Clik here to view.
ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ ឬរដ្ឋសភា ត្រូវចាត់ទុកថា ជាអ្នកតាមដានការអនុវត្តច្បាប់ និងសកម្មភាពនានារបស់អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ ឬរដ្ឋាភិបាល។ ការតាមដាននេះគឺដើម្បីធានាថា រដ្ឋាភិបាលបានបំពេញការងារត្រឹមត្រូវ បម្រើប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ និងប្រទេសជាតិ។ មធ្យោបាយចម្បងមួយដែលរដ្ឋសភា និងសមាជិកអាចធ្វើបាន គឺតាមដានការបំពេញការងាររបស់មន្ត្រី ដាក់លិខិតសាកសួរ និងកោះហៅមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអោយបំភ្លឺ។
តើមានបញ្ហាអ្វីខ្លះចោទឡើង ប្រសិនបើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលត្រូវរារាំង ឬមិនបានឆ្លើយសំណួរដែលសមាជិកសភាបញ្ជូនទៅ?
ការរារាំងមិនអោយមន្ត្រីទៅបំភ្លឺ ឬឆ្លើយតបនឹងសំណួររបស់សមាជិកសភា មិនត្រឹមតែជាទង្វើដែលផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ គឺថែមទាំងជាការបំផ្លាញដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ និងជាការមិនអើពើចំពោះការបាត់បង់ប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ និងប្រយោជន៍ជាតិ។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងប្រជាធិបតេយ្យ លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល មានប្រសាសន៍ថា សភាគឺជាតំណាង ជាទីប្រឹក្សារបស់ពលរដ្ឋ និងជាអ្នកដែលមើលទៅលើការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ៖ «»។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសជាសាធារណៈថា លោកមិនអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋមន្ត្រី ៣រូប គឺរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ទៅឆ្លើយបំភ្លឺតាមការកោះហៅរបស់គណបក្សប្រឆាំងឡើយ ដោយលោកលើកហេតុផលថា គណបក្សប្រឆាំងមិនបានចូលប្រជុំសភាកាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា។ ពេលនោះបានធ្វើអោយសមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងបរាជ័យក្នុងការសាកសួររដ្ឋមន្ត្រីពីបញ្ហាកសិកម្ម ដែលកសិករកំពុងជួបប្រទះ និងការកែទម្រង់របស់ក្រសួងកសិកម្ម។ ការសួរនាំអំពីការការពារកម្មករ និងការផ្ដល់ទិដ្ឋាការដល់កម្មករជាដើម។ ចំពោះក្រសួងការពារជាតិវិញ នឹងសួរនាំអំពីនីតិវិធីដំឡើងឋានន្តរសក្ដិធ្វើដូចម្ដេចខ្លះ?
Image may be NSFW.
Clik here to view.
នៅក្រោយការប្រកាសនោះសមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងបានដាក់លិខិតមួយចំនួនទៅរដ្ឋមន្ត្រីមួយចំនួនទៀតអោយឆ្លើយតប និងចូលទៅបំភ្លឺនៅរដ្ឋសភាដែរ ប៉ុន្តែមានការឆ្លើយតបតិចតួច។ ថ្មីៗនេះលិខិតដែលអ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងបានដាក់ទៅរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល អោយបំភ្លឺពីបញ្ហានានា ទាក់ទងនឹងអាជីវកម្មខ្សាច់ និងនាំខ្សាច់ទៅក្រៅប្រទេស ប៉ុន្តែរដ្ឋមន្ត្រីមិនបានឆ្លើយតបឡើយ។ នៅពេលដែលអ្នកតំណាងរាស្ត្រដាក់លិខិតមួយទៀត កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ទៅតាមប្រធានសភា ប៉ុន្តែលិខិតនោះត្រូវប្រធានរដ្ឋសភាបដិសេធបញ្ជូនលិខិតនោះទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង បញ្ជាក់ប្រាប់អាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១ សីហា ថា មូលហេតុដែលរដ្ឋសភាមិនបញ្ជូនលិខិតរបស់លោក សុន ឆ័យ ទៅក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល នោះ គឺដោយសារតែសំណើមួយចំនួនដែលលោក សុន ឆ័យ បានសរសេរក្នុងលិខិតនោះ មិនមានចែងនៅក្នុងសារាចរស្ដីពីវិធានការគ្រប់គ្រងការធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ក្នុងប្រព័ន្ធស្ទឹងនៃខេត្តកោះកុង របស់ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល។
លើសពីនេះ រដ្ឋសភាគិតថា លិខិតនោះមានលក្ខណៈជាការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការងាររបស់រដ្ឋាភិបាល ដូច្នេះទើបស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិមួយនេះមិនបញ្ជូនទៅ៖ «អត់បញ្ជូនទៅទេ បើបញ្ជូនទៅ វាដូចជាអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋសភាចូលជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការងាររបស់រដ្ឋាភិបាល។ វាខុសទៅនឹងរដ្ឋាភិបាល ខុសនឹងគោលការណ៍បែងចែកអំណាចរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
ទង្វើនេះត្រូវអ្នកវិភាគចាត់ទុកថា ជាការរំលោភលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លើសពីនេះ ចំពោះអ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងប្រជាធិបតេយ្យ បណ្ឌិត ចាន់ វិបុល យល់ថា សភាខ្លួនឯងហាក់កំពុងបង្ហាញនូវភាពទន់ខ្សោយ និងជាការបំពេញការងារដោយលំអៀងដោយនយោបាយ៖ «»។
លិខិតរបស់អ្នកតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងដែលផ្ញើទៅលោក ស៊ុយ សែម កាលពីខែមុននោះគឺដើម្បីឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបង្ហាញព័ត៌មាន និងឯកសារផ្លូវការនានា ទាក់ទងនឹងការនាំខ្សាច់ស៊ីលីកា ឬខ្សាច់ស ចេញទៅក្រៅប្រទេស ដែលសកម្មជនបរិស្ថានគិតថា កម្ពុជា អាចនឹងខាតបង់ទឹកប្រាក់រាប់សិបលានដុល្លារបន្ថែមទៀតពីវិស័យមួយនេះ ក្រៅពីរឿងអាស្រូវបាត់ទឹកប្រាក់ជាង ៧០០លានដុល្លារពីការនាំចេញខ្សាច់ទៅប្រទេសសិង្ហបុរី រយៈពេល ៨ឆ្នាំ។
ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ មានប្រសាសន៍ថា នេះជាការខាតបង់សម្រាប់ពលរដ្ឋ និងប្រទេសជាតិ ដោយការគ្រប់គ្រងប្រទេសមិនបានត្រឹមត្រូវ៖ «»។
លោក សុន ឆ័យ ថាលោកនឹងបន្តបំពេញតួនាទីជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រក្នុងការចោទសួររដ្ឋមន្ត្រីពីបញ្ហាទាំងឡាយដែលជាចម្ងល់របស់ពលរដ្ឋ។
មាត្រា ៨៩ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា តាមការស្នើសុំពីសមាជិកចំនួន ១ ភាគ ១០ យ៉ាងតិច រដ្ឋសភាអាចអញ្ជើញឥស្សរជនដ៏ឧត្ដមណាមួយមកបំភ្លឺរដ្ឋសភាពីបញ្ហាដែលមានសារសំខាន់ពិសេស។ មាត្រា ៩៦ ចែងថា តំណាងរាស្ត្រមានសិទ្ធិដាក់សំណួរដល់រាជរដ្ឋាភិបាល។ សំណួរនេះត្រូវសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរប្រគល់ជូនតាមរយៈប្រធានរដ្ឋសភា។ ចម្លើយអាចធ្វើឡើងដោយរដ្ឋមន្ត្រីមួយរូប ឬច្រើនរូប អាស្រ័យដោយបញ្ហា ដែលបានចោទឡើងពាក់ព័ន្ធនឹងការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋមន្ត្រីមួយរូប ឬច្រើនរូប។ បើបញ្ហាពាក់ព័ន្ធដល់នយោបាយទូទៅរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល នាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវឆ្លើយផ្ទាល់ខ្លួន។ ចម្លើយរបស់រដ្ឋមន្ត្រី ឬរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី អាចធ្វើដោយផ្ទាល់មាត់ ឬសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។ ចម្លើយត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលប្រាំថ្ងៃបន្ទាប់ពីបានទទួលសំណួរ។ ចំពោះចម្លើយផ្ទាល់មាត់ ប្រធានរដ្ឋសភាអាចសម្រេចបើកអោយមាន ឬមិនអោយមានការជជែកដេញដោល។
ចំណែកមាត្រា ៩៧ គណៈកម្មការទាំងឡាយរបស់រដ្ឋសភាអាចអញ្ជើញរដ្ឋមន្ត្រីមកបំភ្លឺបញ្ហាអ្វីមួយដែលពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន។
ចំពោះអ្នកជំនាញផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យបញ្ជាក់ថា ការបញ្ជូនរដ្ឋមន្ត្រីទៅបំភ្លឺនៅរដ្ឋសភា គឺជាឱកាសមួយសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលអាចមើលឃើញពីបញ្ហា និងអាចរកដំណោះស្រាយទាន់ពេលវេលា ដោយមិនទុកអោយបញ្ហាទុំជោរ។
លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យរដ្ឋាភិបាលមិនត្រូវចាត់ទុកការសាកសួរអោយមន្ត្រី ឬរដ្ឋមន្ត្រីអោយឆ្លើយ ឬបំភ្លឺពីបញ្ហានានា គឺជាការធ្វើអោយខូចមុខមាត់រដ្ឋាភិបាលឡើយ ប៉ុន្តែគឺជាការបង្ហាញតម្លាភាពដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិ៖ «»។
លោក ចាន់ វិបុល អំពាវនាវអោយអ្នកនយោបាយខ្មែរត្រូវចាស់ទុំក្នុងនយោបាយបែបប្រជាធិបតេយ្យដែលមិនត្រូវកេងចំណេញពីការចូលទៅឆ្លើយបំភ្លឺរបស់រដ្ឋមន្ត្រីឡើយត្រូវតែឈរលើមូលដ្ឋានផលប្រយោជន៍ជាតិដែរ៖ «»។
ប្រសិនបើនៅតែមានបញ្ហា ដែលនាំអោយសមាជិករដ្ឋសភា មិនអាចសាកសួររដ្ឋមន្ត្រីពីបញ្ហានានា ក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបានទេនោះ លោក ចាន់ វិបុល មើលឃើញថា នឹងជំរុញអោយពលរដ្ឋប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោត ដើម្បីអោយមានការផ្លាស់ប្ដូរ ពោលគឺម្ចាស់ឆ្នោតនឹងជ្រើសរើសយកអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងរដ្ឋាភិបាល ដែលគិតពីប្រយោជន៍ពួកគេ និងប្រយោជន៍ជាតិពិតប្រាកដ៖ «»។
នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដដែលក៏បានចែងពីអំណាចរបស់រដ្ឋសភាទៅលើរដ្ឋាភិបាលថែមទៀត ប៉ុន្តែរដ្ឋសភាពុំធ្លាប់ប្រើប្រាស់អំណាចនេះឡើយ។ នោះគឺមាត្រា ៩៨ថ្មី ចែងថា រដ្ឋសភាអាចទម្លាក់សមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ឬទម្លាក់រាជរដ្ឋាភិបាលពីតំណែង ដោយអនុម័តញត្តិបន្ទោសតាមសំឡេងឆ្នោតភាគច្រើនដាច់ខាតនៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល។ ញត្តិបន្ទោសរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានលើកឡើងជូនរដ្ឋសភាដោយតំណាងរាស្ត្រចំនួន ៣០នាក់ ទើបរដ្ឋសភាអាចលើកយកមកពិភាក្សាបាន៕