អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) ធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យមានការដោះលែងសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិ ២រូប គឺលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ និងលោក ឌឹម គុណឌី ដែលត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនដោយអាជ្ញាធរខេត្តកោះកុង កាលពីខែកញ្ញា កន្លងទៅ។ សកម្មជនទាំងពីររូបត្រូវបន្តជាប់ឃុំឃាំងនៅក្នុងបន្ទប់តូចចង្អៀតនៃពន្ធនាគារខេត្តកោះកុង ដោយមិនមានការកំណត់ថ្ងៃជំនុំជម្រះ។ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសកម្មជនបរិស្ថានអំពាវនាវឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើសកម្មជនទាំងពីរ និងដោះលែងពួកគេឱ្យមានសេរីភាពវិញ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ហៅសកម្មជនបរិស្ថានទាំងពីររូបថា ជាអ្នកទោសមនសិការ។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយនេះអះអាងថា សកម្មភាពឃ្លាំមើលអាជីវកម្មរបស់លោក ហ៊ុន វណ្ណៈ និងលោក ឌឹម គុណឌី នៅខេត្តកោះកុង កាលពីពេលកន្លងទៅនោះ មិនមែនជាការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋឡើយ។
សកម្មជនទាំងពីរនាក់ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនក្រោយពេលពួកគេជិះទូកថតរូបភាព និងវីដេអូកប៉ាល់ដឹកខ្សាច់ស៊ីលីកាពីរគ្រឿងក្នុងលំហសមុទ្រ នៅឃុំព្រែកខ្សាច់ ស្រុកគីរីសាគរ ខេត្តកោះកុង។ ការឃាត់ខ្លួននេះ ធ្វើឡើងមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីអង្គការមាតាធម្មជាតិ បានចេញផ្សាយវីដេអូមួយលាតត្រដាងអំពីរឿងបាត់ខ្សាច់ស៊ីលីកា ជាង ១លានតោន ដែលកម្ពុជា នាំចេញទៅកោះតៃវ៉ាន់ និងបានទាមទារឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ស៊ុយ សែម ពិចារណាចុះចេញពីតំណែង ដើម្បីជាការទទួលខុសត្រូវ។
ដើមបណ្តឹងក្នុងសំណុំរឿងនេះ គឺក្រុមហ៊ុនតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសកោះកុង ដែលហៅកាត់ថា អេស.អ៊ី.ហ្សិត កោះកុង (SEZ Koh Kong Co., Ltd.) របស់លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាម្ចាស់បនល្បែងដ៏មានឥទ្ធិពល និងជាអ្នករកស៊ីនាំចេញខ្សាច់នៅខេត្តកោះកុង ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ តុលាការខេត្តកោះកុង បានសម្រេចឃុំខ្លួនសកម្មជនទាំងពីរនាក់ក្នុងពន្ធនាគារជាបណ្ដោះអាសន្នដោយចោទប្រកាន់ចំនួនពីរបទល្មើស គឺទី១ ញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ និងទី២ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិខាងរូបភាពនៃបុគ្គលដែលអាចពន្ធនាគាររហូតដល់ ៣ឆ្នាំ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ស្នើសុំសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងសាធារណជនទូទៅ ឱ្យបង្ហាញនូវជំហរមិនគាំទ្រចំពោះចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរខេត្តកោះកុង ទៅលើសកម្មជនទាំងពីររូបនេះ ដោយសរសេរសារអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរឱ្យដោះលែងពួកគេទាំងពីរ ព្រមទាំងអ្នកទោសមនសិការដទៃទៀតដែលត្រូវបានឃុំខ្លួន និងចោទប្រកាន់ដោយសារតែសកម្មភាពបែបសន្តិភាពរបស់ពួកគេជាបន្ទាន់ និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។ អង្គការនេះក៏ស្នើឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជា បញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលតស៊ូមតិ និងប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពខាងការប្រមូលផ្តុំ និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីរបស់ពួកគេ។ អង្គការស្នើឲ្យបញ្ជូនសំណើនេះទៅកាន់ខុទ្ទកាល័យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ព្រមទាំងចម្លងជូនរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស លោក ប្រាក់ សុខុន នៅត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។
ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិជនជាតិអេស្ប៉ាញ លោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវិតសឹន (Alexandro Gonzales Davidson) គាំទ្រយុទ្ធនាការរបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ដែលស្នើសុំឱ្យមានការបញ្ចេញប្រតិកម្មពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ជុំវិញការចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជនរបស់លោកតាមទំនើងចិត្តពីសំណាក់អាជ្ញាធរខេត្តកោះកុង។
លោកថា នេះគឺជាទម្ងន់មួយទៀតដាក់ទៅលើតុលាការខេត្តកោះកុង ឱ្យពិចារណាក្នុងការដោះលែងអ្នកទាំងពីរមកវិញ៖ «វណ្ណៈ និង គុណឌី ដែលនៅក្នុងគុកជិត ៤ខែហើយ គឺគេស្វាគមន៍អន្តរាគមន៍ទាំងអស់ ទោះបីជាតុលាការនឹងមិនដោះលែងដោយសារការសម្រេចចិត្តរបស់អង្គការអន្តរជាតិក៏ដោយ ក៏យើងស្វាគមន៍ ហើយក៏យើងនឹងយកវាជាអាវុធ ឬជាឧបករណ៍មួយក្នុងការតស៊ូមតិតទៅមុខទៀត។ យើងចង់បង្ហាញឱ្យពិភពលោកទាំងមូលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាពិសេសក្រុមជើងកាងនៅក្រោមឱវាទរបស់ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ បានចាប់សកម្មជន ២នាក់ដាក់គុកតាមអំពើចិត្ត ដោយរំលោភបំពានលើច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ នៅពេលដែលយើងផ្សព្វផ្សាយរឿងនេះទាំងនៅក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ខ្ញុំជឿថា ២នាក់ហ្នឹងនឹងមានឱកាស និងសង្ឃឹមច្រើនជាងមុនដើម្បីចេញពីពន្ធនាគារ»។
មេធាវីការពារក្តីឱ្យលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ និងលោក ឌឹម គុណឌី លោក សំ ចំរើន បញ្ជាក់ថា លោកមិនទាន់បានទទួលដំណឹងណាមួយអំពីការបើកសវនាការជំនុំជម្រះរឿងក្តីនេះនៅឡើយទេ។ លោកបន្តថា ការបន្តឃុំខ្លួនកូនក្ដីរបស់លោកដោយមិនកំណត់ថ្ងៃជំនុំជម្រះលើសពី ៣ខែបែបនេះ គឺជារឿងខុសច្បាប់ ហើយលោកស្នើសុំឱ្យតុលាការពន្លឿនករណីនេះ។ លោកក៏ស្នើសុំឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងកូនក្តីរបស់លោកដែរ ដោយសំអាងថា ករណីនេះមិនមានភស្តុតាងដាក់បន្ទុកគ្រប់គ្រាន់ និងជាការយល់ច្រឡំតែប៉ុណ្ណោះ។
អាស៊ីសេរី បានព្យាយាមទាក់ទងព្រះរាជអាជ្ញារង និងជាអ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តកោះកុង លោក អ៊ុន សុវណ្ណធានី ជាច្រើនដងតាមទូរស័ព្ទ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការឆ្លើយតបឡើយ។
អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការលីកាដូ (LIACADHO) ប្រចាំខេត្តកោះកុង លោក អ៊ិន គង់ជិត យល់ឃើញថា ចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរ និងតុលាការខេត្តកោះកុង នេះ គឺជាការបំបាក់ស្មារតីយុវជនដែលហ៊ានចេញមុខឈឺឆ្អាលរឿងការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។ លោកថា នេះជាការអនុវត្តផ្ទុយនឹងការអំពាវនាវរបស់ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ក្រសួងបរិស្ថាន ព្រមទាំងអនុសាសន៍របស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ដែលលើកទឹកចិត្តឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ត្រូវចូលរួមជួយថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីប្រយោជន៍សង្គមទាំងអស់គ្នា។
លោកទទូចឱ្យតុលាការខេត្តកោះកុង ទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើអតីតសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិទាំងពីររូបនេះ និងដោះលែងពួកគេទាំងពីរឱ្យមានសេរីភាពវិញ៖ «ខាងខ្ញុំតំណាងឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល យើងមានការសោកស្ដាយចំពោះចំណាត់ការបំបាក់ស្មារតីយុវជនដែលគាត់ក្លាហានហ៊ានចូលរួមក្នុងកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិ។ អ៊ីចឹងយើងស្នើសុំឱ្យតុលាការ អាជ្ញាធរ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ សូមឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់នេះ ហើយដោះលែងពួកគេឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដើម្បីឱ្យពួកគេបានចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិ។ យើងគួរតែលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកដែលបានចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការពារធម្មជាតិ យើងមិនត្រូវចូលរួមគាំទ្រដល់អ្នកដែលបំផ្លិចបំផ្លាញធម្មជាតិទេ»។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសកម្មជនបរិស្ថានសង្កត់ធ្ងន់ថា អ្វីដែលអាជ្ញាធរ តុលាការ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើនោះ គឺត្រូវបង្ហាញតម្លាភាពនៃការធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ និងលុបបំបាត់រាល់ភាពមិនប្រក្រតីទាំងឡាយ ទាក់ទងនឹងអាជីវកម្មខ្សាច់ដែលត្រូវបានរកឃើញកន្លងមកថា កម្ពុជាខាតបង់ទឹកប្រាក់ជិត ៨០០លានដុល្លារពីការនាំចេញខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស មិនមែនការចាប់ឃុំខ្លួន និងបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើក្រុមសកម្មជនបរិស្ថាននោះទេ៕