ក្រសួងសុខាភិបាល ព្រមានអំពីការផ្ទុះជំងឺគ្រុនឈាមដែលអាចកើតមានទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ នេះ។ មជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លង នៃក្រសួងសុខាភិបាល កំពុងចាត់វិធានការជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅតាមបណ្ដាខេត្តនានា ឲ្យត្រៀមទប់ទល់នឹងជំងឺគ្រុនឈាមនេះ។
ប្រធាននាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លងនៃក្រសួងសុខាភិបាល លោកវេជ្ជបណ្ឌិត លី សូវ៉ាន់ មានប្រសាសន៍ថា ខាងលោកកំពុងបារម្ភអំពីការផ្ទុះជំងឺគ្រុនឈាម នៅឆ្នាំ២០១៨នេះ ដែលជាឆ្នាំត្រូវដល់វដ្ដ ឬការវិលជុំនៃការឆ្លងរាតត្បាតធំជាថ្មីនៃជំងឺនេះ។
លោកបញ្ជាក់ថា ប្រការដែលលោកបារម្ភនេះ គឺដោយសារតែរយៈពេលខ្លីនៅដើមឆ្នាំ២០១៨នេះ មានករណីជំងឺគ្រុនឈាមកើតឡើងច្រើនជាងឆ្នាំ២០១៧៖ «ឆ្នាំនេះ យើងឃើញករណីគ្រុនឈាមទើបតែ ៣សប្ដាហ៍ដំបូងហ្នឹង គឺមានកើតឡើងរហូតទៅ ១៣០ភាគរយ បើប្រៀបធៀបរយៈពេលដូចគ្នានៃឆ្នាំចាស់ ហើយយើងមានការព្រួយបារម្ភពីគ្រុនឈាមតែងតែមានការរាតត្បាតរៀងរាល់ ៥ ទៅ ៦ឆ្នាំហើយ។ តាមពិតអាចកើតផ្ទុះឆ្នាំ២០១៧ ប៉ុន្តែឆ្នាំ២០១៧ ស្ថានភាពគ្រុនឈាមពុំមានការកើតឡើងទេ ដូច្នេះយើងព្រួយបារម្ភនៅឆ្នាំ២០១៨ នេះ ដែលអាកើតមានឡើង»។
សេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់កម្មវិធីជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនឈាម នៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់ ប៉ារ៉ាស៊ីតសាស្ត្រ និងបាណកសាស្ត្រ នៃក្រសួងសុខាភិបាល កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ក្នុងអំឡុង ៣សប្ដាហ៍ដំបូង នៃឆ្នាំ២០១៨នេះ កម្មវិធីជាតិបានសង្កេតឃើញមានករណីជំងឺគ្រុនឈាមសរុបមានចំនួន ៣១៦ករណី ហើយអ្នកជំងឺ ១ករណីបានស្លាប់។ តាមតួលេខនេះមានន័យថា ករណីឈឺកំពុងកើនឡើងចំនួន ១៣០% បើប្រៀបធៀបទៅនឹងរយៈពេលដូចគ្នានៅឆ្នាំ២០១៧ ដែលមានតែ ១៣៨ករណី និងគ្មានករណីស្លាប់ទេ។
ឆ្លើយចំពោះសំណួរដែលថា តើហេតុអ្វីបានជាជំងឺគ្រុនឈាមត្រូវផ្ទុះការរាតត្បាតទ្រង់ទ្រាយធំជារៀងរាល់ ៥ ទៅ ៦ឆ្នាំម្ដងដូច្នេះ? លោកវេជ្ជបណ្ឌិត លី សូវ៉ាន់ ពន្យល់ថា ដោយសារតែការខានកើតមានជំងឺនេះក្នុងរយៈពេលយូរបែបនេះ ធ្វើឲ្យអ្នកដែលមិនមានប្រព័ន្ធការពាររាងកាយប្រឆាំងការឆ្លងមេរោគគ្រុនឈាម ក៏កើនឡើងច្រើនដែរ។ ដូច្នេះហើយ ទើបនៅពេលមេរោគជំងឺគ្រុនឈាមឆ្លងម្ដងៗ មានចំនួនអ្នកឈឺច្រើន៖ «ទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធការពារដោយសារយើងអត់មានផ្ទុះជាច្រើនឆ្នាំ ដូច្នេះធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្មេងក៏ដូចចាស់ហ្នឹងអត់មានប្រព័ន្ធការពារប្រឆាំងជាមួយគ្រុនឈាម។ ដូច្នេះអាចកើតព្រមគ្នា ដែលអាចកើតមានករណីច្រើន ហើយរៀងរាល់អ្នកដែលឆ្លងមេរោគគ្រុនឈាមហ្នឹងអាចចេញរោគសញ្ញា ហើយបង្កើតទៅជាជំងឺគ្រុនឈាម។ ខ្ញុំសុំបញ្ជាក់ផងដែរថា គ្រុនឈាមបច្ចុប្បន្ននេះ មិនកើតតែទៅលើកុមារដូចលើកមុនទេ គឺយើងរកឃើញថា កើតនៅគ្រប់វ័យទាំងអស់»។
តាមក្បួនវេជ្ជសាស្ត្រជាទូទៅ កាលណាអ្នកជំងឺឆ្លងមេរោគណាមួយម្ដងហើយ រាងកាយអ្នកជំងឺនោះនឹងបង្កើតបានប្រព័ន្ធការពារមួយសម្រាប់ទប់ទល់ជាមួយមេរោគនោះ ដែលនឹងចូលមកក្នុងខ្លួនអ្នកជំងឺនោះម្ដងទៀត។ ឧទាហរណ៍កុមារដែលធ្លាប់កើតជំងឺកញ្ជ្រឹលកើតម្ដងហើយ រាងកាយកុមារនោះ នឹងបង្កើតប្រព័ន្ធការពាររាងកាយមួយសម្រាប់ទប់ទល់មេរោគកញ្ជ្រឹលនេះសម្រាប់លើកក្រោយទៀត។ ពេលប្រព័ន្ធរាងកាយនេះខ្លាំង គឺអាចប្រយុទ្ធទប់ទល់ជាមួយមេរោគនេះឈ្នះ ហើយវាអាចជួយមិនឲ្យរាងកាយកុមារនោះឈឺដោយសារមេរោគកញ្ជ្រឹលដដែលនេះទៀតឡើយ។
ដូចគ្នានេះដែរ ជំងឺគ្រុនឈាមតែងកើតមានចំពោះកុមារ ព្រោះកុមារមិនទាន់ធ្លាប់កើតជំងឺនេះ មិនទាន់មានប្រព័ន្ធការពារ។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ជំងឺគ្រុនឈាមក៏ត្រូវបានគេរកឃើញកើតមានចំពោះមនុស្សចាស់ដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់ជំងឺនេះដែរ។
ទាក់ទងបញ្ហានេះ លោកវេជ្ជបណ្ឌិតពន្យល់បន្តថា មូលហេតុដែលអ្នកជំងឺធ្លាប់កើតជំងឺគ្រុនឈាមម្ដងហើយ ហើយកើតជំងឺនេះម្ដងទៀតនោះ គឺព្រោះតែក្រុមមេរោគគ្រុនឈាមនេះ មានអនុក្រុមតូចៗ ផ្សេងគ្នាច្រើន៖ «ព្រោះមេរោគគ្រុនឈាម វាមានអនុក្រុម (បួនប្រភេទ) បន្តទៀត គឺមានDENV1 DENV2 DENV3 និង DENV4។ ដូច្នេះអ្នកខ្លះឆ្លងហើយ ប៉ុន្តែឆ្លងត្រឹមប្រភេទផ្សេង ប្រភេទមួយទៀត អត់ទាន់ទេ។ ដូច្នេះ គាត់អាចកើតឡើងវិញបង្កឲ្យគ្រុនឈាមដែរ»។
ដោយសារវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿនក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រខាងសុខាភិបាលក៏បានស្រាវជ្រាវបង្កើតថ្នាំវ៉ាក់សាំង (Vaccine) ចាក់ ឬលេបពីខាងក្រៅ ដើម្បីជាប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ បង្ការជំងឺផ្សេងជាច្រើនប្រភេទ។ ថ្នាំវ៉ាក់សាំងចាក់ ឬលេបពីខាងក្រៅ ជាការបន្ថែមលើប្រព័ន្ធការពារ ឬភាពស៊ាំ ដែលបង្កើតឡើងជាធម្មជាតិដោយរាងកាយយើង បន្ទាប់ពីបានឆ្លងកាត់ជំងឺអ្វីមួយ។
ទាក់ទងនឹងជំងឺគ្រុនឈាមនេះ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត លី សូវ៉ាន់ មានថ្លែងថា ជាជំងឺប្រឈមមួយចំពោះប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះតែជំងឺគ្រុនឈាមនេះ នៅមិនទាន់មានថ្នាំវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ចាក់បង្ការនៅឡើយទេ។ ហេតុនេះ លោកវេជ្ជបណ្ឌិតណែនាំថា វិធីដែលទប់ទល់នឹងជំងឺនេះបាន គឺការលុបបំបាត់មូសខ្លា ដោយការរក្សាអនាម័យសាធារណៈជុំវិញផ្ទះ ដូចជាលុបបំបាត់រាល់វត្ថុដក់ទឹក ដែលមូសខ្លាអាចពងញាស់បាន។ ទឹកដក់ទាំងនោះមានដូចជានៅក្នុងសម្បកដូង អំបែងចាន ធុង សម្បកកង់ចាស់ៗ នៅគំនរសំរាម ផើងផ្កា និងពាងទឹក។ ត្រូវលាងសំអាតសម្ភារៈ ឬវត្ថុប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ សម្រាប់ស្តុកទឹកឲ្យបាន ២ដងក្នុង១សប្ដាហ៍ ឬដាក់ថ្នាំអាបែត ឬចិញ្ចឹមត្រី ៧ពណ៌ ដើម្បីឲ្យស៊ីដង្កូវទឹក ឬគ្របពាង អាងទឹក ធុង ក្រឡ ថូផ្កា ឲ្យបានជិតត្រឹមត្រូវ៖ «ក្រសួងសុខាភិបាល សំណូមពរឲ្យអាជ្ញាធរដែនដី ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់រួមគ្នាក្នុងការបង្ការទាំងអស់គ្នា ដោយលុបបំបាត់ឲ្យអស់នូវកន្លែងដក់ទឹក។ គ្រប់ពាង ដូចជាកន្លែងស្តុកទឹកត្រូវតែមានគម្រប ដើម្បីកុំឲ្យមូសខ្លាមានឱកាសក្នុងការទៅពង បង្កើតទៅជាដង្កូវទឹក ហើយកើតទៅជាមូស»។
ការរៀបចំទុកសម្ភារៈក្នុងផ្ទះឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ ការឲ្យមានពន្លឺចាំងចូលក្នុងផ្ទះបានល្អ លុបបំបាត់គុម្ពោតព្រៃជុំវិញផ្ទះ ក៏ជាវិធីកម្ចាត់សត្វមូសខ្លាបានដែរ។ ជាពិសេស ត្រូវការពារខ្លួនពីមូសខាំ ដោយ ការដេកក្នុងមុងទាំងថ្ងៃយប់ ស្លៀកពាក់ខោអាវវែងៗ និងនៅកន្លែងដែលមានពន្លឺគ្រប់គ្រាន់។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោកវេជ្ជបណ្ឌិតឲ្យដឹងថា ក្រសួងសុខាភិបាល បានត្រៀមលក្ខណៈទប់ទល់ការរាតត្បាតជំងឺគ្រុនឈាមជាទ្រង់ទ្រាយធំនៅឆ្នាំ២០១៨ នេះហើយ៖ «ក្រសួងសុខាភិបាលបានចាត់វិធានការត្រៀមមួយចំនួន ដូចជាការចែកថ្នាំ អាបេត (Abate) ចំនួន ៣៥០តោន មានការបែងចែកនូវថ្នាំសម្លាប់មូស ៦ពាន់ (៦.០០០) លីត្រ និងបែងចែកសេរ៉ូមត្រៀមជាង ៥ម៉ឺនប្លោក ដើម្បីត្រៀមឆ្លើយតបទៅនឹងការផ្ទុះរីករាលដាលនេះ ហើយក្រសួងសុខាភិបាល បានខិតខំប្រឹងអស់លទ្ធភាពហើយបានផ្ដល់ដំណឹងជូនដល់មន្ត្រីរាជការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ទាំងអស់ ឲ្យគាត់មានការត្រៀម ហើយនិងឆ្លើយតប»។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិតផ្ដល់ដំបូន្មានថា ត្រូវរួសរាន់ស្វែងរកសេវាថែទាំសុខភាពនៅមណ្ឌលសុខភាព និងមន្ទីរពេទ្យដែលជិតបំផុត ក្នុងករណីនរណាម្នាក់មានសញ្ញាក្ដៅខ្លួនខ្លាំងភ្លាមៗ និងសញ្ញាបន្ទាប់បន្សំផ្សេងទៀត។ គ្រប់ករណីដែលសង្ស័យថា កើតជំងឺគ្រុនឈាម គឺមិនត្រូវសាកល្បងព្យាបាលដោយខ្លួនឯង ឬប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទអាស្ពីរីនជាដាច់ខាត ហើយមិនត្រូវស្វែងរកពេទ្យណាដែលមិនមានជំនាញវិជ្ជាជីវៈពិនិត្យព្យាបាលជំងឺគ្រុនឈាមដាច់ខាត។ ក្នុងករណីកើតមានជំងឺនេះដូចៗគ្នាច្រើនក្នុងភូមិ ឬតំបន់តែមួយ សូមលោកអ្នកហៅទៅទូរស័ព្ទទាន់ហេតុការណ៍លេខ ១១៥ មិនគិតថ្លៃពីគ្រប់ប្រព័ន្ធ ដើម្បីឲ្យមានអន្តរាគមន៍ទាន់ពេលវេលា។ ប្រទេសកម្ពុជា ធ្លាប់ផ្ទុះការរាតត្បាតជំងឺគ្រុនឈាមធំម្ដង កាលពីឆ្នាំ២០១២ ដែលបណ្ដាលឲ្យមនុស្ស ១៦០នាក់ស្លាប់៕