Clik here to view.
អ្នកច្បាប់ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល រិះគន់ចំណាត់ការរបស់អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចំពោះការកោះហៅលោក ជា មុនី អតីតប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឱ្យចូលខ្លួនឆ្លើយបំភ្លឺជុំវិញបទចោទញុះញង់។ ពួកគេទាមទារឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងលោក ជា មុនី ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។
អ្នកច្បាប់លើកឡើងថា ទោះបីការអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ឱ្យដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើប្រទេសកម្ពុជា ជាការពិតក៏ដោយ ក៏ពុំមិនមែនជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌឡើយ។ លោកមេធាវី ហែម សុជាតិ បានពន្យល់ថា ក្រមព្រហ្មទណ្ឌគឺមិនបានចែងថា ការអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើប្រទេសកម្ពុជា ជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌឡើយ។ ហេតុនេះ អំពើដែលកើតឡើងដែលគ្មានច្បាប់ចែងផ្ដន្ទាទោស គឺគ្មានបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ។
ការលើកឡើងរបស់មេធាវីរូបនេះ ក្រោយពីព្រះរាជអាជ្ញារងអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក សៀង សុខ កាលថ្ងៃទី៩ ខែមករា បានកោះហៅជនសង្ស័យលោក ជា មុនី ឱ្យចូលបំភ្លឺនៅព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែមករា ខាងមុខនេះ។ ការចេញដីកាកោះនេះ បន្ទាប់ពីសហជីពដែលមាននិន្នាការគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាចចំនួន ១២០ បានប្ដឹងលោក ជា មុនី ពីបទញុះញង់ដោយចោទថា លោក ជា មុនី បានអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុប ដាក់ទណ្ឌកម្មមកលើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យកាន់តែលឿនកាន់តែល្អ។ ក្រុមសហជីពទាំងនោះបានស្នើសុំឱ្យតុលាការផ្ដន្ទាទោស លោក ជា មុនី ទៅតាមច្បាប់ និងទាមទារសំណងជំងឺចិត្តចំនួនមួយលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក ជា មុនី ធ្លាប់បដិសេធថា លោកមិនបានស្នើឱ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជាទេ។ លោកថា លោកនឹងពឹងពាក់មេធាវីដើម្បីការពាររឿងក្តីនេះ។ លោកក៏បានបន្ថែមថា លោកមិនបារម្ភពីការប្ដឹងរបស់សហជីពទាំងនោះឡើយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលលោកបារម្ភនោះ គឺប្រព័ន្ធតុលាការមិនឯករាជ្យ និងខ្លាចមានការលួចសម្លាប់លោក។
លោកមេធាវី ហែម សុជាតិ បន្តទៀតថា ព្រះរាជអាជ្ញាអាចកោះហៅអ្នកណាម្នាក់ឱ្យចូលឆ្លើយបំភ្លឺក្នុងនាមជាជនសង្ស័យត្រូវតែរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌនោះមានជនរងគ្រោះ និងមានមាត្រាច្បាប់កំណត់ថា ជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។ លោកមេធាវីពន្យល់ថា ព្រះរាជាអាជ្ញាអាចកោះហៅ ឬចោទប្រកាន់អ្នកណាម្នាក់ពីបទចោទ “ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើស” លុះត្រាតែបុគ្គលជាជនសង្ស័យបានញុះញង់ឱ្យអ្នកដទៃប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែលមានចែងក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើបុគ្គលដែលជាជនសង្ស័យបាននិយាយតាមរយៈសម្ដីប្រភេទណាក៏ដោយ ដែលប្រកាសនៅក្នុងទីកន្លែងសាធារណៈ ប៉ុន្តែអំពើនោះមិនត្រូវបានច្បាប់ចែងថា មានទោសទេ នោះការកោះហៅរបស់ព្រះរាជអាជ្ញា ឬការចោទប្រកាន់ធ្វើឡើងមិនត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។
លោកមេធាវីក៏បានពន្យល់ដែរថា ចំពោះបទល្មើស “ញុះញង់” ដែលមានចែងក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា ៤៩៤ សំដៅទៅដល់ការញុះញង់ជាពាក្យសម្ដីជាសំណេរ ឬគំនូររូបភាព ដែលធ្វើឡើងជាសាធារណៈក្នុងគោលបំណងជំរុញ ញុះញង់ហើយញុះញង់ទៀត ឱ្យអ្នកណាម្នាក់ប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមណាមួយដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ថាជាអំពើល្មើស៖ «»។
ចំណែកមន្ត្រីច្បាប់ និងអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក យឿង សុធារ៉ា យល់ថា លោក ជា មុនី មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌអ្វីឡើយ ហើយលោក ជា មុនី គ្មានឥទ្ធិពលអ្វីដើម្បីឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុប ឬសហគមន៍អន្តជាតិដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចមកលើកម្ពុជា នោះឡើយ។ លោកថា ប្រសិនបើសហគមន៍អឺរ៉ុប ដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចមកលើកម្ពុជា មែននោះជាសេចក្ដីសម្រេចផ្ទៃក្នុងរបស់គេ ហើយគ្មានអ្នកណាអាចហាមឃាត់ ឬបញ្ចុះបញ្ចូលគេបានទេ ព្រោះសហគមន៍អឺរ៉ុប មិនមែនធ្វើសេចក្ដីសម្រេចតាមតែបុគ្គលម្នាក់លើកឡើងនោះទេ៖ «»។
ជុំវិញករណីនេះដែរ អតីតសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក រ៉ុង ឈុន ដែលជាមនុស្សជិតស្និទ្ធជាមួយលោក ជា មុនី ធ្លាប់បានឱ្យអាស៊ីសេរី ដឹងថា ការលើកឡើងរបស់លោក ជា មុនី គឺមិនដូចការចោទប្រកាន់របស់ដើមបណ្ដឹង និងតុលាការឡើយ ព្រោះលោក ជា មុនី គ្រាន់តែបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភចំពោះការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសហគមន៍អន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការលើកឡើងរបស់លោក ជា មុនី គឺពុំមានផលប៉ះពាល់ចំពោះកម្ពុជា នោះទេ។ លោកយល់ថា ចំណាត់ការតុលាការ គឺជាការរឹតបន្តឹង ឬបំបិទអ្នកបញ្ចេញមតិ និងបំភិតបំភ័យប្រជាពលរដ្ឋប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលមិនគួរបារម្ភនោះទេ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលដោះលែងលោក កឹម សុខា រំលាយចោលសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល ដោយឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ១១៨នាក់ ចូលរួមប្រជែងការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដោះលែងអ្នកទោសមនសិការ អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ព្រមទាំងឱ្យដំណើរការប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលឯករាជ្យមានដំណើរការឡើងវិញនោះ ប្រទេសកម្ពុជា នឹងពុំមានរឿងអ្វីកើតឡើងឡើយ៕