សង្គមស៊ីវិលចង់ឱ្យអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ជ្រើសយកវិធានការអប់រំចំពោះអ្នកបង្ហោះព័ត៌មានអំពីការចាប់ក្មេងជាជាងការប្រើប្រាស់ផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ។ ពួកគេក៏បានលើកឡើងទៀតថា អ្នកបង្ហោះព័ត៌មានថា មានមនុស្ស ឬជនជាតិវៀតណាម ដើរចាប់កូនក្មេងវះយកគ្រឿងក្នុងនោះ ហាក់មិនទាន់ឈានដល់ដំណាក់កាលត្រូវប្រឈមមុខនឹងច្បាប់ឡើយ។ ការលើកឡើងពីមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនេះ បន្ទាប់ពីអ្នកលេងបណ្ដាញសង្គមហ្វេកប៊ុក (Facebook) ចំនួនពីរនាក់ ត្រូវបានអាជ្ញាធរឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ ដោយសារការចោទប្រកាន់ពីបទក្លែងព័ត៌មាន និងបទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ក្រោយពីពួកគេបង្ហោះព័ត៌មានលើគណនីហ្វេសប៊ុក ផ្ទាល់ខ្លួនថា កំពុងមានជនជាតិវៀតណាម ដើរចាប់ក្មេងវះយកគ្រឿងក្នុងនៅកម្ពុជា។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា នៅពេលនេះកំពុងមានក្រុមមនុស្សព្យាយាមទាញផលចំណេញអ្វីមួយពីរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈការបំផុសបំផុលឱ្យមានអ្នកបង្ហោះព័ត៌មានមិនពិតតាមទំព័រហ្វេសប៊ុកថា កម្ពុជាកំពុងមានជនជាតិវៀតណាម ដើរចាប់ក្មេងវះយកគ្រឿងក្នុង។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល មិនចង់ឃើញការលាបពណ៌ដាក់គ្នាដោយសារតែបញ្ហានេះទេ ហើយអាជ្ញាធរគួរតែបើកការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកការពិតឱ្យបានច្បាស់ ចៀសវាងការចាប់ឃុំខ្លួនមនុស្សបន្ថែមទៀត ដែលអាចជះឥទ្ធិពលមិនល្អទៅដល់សិទ្ធិបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក។
ប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ព្រួយបារម្ភថា វិធានការផ្លូវច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើអ្នកបង្ហោះព័ត៌មានបាត់ក្មេងកន្លងមក អាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្លាចរអាមិនហ៊ានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានតាមហ្វេសប៊ុក តទៅទៀត ថ្វីបើដឹងថា ព័ត៌មានទាំងនោះជាការពិតក្ដី។ លោកបញ្ជាក់ថា សព្វថ្ងៃបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក គឺជាឧបករណ៍ពេញនិយមសម្រាប់ពលរដ្ឋសម្ដែងមតិ និងចែករំលែកព័ត៌មានឱ្យគ្នា ហើយបញ្ហាមួយចំនួនធំដែលប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាលើកឡើងក្នុងបណ្ដាញសង្គមមួយនេះ ក៏បានជួយសម្រួលឱ្យអាជ្ញាធរចេញមុខដោះស្រាយទាន់ពេលយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាពដែរ៖ «»។
បន្ទាប់ពីមានការប្រកាសភ្លាមៗ ពីមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដើម្បីតាមស្វែងរកមេខ្លោងដែលចាត់តាំងឱ្យមានអ្នកបង្ហោះព័ត៌មានថា មានករណីចាប់ក្មេងនោះ គឺមានអ្នកលេងហ្វេសប៊ុក ចំនួនពីរនាក់ ដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារបន្តបន្ទាប់។ តុលាការចោទប្រកាន់ពួកគេទាក់ទងនឹងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃបទក្លែងព័ត៌មាន តាមមាត្រា ៤២៥ និងបទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ តាមមាត្រា ៤៩៥។
លោក ណៃ ស៊ីណេង សកម្មជនគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅខេត្តកំពង់ធំ ត្រូវបានអាជ្ញាធរខេត្តហៅមកសាកសួរ កាលពីថ្ងៃទី៣០ កក្កដា ទាក់ទងនឹងការបង្ហោះផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានថា មានជនជាតិវៀតណាម ចំនួន ៣នាក់ ដើរចាប់ក្មេង ស្ថិតក្នុងស្រុកបារាយណ៍ នៅលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន។ បន្ទាប់មកគេបញ្ជូនលោកទៅឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារបណ្ដោះអាសន្ន ទោះជាលោកបានសារភាពកំហុសថា ការបង្ហោះផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននោះជាការយល់ច្រឡំក្ដី។
ចំណែកលោក លី ឆៃយ៉ា ម្ចាស់គណនីហ្វេសប៊ុក ឈ្មោះ ឡា ឆាយ៉ា (La chhaya) រស់នៅក្នុងខេត្តតាកែវ ក៏ត្រូវបានតុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន ដោយសារករណីបង្ហោះព័ត៌មានស្រដៀងគ្នានេះដែរ។
អគ្គស្នងការរងនគរបាលជាតិ លោក គៀត ច័ន្ទថារិទ្ធិ បានថ្លែងនៅថ្ងៃទី៣១ កក្កដា ថា ក្នុងរយៈពេលជាង ២០ថ្ងៃ ដែលមានសេក្ដីរាយការណ៍ពីប្រជាពលរដ្ឋមកអាជ្ញាធរ ថាមានករណីចាប់កូនក្មេងវះយកក្រលៀន ភ្នែក និងគ្រឿងក្នុងដទៃទៀតនោះ គឺមានចំនួន ១៥ករណី ហើយបន្ទាប់ពីធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅទូទាំងប្រទេសចំនួន ២៥ ខេត្ត-ក្រុង ត្រូវបានរកឃើញថា ករណីទាំងនោះពុំមែនជាការពិតឡើយ។
លោកបន្តថា ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានរបស់សកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងនៅខេត្តកំពង់ធំ ឈ្មោះ ណៃ ស៊ីណេង ដែលថា មានជនជាតិវៀតណាម ចាប់ក្មេងវះយកគ្រឿងក្នុងគឺជាការបង្កបំពុលបរិយាកាសសង្គម ដោយលោកសន្និដ្ឋានបន្ថែមថា ការផ្សព្វផ្សាយករណីចាប់ក្មេងវះយកក្រលៀននេះ អាចជាចេតនារបស់ក្រុមចាត់តាំងណាមួយដើម្បីចំណេញអ្វីមួយពីរដ្ឋាភិបាល៖ «»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី លោក អំ សំអាត បន្តថា ថ្វីបើមានការប្រកាសបកស្រាយបដិសេធទៅនឹងព័ត៌មានចាប់ក្មេងថាមិនពិតក្ដី ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលគួរតែផ្ដល់កិច្ចការពារសុវត្ថិភាពឱ្យបានពេញលេញបន្ថែមទៀត ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសសិស្សសាលាដែលជាមធ្យោបាយល្អជាង។ លើសពីនេះ លោកថា អាជ្ញាធរក៏គួរតែពិនិត្យឱ្យច្បាស់អំពីការចាប់ខ្លួនមនុស្សកន្លងមកថា ជាករណីបទល្មើស ឬក៏ជាសិទ្ធិបញ្ចេញមតិយោបល់៖ «»។
បទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ក្នុងមាត្រា ៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌចែងថា អំពើញុះញង់ដោយផ្ទាល់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬប្រព្រឹត្តអំពើបង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមតាមមធ្យោបាយណាមួយដែលមានចែងក្នុងមាត្រា ៤៩៤ ដូចជាដោយសម្ដីតាមប្រភេទណាក៏ដោយ ដែលប្រកាសនៅក្នុងទីសាធារណៈ ឬក្នុងពេលប្រជុំសាធារណៈ ដោយសំណេរ ឬគំនូរតាមប្រភេទណាក៏ដោយ ដែលត្រូវផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងចំណោមសាធារណជន ឬតាំងឱ្យសាធារណជនមើល និងដោយគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍សោតទស្សន៍សម្រាប់សាធារណជន ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ខែ ទៅ ២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពីមួយលានរៀល ទៅបួនលានរៀល ប្រសិនបើការញុះញង់នេះគ្មានប្រសិទ្ធភាពទេ។ ចំណែកបទក្លែងព័ត៌មានតាមមាត្រា ៤២៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌបានចែងថា ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពីមួយឆ្នាំ ទៅពីរឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀលទៅ ៤លានរៀល ជុំវិញអំពើផ្ដល់ ឬបើកកកាយព័ត៌មានក្លែង ដើម្បីឱ្យជឿជាក់ថា នឹងកើតមានឡើងនូវការបំផ្លិចបំផ្លាញ ការធ្វើឱ្យទ្រុឌទ្រោម ឬការធ្វើឱ្យខូចខាត ប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ចំពោះមនុស្ស។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ ប្រធានការិយាល័យមេធាវីក្រុមអ្នកច្បាប់អមរិន្ទ្រ លោកមេធាវី សុក សំអឿន មិនអាចវាយតម្លៃចំពោះចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់របស់អាជ្ញាធរនៅពេលនេះ ថាគឺជាការត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ ឬក៏ខុសច្បាប់ឡើយ។ ប៉ុន្តែលោកពន្យល់ដោយលើកឧទាហរណ៍ថា បទល្មើសញុះញង់ គឺការជំរុញឱ្យដទៃធ្វើអ្វីមួយ និងមិនមែនជាការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតនាំឱ្យមានការយល់ច្រឡំឡើយ។ រីឯបទក្លែងព័ត៌មានវិញ គឺអ្នករាយការណ៍ព័ត៌មាន ឬទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈទៅវិញទេ ដែលធ្វើការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានកុហកទៅដល់អាជ្ញាធរ ថាមានកងទ័ពបរទេសចូលមករំលោភបូរណភាពទឹកដី និងនាំឱ្យមានការប្រទូសរ៉ាយអាវុធដាក់គ្នាជាដើម៖ «»។
អ្នកច្បាប់រូបនេះបន្តថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរធ្វើការសាកសួរ និងពន្យល់អប់រំទៅដល់អ្នកបង្ហោះព័ត៌មានឱ្យរាងចាលកុំឱ្យផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតតទៅទៀត និងមិនអាចប៉ះពាល់សិទ្ធិសេរីភាពមនុស្សខ្លាំងពេកទេ។
ចំណែកប្រធានផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (Central) ដែលជាអង្គការធ្លាប់បង្រៀន និងបណ្ដុះបណ្ដាលប្រជាពលរដ្ឋឱ្យយល់ដឹងអំពីការសរសេរព័ត៌មានខ្លីតាមសង្គមហ្វេសប៊ុក គឺលោក ង៉ែត ម៉ូសេ ថ្លែងថា បណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក គឺនៅតែជារបស់ថ្មីសម្រាប់កម្ពុជា ដែលទាមទារទាំងពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីរាជការមួយចំនួនត្រូវរៀនសូត្របន្ថែមទៀត។ លោកយល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែមានករណីបន្ធូរបន្ថយចំពោះអ្នកប្រើប្រាស់ទាំងនេះ ឬត្រូវស្វែងរកការពិតឱ្យបានច្បាស់មុននឹងសម្រេចដាក់ទោសទណ្ឌអ្វីមួយ៖ «»។
អ្នកជំនាញខាងបច្ចេកវិទ្យាដដែលនេះបន្តថា ប្រសិនបើមានការបង្រៀន ឬអប់រំប្រជាពលរដ្ឋតាមទីជនបទឱ្យយល់ដឹងរឹតតែទូលំទូលាយអំពីការប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុក ក្នុងការចែករំលែកព័ត៌មានពិតឱ្យគ្នា គឺជាការជួយការងាររបស់អាជ្ញាធរទៅវិញ។ ប៉ុន្តែលោកណែនាំឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុក មុននឹងធ្វើការចែករំលែក និងបង្ហោះព័ត៌មានបន្តទៅកាន់អ្នកផ្សេងទៀត គួរតែស្វែងរកប្រភពផ្ដល់ព័ត៌មាននោះឱ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុន អំពីអ្នកបង្ហោះព័ត៌មាននោះ ថាតើជាគណនីធម្មតា ឬក៏គេហទំព័រសារព័ត៌មានដែលអាចមានអ្នកចូលមើលច្រើនដែរ ឬទេ? ជាងនេះទៅទៀត ប្រសិនបើមានការបង្ហោះព័ត៌មានណា ដែលហាក់នាំឱ្យមានការសង្ស័យ គួរបង្ហោះបន្តដោយចោទជាសំណួរទៅកាន់មិត្តភ័ក្ដិផ្សេងទៀត ដែលអាចដឹងព័ត៌មាននោះច្បាស់ ប្រសើរជាងការចែកចាយព័ត៌មាននាំឱ្យយល់ច្រឡំ៕