កម្មកររោងចក្រជ្រើសយកការធ្វើបាតុកម្មជាជម្រើសចុងក្រោយ ដើម្បីដាក់លក្ខខណ្ឌដល់ថៅកែ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយជម្លោះការងារជូនឲ្យបានឆាប់ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន ព្រមានថា ការធ្វើបាតុកម្មបិទផ្លូវជារឿងខុសច្បាប់ ហើយអំពាវនាវឲ្យកម្មករបញ្ឈប់ធ្វើកូដកម្ម បាតុកម្មបិទផ្លូវទៅវិញ។ អាជ្ញារដ្ឋាភិបាលកន្លងមកតែងតែបងបង្ក្រាប និងប្រើអំពើហិង្សា មានការបាញ់រះទៅលើហ្វូងបាតុកររបស់កម្មករជាដើម ដែលបញ្ហានេះអ្នកច្បាប់ចាត់ទុកថា ជាទង្វើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងខុសច្បាប់។
ក្រុមសហជីព និងអ្នកច្បាប់លើកឡើងថា ការអំពាវនាវរបស់លោក ហ៊ុន សែន ឲ្យកម្មករបញ្ឈប់ការធ្វើបាតុកម្មបិទផ្លូវនោះ មិនអាចធ្វើទៅរួចទេ ដរាបណារដ្ឋាភិបាលមិនបានចេញមុខដោះស្រាយការរំលោភសិទ្ធិកម្មករឲ្យបានច្បាស់លាស់ទេនោះ ម្យ៉ាងទៀត សិទ្ធិបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីត្រូវបានធានានៅក្នុងច្បាប់។
ក្រុមសហជីពអះអាងថា គ្មានកម្មករណាម្នាក់ចង់ធ្វើបាតុកម្មទេ បើសិនជាគ្មានការរំលោភពីនិយោជក ឬបើកប្រាក់ខែ និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗទៀងទាត់ និងមានយន្តការដោះស្រាយ មានការចូលរួមពីតំណាងរដ្ឋាភិបាលច្បាស់លាស់។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ មានប្រសាសន៍ថា សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្មត្រូវបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ស្ដីពីបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ហើយកន្លងមកកម្មករសម្រេចធ្វើបាតុកម្មនោះ គឺជាជម្រើសចុងក្រោយ នៅបន្ទាប់ពីការចរចាជម្លោះការងារមិនបានសម្រេច ឬមានការគាបសង្កត់ពីខាងនយោបាយជនជាដើម។ លោកបន្ថែមថា កម្មករមិនចង់ធ្វើបាតុកម្មបិទផ្លូវអ្វីដែរ ប៉ុន្តែបើសិនជាខាងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមានយកការច្បាស់លាស់ក្នុងការដោះស្រាយទំនាស់ ការធ្វើបាតុកម្មបិទផ្លូវក៏មិនអាចកើតឡើងដែរ៖ «»។
ការលើកឡើងដូច្នេះ នៅក្រោយពេលលោក ហ៊ុន សែន បានជួបជាមួយកម្មកររោងចក្រនៅតំបន់អូរឌឹម ក្នុងខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ លោក ហ៊ុន សែន អំពាវនាវឲ្យកម្មករ កម្មការិនី កុំនាំគ្នាតវ៉ាបិទផ្លូវ ព្រោះប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃ៖ «»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី កម្មកររោងចក្រ EVC ស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវវ៉េងស្រេង សង្កាត់ចោមចៅទី១ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ នៅតែបន្តធ្វើបាតុកម្មដដែលកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៦ ខែធ្នូ ស្របពេលលោក ហ៊ុន សែន អំពាវនាវឲ្យបញ្ឈប់ធ្វើបាតុកម្មនេះ ដើម្បីទាមទារប្រាក់អតីតភាពការងារចំនួន ៥ភាគរយ ជាបន្តទៀត។ ការបន្តធ្វើបាតុកម្ម គឺបន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរមិនអាចសម្របសម្រួលរកដំណោះស្រាយសមរម្យសម្រាប់កម្មករបាន។
កម្មការិនីម្នាក់ បាននិយាយថា ពួកគាត់ត្រូវការប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍អតីតភាពការងារចំនួន ៥ភាគរយ នៃចំនួនឆ្នាំដែលពួកគាត់បានបម្រើការងារនៅរោងចក្រ EVC។ ពួកគាត់អះអាងថា គ្មានសហជីព ឬអ្នកនយោបាយណាញុះញង់ពួកគាត់ឲ្យធ្វើបាតុកម្មទាមទារប្រាក់អតីតភាពដូចការចោទប្រកាន់របស់លោក ហ៊ុន សែន ទេ គឺពួកគាត់នាំគ្នាទាមទារដោយខ្លួនឯង បន្ទាប់ពីពួកគាត់លេចឮថា រោងចក្រគ្រោងនឹងផ្លាស់ប្ដូរថៅកែរោងចក្រ៖ «»។
កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ EVC បានផ្ទុះការតវ៉ាទាមទារដំឡើងប្រាក់ និងឈានដល់បិទផ្លូវ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ។ ទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ចុះផ្សាយថា អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឃួង ស្រេង បានដឹកនាំមន្ត្រីជំនាញចុះទៅសម្របសម្រួលដោយផ្ទាល់ និងសំណូមពរឲ្យកម្មករបើកផ្លូវវិញ ដោយសន្យាដោះស្រាយឲ្យកម្មករនៅកាលពីថ្ងៃទី៤ ធ្នូ ជាមួយមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ។
ប៉ុន្តែកម្មករអះអាងថា មកទល់ពេលនេះ អាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ មិនបានជួយសម្របសម្រួល ឬដោះស្រាយឲ្យកម្មករទេ ផ្ទុយទៅវិញមានតែមន្ត្រីទាំងនោះ មកព្រមានកម្មករថា នរណាហ៊ានចេញមុខតវ៉ា នឹងត្រូវចាប់ដាក់ឡានបញ្ជូនទៅប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិស។ កម្មករអះអាងថា ក្រុមមន្ត្រីមកជួបកម្មករ កាលពីថ្ងៃទី៤ ធ្នូ តាមការសន្យារបស់អភិបាលក្រុង លោក ឃួង ស្រេង តែមិនមែនពួកគេមកដោះស្រាយទេ គឺមកដើរថតរូបក្រុមអ្នកតវ៉ា ហើយបំភិតបំភ័យឲ្យពួកគេឈប់តវ៉ាប្រឆាំងថៅកែរោងចក្រតែប៉ុណ្ណោះ។
អតីតប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោក ជា មុនី ជាប្អូនប្រុសបង្កើតលោក ជា វិជ្ជា ដែលត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់នោះ អះអាងថា អ្នកដែលមិនគោរពច្បាប់នោះ គឺក្រុមអាជ្ញាធរទៅវិញទេ ដែលតែងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើកម្មករ៖ «»។
លោកមេធាវី ហែម សុជាតិ មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីឲ្យកម្មករឈប់ធ្វើបាតុកម្មបានងាយទេ គឺអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងខាងនិយោជក ដោះស្រាយជម្លោះជូនកម្មករឲ្យបានសមរម្យ គឺកម្មករនឹងលែងធ្វើបាតុកម្មហើយ ក៏ប៉ុន្តែលោកមេធាវីសង្កត់ធ្ងន់ថា អាជ្ញាធរដែលដើរគំរាមកម្មករមិនឲ្យធ្វើបាតុកម្មទៅវិញទេ ជាអ្នកខុសច្បាប់ ព្រោះថា ការធ្វើបាតុកម្មនេះ ត្រូវបានអនុញ្ញាតដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់៖ «»។
មាត្រា ៣៧ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា សិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ត្រូវបានយកមកអនុវត្តនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់។ រីឯមាត្រា១៧ នៃច្បាប់ធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីវិញចែងថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ត្រូវចាត់វិធានការការពារដល់ក្បួនបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ដើម្បីធានារក្សាសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈឲ្យបានល្អប្រសើរ ហើយមិនត្រូវជ្រៀតជ្រែកដល់ការប្រព្រឹត្តទៅនៃការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីឡើយ។
ទោះបីជាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីត្រូវបានធានានៅក្នុងច្បាប់ទាំងនេះក្ដី ក៏ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិ អាណត្តិទី៥ មក រដ្ឋាភិបាលបានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការធ្វើបាតុកម្ម កូដកម្ម និងការសម្ដែងមតិដោយសន្តិវិធីនេះជាបន្តបន្ទាប់ មិនថាក្រុមកម្មករ ក្រុមអ្នកនយោបាយ និងក្រុមអ្នករងគ្រោះដីធ្លីនោះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញរដ្ឋាភិបាលក្រុមអ្នកប្រមូលផ្ដុំគ្នាធ្វើបាតុកម្មទាំងនោះ ជាការប៉ុនប៉ងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ទៅវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែធាតុពិតក្រុមអ្នកវិភាគពន្យល់ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងភ័យខ្លាចស្រមោលខ្លួនឯងទៅវិញទេ។
អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលបានបង្ក្រាបហិង្សាទៅលើហ្វូងបាតុករនៅផ្លូវវ៉េងស្រេង កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធបានបាញ់រះទៅលើក្រុមបាតុករដែលមានតែដុំថ្មនៅដៃតតាំងជាមួយសមត្ថកិច្ច បណ្ដាលឲ្យកម្មករស្លាប់ ៤នាក់ មនុស្សមួយចំនួនត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនធ្វើទារុណកម្មចងដៃស្លាបសេក និងយុវជនម្នាក់ឈ្មោះ ខឹម សុផាត បាត់ខ្លួន ដែលមកទល់ពេលនេះ សមត្ថកិច្ច និងក្រុមគ្រួសារមិនទាន់រកឃើញនៅឡើយ។
ការិយាល័យនៃឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការស៊ើបអង្កេតឲ្យបានច្បាស់លាស់ មានតម្លាភាព ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ក្រុមគ្រួសារ ខឹម សុផាត ព្រោះថា មាត្រា១ នៃអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីការការពារជនគ្រប់រូបពីការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ ចែងថា គ្មានជនណាម្នាក់ត្រូវស្ថិតក្រោមការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំឡើយ។ ទោះជាក្នុងស្ថានភាពសង្គ្រាម ឬការគំរាមកំហែងដោយសង្គ្រាម អស្ថិរភាពនយោបាយផ្ទៃក្នុង ឬភាពអាសន្នជាសាធារណៈណាក៏ដោយ មិនអាចយកជាយុត្តិកម្មចំពោះការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំឡើយ។
មាត្រា៣ ចែងថា រដ្ឋភាគីនីមួយៗត្រូវចាត់វិធានការសមស្រប ដើម្បីស៊ើបអង្កេតអំពើល្មើសដែលមានចែងក្នុងអនុសញ្ញានេះ ដែលបានប្រព្រឹត្តដោយបុគ្គល ឬដោយក្រុមបុគ្គលដែលគ្មានការអនុញ្ញាត ការគាំទ្រ ឬការយល់ព្រមពីរដ្ឋ ហើយត្រូវនាំខ្លួនជនដែលទទួលខុសត្រូវទៅតុលាការ ដើម្បីផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់។
ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា បើសិនជាលោក ហ៊ុន សែន ពិតជាលើកស្ទួយសិទ្ធិកម្មករ និងគិតគូរពីកម្មករមែននោះ រដ្ឋាភិបាលប្រាកដជាបើកការស៊ើបអង្កេតលើករណីបាត់ខ្លួន ខឹម សុផាត ចាប់ខ្លួនក្រុមសមត្ថកិច្ចដែលបាញ់កម្មករស្លាប់ និងរបួសកាលពីឆ្នាំ២០១៤ នោះ យកមកផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ជាមិនខាន។
អ្នកវិភាគហៅការចុះជួបកម្មកររបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅពេលនេះ ថាគ្រាន់តែជាការធ្វើនយោបាយប្រជាភិថុតិ នៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់តែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថា ក្រៅពីទប់ស្កាត់មិនឲ្យកម្មករធ្វើបាតុកម្មនោះ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើច្បាប់ស្ដីពីសហជីពកាលពីឆ្នាំ២០១៦ ដើម្បីរឹតត្បិតសហជីពមិនឲ្យធ្វើការដើម្បីការពារសិទ្ធិកម្មករទៀតផង។
លោក អាត់ ធន់ បន្ថែមថា ច្បាប់ស្ដីពីសហជីព បានរឹតត្បិតសេរីភាពសហជីព មិនអាចធ្វើការដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ដូចមុនបានទេ។ ច្បាប់នេះ បានរារាំងក្រុមសហជីព មិនអាចចេញមុខជួយកម្មករ ឬធ្វើជាតំណាងកម្មករដើម្បីចូលរួមដោះស្រាយជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធបានទេ បើសិនជាក្រុមសហជីពទៅក្បែរកន្លែងបាតុកម្ម ឬធ្វើជាតំណាងរបស់កម្មករដូចកាលពីពេលមុន រដ្ឋាភិបាលនឹងចោទប្រកាន់ថា ជាអ្នកញុះញង់កម្មករ និងឈានដល់ការឃាត់ខ្លួនជាមិនខាន៖ «»។
លោក អាត់ ធន់ បន្ថែមថា ទន្ទឹមនឹងការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពកម្មករ និងសហជីព លោកថា រដ្ឋាភិបាលហាក់យកចិត្តទុកដាក់លើកម្មករតាមរយៈការសន្យាដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករនៅឆ្នាំ២០១៨ ក៏ប៉ុន្តែការសន្យានេះនឹងមិនអាចជោគជ័យទេ បើសិនជាស្ថានភាពនយោបាយនៅតែអាក្រក់ដូចសព្វថ្ងៃ ហើយប្រទេសបញ្ជាទិញកំពុងពិនិត្យមើលការអនុគ្រោះពន្ធនាំចូលរបស់កម្ពុជា ផងនោះ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) កាលពីថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ បានអំពាវនាវឲ្យអ្នកទិញ កុំបញ្ឈប់ការទិញសម្លៀកបំពាក់ និងទំនិញក្រោមការអនុគ្រោះពន្ធ ព្រោះការបញ្ឈប់ទិញទំនិញទាំងនេះ នឹងប៉ះពាល់ដល់កម្មកររោងចក្ររាប់សែននាក់។
កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ពឹងអាស្រ័យយ៉ាងខ្លាំងទៅលើការនាំចេញផលិតផលវិស័យកាត់ដេរដែលជាទីផ្សារធំបំផុតរបស់កម្ពុជា គឺសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ជាង ៦០% នៃការនាំចេញផលិតផលវិស័យវាយនភណ្ឌរបស់កម្ពុជា ទៅពិភពលោក គឺនាំចេញទៅទីផ្សារអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ការរីកលូតលាស់វិស័យកាត់ដេរ និងរោងចក្រនៅកម្ពុជា ក៏ដោយសារតែការអនុគ្រោះពន្ធពីសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកនេះដែរ។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា យ៉ាងសន្ធាប់ ទើបប្រទេសទាំងនោះព្រមានកាត់ផ្ដាច់ការអនុគ្រោះពន្ធ។
ក្រុមសហជីពបានព្រមានថា បើសិនជាប្រទេសបញ្ជាទិញឈប់អនុគ្រោះពន្ធ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញបក្សប្រឆាំង និងការបិទសិទ្ធិសេរីភាពកម្មករ ហើយរោងចក្របិទទ្វារនោះ ពួកគេនឹងដឹកនាំកម្មករធ្វើបាតុកម្ម ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលហាមឃាត់យ៉ាងណាក្ដី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។