បើទោះជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រកាសផ្អាកការបូមខ្សាច់ និងការនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេសជាបណ្ដោះអាសន្នក្តី ក៏ប៉ុន្តែអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលផ្នែកបរិស្ថាន រកឃើញថា ខ្សាច់របស់កម្ពុជា នៅតែត្រូវគេដឹកចេញពីដែនទឹកកម្ពុជា ដដែល។
អង្គការមាតាធម្មជាតិ ប្រមូលបានព័ត៌មានបង្ហាញពីការបន្តបូមខ្សាច់ និងការដឹកខ្សាច់ពីដែនទឹកកម្ពុជា ដោយកប៉ាល់ធំៗទៅបរទេសចាប់តាំងពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ មក។
អង្គការនេះប៉ាន់ស្មានថា ក្នុងមួយខែៗ ខ្សាច់រាប់ម៉ឺនតោនត្រូវបានគេនាំចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកស្ត្រីក្នុងសហគមន៍ នៃអង្គការមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា លឹម គឹមស័រ និងក្រុមការងាររបស់នាង បានទទួលព័ត៌មានពីអ្នកនេសាទនៅតាមទីតាំង ដែលកញ្ញាថាមានការបូមខ្សាច់ និងដឹកខ្សាច់ចេញទៅក្រៅប្រទេស។ ក្រុមការងារនាងបានស៊ើបអង្កេតរឿងនេះ។
ក្រុមនាងរកឃើញថា ការបូមខ្សាច់នៅបន្តកើតឡើង ហើយបានប្រទះឃើញកប៉ាល់ដឹកខ្សាច់ធំៗជាច្រើនគ្រឿង ត្រៀមបើកចេញពីដែនទឹកកម្ពុជា៖ «បើសិនជាយើងមើល Google Maps វាកើតឡើងនៅឆកសមុទ្រកំពង់សោម។ ទីតាំងនេះវាស្ថិតនៅចន្លោះស្រុកថ្មស ខេត្តកោះកុង មកស្រុកស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុ»។
អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន បញ្ជាក់ថា មិនមានការបូមខ្សាច់ និងកប៉ាល់ដឹកខ្សាច់ណាមួយ ដឹកខ្សាច់ចេញពីទីតាំងខេត្តព្រះសីហនុ នោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ឌិត ទីណា បញ្ជាក់ថា ខ្សាច់ដែលក្រសួងហាមឃាត់មិនឲ្យនាំចេញជាប្រភេទខ្សាច់លុប និងខ្សាច់សំណង់ ក៏ប៉ុន្តែខ្សាច់សម្រាប់ធ្វើកែវ ក្រសួងមិនបានផ្អាកការនាំចេញទៅក្រៅប្រទេសនោះទេ។ លោកបន្តទៀតថា ការរកឃើញរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិ មិនបានបញ្ជាក់ពីប្រភេទខ្សាច់ ឈ្មោះកប៉ាល់ដឹកខ្សាច់ និងទីកន្លែងនោះទេ។ លោកថា ក្រសួងនឹងស៊ើបអង្កេតករណីនេះ។
តាមរយៈរូបភាពដែលអង្គការមាតាធម្មជាតិ ថតបានកប៉ាល់ធំចំនួនពីរ ដែលបានដឹកខ្សាច់ចេញពីកម្ពុជា នោះមានឈ្មោះ Ocean Beauty និង Deryoung Sunflower។
ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិកហាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវិតសឹន (Alejandro Gonzalez Davidson) ដែលត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីកម្ពុជា បន្ទាប់ពីធ្វើយុទ្ធនាការផ្អាកការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅតំបន់អារ៉ែង ក្នុងខេត្តកោះកុង បានស្រាវជ្រាវពីទិសដៅចុងក្រោយនៃកប៉ាល់ទាំងពីរ។ លោកបញ្ជាក់ថា ទិន្នន័យពីផែនទីរបស់ Marine Traffic ដែលជាក្រុមហ៊ុនតាមដានការចរាចរនាវាសមុទ្រជុំវិញពិភពលោក ឲ្យដឹងថា កប៉ាល់ដឹកខ្សាច់ Ocean Beauty បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៣០ មេសា។ កប៉ាល់នេះ កំពុងធ្វើដំណើរតម្រង់ទៅកំពង់ផែតៃចាង (Taicang Port) នៅប្រទេសចិន។
លោក អាឡិក ឲ្យដឹងទៀតថា ចំណែកកប៉ាល់ដឹកខ្សាច់មួយទៀតឈ្មោះ Deryoung Sunflower បានបន្សល់សញ្ញាចរាចរចុងក្រោយក្បែរព្រំដែនទឹកកម្ពុជា-វៀតណាម ហើយទិសដៅចុងក្រោយរបស់វា សំដៅទៅកំពង់ផែតៃចុង (Taichung) នៅកោះតៃវ៉ាន់។
ប្រធានអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិក យល់ថា បម្រាមរបស់រដ្ឋាភិបាលគ្មានប្រសិទ្ធភាព។ លោកលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវចាត់វិធានការឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងម៉ឺងម៉ាត់ជាងនេះ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈទប់ស្កាត់ការបូមខ្សាច់ និងនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស ដែលលោកថាកំពុងប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ និងជីវិតរបស់ប្រជាសហគមន៍ដែលរស់នៅអាស្រ័យធនធានសមុទ្រ។
ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៦ បានចេញបម្រាមផ្អាកការបូមខ្សាច់នៅខេត្តកោះកុង និងការនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេសទាំងអស់ ដោយគ្មានកំណត់រយៈពេល។ បម្រាមនេះ កើតឡើងក្រោយពេលបណ្ដាអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ រកឃើញខ្សាច់ជាង ៦០លានតោន បានបាត់ពីប្រព័ន្ធទិន្នន័យរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៃការនាំចេញខ្សាច់ទៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលគេបានប៉ាន់ស្មានថា វានាំឲ្យមានការបាត់ប្រាក់រាប់រយលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះដែរ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ឌិត ទីណា សម្ដែងការសោកស្ដាយដែលអង្គការមាតាធម្មជាតិ មិនបានផ្តល់ព័ត៌មានភ្លាមៗឲ្យក្រសួងដឹងអំពីការនាំខ្សាច់ចេញទៅក្រៅប្រទេសនេះ ហើយលោកថា អង្គការនេះព្យាយាមបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍ ជាជាងដោះស្រាយបញ្ហា។
ក៏ប៉ុន្តែ អង្គការមាតាធម្មជាតិឆ្លើយតបថា ជារឿយៗដែលខ្លួនផ្តល់ព័ត៌មានស្ដីពីការបូមខ្សាច់ ឬនាំខ្សាច់ចេញ ជូនដល់ក្រសួង ក្រសួងមិនបានចាត់វិធានការនោះទេ ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបអង្គការនេះសម្រេចមិនផ្តល់ព័ត៌មានដល់ក្រសួងលើកនេះ។
អង្គការនេះលែងទុកចិត្តក្រសួង ហើយអះអាងថា នៅពេលសាធារណជនដឹងអំពីព័ត៌មានស្ដីពីរឿងខ្សាច់នេះ នោះរដ្ឋាភិបាលនឹងនាំគ្នាចាត់វិធានការ៕