សង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង រកឃើញថា ការខ្វះព័ត៌មានឯករាជ្យនៅខែត្រភាគឦសាននាំឲ្យបក្សកាន់អំណាចនៅរក្សាសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រពីពលរដ្ឋច្រើនអាណត្តិមកហើយ ផ្ទុយពីពលរដ្ឋរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងតាមបណ្ដាខែត្រ ទីប្រជុំជនមួយចំនួន ដែលទទួលបានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវ ឯករាជ្យ និងអាចប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក (Facebook) បានងាយស្រួល ដើម្បីបង្កើនចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋ និងដឹងរឿងរ៉ាវច្រើននៅក្នុងសង្គម គឺធ្វើឲ្យពួកគាត់មើលឃើញពីកំហុសឆ្គងរបស់មន្ត្រីមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន និងរដ្ឋាភិបាល ធ្វើឲ្យពួកគាត់សម្រេចចិត្តចង់ឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរ។
មន្ត្រីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ចង់ឃើញរាជរដ្ឋាភិបាលបើកចិត្តទូលាយអនុញ្ញាតឲ្យវិទ្យុ អេហ្វ.អ៊ឹម (FM) ក្នុងស្រុកមានលទ្ធភាពផ្សាយបន្តពីវិទ្យុបរទេសផ្សាយជាខេមរភាសា នៅតាមបណ្ដាខែត្រភាគឦសាន ដើម្បីផ្ដល់លទ្ធភាពឲ្យពលរដ្ឋជ្រាបពីបរិបទនយោបាយ វប្បធម៌ និងដំណើរការវិវឌ្ឍន៍សង្គមនានា។
ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពីរកឃើញថា ពលរដ្ឋរស់នៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ភាគច្រើនបានទទួលព័ត៌មានពីទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុ អេហ្វ.អឹម ក្នុងស្រុក ខណៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងនោះមិនឆ្លុះបញ្ចាំងធាតុពិតក្នុងសង្គម ដោយសាររងសម្ពាធពីរាជរដ្ឋាភិបាល។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក ហូ សំអុល ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១២ មិថុនា ថា រហូតមកទល់ពេលនេះ មានពលរដ្ឋតិចតួចណាស់រស់នៅទីប្រជុំជន មានលទ្ធភាពស្ដាប់វិទ្យុបរទេសផ្សាយជាខេមរភាសាបាន។ ដោយឡែកពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់ដាច់ស្រយាលលំបាកទទួលព័ត៌មានឯករាជ្យ ហើយក៏មានពលរដ្ឋមួយចំនួនមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ស្ដាប់ ទស្សនា និងអានព័ត៌មានឯករាជ្យនោះទេ ដោយសារពួកគាត់គិតពីមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត។
លោកកត់សម្គាល់ថា ច្រើនអាណត្តិមកហើយដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលជ័យជម្នះនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ដោយសារវិសាលភាពព័ត៌មានឯករាជ្យមិនទូលំទូលាយក្នុងតំបន់៖ «យើងឃើញថា ពលរដ្ឋគាត់មើលព័ត៌មានបានតែមួយចំហៀងដែរ មើលឃើញតែល្អៗអ៊ីចឹងទៅ ដល់ពេលហ្នឹងការសម្រេចចិត្តរបស់ពួកគាត់ក៏ខុសទៅតាមហ្នឹងដែរ។ អ៊ីចឹងបើសិនជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ យើងគួរតែបើកជំហរមកទុកឲ្យគាត់មានការពិចារណា»។
ពលរដ្ឋរស់នៅឃុំអូររី ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខែត្រស្ទឹងត្រែង លោកស្រី ស៊ី ណាង ឲ្យដឹងថា អ្នកភូមិភាគច្រើនងាយទទួលបានព័ត៌មានក្នុងស្រុក តាមរយៈទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុ។ រីឯវិទ្យុបរទេស ផ្សាយជាខេមរភាសា ពួកគាត់ពិបាកទទួលបាន ហើយពុំដឹងថា អាចស្ដាប់វិទ្យុបរទេសទាំងនោះតាមវិធីណាដែរ។ លោកស្រីក៏ចង់ឲ្យវិទ្យុបរទេសផ្សាយជាខេមរភាសាមានលទ្ធភាពផ្សាយបន្តវិទ្យុ អេហ្វ.អ៊ឹម ក្នុងខែត្រស្ទឹងត្រែង ដែរ ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋជ្រាបពីរឿងរាវពិតក្នុងសង្គម៖ «មានសារប្រយោជន៍អាចដឹងពីសកម្មភាពក្នុងប្រទេសយើងយ៉ាងម៉េចៗអី គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ និងរាជរដ្ឋាភិបាលក៏អាចចង់ដឹងដែរ យើងជាកូនខ្មែរ»។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់នៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោក ច័ន្ទ បូរិន បញ្ជាក់ថា លោកពុំសូវចាប់អារម្មណ៍ស្ដាប់ព័ត៌មានទេ ដោយសារតែគ្រួសារលោកគិតពីមុខរបររកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិត។ តែយ៉ាងណាលោកក៏ធ្លាប់ស្ដាប់ព័ត៌មានក្នុងស្រុកផ្សាយតាមទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុដែរ ក៏ប៉ុន្តែស្ថាប័នព័ត៌មានទាំងនោះផ្សាយតែចំណុចវិជ្ជមានរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល៖ «ព័ត៌មានពេលខ្លះទៅខ្ញុំទទួលបានពីការប្រជុំ ពីអង្គការផ្សេងៗដែលអត់ស្គាល់ឈ្មោះដែរ មានអង្គការច្រើនដែរ។ ព័ត៌មានពីជំងឺអេដស៍ បញ្ហាអនាម័យ និងបរិស្ថាន បញ្ហាព្រៃឈើផ្សេងៗ»។
អាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក អ៊ុក គឹមសេង ដើម្បីសុំការបំភ្លឺបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ព្រោះទូរស័ព្ទហៅចូលពុំមានអ្នកទទួល។
ចំណែកប្រធានមន្ទីរព័ត៌មានខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក អ៊ុក ធាវី បញ្ជាក់នៅថ្ងៃទី១២ មិថុនា ថា ស្ថានីយវិទ្យុក្នុងស្រុកនីមួយៗ ដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណពីក្រសួងព័ត៌មាន ត្រូវគោរពលក្ខខ័ណ្ឌរបស់ក្រសួង និងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់កំណត់។ លោកបញ្ជាក់ថា មន្ទីរព័ត៌មានមិនអាចបញ្ជាក់ពីការគាំទ្រ និងបដិសេធបានទេ ពាក់ព័ន្ធការអនុញ្ញាតឲ្យវិទ្យុបរទេសផ្សាយបន្តនោះ គឺអាស្រ័យលើម្ចាស់ស្ថានីយមានកាតព្វកិច្ចអនុវត្តគោលការណ៍ច្បាប់ និងលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនដែលក្រសួងកំណត់៖ «គ្រប់ស្ថានីយទាំងអស់ត្រូវតែគោរពគោលការណ៍ច្បាប់ ព្រោះធម្មតាតាមគោលការណ៍ច្បាប់នីមួយៗគេបានសរសេរលម្អិតហើយ ត្រូវមានព្រំដែនត្រឹមណាធ្វើកិច្ចការហ្នឹង»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរកឃើញថា មកទល់ពេលនេះ សក្ដានុពលរលកធាតុអាកាស ឬប្រេកង់របស់កម្ពុជា មានស្ថានីយវិទ្យុ និងទូរទស្សន៍ច្រើន ក៏ប៉ុន្តែលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ផ្សព្វផ្សាយពុំមានតុល្យភាពនោះទេ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយភាគច្រើនជាព័ត៌មានក្នុងស្រុករងសម្ពាធពីរដ្ឋាភិបាល។ កន្លងទៅវិទ្យុ អេហ្វ.អឹម ក្នុងស្រុកនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង មួយចំនួនបានដាក់ពាក្យស្នើសុំទៅក្រសួងព័ត៌មាន ដើម្បីសុំការអនុញ្ញាតផ្សាយបន្តពីវិទ្យុបរទេសជាខេមរភាសា ក៏ប៉ុន្តែត្រូវក្រសួងបដិសេធដោយលើកហេតុផលថា ម្ចាស់ស្ថានីយនីមួយៗត្រូវផលិតកម្មវិធីដោយខ្លួនឯង មិនត្រូវទទួលផ្សាយបន្តពីវិទ្យុផ្សេងទេ។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ស៊ី.ស៊ី.អាយ.អិម (CCIM) លោក ប៉ា ងួនទៀង ថ្លែងថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិពេញលេញទទួលបានព័ត៌មានឯករាជ្យ។ លោកសម្ដែងការគាំទ្រ ការពង្រីកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលនាខែត្រភាគឦសាន ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលមិនគួរដាក់សម្ពាធ ឬគំរាមកំហែងណាមួយដែលនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្វះលទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មាននោះទេ។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា បើរដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឲ្យវិទ្យុក្នុងស្រុកផ្សាយបន្តព័ត៌មានពីវិទ្យុបរទេស គឺជាចេតនាបិទបាំង និងរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពការទទួលព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋ៖ «ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនោះគឺបានទទួលប្រភពព័ត៌មានឯករាជ្យហ្នឹងដោយកម្រ គឺពិបាកនឹងទទួលបានព័ត៌មានឯករាជ្យណាស់។ ដូច្នេះការយល់ដឹងរបស់គាត់អត់ទូលាយហើយ រដ្ឋាភិបាលក៏មិនបង្កលក្ខណៈផ្ដល់ព័ត៌មានឯករាជ្យដល់គាត់ដែរ»។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ ចង់ឲ្យពលរដ្ឋគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទទួលព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយត្រឹមត្រូវ និងឯករាជ្យ ដើម្បីឲ្យការសម្រេចចិត្តរបស់ពលរដ្ឋជះឥទ្ធិពលលើអ្នកនយោបាយ ពោលគឺជួយឲ្យពលរដ្ឋជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំប្រទេសតាមរយៈការបោះឆ្នោតឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីកែប្រែជីវភាពរបស់ពួកគេឲ្យប្រសើរ។ លោកយល់ថា ប្រសិនបើការទទួលព័ត៌មានរបស់ពលរដ្ឋខ្វះតុល្យភាព ការសម្រេចចិត្តរបស់ពលរដ្ឋនឹងមិនបានត្រឹមត្រូវ ហើយអាចប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានដែរ។
លោកយល់ថា បើក្រសួងព័ត៌មាន ឬរាជរដ្ឋាភិបាលបដិសេធមិនឲ្យវិទ្យុក្នុងស្រុកផ្សាយព័ត៌មានបន្តពីវិទ្យុបរទេស គឺជាការរារាំងការទទួលបានចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋ៖ «បើគេទទួលបានព័ត៌មាន គឺព័ត៌មានបែបកម្សាន្ត និងព័ត៌មានមួយចំនួនដែរលម្អៀង លម្អៀងហ្នឹងហើយដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងការពិចារណា ក្នុងការជ្រើសរើសណាមួយមិនទាន់បានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ ទាំងអស់នេះវាជាទិដ្ឋភាពអាចប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការរីកចម្រើននៃប្រជាធិបតេយ្យ ក៏ដូចជាការរីកចម្រើននៃការអនុវត្តគោលនយោបាយ កំណែទម្រង់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលដែរ ជាពិសេសកំណែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ»។
លោក សន ជ័យ ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលរកមធ្យោបាយសម្របសម្រួលឲ្យមានតុល្យភាព ការទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ មិនថាវិទ្យុបរទេស និងព័ត៌មានក្នុងស្រុកនោះទេ ដើម្បីឆ្លើយតបតម្រូវការរបស់សហគមន៍ គឺជាធាតុផ្សំសំខាន់អាចជួយបង្កើនជីវភាពរស់នៅពលរដ្ឋ។
កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយមាត្រា១៩ ចែងថា ជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិប្រកាន់មតិយោបល់ដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែក ហើយជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។ សិទ្ធិនេះត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទាំងសេរីភាពស្រាវជ្រាវព័ត៌មាន ទទួល និងផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងគំនិតសព្វបែបយ៉ាងដោយមិនគិតពីព្រំដែនដោយផ្ទាល់មាត់ សរសេរ ឬបោះពុម្ពតាមទម្រង់សិល្បៈក្ដី។ រីឯមាត្រា ៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា កម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញា ព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយណាទាក់ទិនសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនារី និងសិទ្ធិកុមារដែលកម្ពុជា ទទួលស្គាល់ថា ជាច្បាប់កម្ពុជា។
លំហូរសេរីនៃព័ត៌មាន និងគំនិតគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៅក្នុងប្រទេសប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យ ហើយវាមានសារសំខាន់ចំពោះការគោរពសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងពិតប្រាកដ។ បើសិនជាគ្មានការគោរពដល់សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ រួមមានសិទ្ធិស្វែងរក សិទ្ធិទទួលបាន និងចែករំលែកព័ត៌មាន ព្រមទាំងគំនិតទេនោះ គឺមិនអាចអនុវត្តសិទ្ធិបោះឆ្នោតបានឡើយ ពិសេសទៅទៀតនោះ ក៏គ្មានមធ្យោបាយបកអាក្រាត ឬលាតត្រដាងរដ្ឋាភិបាលដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងអសមត្ថភាពបានឡើយ។
នៅខែត្រស្ទឹងត្រែង មានស្ថានីយវិទ្យុ អេហ្វ.អឹម ក្នុងស្រុកចំនួន ៦ ដូចជាស្ថានីយវិទ្យុផ្សាយបន្តបាយ័ន ស្ថានីយវិទ្យុ ១០០.៥ ស្ថានីយវិទ្យុជាតិសេកុង ស្ថានីយវិទ្យុខ្មែរឦសាន ស្ថានីយផ្សាយបន្តវិទ្យុអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងស្ថានីយវិទ្យុ ៩១.៥៕