ថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ខិតជិតមកដល់ហើយ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋជាង ៣សែននាក់ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋជិត ៨លាននាក់ដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមិនទាន់ប្រាកដថា ពួកគាត់មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ខាងមុខនេះបាន ឬយ៉ាងនៅឡើយទេ?
អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតលើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនសែននាក់ ដែលមិនទាន់ច្បាស់ថា ពួកគាត់មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបាន ឬមិនបាននោះ គឺមកពីនីតិវិធី គ.ជ.ប បង្កការលំបាកដល់ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនក្នុងការបំពេញបែបបទលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតស្របតាមនីតិវិធីដែលតម្រូវដោយ គ.ជ.ប។
អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងអ្នកវិភាគលើកឡើងថា នីតិវិធីរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតគឺជាឧបសគ្គដ៏ធំក្នុងការរារាំងឲ្យពលរដ្ឋបាត់សិទ្ធិបោះឆ្នោត ដែលផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានចែងថា ពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ និងសិទ្ធិបោះឆ្នោតជាដើម។ ថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នឹងមកដល់នៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ខាងមុខ ពលរដ្ឋគ្រប់រូបក៏ទន្ទឹងរង់ចាំថ្ងៃនេះមកដល់ដែរ។
ក្នុងរយៈ៥ឆ្នាំម្ដង គឺជាពេលវេលាផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំ ឬជ្រើសរើសមេដឹកនាំមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនតាមរយៈបោះឆ្នោត។ ក៏ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនេះ ពលរដ្ឋមួយចំនួនកំពុងតែជួបឧបសគ្គដើម្បីទៅចូលរួមបោះឆ្នោត។ អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោក ដែលប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យនោះ គឺបង្កការងាយស្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីទៅបោះឆ្នោតផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនដោយងាយស្រួល ខុសពីកម្ពុជា ដែលនីតិវិធីខ្លះរារាំងពលរដ្ឋមិនអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិនេះបានងាយស្រួលនោះឡើយ៖ «»។
ការលើកឡើងរបស់អ្នកវិភាគបែបនេះ គឺនៅក្រោយពេលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានអនុម័តនីតិវិធីកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែ មីនា និងបានផ្សព្វផ្សាយកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយតម្រូវឲ្យពលរដ្ឋដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតរួចហើយនោះ ប៉ុន្តែពុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណត្រូវទៅធ្វើឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនៅសាលាឃុំ-សង្កាត់ និងគណៈកម្មការឃុំ-សង្កាត់ រៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយយករូបថតទំហំ ៣ គុណ ៤ ចំនួន ៣សន្លឹក និងនាំសាក្សី ២រូប ទៅបង្ហាញខ្លួននៅចំពោះមុខអាជ្ញាធរឃុំ-សង្កាត់ និងគណៈកម្មការឃុំ-សង្កាត់ រៀបចំការបោះឆ្នោត ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា រហូតដល់ថ្ងៃទី២ មិថុនា។
អគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក សោម សូរីដា អំពាវនាវឲ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់ជួយផ្សព្វផ្សាយអំពីនីតិវិធីនេះដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋទៅបំពេញបែបបទលិខិតស្នាមបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនេះឲ្យបានគ្រប់គ្នា ព្រោះថាពលរដ្ឋដែលមិនទាន់មានលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនេះ មាន ៤% គឺប្រមាណជាង នាក់៖ «»។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បញ្ជាក់ថា បើសិនជា គ.ជ.ប ចេញបទបញ្ជា ឬនីតិវិធីបែបនេះ ហេតុអ្វីបានជា គ.ជ.ប មិនដាក់ចេញនៅពេលពលរដ្ឋទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត? ពិសេសទៅទៀតនោះ លោកលើកហេតុផលថា ប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះថ្មីគឺបានឲ្យពលរដ្ឋស្កេនមេដៃ និងមានលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការចុះឈ្មោះត្រឹមត្រូវស្របតាមច្បាប់បោះឆ្នោត និងបានចេញចុងសន្លឹក ឬបង្កាន់ដៃរួចរាល់ហើយ ហេតុអ្វីបានជា គ.ជ.ប ចេញនីតិវិធីតម្រូវឲ្យពលរដ្ឋធ្វើលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតទៀត៖ «»។
លើសពីនេះទៀត ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមខែត្រមួយចំនួនបានត្អូញត្អែរអំពីការលំបាកក្នុងការទៅធ្វើលិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនេះ ដូចជាពលរដ្ឋនៅក្រុងប៉ោយប៉ែត ខែត្របន្ទាយមានជ័យ ពលរដ្ឋនៅខែត្រក្រចេះ ជាដើម គឺអាជ្ញាធរឃុំ បង្កការលំបាកក្នុងការធ្វើលិខិតនេះ ពួកគាត់ព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់សិទ្ធិបោះឆ្នោត ទោះបីជាពួកគាត់បានចុះឈ្មោះហើយក្ដី៖ «»។
ក្រៅពីនេះទៀត អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា មានពលរដ្ឋតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ដែលបានដឹងពីព័ត៌មានស្ដីពីការស្នើសុំឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណសម្រាប់បម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនេះ ដោយសារតែការផ្សព្វផ្សាយនៅមានកម្រិត ហើយពេលវេលាបោះឆ្នោតក៏កាន់តែខិតជិតមកដល់។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ញ៉ែប ប៊ុនជិន លើកឡើងថា នីតិវិធីរបស់ គ.ជ.ប គឺបង្កការលំបាកដល់ពលរដ្ឋក្នុងការទៅបោះឆ្នោត។ លោកបញ្ជាក់ថា ទាំង គ.ជ.ប ទាំងគណបក្សនយោបាយ និងភាគីពាក់ព័ន្ធ បានជំរុញឲ្យពលរដ្ឋទៅចូលរួមបោះឆ្នោតឲ្យបានគ្រប់គ្នា តែនីតិវិធីរបស់ គ.ជ.ប នេះ ជាឧបសគ្គសម្រាប់ពលរដ្ឋក្នុងការបោះឆ្នោតទៅវិញ៖ «»។
គណបក្សប្រឆាំងក៏ព្រួយបារម្ភអំពីពលរដ្ឋប្រមាណ ៤% នៃពលរដ្ឋដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាត់សិទ្ធិបោះឆ្នោតដែរ។
គណបក្សប្រឆាំងបានស្នើសុំទៅ គ.ជ.ប ជួយសម្រួលធ្វើយ៉ាងណាឲ្យពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបានគ្រប់គ្នា។ ប៉ុន្តែជាការឆ្លើយតប គ.ជ.ប បានត្រឹមស្នើសុំទៅគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទាំងអស់ត្រូវផ្ដល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណដែលពលរដ្ឋយកទៅដាក់បញ្ចាំជាថ្នូរនឹងការខ្ចីប្រាក់នោះ សុំឲ្យពលរដ្ឋប្រគល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋវិញ សម្រាប់ឲ្យពលរដ្ឋយកទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ខាងមុខ។
ទោះបីជាបែបនេះក្ដី ប្រធាននាយកដ្ឋានកិច្ចការបោះឆ្នោត និងនីតិកម្មនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី ម៉េង សុភារី នៅតែសម្ដែងក្ដីបារម្ភចំពោះពលរដ្ឋចំនួន ៤% នេះ គ្មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដោយសារតែពួកគាត់គ្មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ឬអត្តសញ្ញាណបម្រើឲ្យការបោះឆ្នោតនោះ៖ «»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា ៣៤ថ្មី ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអាចឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត។
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទដែលមានអាយុយ៉ាងតិច ១៨ឆ្នាំ មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត។ អ្នកវិភាគលើកឡើងថា ពលរដ្ឋដែលបាត់បង់សិទ្ធិបោះឆ្នោតនេះ ភាគីច្រើនពលរដ្ឋចំណាកស្រុក គួបផ្សំនឹងនីតិវិធីរបស់ គ.ជ.ប បង្កការលំបាកនោះ គឺធ្វើឲ្យអ្នកខ្លះមិនបានមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត រីឯអ្នកខ្លះទៀតបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយ គិតថាខ្លួនមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទៅបោះឆ្នោត អ្នកខ្លះទៀតធ្វើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណហើយ តែក្រសួងមហាផ្ទៃ មិនទាន់ផ្ដល់ជូន អ្នកខ្លះមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ តែដោយសារភាពក្រីក្រដាក់បញ្ចាំនៅស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងបញ្ហាមួយចំនួនទៀត។
អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតលើកឡើងថា គ.ជ.ប ត្រូវតែលុបនីតិវិធីនេះចោលវិញ ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបានគ្រប់គ្នា ព្រោះថា ពួកគាត់មានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតរួចរាល់ និងមានបង្កាន់ដៃគ្រប់គ្រាន់ហើយនោះ៕