ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃតុលាការក្រុងភ្នំពេញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា សម្រេចឃុំខ្លួនមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្ត្រី គ.ជ.ប ក្នុងម្នាក់ៗ ៦ខែបន្ថែមទៀត ក្រោយពីបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំមកហើយនោះ។ មេធាវីការពារក្ដីអ្នកជាប់ឃុំទាំង៥ ថានេះជារឿងដែលមិនអាចទទួលយកបាននោះទេ។ ក្នុងថ្ងៃដដែលនេះ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ក៏ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំទាំង៥ ផងដែរ។
ការបន្តឃុំខ្លួនមន្ត្រីសមាគមអាហុក ៤រូប និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប ១រូប លើកចុងក្រោយបន្ថែម ៦ខែទៀតនេះ គឺធ្វើឡើងក្នុងសវនាការមុនអង្គសេចក្ដី ដោយចៅក្រមស៊ើបសួរ លោក ធាម ច័ន្ទពិសិដ្ឋ សំអាងថា ដើម្បីសាកសួរសាក្សី និងស្វែងរកភស្តុតាងបន្ថែមទៀត ខណៈដែលមជ្ឈដ្ឋានទូទៅយល់ថា សំណុំរឿងនេះជារឿងនយោបាយ។
ក្រោយពីបញ្ចប់ការសាកសួរ និងត្រូវបានគេនាំខ្លួនទៅឃុំនៅគុកព្រៃសវិញ ប្រធានស៊ើបអង្កេតផែ្នកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា ថ្លែងថា លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើលនឹងការសម្រេចនេះទេ ព្រោះលោកដឹងថា នេះជារឿងនយោបាយ៖ «ហ្នឹងគ្រាន់តែជាការបំពេញនីតិវិធីក្នុងការឃុំខ្លួនបន្តទេ ហើយយើងមិនបាច់យល់អីច្រើនទេ តុលាការស្រុកខ្មែរគ្មានម្ចាស់ខ្លួនឯងទេ។ នេះជាការសម្រេចមួយតាមតេឡេកុម្ម៉ង់។ វាអត់មានអីចម្លែក»។
កូនប្រុសរបស់លោក នី សុខា គឺយុវជន នី ចាន់សេដ្ឋា យល់ឃើញដូចឪពុករបស់គេថា គ្មានអ្វីចម្លែកទេ និងគ្មានជំនឿលើប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា ថានឹងផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ឪពុករបស់គេបាន៖ «តុលាការស្រុកខ្មែររឿងបន្តឃុំខ្លួន ព្រោះ ៦ខែមុន និង ៦ខែនេះ វាអត់មានអីខុសគ្នាទេ កូពី (copy) ពីអាមុន ហើយផាស (paste) មកឥឡូវទេ។ វាគ្រាន់តែដូរថ្ងៃខែពី ៦ខែមុនមក ៦ខែនេះទេ។ អ៊ីចឹង វាអត់មានអីចម្លែកទេបង។ យើងនៅតែមានអារម្មណ៍ថា សោកស្ដាយដែរ ប៉ុន្តែគ្រាន់ថាយើងអត់បានជួយអីបានចឹងណា៎! មានតែចាំមើល ៦ខែទៀតតែប៉ុណ្ណឹង»។
លោកមេធាវី សំ សុគង់ ថ្លែងថា ការពន្យារពេលឃុំខ្លួនកូនក្ដីលោក ៦ខែហើយ៦ខែទៀតនេះ គឺរំលោភសិទ្ធិជនត្រូវចោទត្រង់មាត្រា១៤ ក្នុងកតិកាសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលចែងថា ជនត្រូវចោទមានសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយគ្មានបង្អង់ពេល។ មេធាវីការពារក្ដីលោក នី ចរិយា រូបនេះពន្យល់ថា ការឃុំខ្លួនជនត្រូវចោទអាចធ្វើទៅបាន លុះត្រាតែសំណុំរឿងនោះមានភាពស្មុគស្មាញច្រើន ជាបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ និងមានឧបសគ្គច្រើនដែលរាំងស្ទះក្នុងការស៊ើបអង្កេតរកភស្តុតាង។ ចំណែករឿងដែលតុលាការចោទអ្នកទាំង ៥រូប ថាសមគំនិត និងសូកប៉ានសាក្សីនេះ លោក សំ សុគង់ យល់ថា គ្មានភាពស្មុគស្មាញក្នុងការស្វែងភស្តុតាងនោះទេ៖ «ក្រុមមេធាវីយល់ឃើញថា ការបន្តឃុំខ្លួនរបស់លោក នី ចរិយា ដូចជាមន្ត្រីអាដហុក ៤រូបទៀតហ្នឹង ដូចជាមិនការចាំបាច់ទេ ដោយសាររយៈពេលឃុំខ្លួនពួកគាត់រយៈពេល ១២ខែពេញ ១ឆ្នាំហើយ។ ការឃុំខ្លួនជនត្រូវចោទ គ្រាន់តែសម្រាប់សវនាការ មិនមែនជារឿងមួយល្អដែរ វាប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិការរំលោភសិទ្ធិរបស់ជនជាប់ចោទ ជាពិសេសគឺសិទ្ធិរបស់ជនជាប់ចោទ គឺត្រូវបានទទួលការកាត់ក្ដីមួយឲ្យបានឆាប់រហ័ស មិនអាចយកមនុស្សមកឃុំដើម្បីតែសវនាការនោះទេ»។
ចំណែកមេធាវីការពារក្ដីឲ្យមន្ត្រីអាដហុក ៤រូបវិញ គឺលោក ឡោ ជុនធី ថ្លែងថា លោកមិនទាន់ដឹងថា តើនីតិវិធីរបស់តុលាការអាចនឹងបិទបញ្ចប់ការឃុំខ្លួនក្នុងពេលណានោះទេ៖ «គេនៅតែបន្តនីតិវិធីពាក់ព័ន្ធសាក្សីមួយចំនួនដែរថា មិនបានសួរមិនបានចប់សព្វគ្រប់ ប៉ុន្តែគំនិតរបស់លោកចៅក្រម ថាអាចនឹងឈានទៅដល់ការបិទហើយ។ បិទបានន័យថា បិទបញ្ចប់ការស៊ើបសួរ។ គាត់ថាអាចរកពេលវេលារកនីតិវិធីហ្នឹង វាអត់បានគ្រប់គ្រាន់។ និយាយឲ្យចំ វាពាក់ព័ន្ធនឹងដីកាដំណោះស្រាយទេ។ វាមានផ្លូវពីរ។ ផ្លូវទី១ វាអាចថាលើកលែងចោទប្រកាន់។ ផ្លូវទី២ អាចបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ ហើយមកដល់ពេលនេះ យើងអត់ដឹងថាជំហរយ៉ាងម៉េចទេ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណា ក្រុមមេធាវីការពារក្ដីឲ្យអ្នកទាំង ៥រូបថា នឹងប្ដឹងទាស់ការសម្រេចពន្យារពេលឃុំខ្លួនរបស់សាលាដំបូងនេះលើកចុងក្រោយនេះទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ដោយចាត់ទុកថា ជាការអនុវត្តខុសនីតិវិធី។
គិតមកត្រឹមថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា មន្ត្រីសមាគមអាដហុក ៤រូប គឺលោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត លោក ណៃ វ៉ង់ដា និងអ្នកស្រី លឹម មុន្នី រួមនឹងមន្ត្រី គ.ជ.ប លោក នី ចរិយា ត្រូវបានឃុំខ្លួនអស់រយៈពេល ១ឆ្នាំហើយ។
ក្នុងថ្ងៃដដែលនេះ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំទាំង៥។ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ ចាត់ទុកការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកទាំង៥ ថា ជាយុទ្ធនាការរបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីកម្ទេចបក្សប្រឆាំង បំភ័យ និងបំបិទមាត់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
នាយកអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិប្រចាំតំបន់អាស៊ី លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) លើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា តុលាការកម្ពុជា ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រើប្រាស់ដើម្បីគាបសង្កត់សង្គមស៊ីវិល។ លោកថា លុយរាប់លានដុល្លារត្រូវបានគេផ្ដល់ឲ្យកម្ពុជា សម្រាប់បម្រើដល់ការបណ្ដុះបណ្ដាល ប៉ុន្តែវាជាការឥតប្រយោជន៍ដោយសារថា តុលាការនៅតែជាឧបករណ៍នៃភាពអយុត្តិធម៌។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម អំពាវនាវដល់ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយទាំងអស់ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោះលែង និងទម្លាក់បទចោទប្រកាន់លើអ្នកជាប់ឃុំទាំង៥។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ អ្នកទាំង ៥រូប ត្រូវបានជ្រើសរើសជាប់ជាបេក្ខជនផ្ដាច់ព្រ័ត្រសម្រាប់ទទួលពានរង្វាន់ផ្នែកការពារសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំឆ្នាំ២០១៧ ឈ្មោះថា ពានរង្វាន់ ម៉ាទីន អេណលស៍ (Martin Ennals) ដែលរៀបចំឡើងដោយគណៈកម្មការផ្ដល់ពានរង្វាន់ជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សចំនួន ១០ ក្នុងពិភពលោក។ ក្រុមមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានថ្លែងសាទរចំពោះព័ត៌មាននេះ ហើយមានសុទិដ្ឋិនិយមថា មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៥រូបនេះ នឹងទទួលបានពានរង្វាន់នេះ។
ពានរង្វាន់ធំនៃចលនាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ គឺពានរង្វាន់ ម៉ាទីន អ៊ែនណល ដែលជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដោយឡែកមួយក្នុងចំណោមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សឈានមុខនៅលើពិភពលោកចំនួន ១០ ដើម្បីផ្ដល់ការការពារដល់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅទូទាំងពិភពលោក។
ពិធីប្រគល់ពានរង្វាន់ ម៉ាទីន អ៊ែនណល នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី១០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ ខាងមុខនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេស ស្វីស។ គណៈវិនិច្ឆ័យសម្រាប់ការប្រគល់ពានរង្វាន់នេះ រួមមានសមាសភាពអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជា អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) អង្គការសម្ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (FIDH) និងអង្គការប្រឆាំងទារុណកម្មពិភពលោកជាដើម៕