពស់ ព្រោះមុននឹងបើកមុខរបរនេះបាន អាជីវករ ឬកសិករត្រូវខ្ចីលុយគេរាប់ពាន់ដុល្លារដើម្បីធ្វើដើមទុន។ ដោយឡែកនៅឃុំព្រងិល របស់លោក មានអ្នកប្រកបមុខរបរនេះប្រមាណ ៣០គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែពួកគេភាគច្រើនកំពុងជំពាក់បំណុលគេដោយសារអាជីវកម្មនេះ៖ «ខេត្តណាក៏មកទិញគាត់ដែរទាក់ទងថ្មចម្លាក់រូបព្រះរូបអីណា។ លោក ជិន ជេដ្ឋា៖ ប៉ុន្តែចំពោះចម្លាក់ឈើយ៉ាងម៉េចដែរ? ចម្លាក់ឈើធ្វើបានហើយ ទីផ្សារអត់ទាន់មាន ហើយលទ្ធភាពឃុំមិនអាចរកទីផ្សារឲ្យគាត់បានទេ។ ជីវភាពរបស់អ្នកខ្លះរកស៊ីទៅមិនរីកចម្រើនទៅ បែរជាធ្លាក់ថយក្រោយ។ អ្នកខ្លះធ្វើយូរៗទៅបានផ្ទះសម្បែង បាត់ដី ដោយសារលក់ដូរ (លក់សងគេ)»។
លោក ដួង វិបុល ថាអាជ្ញាធរធ្លាប់ចុះប្រាប់ក្រុមជាងចម្លាក់ឲ្យពង្រឹងគុណភាព និងសោភ័ណភាពរូបចម្លាក់ដែលបានកែច្នៃ ដើម្បីលក់បានថ្លៃ។ ប៉ុន្តែទីផ្សារលក់ចេញ អាជ្ញាធរមិនអាចជួយដោះស្រាយអ្វីបានឡើយ។ ដូច្នេះ អាជីវករ ឬជាងចម្លាក់គ្រប់រូបត្រូវបន្តរកម៉ូយលក់ចេញដោយខ្លួនឯង ខណៈដែលពលរដ្ឋក្នុងឃុំរបស់លោកដែលប្រកបមុខរបរនេះ កំពុងជួបប្រទះនឹងបញ្ហាទីផ្សារនេះដែរ។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានមន្ទីរពាណិជ្ជកម្មខេត្តពោធិ៍សាត់ អ្នកស្រី ឃឹម សៀងគាង ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញបញ្ហាទីផ្សារនេះបានទេនៅថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ដោយពុំមានអ្នកទទួលទូរស័ព្ទ។
ចំណែកមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ វិញ ឲ្យដឹងថា មន្ទីរកំពុងពង្រឹងលើផ្នែករចនាបថនៃចម្លាក់ឈើទាំងអស់នោះ ដោយបានអញ្ជើញជាងចម្លាក់ឈើទាំងអស់ឲ្យចូលរួមវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលមួយ ទាក់ទងនឹងរចនាបថចម្លាក់ឈើ។ គោលបំណងនៃការបើកវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនេះ គឺចង់បែងចែករចនាបថបែបខ្មែរ និងបរទេសឲ្យបានដាច់ស្រឡះពីគ្នា ដើម្បីងាយស្រួលអភិរក្ស ឬគ្រប់គ្រងទៅថ្ងៃអនាគត។
ប្រធានស្ដីទីនៃមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក រស់ សំណាង បញ្ជាក់ថា រោងសិប្បកម្មកែច្នៃឈើដោយមិនរាប់បញ្ចូលរោងអាជីវកម្មតូចៗដែលកែច្នៃផង និងលក់ដូរផងនោះ មានប្រហែល ២០រោងសិប្បកម្មប៉ុណ្ណោះ។ លោកថា មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ពាក់ព័ន្ធតែបញ្ហារចនាបថទេ ចំណែកឈើដែលជាវត្ថុធាតុដើមកែច្នៃ និងបញ្ហាទីផ្សារវិញ លោកមិនដឹងឡើយ៖ «សិប្បកម្មនីមួយៗមានលក្ខណៈសម្គាល់របស់ខ្លួន ស្រួលកុំឲ្យថាច្របូកច្របល់គ្នា អត់ដឹងថារូបចម្លាក់ខុសខ្នាត ឬស្អីហ្នឹង មិនដឹងចេញពីសិប្បកម្មមួយណា»។
ចម្លាក់ឈើ និងចម្លាក់ថ្មកែវ គឺជាមុខរបរសំខាន់មួយសម្រាប់ពលរដ្ឋនៅខេត្តពោធិ៍សាត់។ បន្ទាប់ពីថ្មកែវមិនទាន់កែច្នៃកាន់តែខ្សត់ ឬមានតម្លៃថ្លៃ វត្តមានចម្លាក់ឈើចាប់ផ្ដើមមានព្រោងព្រាតនៅស្រុកភ្នំក្រវ៉ាញ និងស្រុកក្រគរ។ ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃើញថា អាជីវករ ឬជាងចម្លាក់ដែលអាចនៅបន្តអាជីវកម្មរបស់ខ្លួនបានដល់សព្វថ្ងៃ ភាគច្រើនមានដើមទុនច្រើនគួរសម និងមានច្រកអាចលក់ចេញច្រើន។
ក្រុមអាជីវករ និងជាងចម្លាក់ឈើមិនបានដឹងពីមូលហេតុ ឬបញ្ហាប្រឈមផ្នែកទីផ្សារនេះច្បាស់លាស់នោះទេ។ ប៉ុន្តែពួកគេខ្លះសង្ស័យថា អាចបណ្ដាលមកពីកត្តាសេដ្ឋកិច្ច ចម្លាក់ឈើកាន់តែមានច្រើន ម្យ៉ាងទៀតអាចបណ្ដាលមកពីស្ថានការណ៍នយោបាយដែលគេមើលឃើញថាអាចនឹងមានភាពរកាំរកូសច្រើន៕